UZASADNIENIE

Decyzją z 7 października 2020 r. Nr (...) Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie we W. (pozwany) na podstawie art. 27e ust. 1 pkt 1) i ust. 2 pkt 1) w związku z art. 27a ust. 3 pkt 3) oraz art. 27f ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tekst jedn. Dz. U. z 2019 r. poz. 1437 ze zm. - dalej u.z.z.w.) w związku z art. 104 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz. U. z 2020 r., poz. 256 ze zm.- dalej k.p.a.), po rozpatrzeniu wniosku Wspólnoty (...) ul. (...), M. (zainteresowany), w sprawie rozstrzygnięcia sporu dotyczącego odmowy zawarcia umowy na odprowadzanie ścieków przez Zakład (...) Sp. z o.o. w Ż. (powód) dla nieruchomości ul. (...), M., (...)-(...) Ż., nakazał Zakładowi (...) Sp. z o.o. w Ż. zawarcie umowy ze Wspólnotą (...) ul. (...) w M., na odprowadzanie ścieków z nieruchomości położonej na działce nr (...), ul. (...), M..

(decyzja k. 6-8)

Zakład (...) Sp. z o.o. w Ż. zaskarżył w całości powyższą decyzję, domagając się jej uchylenia oraz zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych, w tym kosztów zastępstwa procesowego w wysokości trzykrotności stawki minimalnej, a także kwoty 17 zł tytułem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Strona odwołująca zarzuciła zaskarżonej decyzji naruszenie:

1. art. 32 k.p.a. w zw. z art. 65 § 1 k.c. poprzez ich błędną wykładnię polegającą na przyjęciu, że udzielone przez powoda pełnomocnictwo (złożone wraz z zażaleniem na postanowienie wydane przez pozwanego na podstawie art. 27e ust. 3 u.z.z.w.) upoważnia pełnomocnika wyłącznie do działania w sprawie ustanowienia na podstawie art. 27e ust. 3 u.z.z.w. warunków odprowadzania ścieków do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia sporu, podczas gdy złożone pełnomocnictwo jest pełnomocnictwem ogólnym, a zakres umocowania w żaden sposób nie został ograniczony do postępowania zażaleniowego;

1. art. 40 § 2 k.p.a. poprzez jego niezastosowanie i wadliwe doręczenie decyzji bezpośrednio powodowi, a nie jego pełnomocnikowi;

2. art. 27e ust. 2 pkt 1, art. 2 pkt 4, art. 6 ust. 1 oraz art. 17 ust. 1 u.z.z.w. w zw. z art. 6 i art. 28 k.p.a. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na nakazaniu powodowi zawarcia umowy o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków ze stroną (wnioskodawcą) w sytuacji gdy:

a) powód nie wykonywał i nie wykonuje na terenie Gminy Wiejskiej Ż. działalności gospodarczej z zakresu zbiorowego odprowadzania ścieków, nie zawierał umów o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków z odbiorcami z terenu tej Gminy, ani bezpośrednio nie świadczył na ich rzecz usługi odprowadzania ścieków,

b) powód nie posiada statusu przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego na terenie Gminy Wiejskiej Ż., a to z uwagi na brak zezwolenia na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie zbiorowego odprowadzania ścieków na tym obszarze, a tym samym nie posiada legitymacji do bycia stroną postępowania i adresatem decyzji, o której mowa w art. 27e ust. 1 u.z.z.w.

