Formularz UWO

Sygnatura akt

XII Ko 28/23

WNIOSKODAWCA

wnioskodawca M. S. (1), córka zmarłego C. S. (1)

ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

2.656.602,00 zł

Odsetki ustawowe od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty

3.

Inne

3. Ustalenie faktów

3.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

C. S. (1) urodził się w dniu (...) w S., pracował jako sanitariusz w Wojewódzkim Szpitalu (...) w S..

Wstąpił w struktury NSZZ „(...)”, dołączył do Tymczasowego Komitetu Strajkowego Regionu S.. Został zatrzymany w dniu 28 grudnia 1981 r. (k.285-286, (...)), osadzony w Areszcie Śledczym w S. (nakaz przyjęcia – k.292-292, (...)), w późniejszym okresie przebywał również w jednostkach w S. (od dnia 9.03.1982 r. - k.199, (...)) i W. (od dnia 8.06.1982 r. - k.264, (...)). W dniu 30 grudnia 1981 r. wszczęto śledztwo w sprawie rozpowszechniania w dniach 23-28 grudnia 1981 r. w S. przez L. E., Z. P., C. S. (1) i J. K. przy pomocy drukowanych afiszy i ulotek fałszywych wiadomości, które mogły wywołać niepokój publiczny oraz niezaprzestania przez ww. działalności w ramach zawieszonego związku zawodowego NSZZ „(...), tj. czynów wyczerpujących znamiona przestępstw z art. 48 ust. 2 i 4 oraz art. 46 ust. 1 dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym. (k.10-11, IPN (...)). C. S. (1) przyznał, że ulotki o charakterze antypaństwowym otrzymał w dniu 25 grudnia 1981 r. od J. K., a następnie w dniu 28 grudnia 1981 r. przywiesił je do gabloty przy budynku NSZZ „(...)” przy ul. (...) w S. (7 ulotek), a resztę rozdał przypadkowo napotkanym ludziom na ulicy (wyjaśnienia – k.271-278, 279-282, (...)), jednak w toku postępowania sądowego zmienił te wyjaśnienia, podając, że w rzeczywistości nie znał J. K., nie współpracowali, nie pamiętał od kogo dostał ulotki, podkreślił, że składał wcześniejsze depozycje dobrowolnie (k.74-75,(...)). Postawione zostały mu zarzuty z art. 46 ust. 1 i 48 ust. 2 Dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym (postanowienie z dnia 30 grudnia 1981 r., k.269-270, (...)), do których częściowo się przyznał. Postanowieniem Wojskowej Prokuratury Garnizonowej w K. z dnia 30 grudnia 1981 r., sygn. akt (...) zastosowano wobec C. S. (1) tymczasowe aresztowanie do dnia 28 marca 1982 r. W dniu 13 stycznia 1982 r. sporządzono m.in. przeciwko C. S. (1) akt oskarżenia o czyn:

I. z art. 48 ust. 2 i 4 dekretu 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym w zw. z art. 1 ust. 1 pkt 5 dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o postepowaniach szczególnych w sprawach o przestępstwa i wykroczenia w czasie obowiązywania stanu wojennego;

II. z art. 46 ust. 1 dekretu 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym w zw. z art. 1 ust. 1 pkt 5 dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o postepowaniach szczególnych w sprawach o przestępstwa i wykroczenia w czasie obowiązywania stanu wojennego (k.288-303,(...)).

C. S. (1) w dniu 4 lutego 1982 r., sygn. akt (...) został skazany wyrokiem Sądu Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy za to, że:

1. w okresie od 24 grudnia do 28 grudnia 1981 r. w S. w miejscu i czasie obowiązywania stanu wojennego działając wspólnie i w porozumieniu z J. K. przy pomocy drukowanych afiszy i ulotek rozpowszechniał fałszywe wiadomości, które mogły wywołać niepokój publiczny, tj. czyn z art. 48 ust 2 i 4 dekretu z dnia 12 grudnia 1981 r. o stanie wojennym w zw. z art. 1 ust. 1 pkt 5 dekretu z dnia 12.12.1981 r. o postępowaniach szczególnych w sprawach o przestępstwa i wykroczenia w czasie obowiązywania stanu wojennego;

