Zaskarżonym wyrokiem z dnia 20 listopada 2023 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi X Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie S. S. od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych - (...) Oddziału w Ł. z dnia 3 kwietnia 2023 roku odmawiającej wznowienia postępowania w sprawie jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy.
Powyższy wyrok został wydany w oparciu o następujące ustalenia faktyczne:
W dniu 21 listopada 2007 roku miał miejsce wypadek przy pracy (upadek z rusztowania), w którym uczestniczył ubezpieczony S. S. i w następstwie którego doznał urazu.
W dniu 13 maja 2009 roku Komisja Lekarska Zakładu Ubezpieczeń Społecznych określiła uszczerbek na zdrowiu w związku ze zdarzeniem z dnia 21 listopada 2007 roku jako 17% stały uszczerbek na zdrowiu. Złożyły się na niego:
10% z pozycji 10a tabeli uszczerbkowej, stanowiącej załącznik do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym lub długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania (tj. z dnia 17 stycznia 2020 r., Dz.U. z 2020 r. poz. 233; dalej jako: tabeli uszczerbkowej) – zaburzenia adaptacyjne będące następstwem urazów i wypadków, w których nie doszło do trwałych uszkodzeń (...);
2% z pozycji 20a tabeli uszczerbkowej – uszkodzenia nosa bez zaburzeń oddychania i powonienia;
5% z pozycji 24 tabeli uszczerbkowej – złamania szczęki lub/i żuchwy wygojone z przemieszczeniem odłamów bez zaburzeń czynności stawu żuchwowo-skroniowego.
Dnia 21 maja 2009 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. wydał decyzję, na podstawie której przyznał ubezpieczonemu jednorazowe odszkodowanie za wypadek przy pracy z dnia 21 listopada 2007 roku, ustalając stały uszczerbek na zdrowiu na poziomie 17%. Ubezpieczony nie wniósł odwołania od tejże decyzji.
Ubezpieczony, reprezentowany przez radcę prawnego, w dniu 29 kwietnia 2020 roku złożył wniosek o zwiększenie jednorazowego odszkodowania w związku z pogorszeniem stanu zdrowia, będącego następstwem wypadku przy pracy z dnia 21 listopada 2007 roku. Decyzją z dnia 13 sierpnia 2020 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddział w Ł. odmówił S. S. prawa do zwiększenia jednorazowego odszkodowania z tytułu pogorszenia się stanu zdrowia.
Wyrokiem z dnia 29 września 2022 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie prowadzonej pod sygnaturą akt X U 898/20 oddalił odwołanie ubezpieczonego od decyzji z dnia 13 sierpnia 2020 roku, a wniosek S. S. o ponowne prawidłowe ustalenie wysokości uszczerbku na zdrowiu związanego z wypadkiem przy pracy z dnia 21 listopada 2007 roku przekazał Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych (...) Oddziału w Ł., jako nowe żądanie, do rozpoznania i rozstrzygnięcia.
W toku postępowania toczącego się przed Sądem Rejonowym dla Łodzi-Śródmieścia w Łodzi w sprawie o sygn. akt X U 898/20 biegły z zakresu psychiatrii ocenił, że S. S. w wyniku wypadku z dnia 21 listopada 2007 roku doznał urazu głowy ze wstrząśnieniem mózgu, złamania bocznej i przedniej zatoki szczękowej, złamania ściany oczodołu, złamania kości po stronie prawej z zachowaniem drożności nosa, złamania prawej gałęzi kości jarzmowej. U ubezpieczonego stwierdzono organiczne uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego, bez choroby psychicznej i upośledzenia umysłowego, a które zostało potwierdzone w badaniu psychologicznym z PZP Lniana i przez konsultanta ZUS (opinią z dnia 14 kwietnia 2009 roku). Uszkodzenie o.u.n. zdiagnozowane w badaniach psychologicznych nie manifestowało się w badaniach obrazowych z lat 2007-2015 (poza badaniem z 2013 roku – gdzie stwierdzono niewielkie korowe zmiany zanikowe). Powyższe świadczyło o tym, że skutkiem wypadku były zmiany organiczne, wynikające z niewielkich mikrouszkodzeń mózgu (poniżej 3mm wielkości). Kliniczne organiczne uszkodzenie o.u.n. manifestowało się zespołem chorobowym organicznych zaburzeń osobowości z łagodnymi zaburzeniami procesów poznawczych. W ocenie biegłego psychiatry uszczerbek na zdrowiu orzeczony wobec wnioskodawcy w decyzji z 2009 roku na 10% z poz. 10a tabeli uszczerbkowej stanowił zaniżoną ocenę związaną z wadliwym stosowaniem aktualnej wówczas klasyfikacji (...)10, gdy przepisy rozporządzenia w sprawie ustalania uszczerbku na zdrowiu odnosiły się w zakresie chorób psychicznych do klasyfikacji (...)9. W nazewnictwie związanym z obecną diagnostyką psychiatryczną nie wymienia się pojęć encefalopatii i charakteropatii. Zdaniem biegłego łagodne zaburzenia funkcji poznawczych (poprzednio w (...)9 opisywane jako charakteropatia na podłożu encefalopatii) w 2009 roku powinny być ocenione na 50% uszczerbku długotrwałego - pkt. 9 b tabeli, tj. „zaburzenia neurologiczne i psychiczne uwarunkowane organicznie (encefalopatie) ze zmianami charakterologicznymi, ocenianymi na 50-70% w zależności od stopnia zmian”.
Biegły neuropsycholog w toku wskazanego postępowania sądowego ocenił, że objawy zaburzeń poznawczych uległy u ubezpieczonego nasileniu w stosunku do wyników badań psychologicznych z 2008 i 2009 roku. Nie są to jednak zmiany bardzo duże i nadal należy je zaliczyć do łagodnych zaburzeń poznawczych. Od pierwotnych badań minęło 12 lat i nastąpił proces fizjologicznego starzenia się mózgu, a nadto w tym czasie ubezpieczony miał znacznie ograniczoną aktywność życiową, nie pracował, przebywał na rencie. To spowodowało mniejszą stymulację poznawczą, małą konieczność nawiązywania kontaktów społecznych.