c) powód nie określił taryfy dla zbiorowego odprowadzania ścieków na terenie Gminy Wiejskiej Ż., jak również nie był i nie jest beneficjentem wydanej przez pozwanego decyzji zatwierdzającej taryfę dla zbiorowego odprowadzania ścieków na terenie Gminy Wiejskiej Ż., co w konsekwencji oznacza, że pozwany poprzez wydaną decyzję zmusza powoda do stosowania pozataryfowych cen i stawek opłat niezatwierdzonych, co stanowi delikt administracyjny w rozumieniu art. 29 ust. 1 pkt 1 u.z.z.w.,

d) powód nigdy nie przejawiał woli bezpośredniej obsługi odbiorców usług z terenu Gminy Wiejskiej Ż. i w konsekwencji nie występował i nie zamierza występować o wydanie decyzji administracyjnych wskazanych w pkt. b i c,

e) Gmina Wiejska Ż., według wiedzy powoda, była wcześniej stroną umowy o odprowadzanie ścieków z nieruchomości wskazanej w zaskarżonej decyzji (umowa nr (...) z 13 października 2015 r. była zawarta ze S. A.), a tym samym pełniła funkcję przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego na jej obszarze i świadczyła usługi odprowadzania ścieków na podstawie taryfowych cen i stawek opłat, zatwierdzonych prawomocną, ostateczną decyzją organu regulacyjnego (tj. decyzją powoda),

f) Gmina Wiejska Ż. w dalszym ciągu jest stroną umów o odprowadzanie ścieków zawartych z (...),

4. art. 55¹k.c. w zw. z art. 2 pkt 4 i 20 oraz art. 16 ust. 1 u.z.z.w. poprzez ich błędną wykładnię polegającą na uznaniu, że:

a) warunkiem wystarczającym uznania danego przedsiębiorcy za przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne jest spełnienie przesłanek z art. 55¹ k.c. oraz samo bycie właścicielem części urządzeń kanalizacyjnych, bez względu na to:

⚫: czy dany przedsiębiorca przejawia wolę wykonywania działalności z zakresu zbiorowego zaopatrzenia w wodę lub zbiorowego odprowadzania ścieków,
⚫: czy dany przedsiębiorca legitymuje się zezwoleniem na prowadzenie zbiorowego odprowadzania ścieków, o którym mowa w art. 16 ust. 1 u.z.z.w. na terenie danej gminy,
⚫: czy wiąże go jakikolwiek stosunek prawny lub faktyczny z bezpośrednimi odbiorcami usług kanalizacyjnych,

b) własność sieci kanalizacyjnej zlokalizowanej na terenie danej gminy samodzielnie przesądza o tym, że właściciel tej sieci prowadzi działalność z zakresu zbiorowego odprowadzania ścieków na terenie tej gminy,

4. art. 27e ust. 2 pkt 1 w zw. z art. 6 ust. 2 u.z.z.w. poprzez jego błędną wykładnię i uznanie, że warunkiem wystarczającym do nakazania powodowi zawarcia umowy o odprowadzanie ścieków ze stroną (wnioskodawcą) jest przyłączenie strony do sieci powoda oraz wystąpienie z pisemnym wnioskiem o zawarcie umowy, bez względu na to, że powód nie legitymuje się zezwoleniem na prowadzenie zbiorowego odprowadzania ścieków, o którym mowa w art. 16 ust. 1 u.z.z.w. na terenie Gminy Wiejskiej Ż.;

5. art. 27e ust. 2 pkt 1 w zw. z art. 6 ust. 1 i 3 u.z.z.w. poprzez ich błędną wykładnię i nakazanie powodowi zawarcia ze stroną (wnioskodawcą) umowy o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków bez wskazania treści elementów przedmiotowo istotnych (essentailia negotii) tejże umowy;

6. art. 86 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz. U. z 2020r., poz. 310) (dalej: Prawo wodne) w zw. z art. 3 ust. 1 oraz art. 24b ust. 3 u.z.z.w. poprzez ich błędną wykładnię i uznanie, że aglomeracja jest podstawową jednostką terytorium, na którym prowadzone jest gospodarowanie ściekami komunalnymi, a w konsekwencji, że ustanowienie obszaru aglomeracji Ż. jest przesłanką uznania powoda za podmiot faktycznie prowadzący działalność na terenie Gminy Wiejskiej Ż. w świetle przepisów u.z.z.w.;

