Sygn. akt VIII U 956/23
Decyzją z dnia 31.03.2023 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił T. W. prawa do niezrealizowanego świadczenia za okres od 1.02.2023 r. do 31.03.2023 r. po zmarłej w dniu 3.03.2023 r. siostrze M. W., która zdaniem organu rentowego nie pozostawała na utrzymaniu wnioskodawcy. Zakład argumentował, że bycie na utrzymaniu oznacza, że środki utrzymania zapewnia wyłącznie inna osoba, zaś pomoc w kosztach utrzymania czy opieka mogą być uznane za przyczynianie się do utrzymania, jednak nie odpowiadają definicji pozostawania na utrzymaniu. ( decyzja k. 73 akt ZUS)
Odwołanie od w/w złożył wnioskodawca, reprezentowany przez radcę prawnego, wnosząc o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie odwołującemu prawa do spornego świadczenia, ewentualnie zaś o jej uchylenie i przekazanie sprawy pozwanemu do ponownego rozpoznania. ( odwołanie k. 3-4)
W odpowiedzi na odwołanie (...) Oddział w T. wniósł o jego oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko w sprawie. ( odpowiedź na odwołanie k. 23)
Na rozprawie z 17.07.2023 r. strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska w sprawie. ( stanowiska stron e-prot. z 17.07.2023 r.: 00:00:50, 00:00:56, 00:16:12, 00:19:14)
Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:
Zmarła w dniu 3.03.2023 r. M. W. (urodzona (...)) była uprawniona w lutym 2023 r. do emerytury w kwocie 3102,98 zł brutto oraz dodatku pielęgnacyjnego w kwocie 256,44 zł brutto, co łącznie dawało kwotę 3359,42 zł brutto miesięcznie, a w marcu 2023 r. była uprawniona do emerytury w kwocie 3562,22 zł brutto oraz dodatku pielęgnacyjnego w kwocie 294,39 zł brutto, co łącznie dawało kwotę 3856,61 zł brutto miesięcznie. Tym samym w okresie od 1.02.2023 r. do 31.03.2023 r. łączna kwota przysługującego M. W. świadczenia emerytalnego wynosiła 6665,20 zł brutto, a łączna kwota przysługującego jej dodatku pielęgnacyjnego wynosiła 550,83 zł brutto, co razem dawało kwotę brutto 7216,03 zł.
M. W. była siostrą wnioskodawcy - T. W..
( okoliczności bezsporne, a nadto akt zgonu k. 65 akt ZUS, dane o wysokości świadczeń k. 68-70 akt ZUS, akt urodzenia k. 9)
M. W. nie miała męża, ani dzieci. Była osobą samotną. Mieszkała w S.. Emeryturę przynosił jej do domu listonosz. M. W. miała opiekunkę, która zajmowała się nią. Wnioskodawca i jego żona odwiedzali się wzajemnie z M. W.. Miejsca ich zamieszkania dzieliła odległość 11 km. Oprócz wnioskodawcy M. W. miała jeszcze jednego brata, który mieszka w N..
W dniu 18.01.2023 r. wnioskodawca i jego żona zostali powiadomieni telefonicznie, że do M. W. przyjechało pogotowie ratunkowe. U M. W. nie było wtedy opiekunki, która nie pojawiała się więcej. M. W. z uwagi na stan zdrowia nie była w stanie samodzielnie funkcjonować i wymagała opieki lekarskiej. W związku z tym wnioskodawca, sam będąc już schorowanym człowiekiem, zaopiekował się siostrą i na mocy umowy zawartej z (...) Sp. z o.o. w O. umieścił ją od 27.01.2023 r. w (...) w Z. za wynagrodzeniem miesięcznym w wysokości 3600 zł, gdzie miała zapewnioną całodobową opiekę pielęgnacyjną, lekarską, rehabilitacyjną, a nadto żywienie, czy pranie odzieży. Umowa ta została zawarta na czas określony do 26.02.2023 r., a następnie przekształciła się w umowę na czas nieoznaczony. Wnioskodawca odwiedzał co tydzień siostrę w domu seniora i ponosił wówczas koszty zakupu żywności dla siostry i środków higienicznych. W badanym okresie wnioskodawca nie otrzymywał emerytury siostry M. W.. Zarówno koszty utrzymania mieszkania zmarłej wraz z opłatami eksploatacyjnymi, rachunki za dwa telefony zmarłej oraz koszt jej pobytu w w/w domu seniora za miesiące luty i marzec w kwocie po 3600 zł za każdy miesiąc, a nadto koszty zakupu dla zmarłej w lutym 2023 r. pompy za kwotę 105 zł i leków za kwotę 560 zł, tj. razem 665 zł - zostały pokryte w całości ze środków wnioskodawcy.