Biegła z zakresu laryngologii i audiologii w sprawie o sygn. akt X U 898/20 ustaliła, że w wyniku wypadku ubezpieczony doznał, m.in. złamania kości nosa po stronie prawej bez przemieszczenia odłamów z zachowaniem drożności nosa, z prawidłowym stanem wydolności oddechowej i bez zaburzeń powonienia. Wskazała, że tego typu złamania kości nosowej goją się bardzo szybko, po ok 2-3 tygodniach, bez odległych powikłań. Ubezpieczony w okresie wczesnym powypadkowym nie był leczony z powodu zmian laryngologicznych. U wnioskodawcy do chwili obecnej nie ujawniły się żadne istotne powikłania laryngologiczne po urazie z 21 listopada 2007 roku (dot. złamania przednich ścian zatok szczękowych oraz złamania kości nosowej po stronie prawej). Badanie rhinomanometryczne nosa wykonane w dniu styczniu 2021 roku wykazało asymetryczne przepływy powietrza przez nos, głównie po stronie prawej, z cechami średniego stopnia upośledzenia przepływu fazy wdechowej i wydechowej. Powyższe dolegliwości prawdopodobnie mają związek z nieznacznym skrzywieniem przegrody nosa i nie sposób jednoznacznie określić, czy skrzywienie to ma charakter pourazowy, czy też występowało przed urazem jako cecha wrodzona anatomiczna u ubezpieczonego.
W postępowaniu sądowym toczącym się wskutek odwołania od decyzji o odmowie przyznania prawa do dalszego jednorazowego odszkodowania stan zdrowia ubezpieczonego oceniany był także przez biegłych z zakresu neurologii, neurochirurgii i ortopedii. Ustalili oni zgodnie, że bezpośrednio po zdarzeniu rozpoznano u ubezpieczonego stan po urazie uogólnionym głowy z utratą przytomności z raną głowy w okolicy potylicznej, przebyte złamanie prawej gałęzi kości jarzmowej i przedniej ściany zatoki szczękowej bez przemieszczenia oraz niepsychotyczny zespół pourazowy. W badaniach neurologicznych przeprowadzonych na przestrzeni lat 2008-2013 nie stwierdzono u S. S. objawów uszkodzenia ośrodkowego ani obwodowego układu nerwowego. Główne problemy opisywane w dokumentacji neurologicznej dotyczyły stanu psychicznego ubezpieczonego z dodatkowymi dolegliwościami pod postacią bólów i zawrotów głowy. Diagnostyka radiologiczna wykazywała dyskopatię w odcinku szyjnym, jak i lędźwiowo-krzyżowym, ale problemów z kręgosłupem nie opisywano po wypadku aż do 2010 roku. Nasilenie dolegliwości bólowych kręgosłupa w latach 2016-2017 wynikało głównie z postępu zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa i nie sposób jednoznacznie określić, na ile przebyty uraz związany z wypadkiem mógł mieć na kręgosłup ubezpieczonego. Trudno również jednoznacznie powiązać dolegliwości bólowe kręgosłupa ze zdarzeniem z dnia 21 listopada 2007 roku. W dostępnej dokumentacji i badaniu ortopedycznym brak jest dostatecznych podstaw do stwierdzenia, że przed wypadkiem w dniu 21 listopada 2007 roku istniały zmiany, ani też że powstały na skutek wypadku. Jest wysoce prawdopodobne, że u ubezpieczonego występowały zmiany lędźwiowo-krzyżowe jeszcze przed wypadkiem, być może o mniejszym nasileniu. U ubezpieczonego występowały zmiany zwyrodnieniowe typowe dla wieku i bez związku z przebytym urazem.
Z kolei biegły z zakresu chirurgii plastycznej w toku postępowania o sygn. akt X U 898/20 doszedł do wniosku, że w następstwie zdarzenia z dnia 21 listopada 2007 roku u ubezpieczonego powstała blizna pourazowa głowy w okolicy ciemieniowo-potylicznej: różowa i płaszczyznowa, na obwodzie biało odbarwiona, o wymiarach 20x80 mm, przednim odcinkiem przechodząca na tylną część okolicy ciemieniowej, miejscowo prześwitująca przez owłosienie; znajdująca się w dwóch podokolicach anatomicznych. Z punktu widzenia chirurgii plastycznej blizna ta stanowi niewielkiego stopnia oszpecenie wyglądu ciała. Blizna występująca u ubezpieczonego powstała wskutek wygojenia się rany powstałej wskutek wypadku, a co mogło trwać maksymalnie do 4 tygodni. U ubezpieczonego nie wystąpił jednak uszczerbek na zdrowiu związany z raną ciętą (określony w punkcie 1a tabeli i przewidujący 5-10% uszczerbek na zdrowiu).
Powyższy stan faktyczny – w ocenie Sądu Rejonowego - został ustalony na podstawie wyżej wymienionych dowodów i pozostawał między stronami w większości bezsporny. Spór w niniejszej sprawie sprowadzał się właściwie do ustalenia, czy opinie biegłych sądowych wydane w toku postępowania prowadzonego pod sygnaturą akt X U 898/20 były nowymi dowodami lub też ujawniły nowe okoliczności występujące przed wydaniem decyzji, a które uzasadniałyby wznowienie postępowania zakończonego decyzją z dnia 21 maja 2009 roku w oparciu o brzmienie art. 114 ustawy emerytalnej.
Sąd (...) instancji wskazał, że ubezpieczony w odwołaniu wniósł o dopuszczenie dowodów z opinii biegłych sądowych z zakresu ortopedii, chirurgii twarzowo-szczękowej, neurochirurgii, neurologii, neuropsychologii, laryngologii, chirurgii plastycznej oraz psychiatrii na okoliczności obrażeń, jakich doznał ubezpieczony w dniu 21 listopada 2007 roku i ich wpływu na jego zdrowie, zakresu cierpień fizycznych i okresu ich trwania, określenia stopnia trwałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu ubezpieczonego. wpływu obrażeń doznanych przez ubezpieczonego w trakcie wypadku na niezdolność do pracy.
Wyżej wymienione wnioski dowodowe zostały mocą postanowienia wydanego na rozprawie w dniu 30 października 2023 roku pominięte przez Sąd a quo na podstawie art. 235 2 § 2 i 5 k.p.c. jako niemające znaczenia dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy i zmierzające jedynie do przedłużenia postępowania. Sąd meriti wskazał, że celem postępowania sądowego toczącego się na skutek odwołania od decyzji odmawiającej wznowienia postępowania w oparciu o brzmienie art. 114 ustawy emerytalnej w zw. z art. 58 ustawy wypadkowej jest wyłącznie weryfikacja, czy wystąpiły przesłanki uzasadniające wznowienie postępowania, nie zaś przyznanie świadczenia w określonej wysokości; wobec tego dalsze postępowanie dowodowe zmierzające do ustalenia stopnia uszczerbku na zdrowiu ubezpieczonego prowadziłoby jedynie do nieuzasadnionego przedłużenia procesu; ocenę sądu musiała również podzielić obecna na rozprawie pełnomocnik wnioskodawcy, zważywszy, że nie zgłosiła w trybie art. 162 k.p.c. zastrzeżenia wobec postanowienia o pominięciu wnioskowanych przez nią dowodów.