7. art. 124 § 1 i 2, art. 107 § 3 w zw. z art. 126 k.p.a. oraz art. 8, art. 9, art. 11 k.p.a. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie polegające na niezawarciu przez pozwanego w zaskarżonej decyzji uzasadnienia faktycznego i prawnego wskazującego okoliczności faktyczne i prawne, którymi pozwany kierował się przy wydawaniu zaskarżonej decyzji, oceny zebranego w postępowaniu materiału dowodowego, wykładni stosowanych przepisów oraz oceny przyjętego stanu faktycznego w świetle obowiązującego prawa;

8. art. 7, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie oraz dowolną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego, co w konsekwencji doprowadziło do ustalenia błędnego stanu faktycznego sprawy, a polegające na:

a) stwierdzeniu, że powód faktycznie prowadzi działalność polegającą na odprowadzaniu i oczyszczaniu ścieków na terenie miejscowości M. i G.,

b) pominięciu faktu samodzielnej realizacji przez Gminę Wiejską Ż. zadania własnego w zakresie zbiorowego odprowadzania ścieków,

c) pominięciu faktu, że Gmina Wiejska Ż. nigdy nie powierzyła realizacji zadania z zakresu zbiorowego odprowadzania ścieków ani w sferze publicznoprawnej innej gminie, ani w sferze bezpośredniej realizacji działalności żadnemu przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu, w tym powodowi,

d) pominięciu faktu dotychczasowego świadczenia przez Gminę Wiejską Ż. usług odprowadzania ścieków na swoim obszarze w oparciu o:

⚫: umowę o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków,
⚫: prawomocną ostateczną decyzję pozwanego nr (...) z dnia 9 sierpnia 2019 r. zatwierdzającą taryfę dla zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków na terenie gminy Ż. (Gminy Wiejskiej Ż.) na okres 3 lat,
⚫: regulamin dostarczania wody i odprowadzania ścieków uchwalony przez Radę Gminy Ż. na mocy uchwały nr (...) z dnia 26 marca 2019 roku,

e) pominięciu okoliczności w postaci uwzględnienia przez Gminę Wiejską Ż. odbiorcy usług legitymującego się tytułem prawnym do nieruchomości wskazanej w zaskarżonej decyzji w kalkulacji taryfy dla zbiorowego odprowadzania ścieków, obowiązującej na terenie Gminy Wiejskiej Ż., na podstawie istnienia prawomocnej, ostatecznej decyzji pozwanego nr (...) z dnia 9 sierpnia 2019 r. zatwierdzającej taryfę dla zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków na terenie gminy na okres 3 lat,

f) pominięciu okoliczności wynikających z treści studium wykonalności projektu nr (...) pn. „Budowa i modernizacja sieci oraz urządzeń wodno-kanalizacyjnych w aglomeracji Ż.” w części dotyczącej strategii cenowej w postaci ustalenia przez Gminę Wiejską Ż. i Gminę Miejską Ż. zasad samodzielnego świadczenia usług odprowadzania ścieków przez każdą z tych gmin na swoim terenie, w tym samodzielnego opracowywania taryf dla zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków dla terenu każdej z tych gmin,

g) pominięciu okoliczności w postaci tego, że Regulamin dostarczania wody i odprowadzania ścieków na obszarze Gminy Ż., uchwalony przez Radę Gminy Ż. na mocy uchwały nr (...) z dnia 26 marca 2019 roku wyraźnie wskazuje, że to Gmina Wiejska Ż. jest przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym.

(odwołanie, k. 9-26)

W odpowiedzi na odwołanie Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we W. Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie wnosił o jego oddalenie.

(odpowiedź na odwołanie – k. 61-63)

Zainteresowana Wspólnota nie podniosła w sprawie argumentacji merytorycznej.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 4 czerwca 2020 r. zainteresowany - Wspólnota (...) wystąpiła do powodowego Zakładu (...) Sp. z o.o. w Ż. o zawarcie umowy o odprowadzanie ścieków z nieruchomości położonej w miejscowości M. przy ul. (...).