( zeznania wnioskodawcy T. W. – e-protokół rozprawy z dnia 7.07.2023 r.: 00:14:02; zeznania świadka G. W. – e-protokół rozprawy z dnia 7.07.2023 r.: 00:02:54-00:09:02, umowa z (...). (...) Sp. z o.o. w O. k. 11, dowody wpłaty KP k. 12-13, faktura k. 14, dowód wpłaty k. 15, książeczka opłat wraz z dowodami opłat czynszowych k. 16-18, zaświadczenie lekarskie k. 20, zaświadczenie o stanie zdrowia k. 21)
Wnioskodawca złożył do ZUS w dniu 9.03.2023 r. wniosek o wypłatę niezrealizowanego świadczenia, do którego dołączył upoważnienie udzielone mu w dniu 16.02.2023 r. przez M. W. do pobierania jej emerytury za miesiąc luty 2023 r. oraz wniosek M. W. o przelewanie jej świadczenia emerytalnego na rachunek bankowy wnioskodawcy, w którym to wniosku poświadczyła ona, że wszelkie jej rachunki oraz opłaty związane z jej pobytem w domu seniora w Z. opłaca jej brat T. W..
( wniosek k. 56 akt ZUS, upoważnieniem zmarłej k. 61 akt ZUS, wniosek o przelewanie emerytury zmarłej na rachunek odwołującego k. 62 akt ZUS)
Ustalenia stanu faktycznego Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach niniejszej sprawy oraz w aktach ZUS-owskich. Powołane wyżej dokumenty nie były przez strony kwestionowane w zakresie ich autentyczności i zgodności z rzeczywistym stanem rzeczy, a zatem okoliczności wynikające z ich treści należało uznać za bezsporne i mające wysoki walor dowodowy. Za wiarygodne Sąd Okręgowy uznał również zeznania w charakterze strony odwołującego T. W. oraz świadka G. W., albowiem korelują z powołanymi dokumentami, a nadto są one logiczne i spójne, a przy tym nie zostały skutecznie podważone przez pełnomocnika stronu pozwanej.
Sąd Okręgowy zważył, co następuje:
Odwołanie jest zasadne i jako takie zasługuje na uwzględnienie.
Przedmiotem sporu pomiędzy stronami było to, czy skarżący ma prawo do niezrealizowanego świadczenia po zmarłej siostrze M. W. za miesiące luty i marzec 2023 r.
Z treści art. 136 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1251) wynika, że w razie śmierci osoby, która zgłosiła wniosek o świadczenie określone ustawą, świadczenie należne jej do dnia śmierci wypłaca się małżonkowi, dzieciom, z którymi osoba ta prowadziła wspólne gospodarstwo domowe, a w razie ich braku – małżonkowi i dzieciom, z którymi osoba ta nie prowadziła wspólnego gospodarstwa domowego, a w razie ich braku innym członkom rodziny uprawnionym do renty rodzinnej, lub na którym utrzymaniu pozostawała ta osoba. Ustęp 2 tego artykułu stanowi, że osoby wymienione w ust. 1 mają prawo do udziału w dalszym prowadzeniu postępowania o świadczenia, nieukończonego wskutek śmierci osoby, która o te świadczenia wystąpiła. Natomiast ust. 3 stanowi, iż roszczenia o wypłatę świadczeń, o których mowa w ust. 1, wygasają po upływie 12 miesięcy od dnia śmierci osoby, której świadczenia przysługiwały, chyba że przed upływem tego okresu zgłoszony zostanie wniosek o dalsze prowadzenie postępowania.
Z poczynionych ustaleń Sądu Okręgowego jednoznacznie wynika, że wnioskodawca jako jedyny członek rodziny opiekował się swoją siostrą od 18.01.2023 r., gdy został powiadomiony, że do M. W. przyjechało pogotowie i stało się jasne, że nie jest ona samodzielnie funkcjonować. Z dostępnych dowodów wynika też bez jego pomocy finansowej zmarła nie mogłaby utrzymać się w badanym okresie. Wbrew twierdzeniom ZUS-u nie można przyjmować, że w każdej sytuacji, gdy zmarły świadczeniobiorca posiada własne świadczenie emerytalne czy rentowe nie może pozostawać na utrzymaniu innego członka rodziny. W takiej sytuacji, jak to interpretuje ZUS, nigdy nie można by uzyskać prawa do niezrealizowanego świadczenia po zmarłym świadczeniobiorcy. Niewątpliwie nie taka była intencja ustawodawcy, aby przepis pozostawał martwy w tym zakresie.
W przedmiotowej sprawie należy uznać, że odwołujący na pewno co najmniej od 27.01.2023 r., w miesiącu lutym i marcu 2023 r. całkowicie pokrył koszty utrzymania zmarłej siostry, opłacił wszelkie opłaty związane z jej mieszkaniem i pokrył w całości pobyt siostry w domu seniora, a więc spełnia przesłanki do nabycia prawa do wypłaty niezrealizowanego świadczenia za miesiące luty i marzec 2023 r. Kwota ewentualnego niezrealizowanego świadczenia, biorąc pod uwagę wysokość świadczenia zmarłej, nie pokryje poniesionych przez niego wydatków związanych z utrzymaniem zmarłej w tych miesiącach.
Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 477 14 § 2 k.p.c., Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał odwołującemu prawo do niezrealizowanego świadczenia po zmarłej w dniu 3.03.2023 roku siostrze M. W. za okres od 1.02.2023 r. do 31.03.2023 r., o czym orzeczono, jak w punkcie 1. sentencji wyroku.
O kosztach procesu orzeczono w punkcie 2. sentencji wyroku zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu na mocy art. 98 k.p.c. w zw. z §9 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22.10.2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (Dz.U. z 2018 r., poz. 265).