2. w okresie od 24 do 28 grudnia 1981 r. w S. w miejscu i czasie obowiązywania stanu wojennego, działając wspólnie i w porozumieniu z J. K. będąc członkiem związku zawodowego NSZZ „(...)”, którego działalność została zawieszona, nie odstąpił od działalności w ramach tego związku przez to, że przechowywał a następnie rozpowszechniał w jego imieniu ulotki i afisze, tj. czyn z art. 46 ust. 1 dekretu z dnia 12.12.1981 r. o stanie wojennym w zw. z art. 1 ust. 1 pkt 5 dekretu z dnia 12.12.1981 r. o postępowaniach szczególnych w sprawach o przestępstwa i wykroczenia w czasie obowiązywania stanu wojennego. Wymierzona mu została kara 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności oraz zasądzono kwotę 3.000 zł tytułem opłaty sądowej oraz kwotę 1000 zł na rzecz Zespołu Adwokackiego nr (...) w S. za obronę z urzędu (k.97-126, odpis – k.130-141, (...)). Wyrok został utrzymany w mocy wyrokiem Sądy Najwyższego – Izby Wojskowej z dnia 19 kwietnia 1982 r., sygn. akt (...) (k.222-225, (...)). Skazany miał odbywać kare do dnia 28 czerwca 1983 r. (m.in. opinia o skazanym – k.325-326, IPN (...)).

Postanowieniem Sądu Śląskiego Okręgu Wojskowego we Wrocławiu z dnia 3 stycznia 1983 r. C. S. (1) został warunkowo zwolniony z odbywania reszty kary pozbawienia wolności (k.332, (...)), w dniu 7 stycznia 1983 r. opuścił zakład (zawiadomienie o zwolnieniu – k.335, (...)), Postanowieniem Sądu Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy z dnia 26 października 1989 r. zarządzono zatarcie skazania za zarzucane skazanemu występki (k.54, 59, (...)). Wyrok z dnia 4 lutego 1982 r. został uchylony wyrokiem Sądu Najwyższego – Izba Wojskowa w Warszawie z dnia 10 stycznia 1992 r., sygn. akt (...), ojciec wnioskodawczyni oraz pozostali oskarżeni zostali uniewinnieni od zarzucanych im czynów (k.109-116, (...)).

Postanowieniem Sądu Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy z dnia 17 lutego 1993 r., sygn. akt Żo 3/93 zasądzono na rzecz C. S. (1) kwotę 20.150.000 zł tytułem odszkodowania oraz kwotę 23.150.000 zł tytułem zadośćuczynienia, tj. łącznie kwotę 43.300.000 zł (kwoty przed denominacją, k.150-152, (...)).

C. S. (1) zmarł 24 lutego 1994 r.

Kopia odpisu skróconego aktu zgonu

k.12

Kopia odpisu skróconego aktu urodzenia wnioskodawczyni

k. 11

Wyrok z dnia 4 lutego 1982 r.

k. 13

Zeznania C. S. (1)

Płyta CD z IPN wraz ze skanami dokumentów dot. S. P.

k.53a

Dokumenty załączone przez M. S. z wnioskiem

k. 13-63

Dokumenty w formie kserokopii z IPN dot. C. S.

k. 87,95,

182

Dokumenty w formie kserokopii z IPN dot. C. S.

k. 212-273

wyrok Sądu Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy

k.13-19

3.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

-----------

------

--------

4.  ocena DOWODów

Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Dokumenty dotyczące C. S. (1) pozyskane z zasobów IPN, w tym zeznania C. S. (1).

Sąd uznał je za prawdziwe, ponieważ zostały sporządzone przez uprawione do tego osoby, w zakresie posiadanych kompetencji i w prawie przewidzianej formie. Także ich treść nie była kwestionowana przez żadną ze stron.

Wśród ocenianych dokumentów istotną wartość dowodową mają zeznania C. S. , złożone w sprawie Sądu Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy. Podczas rozprawy w dniu 17 lutego 1993 r. C. S. jako wnioskodawca podał gdzie pracował, przez kogo było prowadzone śledztwo, w tym jak był traktowany podając, że jedynie „dostał w twarz”, nie była wobec niego stosowana inna forma przemocy fizycznej. SB wywierało na niego presje psychiczną w ten sposób, że była do komisariatu sprowadzana jego matka, która prosiła, żeby zeznawał na kolegów. Podał w jakich zakładach karnych przebywał przyznając, że traktowano go różnie jako więźnia politycznego, w tym czasami gorzej aniżeli więźnia kryminalnego. Podał przykład takiego traktowania. Podał także był regularnie odwiedzany przez matkę. Otrzymywał od niej paczki żywieniowe.Po wyjściu z zakładu karnego podjął ponownie pracę w szpitalu w S. jako sanitariusz, leczył się w poradni (...). (k.39-40, (...)).