(wniosek k. 8 akt adm.)

Pismem z dnia 09 czerwca 2020 r. powód odmówił zawarcia umowy powołując się na fakt braku zezwolenia na prowadzenie zbiorowego odprowadzania ścieków na terenie Gminy Wiejskiej Ż..

(pismo k. 9 akt adm.)

W dniu 22 czerwca 2020 r. pozwanego Organu regulacyjnego wpłynął wniosek zainteresowanego - Wspólnoty (...) o rozstrzygnięcie sporu dotyczącego odmowy zawarcia umowy na odprowadzanie ścieków przez Zakład (...) Sp. z o.o. w Ż. dla nieruchomości wnioskodawcy położonej w miejscowości M. ul. (...). Ponadto Wspólnota wniosła o określenie tymczasowych warunków odprowadzania ścieków do czasu rozstrzygnięcia sporu.

(wniosek k. 7 akt adm.)

W dniu 29 lipca 2020 r. zostało wszczęte postępowanie administracyjne.

(zawiadomienie k. 17 akt adm.)

Zainteresowany nie ma zawartej umowy na odprowadzanie ścieków z objętej sporem nieruchomości, jednak odprowadza ścieki do sieci kanalizacyjnej będącej własnością powodowego Zakładu (...) Sp. z o.o. w Ż..

Postanowieniem z dnia 9 września 2020 r. pozwany Organ regulacyjny określił dla zainteresowanego warunki odprowadzania ścieków z jego nieruchomości przez Zakład (...) Sp. z o.o. w Ż. do czasu ostatecznego rozstrzygnięcia sporu w ten sposób, że:

1.Rozliczenie za świadczoną usługę odbioru ścieków odbywa się po cenie 7,75 zł netto (8,37 zł brutto) za 1 m³,

2. Ilość odprowadzanych ścieków z przedmiotowej nieruchomości, zgodnie z przeciętnymi normami, wynosi 21 m³,

3. Należność za usługę odprowadzania ścieków stanowi iloczyn ceny oraz ilości odprowadzanych ścieków za okres rozliczeniowy, wynoszący miesiąc,

4. Kwotę należności oraz warunki zapłaty określa wystawiona przed przedsiębiorstwo faktura,

5. Zgłoszenie przez odbiorcę usług zastrzeżeń do wysokości faktury nie wstrzymuje jej zapłaty,

6. W przypadku nadpłaty zalicza się ją na poczet przyszłych należności lub na żądanie odbiorcy usług zwraca się ją, w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku w tej sprawie,

7. W przypadku niedotrzymania terminów płatności określonych w fakturze przedsiębiorstwo będzie obciążało dostawcę odsetkami ustawowymi zgodnie z obowiązującymi przepisami.

(postanowienie k. 50 – 51V akt adm.)

Na skutek zażalenia powoda na postanowienie z 9 września 2020 r. tutejszy Sąd Okręgowy postanowieniem z 30 lipca 2021 r. w sprawie toczącej się pod sygn. akt XVII Amz 347/20 zmienił zaskarżone postanowienie w ten sposób, że określoną w pkt 1 cenę rozliczenia za świadczoną usługę odbioru ścieków ustalił na kwotę 15,55 zł za 1 m³, tj. 14,40 zł netto i oddalił zażalenie w pozostałym zakresie.

W dniu 7 października 2020 r. pozwany wydał zaskarżoną obecnie decyzję.

(decyzja k. 6-8)

Powód prowadzi działalność w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę oraz zbiorowego odprowadzania ścieków na terenie Gminy Miejskiej Ż. w oparciu o zezwolenie Burmistrza Miasta Ż. na prowadzenie tego rodzaju działalności.

(okoliczność niesporna).

Posiadał zatwierdzoną przez pozwanego taryfę, która obowiązywała na terenie Gminy Ż. o statusie miejskim.