Ponadto sąd meriti, działając w oparciu o brzmienie art. 278 1 k.p.c., dopuścił na okoliczność stopnia stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu ubezpieczonego spowodowanego wypadkiem przy pracy z dnia 21 listopada 2007 roku możliwego do ustalenia na podstawie dowodów, którymi dysponował organ rentowy w dniu wydania decyzji z dnia 21 maja 2009 roku oraz wpływu na tę ocenę później ujawnionych nowych dowodów lub nowych okoliczności istniejących przed wydaniem tej decyzji dowody z opinii biegłych sądowych sporządzone na potrzeby postępowania toczącego się przed tutejszym sądem pod sygnaturą akt X U 898/20.
Oceniając zebrany w sprawie materiał dowodowy Sąd Rejonowy uznał, że odwołanie wnioskodawcy jest niezasadne i podlegało oddaleniu.
Sąd ten tytułem wstępu wskazał, że zaskarżona decyzja organu rentowego datowana na 3 kwietnia 2023 roku dotyczyła wyłącznie kwestii odmowy wznowienia postępowania w sprawie jednorazowego odszkodowania zakończonego prawomocną decyzją z dnia 21 maja 2009 roku z uwagi na niespełnienie ustawowych przesłanek uzasadniających wznowienie postępowania w sprawie i ponowne jej rozpoznanie.
Wobec powyższego – w ocenie Sądu (...) instancji - postępowanie sądowe, wszczęte na podstawie odwołania od tej decyzji, miało na celu jedynie ustalenie, czy zaistniały przesłanki do wznowienia zakończonego postępowania, nie zaś ustalenie stopnia stałego/długotrwałego uszczerbku na zdrowiu.
Sąd meriti podniósł, że nie ulega wątpliwości, że ustawa z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2189 z późn. zm.) nie reguluje kwestii wznowienia postępowania o jednorazowe odszkodowanie dla ubezpieczonego, który doznał stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu w wyniku wypadku przy pracy; zgodnie jednakże z brzmieniem art. 58 ustawy z dnia 30 października 2002 roku o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2189 z późn. zm.) w zakresie nieuregulowanym ustawą stosuje się odpowiednio przepisy ustawy o świadczeniach pieniężnych w razie choroby i macierzyństwa oraz ustawy o emeryturach i rentach z FUS; stosownie zaś do art. 114 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1251) w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy, na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, m.in. jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość (ust. 1 pkt. 1 przywołanego przepisu).
Sąd a quo podkreślił, że instytucja wznowienia postępowania przez organ rentowy ma charakter szczególny i jest stosowana w sytuacjach, gdy z przyczyn obiektywnych dowody nie mogły zostać wcześniej rozpoznane lub powołane w postępowaniu wyjaśniającym przed organem rentowym przed wydaniem prawomocnej decyzji, a mają istotne znaczenie w sprawie; wniosek o wznowienie postępowania w trybie art. 114 ustawy emerytalnej nie może zatem służyć ominięciu przepisów dotyczących terminu i sposobu wniesienia środka odwoławczego i zakwestionowaniu prawomocnego orzeczenia w każdym czasie; w przeciwnym razie należałoby przyjąć, że w każdej chwili istnieje możliwość wzruszenia prawomocnej decyzji, która stała się ostateczna na skutek zaniechania wniesienia odwołania przez uprawnionego, nawet z braku racjonalnych przyczyn (podobnie: wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 23.01.2023 r., III AUa 71/22, LEX nr 3582122).
Sąd (...) instancji nadmienił, że tytułem syntetycznego przypomnienia odnotować należy, że S. S. nie wniósł odwołania od decyzji z dnia 21 maja 2009 roku, w oparciu o którą organ rentowy określił stały uszczerbek na zdrowiu na poziomie 17%, dopiero wnioskiem z dnia 29 kwietnia 2020 roku wniósł o zwiększenie jednorazowego odszkodowania w związku z wypadkiem przy pracy z dnia 21 listopada 2007 roku, a co spotkało się z decyzją odmowną z dnia 13 sierpnia 2020 roku, od której wniósł odwołanie, które było przedmiotem postępowania przed tutejszym sądem (sygn. akt X U 898/20); wyrokiem z dnia 29 września 2022 roku oddalono odwołanie od decyzji z dnia 13 sierpnia 2020 roku, przekazując jednocześnie organowi rentowemu sformułowany w toku postępowania wniosek ubezpieczonego o prawidłowe ustalenie wysokości uszczerbku na zdrowiu związanego z wypadkiem przy pracy, jako nowe roszczenie, do rozpoznania i rozstrzygnięcia; w konsekwencji organ rentowy wydał decyzję odmawiającą wznowienia postępowania w sprawie, będącą przedmiotem niniejszego postępowania.
Sąd meriti nakreślił, że zdaniem skarżącego, w toku postępowania prowadzonego pod sygnaturą akt X U 898/20 ujawniły się nowe dowody dotyczące faktów powstałych przed wydaniem decyzji z dnia 21 maja 2009 roku, jednak analiza całokształtu zgromadzonego materiału zapatrywania tego jednak nie potwierdza.
Sąd Rejonowy wskazał, że nowe dowody, w rozumieniu art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, to ujawnione dowody istniejące przed wydaniem decyzji, jak i dowody uzyskane po wydaniu decyzji pod warunkiem, że wynikają z nich fakty uwzględniane w decyzji.
Zdaniem Sądu (...) instancji podkreślenia wymaga jednak to, że organ rentowy bez przedstawienia nowych dowodów nie ma prawa do zmiany decyzji pierwotnej, jedynie na podstawie odmiennej oceny dowodów, natomiast przedstawienie nowych dowodów, aby mogło być skuteczne, powinno prowadzić do zmiany uprzednich ustaleń faktycznych, na podstawie nowych dowodów powinno dojść do uzupełnienia okoliczności faktycznych o nowe nieprzedstawione/nierozważane uprzednio lub zmiany poprzednich ustaleń (zob. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 26 kwietnia 2017 r., III AUa 488/16, LEX nr 2295243).
Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy Sąd meriti uznał, że wbrew twierdzeniom skarżącego, nie ujawniono nowych okoliczności istniejących przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość. Odmienna wysokość uszczerbku na zdrowiu wynikać ma – zdaniem odwołującego się – z dowodów z opinii biegłych zgromadzonych w postępowaniu sądowym prowadzonym pod sygnaturą akt X U 898/20, tymczasem wnioski biegłych stanowią jedynie odmienną ocenę pierwotnie poczynionych ustaleń faktycznych i zdaniem Sądu nie mogą stanowić samodzielnej podstawy do wznowienia postępowania; dowód z opinii biegłego sądowego ma charakter szczególny, gdyż zasadniczo nie służy ustalaniu okoliczności faktycznych, lecz ich ocenie przez pryzmat wiadomości specjalnych; do dokonywania wszelkich ustaleń w procesie powołany jest sąd, a nie biegły (tak: m.in. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 20 stycznia 2015 roku, V CSK 254/14, nie publ.); odmienność tych dowodów względem wcześniejszych, którymi dysponował ZUS, nie dotyczy kategorii samego stanu zdrowia ubezpieczonego, ale jego oceny – dokonanej z punktu widzenia wiadomości specjalnych, natomiast odmienna ocena materiału dowodowego, jak już wyżej wskazano, nie może stanowić podstawy do wznowienia postępowania w trybie art. 114 ustawy emerytalnej, w oparciu o tę podstawę prawną organ rentowy nie posiada uprawnień do dokonywania zmiany pierwotnej (ustalającej prawo do świadczenia lub jego wysokość) decyzji w oparciu o odmienną (powtórną) ocenę dowodów zebranych w poprzednim postępowaniu (zob. uchwałę 7 sędziów SN z dnia 5 czerwca 2003 r., III UZP 5/03, OSNPUSiSP 2003, nr 18, poz. 442 z aprobującą glosą K. Ślebzaka oraz wyroki Sądów Apelacyjnych: w Katowicach z dnia 30 maja 2001 r., III AUa 2508/00, PP 2002, nr 10 i w Rzeszowie z dnia 27 czerwca 2013 r., III AUa 322/13, LEX nr 1331107).
Sąd Rejonowy podkreślił, że zasadnicze twierdzenia ubezpieczonego dotyczyły faktu, że biegły psychiatra w opinii sporządzonej na potrzeby sprawy o sygn. akt X U 898/20 wskazywał, że wskutek wypadku z dnia 21 listopada 2007 roku u ubezpieczonego doszło do organicznego uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego (o.u.n.), co manifestuje się zespołem zaburzeń osobowości z zaburzeniem procesów poznawczych - biegły sądowy R. Ż. w wydanej opinii rozpoznał organiczne zaburzenia ośrodkowego układu nerwowego, stwierdzając jednocześnie brak choroby psychicznej i upośledzenia umysłowego, bez manifestacji w badaniach obrazowych z lat 2007-2015, wskazał przy tym, że jedynie w badaniu z 2013 roku, stwierdzono zaniki korowe mózgu, ale miały one niewielki charakter, zaś jedyną przyczyną odmiennych wniosków od stopnia uszczerbku stwierdzonego na płaszczyźnie zdrowia psychicznego przez organ rentowy jest wadliwe zastosowanie aktualnej w dacie wydania decyzji z 2009 roku klasyfikacji (...); obecnie obowiązujące kryteria diagnostyczne chorób – (...)10 – przewidują ok. 50 jednostek chorobowych, zdefiniowanych w rozdziale organiczne zaburzenia psychiczne; jednocześnie podkreślił, że najbliżej do diagnozowanych przez biegłego schorzeń była według obowiązujących w dacie wydania decyzji kryteriów charakteropatia na podłożu encefalopatii; biegły sądowy wskazał, że jego zdaniem uszczerbek i stabilne odchylenia od normy powinny być ocenione w 2009 roku na 50%.
Sąd (...) instancji podniósł, że analiza treści opinii biegłego R. Ż. jednoznacznie wskazuje, że stwierdzany przez niego uszczerbek psychiatryczny na poziomie 50% nie stanowił konsekwencji ujawnienia się nowych dowodów świadczących o większym niż ustalony przez organ rentowy wymiarze następstw psychicznych wypadku przy pracy; stanowi jedynie odmienną ocenę tego samego stanu psychicznego ubezpieczonego, a zatem nie może być kwalifikowany jako nowy dowód w rozumieniu art. 114 ustawy emerytalnej.
Sąd meriti zaznaczył, że wniosek o 50% stopniu uszczerbku na zdrowiu z tytułu encefalopatii ignoruje stanowczą normę z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 2002 roku w sprawie szczegółowych zasad orzekania o stałym i długotrwałym uszczerbku na zdrowiu, trybu postępowania przy ustalaniu tego uszczerbku oraz postępowania o wypłatę jednorazowego odszkodowania, ponieważ w punkcie 9 załącznika do rozporządzenia zamieszczono uwagę o tym, że „za encefalopatią poza zespołem psychoorganicznym przemawiają odchylenia przedmiotowe w stanie neurologicznym, zmiany w zapisie eeg. Encefalopatia powinna być potwierdzona badaniami dodatkowymi.”; organ rentowy przed wydaniem decyzji z maja 2009 roku dysponował materiałem wskazującym na zespół psychoorganiczny – takie rozpoznanie zawarto w opinii Lekarza Orzecznika z 5 listopada 2008 roku oraz w opinii konsultanta ZUS w dziedzinie psychologii z dnia 14 kwietnia 2009 roku i pomimo tego nie znalazł podstaw do zakwalifikowania uszczerbku na zdrowiu psychicznym jako encefalopatii i przyznania stosownie wyższego odszkodowania z tego tytułu; niewątpliwie mogło być to uzasadnione faktem braku dodatkowych badań potwierdzających to podejrzenie i w tym zakresie od wydania decyzji z 2009 roku nic się nie zmieniło; jak wskazał bowiem biegły z zakresu neurologii w opinii wydanej w sprawie o sygn. akt X U 898/20 w badaniach neurologicznych z lat 2008-2013, których wyniki przedstawił ubezpieczony, nie stwierdzano objawów uszkodzenia o.u.n., co zaś oznacza, że ZUS inaczej ocenił zgromadzone dowody, z których jednak wynikały jednakowe okoliczności, jak z dowodów późniejszych.