Zdaniem sądu zeznania C. S. były spontaniczne, rzeczowe, logiczne. C. S. zgodnie z rzeczywistością opisał sposób jego traktowania w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, przez funkcjonariuszy SW czy Służby Bezpieczeństwa. Nie sposób uznać by C. S. zeznając przed sądem w 1993 r. np. z obawy przed niedemokratycznym aparatem państwowym, umniejszał swoje prawdziwe przeżycia, a w konsekwencji doznaną krzywdę. Analiza zeznań wnioskodawcy nie wskazuje by doznał on cierpień opisywanych na k. 2-3 pisemnego wniosku o zadośćuczynienie.

Dodatkowo, analiza dokumentów z Zakładu Karnego we W. nie wskazuje, by C. S. w trakcie pozbawienia wolności był odizolowany od bliskich, pozbawiony talonów żywnościowych czy opieki lekarskiej.

Dokumenty dotyczące C. S. (1) złożone przez wnioskodawczynię

Sąd nie ma wątpliwości co do autentyczności dokumentów dołączonych przez M. S. do wniosku, albowiem ich odpowiedniki znajdowały się w dokumentach przekazanych do przedmiotowej sprawy przez IPN. Podobnie należy odnieść się do kserokopii odpisów aktów zgonu ojca wnioskodawczyni i odpisu jej aktu urodzenia, gdyż Sąd nie znalazł podstaw, aby kwestionować autentyczność tych dokumentów.

Zeznania W. B. (1)

Świadek rzeczowo opisał z jakiego powodu został C. S. (1) został zatrzymany, jakie warunki towarzyszyły zatrzymaniu oraz osadzeniu w poszczególnych jednostkach penitencjarnych. Okoliczności te częściowo znajdują potwierdzenie w zeznaniach C. S. (1), które sąd uznał za najbardziej miarodajne, gdyż dotyczyły go bezpośrednio.

Zeznania wnioskodawczyni M. S. (1)

Sąd dał wiarę zeznaniom M. S. (1), z tym zastrzeżeniem, że jej zeznania nie wynikały z jej przeżyć ale z lektury dokumentów zgromadzonych w zasobach archiwalnych a częściowo z relacji znajomych czy rodziny. M. S. (1) w chwili zatrzymania ojca była dzieckiem a nadto była wychowywana jedynie przez matkę oraz jej partnera, a kontakt z biologicznym ojcem tj. C. S. (1) był sporadyczny.

4.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów

(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 3.1 albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

---

---------

-------------------------

PODSTAWA PRAWNA

Zadośćuczynienie

1.

Kwota główna

Odsetki

Oddalony wniosek

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1693), zwana dalej: ustawą lutową – osobom, wobec których stwierdzono nieważność orzeczenia, albo wydano decyzję o internowaniu w związku z wprowadzeniem w dniu 13 grudnia 1981 roku w Polsce stanu wojennego, przysługuje prawo dochodzenia od Skarbu Państwa odszkodowania za poniesioną szkodę i zadośćuczynienia za doznaną krzywdę wynikłą z wykonania orzeczenia.

Zgodnie z art. 11 w/w ustawy przepis art. 8 ma odpowiednie zastosowanie również wobec osób, co do których zachodzą przesłanki do stwierdzenia nieważności orzeczenia, jeżeli oskarżonego uniewinniono lub postępowanie umorzono z powodów, o których mowa w art. 17§1 pkt 1 i 2 i nie zostało prawomocnie zasądzone odszkodowanie i zadośćuczynienie, a osoby te były zatrzymane lub tymczasowo aresztowane.

W związku z tym, że postanowieniem Sądu Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy z dnia 17 lutego 1993 r., sygn. akt Żo 3/93 zasądzono na rzecz C. S. (1) kwotę 20.150.000 zł tytułem odszkodowania oraz kwotę 23.150.000 zł tytułem zadośćuczynienia, tj. łącznie kwotę 43.300.000 zł (kwoty przed denominacją, k.150-152, (...)) w sprawie należy rozważyć czy znajduje uzasadnienie zasądzenie na rzecz osoby represjonowanej uzupełniającego" zadośćuczynienia”.