(decyzja k. 2 akt adm.)

Decyzją z 10 czerwca 2020 r. pozwany stwierdził nieważność ww. decyzji. Aktualnie na terenie Gminy Miejskiej Ż. obowiązują taryfy poprzednie.

(okoliczność niesporna) . Na terenie Gminy Wiejskiej Ż. usługi zbiorowego odprowadzania ścieków świadczy Gmina Wiejska , która posiada taryfę na odprowadzenie ścieków na swoim terenie zatwierdzoną decyzją pozwanego z 9 sierpnia 2019 r.

(dowód: pismo powoda z 7 sierpnia 2020 r.- k. 39 – 41V akt adm., okoliczność niesporna).

Znajdująca się na obszarze Gminy Wiejskiej Ż. sieć kanalizacyjna, która została wybudowana w ramach wspólnego przedsięwzięcia Gminy Miejskiej Ż. i Gminy Wiejskiej Ż. (Projekt nr (...) pn. Budowa i modernizacja sieci oraz urządzeń wodno-kanalizacyjnych w aglomeracji Ż.), pozostaje we władaniu powoda i jest jego własnością.

(pismo powoda z 7 sierpnia 2020 r. k. 39 – 41V akt adm., Kartoteka skrócona majątku trwałego z roku 2019 k. 42 - 43 akt adm.).

Ponadto znane jest Sądowi z urzędu z innych toczących się przed nim spraw, np. sprawy o sygn. akt XVII AmW 165/20, XVII AmW 122/20, XVII AmW 144/20 i XVII AmW 160/20, że w studium wykonalności projektu nr (...) w części dotyczącej strategii cenowej, zostało ustalone pomiędzy Gminami, że będą samodzielnie świadczyć usługi odprowadzania ścieków przez każdą z nich na swoim terenie, w tym będą samodzielnie opracowywały taryfy dla zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków dla terenu każdej z tych gmin. Zgodnie z obowiązującym w Gminie Wiejskiej Ż. Regulaminem dostarczania wody i odprowadzenia ścieków na obszarze Gminy Ż. (załącznik do uchwały nr (...) Rady Gminy Ż. z dnia 26 marca 2019 r.) dostawcą usług – jest zakład – przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne, o którym mowa art. 6 u.z.z.w. (§ 1 ust. 2 lit. d), a w myśl § 5 ust. 1 Regulaminu to gmina zawiera umowę na wniosek przyszłego dostawcy ścieków. Podobna regulacja występowała w Regulaminie świadczenia usługi zbiorowego odprowadzania ścieków na terenie własnej Gminy przez Urząd Gminy Ż. uchwalonym dnia 28 grudnia 2006 r.

Powód wydawał warunki techniczne oraz dokonywał odbioru przyłączy dla nieruchomości przyłączanych do sieci kanalizacyjnej.

(pismo k. 41, k. 44 akt adm., protokół odbioru przyłączy kan. do sieci miejskiej kan. k. 46 akt adm.).

Odbiór ścieków z terenu Gminy Wiejskiej Ż. do 31 lipca 2019 r. był regulowany między powodem a Gminą Wiejską Ż. umową hurtowego odbioru ścieków z dnia 10 grudnia 2018 r. Na mocy tej umowy strony ustaliły cenę za 1 m^{(
3 )}odebranych ścieków w wysokości 17,27 zł netto. Następnie prowadziły dalsze negocjacje odnośnie do wysokości ceny za usługę hurtowego odbioru ścieków, ale nie doszły do porozumienia. Umowa ta wygasła z dniem 31 lipca 2019 r.

(pisma- k. 35 – 36 akt sąd., okoliczności niesporne).

Powód w dalszym ciągu odbiera ścieki z terenu Gminy Wiejskiej Ż.. Kwestia rozliczeń stanowi przedmiot odrębnego postępowania sądowego.