W ocenie Sądu a quo - oceny tej nie zmienia fakt ujawnienia się w badaniu TK z 2013 roku dyskretnie zaznaczonych zaników korowych tkanek mózgu i móżdżku; po pierwsze, zmiany te zostały kategorycznie zakwalifikowane przez biegłego neurochirurga – właściwego ze względu na specjalizację do oceny ich charakteru – jako zmiany typowe dla wieku i bez związku z przebytym urazem; po drugie, ocenę tę potwierdza także biegły neuropsycholog, podnosząc, że od momentu wypadku nastąpił proces fizjologicznego starzenia się mózgu, potęgowany znacznie ograniczoną aktywnością życiową i mniejszą stymulacją poznawczą; po trzecie, tego rodzaju zmiany nie były stwierdzane w tożsamych badaniu wykonywanym w bliższej odległości czasowej od wypadku – w 2010 roku; po czwarte, kolejne badanie TK mózgu z 2015 roku tego rodzaju zmian w ogóle nie ujawniło, wykazując stan prawidłowy.
W świetle powyższych uwag – zdaniem Sądu Rejonowego - brak jest podstaw, by jako nowe dowody lub okoliczności zakwalifikować wyniki tychże badań, które nawet w ocenie wszystkich biegłych opiniujących w sprawie o sygn. akt X U 898/20 nie stanowiły podstawy do stwierdzenia wyższego stopnia uszczerbku na zdrowiu, niż wynikający z decyzji ZUS z 2009 roku; jak bowiem wyraźnie wskazał biegły z zakresu psychiatrii, odmienne wnioski co do stopnia uszczerbku wynikają wyłącznie z faktu dokonania przez organ rentowy innej (w ocenie biegłego nieprawidłowej) oceny stanu zdrowia psychicznego wnioskodawcy poprzez zastosowanie innego punktu tabeli uszczerbkowej, jest to jednak kwestia sporna, wymagająca rozstrzygnięcia na gruncie prawnym, nie zaś odnosząca się do sfery faktów i dowodów.
Sąd (...) instancji zauważył, że S. S. w odwołaniu wskazywał również, że w oparciu o wydaną opinię biegłego laryngologa weryfikacji powinien zostać poddany uraz nosa doznany przez wnioskodawcę, bowiem badanie rhinomanometryczne nosa wykazało asymetryczny przepływ powietrza po stronie prawej, z cechami upośledzenia przepływu fazy wdechowej; wskazane badanie niewątpliwie wykonane zostało po wydaniu decyzji z 2009 roku; analiza opinii sporządzonych przez biegłą sądową z zakresu laryngologii i audiologii w postępowaniu o sygn. akt X U 898/20 nie potwierdza jednak, by wynik tego badania mógł rzutować na odmienną ocenę stopnia uszczerbku na zdrowiu wynikającego z wypadku z 2007 roku; biegła wskazała bowiem, że nie sposób stwierdzić, czy upośledzenie przepływu powietrza przez nos w fazie oddechowej i wydechowej po stronie prawej jednoznacznie miało związek ze zdarzeniem z dnia 21 listopada 2007 roku; wyjaśniła, że najprawdopodobniej ma ono związek z nieznacznym skrzywieniem przegrody nosa po tej stronie, ale nie sposób jednoznacznie określić, czy jest to skrzywienie pourazowe, czy też jest to wrodzona cecha anatomiczna u ubezpieczanego; jednocześnie biegła podkreśliła, że stan zdrowia ubezpieczonego w zakresie wydolności górnych dróg oddechowych należy uznać za będący w granicach prawidłowych, tym samym nie sposób uznać, aby również w tym zakresie ujawniły się jakiekolwiek nowy dowody stanowiące podstawę do wznowienia postępowania w oparciu o brzmienie art. 114 ustawy emerytalnej – wynik badania pozostawał bowiem bez wpływu na prawo do jednorazowego odszkodowania lub jego wysokość.
Sąd meriti uznał, że podobnie należy ocenić sytuację w zakresie wskazywanych przez ubezpieczonego bólów kręgosłupa lędźwiowego; ubezpieczony podnosił, że dokumentacja medyczna z (...) sp. z o.o. wykazała, że występują u niego zaburzenia korzeni rdzeniowych i splotów nerwowych, które kwalifikują się do leczenia operacyjnego, jak również, że ubezpieczony cierpi na dysfunkcję biodra ze wskazaniem do endoprotezoplastyki.
Nie sposób jednak – zdaniem Sądu (...) instancji - uznać, aby w oparciu o wydane w toku postępowania X U 898/20 opinie biegłych sądowych ujawniły się jakiekolwiek nowe dowody czy nowe okoliczności istniejące przed wydaniem decyzji w tym zakresie; opinie biegłych sądowych z zakresu neurologii, ortopedii i chirurgii urazowej wskazywały bowiem, że diagnostyka radiologiczna wykazywała dyskopatię w odcinku szyjnym, jak i lędźwiowo-krzyżowym, ale problemów z kręgosłupem nie opisywano po wypadku aż do 2010 roku, a nasilenie dolegliwości bólowych kręgosłupa w latach 2016-2017 wynikało głównie z postępu zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa i nie sposób jednoznacznie określić, na ile przebyty uraz związany z wypadkiem mógł mieć wpływ na kręgosłup ubezpieczonego; w ocenie biegłych trudno jednoznacznie powiązać aktualne dolegliwości bólowe kręgosłupa ze zdarzeniem z dnia 21 listopada 2007 roku; wnioski biegłych wskazanych specjalności w żaden sposób nie rzutują zatem na wysokość odszkodowania przyznanego ubezpieczonemu decyzją z 2009 roku.
W ocenie Sądu Rejonowego brak jest również podstaw do uznania, aby nowym dowodem, uzasadniającym wznowienie postępowania była wydana na potrzeby postępowania X U 898/20 opinia biegłego sądowego z zakresu chirurgii plastycznej L. D.; bezspornie, w swojej opinii biegły sądowy stwierdził wystąpienie blizny pourazowej w obrębie głowy w okolicy potyliczno-ciemieniowej, która z punktu widzenia chirurgii plastycznej stanowi uszczerbek na zdrowiu spowodowany oszpeceniem wyglądu; jak wskazał biegły, nie istnieje jednak uszczerbek na zdrowiu związany z raną ciętą (określony w punkcie 1a tabeli i przewidujący 5-10% uszczerbek na zdrowiu); warto przy tym odnotować, że blizna, która została stwierdzona przez biegłego u ubezpieczonego nie powodowała naruszenia sprawności ustroju i nie jest zlokalizowana na twarzy, wobec czego jej wystąpienie nie powinno prowadzić do podwyższenia stopnia uszczerbku na zdrowiu.