Oczywistym jest, że zasądzenia na rzecz osoby represjonowanej "uzupełniającego" odszkodowania i zadośćuczynienia ma charakter wyjątkowy i znajduje podstawę w przepisach art. 8 ust. 1 i 4 ustawy lutowej, gdy przemawiają za tym względy słuszności. Uzasadnione jest tylko taką sytuacją, w której dojdzie do stwierdzenia dysproporcji pomiędzy tym, co występujący wcześniej z roszczeniem już otrzymał, a tym, co otrzymałby składając wniosek obecnie. Nie chodzi tu jednak o jakąkolwiek różnicę, a różnicę istotną, rażącą, będącą wynikiem krańcowo różnych wyliczeń, rzecz jasna dokonanych przy odpowiedniej waloryzacji kwoty świadczenia wypłaconego niegdyś (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 grudnia 2016 r. IV KK 380/16 oraz postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2020 r. II KK 112/20

Jak wynika z treści uzasadnienia postanowienia Sądu Pomorskiego Okręgu Wojskowego w Bydgoszczy z dnia 17 lutego 1993 r. w sprawie Żo.3/94 sąd przyznając kwotę zadośćuczynienia w wysokości 23.150.000 zł miał na uwadze nękanie fizyczne oraz psychiczne wnioskodawcy, w tym kwotę 5.000.000 zł przyznał za prewencyjne zatrzymania C. S. przez SB już po zwolnieniu go z ZK. Przyznana wnioskodawcy kwota zadośćuczynienia nie była kwotą symboliczną. W 1993 r. zasądzona kwota zadośćuczynienia w wysokości 23.150.000 zł odpowiadała sześciomiesięcznemu przeciętnemu wynagrodzeniu (przeciętne wynagrodzenie miesięczne w 1993 r. wynosiło 3.995 tys. zł). Dodatkowo wnioskodawcy przyznano kwotę 20.150.000 zł tytułem odszkodowania, zatem łącznie przyznano C. S. w 1993 r. kwotę odpowiadającą rocznemu przeciętnemu wynagrodzeniu.

Przedkładając te wyliczenia na dzień dzisiejszy kwota zadośćuczynienia i odszkodowania wahałaby się na poziomie 100 tys. zł, a zatem na poziomie otrzymanego przez W. B. odszkodowania i zadośćuczynienia (świadek podał, że starając się dwukrotnie o odszkodowanie po raz pierwszy otrzymał kwotę 20 tys. zł a po kilku latach kwotę 60 tys. zł – k. 177v)

Resumując, w sprawie C. S. nie doszło do istotnej rażącej dysproporcji pomiędzy tym co otrzymał w 1993 r., a tym co otrzymałby w obecnym postępowaniu odszkodowawczym prowadzonym w trybie ustawy lutowej.

Podnieść także należy, że pomimo iż otrzymana przez C. S. rekompensata za niesłuszne pozbawienie wolności zasądzona została na podstawie przepisów kodeksu postępowania karnego, nie zaś na podstawie ustawy lutowej to postanowienie Sądu Pomorskiego Okręgu Wojskowego w B. z dnia 17 lutego 1993 r. było skutkiem wydania przez Sąd Najwyższy w dniu 10 stycznia 1992 r. wyroku uniewinniającego w którym zaakcentowano niepodległościowy charakter działalności oskarżonych, w tym C. S. (1) ( vide fragment uzasadnienia – „ wszystkie pisma, czy to skierowane do członków ich macierzystego związku zawodowego, czy do społeczeństwa, bez względu na to jak je nazywać, podejmowały krytykę, wprowadzonej przez zaskoczenia, sytuacji społeczno-politycznej w kraju, określanej jako stan wojenny i stawiały sobie za cel wywieranie wpływu na ówczesną władzę celem skłonienia jej do cofnięcia tego stanu. (…) Ich działalność, prowadzona metodami pokojowymi, moralnie pozytywna, prowadzona była przecież w interesie większości społeczeństwa, to musi ona być ostatecznie uznana jako niezawierająca elementu społecznego niebezpieczeństwa w rozumieniu art. 1 kk ” k. 25-25 v)

W tej sytuacji sąd oddalił wniosek o zasądzenie dodatkowego zadośćuczynienia w wysokości 2.656.602,00 zł.

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Inne

3.

----------------------

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

--------------------------------

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU W PRZEDMIOCIE ŻĄDANIA

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

2.

Inne

3.

---------------------------------------------

Inne ROZSTRZYGNIĘCIA Zawarte w WYROKU

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II

.

KOszty procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

III

O kosztach sądowych za postępowanie orzeczono zgodnie z treścią art.13 ustawy z dnia 23 lutego 1991 roku o uznaniu za nieważne orzeczeń wydanych wobec osób represjonowanych za działalność na rzecz niepodległego bytu Państwa Polskiego (tekst jedn. Dz.U.2021.1693).

PODPIS