Uchwałą Sejmiku Województwa (...) z 16 listopada 2015 r. wyznaczona została aglomeracja Ż. o równoważnej liczbie mieszkańców 41.954, z oczyszczalnią ścieków zlokalizowaną w Ż., której obszar obejmuje miasto Ż. oraz w obszarze Gminy Ż. miejscowości G., M. i Ł..

(uchwała, k. 1 akt adm.).

Przedstawiony stan faktyczny został ustalony w oparciu o dowody z dokumentów zgromadzonych w postępowaniu administracyjnym i sądowym oraz fakty, które nie były kwestionowane przez żadną ze stron niniejszego postępowania.

Sąd nie przeprowadził wnioskowanych przez powoda dowodu z przesłuchania stron ograniczonego do przesłuchania powoda w osobie Prezesa Zarządu Z. C. dla wykazania:

a) zasad i warunków świadczenia przez powoda na rzecz Gminy Wiejskiej Ż. usług hurtowego odbioru ścieku,

b) nieprowadzenia przez powoda działalności gospodarczej z zakresu zbiorowego odprowadzania ścieków na terenie Gminy Wiejskiej Ż.,

c) przebiegu i rezultatu negocjacji prowadzonych przez powoda z Gminą Wiejską Ż. w zakresie wynagrodzenia za hurtowy odbiór ścieków,

d) bycia stroną przez Gminę Wiejską Ż. (w roli przedsiębiorstwa wodociągowo- kanalizacyjnego) umów o odprowadzanie ścieków z (...);

e) zasad i warunków rozliczania strony lub odbiorcy usług, który poprzednio legitymował się tytułem prawnym do nieruchomości wskazanej w zaskarżonej decyzji, za odprowadzane ścieki na przestrzeni ostatnich lat,

f) przyczyn i okoliczności rozwiązania za porozumieniem stron umowy o odprowadzanie ścieków z Gminą Wiejską Ż.,

ponieważ w piśmie procesowym z dnia 10 sierpnia 2022 r. (k 75) powód cofnął ten wniosek dowodowy.

Sąd nie zobowiązał Gminy Wiejskiej Ż. do przedłożenia pisemnej informacji (lub dokumentu) dotyczącej ilości zawartych aktualnie (tj. na dzień złożenia odwołania) umów o odprowadzanie ścieków z (...) jako odbiorcami usług w rozumieniu art. 2 pkt 3 u.z.z.w., gdyż dane te nie były istotne dla rozstrzygnięcia sprawy.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Odwołanie zasługuje na uwzględnienie, a zaskarżona decyzja podlega uchyleniu.

Decyzja w niniejszej sprawie wydana została na podstawie art. 27e ust. 1 pkt 1 ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków, zgodnie z którym w razie odmowy zawarcia umowy o zaopatrzenie w wodę lub odprowadzanie ścieków przez przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne, na wniosek strony, rozstrzyga organ regulacyjny w drodze decyzji. Rozstrzygnięcie organu regulacyjnego może polegać na nakazaniu przedsiębiorstwu wodociągowo-kanalizacyjnemu:

– zawarcia umowy o zaopatrzenie w wodę i odprowadzanie ścieków,

– przywrócenia dostaw wody,

– otwarcia przyłącza kanalizacyjnego,

– przyłączenia do sieci.

Dyrektor Regionalnego Zarządu Gospodarki Wodnej we W. Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie nakazał Zakładowi (...) Sp. z o.o. w Ż. zawarcie umowy ze Wspólnotą (...) ul. (...), M., na odprowadzanie ścieków z należącej do zainteresowanego nieruchomości uznając, że powód, na terenie Gminy Wiejskiej Ż., posiada status przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego w rozumieniu art. 2 pkt 4 u.z.z.w. Zgodnie z tym przepisem przedsiębiorstwem wodociągowo-kanalizacyjnym jest przedsiębiorstwo w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców (tj. z dnia 8 grudnia 2020 r, Dz.U. z 2021 r. poz. 162), jeżeli prowadzi działalność gospodarczą w zakresie zbiorowego zaopatrzenia w wodę lub zbiorowego odprowadzania ścieków, oraz gminne jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, prowadzące tego rodzaju działalność.