Sąd meriti ustalił – za biegłym, że blizna powstała maksymalnie w okresie do 4 tygodni od wypadku – na skutek wygojenia się rany; powyższe oznacza zaś, że blizna nie ujawniła się dopiero po wydaniu decyzji, ale była widoczna na etapie dokonywania oceny stopnia uszczerbku na zdrowiu przez organ rentowy; tym samym podlegała ocenie przez Komisję Lekarską na etapie wydawania decyzji w dniu 21 maja 2009 roku; fakt w postaci istnienia blizny istniał zatem w czasie wydawania decyzji, a nowy dowód (opinia biegłego) dotyczy jedynie jego odmiennej kwalifikacji; tego rodzaju kwestia – zdaniem sądu – mogła być podnoszona wyłącznie w trybie odwołania od decyzji ZUS i nie może stanowić podstaw do wznowienia postępowania, zaś - jak wskazywano już wcześniej – ubezpieczony decyzji z dnia 21 maja 2009 roku nie zaskarżył.
Sąd a quo skonstatował, że ubezpieczony nie przedstawił żadnych okoliczności lub dowodów rzutujących na stopień stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu, które spełniałyby warunek „nowości” w rozumieniu art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej; wznowienie postępowania w tym trybie nie stanowi instancji odwoławczej, nie jest odpowiednikiem trybu odwoławczego - jest odmiennym, nadzwyczajnym, sposobem wzruszenia ostatecznej decyzji w oparciu o wąskie, ściśle określone przesłanki; żądanie wznowienia postępowania nie można zatem opierać na pełnej palecie zarzutów; tymczasem S. S. swe odwołanie opierał jedynie na wykazaniu odmiennej od organu rentowego oceny jednakowego stanu zdrowia, dokonanej przez biegłych w toku postępowania o sygn. akt X U 898/20; odmienność dowodów z opinii biegłych względem wcześniejszych (dokumentacji medycznej), którymi dysponował organ rentowy, nie dotyczy kategorii samego stanu zdrowia ubezpieczonego, ale jego oceny – dokonanej z punktu widzenia wiadomości specjalnych; jak wskazano już wcześniej, na gruncie art. 114 ust. 1 ustawy emerytalnej organ rentowy nie posiada uprawnień do dokonywania zmiany pierwotnej (ustalającej prawo do świadczenia lub jego wysokość) decyzji w oparciu o odmienną (powtórną) ocenę dowodów zebranych w poprzednim postępowaniu (zob. uchwałę 7 sędziów SN z dnia 5 czerwca 2003 r., III UZP 5/03, OSNPUSiSP 2003, nr 18, poz. 442 z aprobującą glosą 2 K. Ś. oraz wyroki SA: w K. z dnia 30 maja 2001 r., III AUa 2508/00, PP 2002, nr 10 i w R. z dnia 27 czerwca 2013 r., III AUa 322/13, LEX nr 1331107); nie sposób zatem uznać zaskarżonej decyzji za niezasadną.
Mając powyższe na uwadze Sąd Rejonowy na podstawie art. 477 14 § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.
Wnioskodawca zaskarżył powyższy wyrok w całości, zarzucając rozstrzygnięciu:
1. obrazę przepisów prawa procesowego mającą wpływ na treść wydanego w sprawie orzeczenia, a to art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną, a nie swobodną ocenę materiału dowodowego dokonaną z naruszeniem zasad logiki i doświadczenia życiowego, a w konsekwencji błąd w ustaleniach faktycznych polegający na:
ustaleniu stanu faktycznego wbrew zebranemu w sprawie materiałowi dowodowemu;
poczynieniu ustaleń pozostających w sprzeczności z opiniami biegłych opartych na wiedzy specjalnej;
błędnym ustaleniu, że opinie biegłych wskazujące na nieprawidłowości organu rentowego przy pierwotnej ocenie uszczerbku na zdrowiu ubezpieczonego stanowią wyłącznie odmienną ocenę pierwotnie poczynionych ustaleń faktycznych i nie stanowią nowych dowodów w sprawie;
2. naruszenie przepisów prawa materialnego, a to:
art. 114 ust 1 pkt 6 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez jego niezastosowanie okolicznościach niniejszej sprawy w sytuacji, gdy postępowanie dowodowe jednoznacznie wykazało, że nieprawidłowe obliczenie wysokości należnego ubezpieczonemu odszkodowania nastąpiło na skutek błędu organu rentowego polegającego na nieprawidłowym określeniu uszczerbku na zdrowiu o charakterze psychiatrycznym i pominięciu występujących u S. S. zaburzeń neurologicznych i psychiatrycznych uwarunkowanych organicznie ze zmianami charakterologicznymi;
art. 114 ust 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych poprzez jego nieprawidłową wykładnie skutkującą ustaleniem, że opinie biegłych wydane w toku postępowania o ustalenie pogorszenia uszczerbku na zdrowiu nie stanowią nowych dowodów w rozumieniu powołanego przepisu w sytuacji, gdy opinie wskazują, iż w toku pierwotnego postępowania nieprawidłowo oceniono uszczerbek na zdrowiu o charakterze psychiatrycznym, a tym samym prowadzą do zmiany poprzednich ustaleń.
Mając na uwadze powyższe, na podstawie art. 368 § 1 k.p.c. apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zmianę zaskarżonej decyzji i wznowienie postępowania w spawie jednorazowego odszkodowania w związku z wypadkiem przy pracy z dnia 21 listopada 2007 r. jakiemu uległ S. S., zakończonego decyzją ZUS z dnia 21 maja 2009 r.
W odpowiedzi na apelację organ rentowy wniósł o oddalenie apelacji.
Sąd Okręgowy zważył co następuje:
Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie, co skutkuje jej oddaleniem.
Na wstępie zaznaczyć trzeba, że zgodnie z art. 374 k.p.c. sąd drugiej instancji może rozpoznać sprawę na posiedzeniu niejawnym, jeżeli przeprowadzenie rozprawy nie jest konieczne. Rozpoznanie sprawy na posiedzeniu niejawnym jest niedopuszczalne, jeżeli strona w apelacji lub odpowiedzi na apelację złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy, chyba że cofnięto pozew lub apelację albo zachodzi nieważność postępowania. W analizowanym przypadku ostatecznie żadna ze stron postępowania nie złożyła wniosku o przeprowadzenie rozprawy. W tym stanie rzeczy, biorąc pod uwagę zarzuty apelacji, a także zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w ocenie Sądu Okręgowego nie było konieczne przeprowadzenie rozprawy apelacyjnej przed wydaniem wyroku w sprawie.
Sąd II instancji w pełni aprobując i przyjmując ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego jako własne, jednocześnie stwierdził, że nie zachodzi obecnie potrzeba powielania w tym miejscu tych ustaleń.
Ponadto Sąd odwoławczy w całości podziela wywody prawne zawarte w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, nie znajdując żadnych podstaw do jego zmiany.
Należy wskazać, że podniesione w apelacji argumenty nie wnoszą do sprawy żadnych nowych okoliczności faktycznych ani prawnych, które mogłyby stanowić podstawę do zmiany zaskarżonego orzeczenia.
W ocenie Sądu Okręgowego, Sąd (...) instancji wydał trafne orzeczenie, znajdujące oparcie w zebranym w sprawie materiale dowodowym i obowiązujących przepisach prawa. Sąd Rejonowy poczynił poprawne ustalenia faktyczne i dokonał właściwej subsumcji prawnej.
Jako całkowicie bezzasadny Sąd II instancji uznał zarzut naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c.
Przepis ten stanowi, iż sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Sąd dokonuje oceny wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzaniu poszczególnych dowodów, mających znaczenie dla ich mocy i wiarygodności (tak np. Sąd Najwyższy w uzasadnieniu orzeczenia z 11 lipca 2002 roku, IV CKN 1218/00, LEX nr 80266).
Ramy swobodnej oceny dowodów są zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnym poziomem świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność, odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (tak też Sąd Najwyższy w licznych orzeczeniach, np. z dnia 19 czerwca 2001 roku, II UKN 423/00, OSNP 2003/5/137).
Poprawność rozumowania sądu powinna być możliwa do skontrolowania, z czym wiąże się obowiązek prawidłowego uzasadniania orzeczeń (art. 327 1 k.p.c.).
W ocenie Sądu Okręgowego skuteczny zarzut przekroczenia granic swobody w ocenie dowodów może mieć zatem miejsce tylko w okolicznościach szczególnych. Dzieje się tak w razie pogwałcenia reguł logicznego rozumowania bądź sprzeniewierzenia się zasadom doświadczenia życiowego (por. wyrok SN z 6.11.2003 r. II CK 177/02 niepubl.).
Podkreślenia wymaga także fakt, że dla skuteczności zarzutu naruszenia swobodnej oceny dowodów nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Koniecznym jest bowiem wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie Sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać jakie kryteria oceny dowodów naruszył Sąd przy ocenie konkretnych dowodów uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłusznie im je przyznając. Ponadto jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to dokonana ocena nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego można było wysnuć wnioski odmienne (por. postanowienie SN z 23.01.2001 r. IV CKN 970/00, wyrok SN z 27.09.2002 r. II CKN 817/00).
W ocenie Sądu Okręgowego dokonana przez Sąd Rejonowy ocena zgromadzonego w postępowaniu materiału dowodowego jest – wbrew twierdzeniom apelującego – prawidłowa.
Sąd (...) instancji dokonał prawidłowych ustaleń faktycznych i doszedł do trafnego wniosku, iż w rozpatrywanym przypadku, opinie biegłych odbiegające od orzeczeń lekarskich organu rentowego (Lekarza Orzecznika ZUS i Komisji Lekarskiej ZUS) zapadłych przy pierwotnej ocenie uszczerbku na zdrowiu ubezpieczonego stanowią wyłącznie odmienną ocenę faktycznie poczynionych przez ZUS ustaleń faktycznych i nie stanowią nowych dowodów w sprawie.
W związku z powyższym uznać należy, że Sąd Rejonowy nie naruszył wskazanych zasad oceny materiału dowodowego. Zarzuty skarżącego w tej materii sprowadzają się w zasadzie jedynie do polemiki ze stanowiskiem Sądu i interpretacją dowodów dokonaną przez ten Sąd.
Ponowna ocena dowodów musi zostać wywołana nowymi dowodami w sprawie (por. wyrok Sądu Najwyższego z 28 stycznia 2004 r., II UK 228/03), które nakazują uznać, że dotychczasowe dowody okazały się fałszywe bądź nieprawdziwe. Natomiast wyłącznie odmienna ocena dowodów dołączonych do pierwotnego wniosku o świadczenie przeprowadzona ponownie po uprawomocnieniu się decyzji przyznającej prawo do świadczenia, nie jest okolicznością uzasadniającą ponowne ustalenie prawa do świadczenia zarówno na wniosek ubezpieczonego, jak i z urzędu przez ZUS (por. cytowana przez Sąd meriti uchwała Sądu Najwyższego z 5 czerwca 2003 r., III UZP 5/03; wyrok Sądu Najwyższego z 9 stycznia 2012 r., III UK 223/10).
Natomiast co do zarzutu naruszenia przepisu art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej wskazać ponownie należy, że nowe dowody w rozumieniu art. 114 ust. 1 tej ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, to ujawnione dowody istniejące przed wydaniem decyzji, jak i dowody uzyskane po wydaniu decyzji pod warunkiem, że wynikają z nich fakty uwzględniane w decyzji. Organ rentowy bez przedstawienia nowych dowodów nie ma prawa do zmiany decyzji pierwotnej, jedynie na podstawie odmiennej oceny dowodów. Natomiast przedstawienie nowych dowodów, aby mogło być skuteczne, to jest aby mogło doprowadzić do przyznania prawa do świadczenia, powinno prowadzić do zmiany ustalonych poprzednio ustaleń faktycznych. Na podstawie nowych dowodów powinno dojść do uzupełnienia okoliczności faktycznych o nowe nieprzedstawione/nierozważane uprzednio lub zmiany poprzednich ustaleń, poprzez ponowną ocenę dowodów. Wzruszenie poprzedniego rozstrzygnięcia może nastąpić w sytuacji przedstawienia nowych dowodów, podważających wiarygodność uprzednio zgromadzonego materiału dowodowego (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 26 kwietnia 2017 r. III AUa 488/16)
Sąd Okręgowy w pełni podziela także stanowisko wyrażone przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 19 września 2018 r. ((...) UK 90/18), zgodnie z którym przymiot „nowości” w rozumieniu art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, mają okoliczności i dowody nieujawnione w poprzednim postępowaniu zapoczątkowanym wnioskiem ubezpieczonego, które w przypadku zaskarżenia decyzji odmawiającej prawa do świadczenia kończy się wydaniem prawomocnego wyroku; chodzi zatem o dowody i okoliczności, które nie były dotychczas ocenione nie tylko przez organ rentowy, ale i przez sąd odwoławczy badający zasadność odmowy prawa do świadczenia.
Sąd Rejonowy w sposób prawidłowy przeprowadził postępowanie, właściwie rozważył cały zebrany w sprawie materiał dowodowy i na jego podstawie trafnie wywiódł, iż odmienna ocena przez biegłego faktów – schorzenia apelującego wynikającego z dokumentacji medycznej złożonej przez niego jeszcze przed wydaniem decyzji z dnia 21 maja 2009 roku, a zatem na etapie postępowania przed ZUS, nie stanowi podstawy do wznowienia postępowania.
Wnioski wyciągnięte przez biegłych w sprawie X U 898/20 (zwłaszcza biegłego psychiatry R. Ż.) stanowią jedynie odmienną ocenę faktów wynikających z opisanej dokumentacji, co nie może stanowić podstawy do wznowienia postępowania w trybie art. 114 ust. 1 pkt 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
Zatem zarzut apelacyjny dotyczący naruszenia przez Sąd meriti tego przepisu uznać należy za chybiony.
Przechodząc do drugiego z zarzutów dotyczących naruszenia prawa materialnego – przepisu art. 114 ust. 1 pkt 6 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (w brzmieniu obowiązującym od 18 kwietnia 2017 r. nadanym ustawą z dnia 10 lutego 2017 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. z 2017 r. poz. 715), wskazać należy, że błąd organu rentowego, wskutek którego nastąpiło przyznanie świadczenia lub nieprawidłowe obliczenie jego wysokości w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organu rentowego, stanowi samodzielną podstawę uchylenia lub zmiany tej decyzji oraz ponownego ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości.
W rozpoznawanej sprawie nie można jednak przyjąć, by organ rentowy wydając decyzję z dnia 21 maja 2009 roku dopuścił się jakiegokolwiek błędu. Uwzględnił on bowiem, przed wydaniem tej decyzji, całość dokumentacji medycznej wskazującej na zespół psychoorganiczny występujący u ubezpieczonego.
Słusznie Sąd (...) instancji w tym zakresie wskazał, że takie rozpoznanie zawarto w opinii Lekarza Orzecznika z 5 listopada 2008 roku oraz w opinii konsultanta ZUS w dziedzinie psychologii z dnia 14 kwietnia 2009 roku, lecz pomimo tego nie znaleziono podstaw do zakwalifikowania uszczerbku na zdrowiu psychicznym jako encefalopatii i przyznania stosownie wyższego odszkodowania z tego tytułu; niewątpliwie mogło być to uzasadnione faktem braku dodatkowych badań potwierdzających to podejrzenie i w tym zakresie od wydania decyzji z 2009 roku nic się nie zmieniło (badań tych nadal w toku niniejszego postępowania nie przedłożono).
Na podkreślenie zasługuje w tym zakresie konstatacja Sądu meriti, w którym wskazał na stanowcze twierdzenie biegłego z zakresu neurologii w opinii wydanej w sprawie o sygn. akt X U 898/20, że w badaniach neurologicznych z lat 2008-2013, których wyniki przedstawił ubezpieczony, nie stwierdzano jeszcze objawów uszkodzenia ośrodkowego układu nerwowego, co oznacza, że ZUS w decyzji z dnia 21 maja 2009 roku w sposób właściwy ocenił uszczerbek na zdrowiu wnioskodawcy.
W ocenie Sądu Okręgowego ocenę dokonaną przez organ rentowy wzmacnia fakt ujawnienia się dopiero w badaniu TK z 2013 roku dyskretnie zaznaczonych zaników korowych tkanek mózgu i móżdżku, które to zostały kategorycznie zakwalifikowane przez biegłego neurochirurga – właściwego ze względu na specjalizację do oceny ich charakteru – jako zmiany typowe dla wieku i bez związku z przebytym urazem. Ocenę tę – co słusznie zauważył Sąd meriti - potwierdza także biegły neuropsycholog, podnosząc, że od momentu wypadku nastąpił proces fizjologicznego starzenia się mózgu, potęgowany znacznie ograniczoną aktywnością życiową i mniejszą stymulacją poznawczą, zaś tego rodzaju zmiany nie były stwierdzane w tożsamych badaniu wykonywanym w bliższej odległości czasowej od wypadku – w 2010 roku; kolejne badanie TK mózgu z 2015 roku tego rodzaju zmian w ogóle nie ujawniło, wykazując stan prawidłowy.
Ocena dokonana przez biegłego psychiatrę dotyczy zatem jedynie innej procentowej kwalifikacji schorzenia jakie istniało u wnioskodawcy w dacie wydania decyzji z dnia 21 maja 2009 roku. Nie można zatem opinii tej uznać ani za nowy dowód w sprawie ani na jej podstawie przypisać organowi rentowemu działania w błędzie w dacie wydania opisywanej decyzji z 2009 roku.
Wbrew twierdzeniu apelanta – odmienna względem ustaleniom ZUS ocena uszczerbku na zdrowiu wnioskodawcy w związku z wypadkiem 21 listopada 2007 roku dokonana przez biegłego psychiatrę – nie dotyczy samego stanu zdrowia S. S., ale jego oceny dokonanej z punktu widzenia wiadomości specjalnych. Ta zaś nie może być poczytana w niniejszym postępowaniu jako błąd organu rentowego popełnionego na etapie wydania decyzji pierwotnej.
Cytowane przez apelującego orzecznictwo na poparcie tezy o możliwości przyjęcia w niniejszym stanie faktycznym błędu organu rentowego nie znajduje uzasadnienia, bowiem dotyczy decyzji opartych na przepisie art.133 ust.1 pkt 2 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, a zatem stanów faktycznych, w których ZUS miał podstawę do przyznania świadczenia, jednak z przyczyn leżących po jego stronie tego nie uczynił.
Uznać należy, że całość materiału dowodowego została zatem kompleksowo oceniona już w zakończonych postępowaniach, a skarżący nie wykazał w toku postępowania istnienia przesłanek wymaganych treścią art. 114 ust. 1 pkt 1 i 6 ustawy emerytalnej.
A zatem wyrok Sądu Rejonowego w pełni zatem odpowiada prawu.
Biorąc powyższe pod uwagę, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację, jako bezzasadną.
SSO Paulina Kuźma