Istotne znaczenie w sprawie ma to, że zgodnie z art. 3 ust. 1 u.z.z.w., zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków jest zadaniem własnym gminy. Wynika to także z art. 7 pkt 3 ustawy z dnia 8 marca 1990 roku o samorządzie gminnym , który wskazuje, że zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty należy do zadań własnych gminy. W szczególności zadania własne obejmują sprawy wodociągów i zaopatrzenia w wodę, kanalizacji, usuwania i oczyszczania ścieków komunalnych, utrzymania czystości i porządku oraz urządzeń sanitarnych, wysypisk i unieszkodliwiania odpadów komunalnych, zaopatrzenia w energię elektryczną i cieplną oraz gaz. Stosownie do art. 9 ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym, w celu wykonywania zadań gmina może tworzyć jednostki organizacyjne, a także zawierać umowy z innymi podmiotami, w tym z organizacjami pozarządowymi.

Zgodnie natomiast z art. 3 ust. 1 i 2 ustawy o gospodarce komunalnej powierzenie wykonywania zadań z zakresu gospodarki komunalnej wymaga podjęcia uchwały powierzającej jej wykonywanie zadań podmiotowi, który posiada wymagane zezwolenie. Działalność gospodarcza w zakresie zbiorowego zaopatrzenia wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków może być prowadzona w różnych formach organizacyjno-prawnych. Przedsiębiorstwo to może bowiem posiadać formę samorządowego zakładu budżetowego, spółki handlowej, przedsiębiorstwa państwowego lub spółdzielni. Może być prowadzone również przez osobę fizyczną będącą przedsiębiorcą (art. 3 ust. 1 Ustawy o gospodarce komunalnej).

Nałożenie na gminę obowiązku wykonania zadania własnego oznacza, że nie może się ona uchylić od jego realizacji. Oznacza to, że zbiorowe odprowadzanie ścieków z obszaru Gminy Wiejskiej Ż. należy do obowiązków własnych tej Gminy, a wobec niepowołania do tego specjalnej jednostki organizacyjno-prawnej, zadanie to Gmina Wiejska wykonywać musi samodzielnie, poprzez swoje organy. Obowiązek ten zaś nie ciąży na Zakładzie (...) sp. z o.o. w Ż., gdyż Gmina Wiejska nie powierzyła mu tego zadania. Gmina nie może uchylać się od wykonania ciążącego na niej zadania własnego poprzez proponowanie swoim mieszkańcom, aby samodzielnie zawierali umowy na odbiór ścieków z powodem, przerzucając na nich w ten sposób problem, który powinna rozwiązać sama.

W ocenie Sądu nie budzi wątpliwości, że Gmina Wiejska Ż. samodzielnie wykonywała zadanie własne w zakresie odprowadzania ścieków. To Gmina Wiejska Ż. zawierała z powodem umowy hurtowego odbioru ścieków (ostatnia umowa podpisana została 10 grudnia 2018 r; i strony ustaliły w niej cenę za 1 m^{(

3 )}hurtowo odbieranych ścieków w wysokości 17,27 zł netto). Ponadto Gmina Wiejska Ż. uzyskała na swoją rzecz, decyzją Państwowego Gospodarstwa Wodnego Wody Polskie z 9 sierpnia 2019 roku nr (...), taryfę dla zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków na terenie gminy Ż. na okres 3 lat. Projekt taryfy opracowany został przez Gminę, zgodnie zaś z art. 20 ust. 1 u.z.z.w. taryfę określa przedsiębiorstwo wodociągowo – kanalizacyjne.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 u.z.z.w., występując jako strona umów o odbiór ścieków, Gmina musiała mieć status przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjnego, o którym mowa w art. 2 pkt 4 u.z.z.w. Tylko w takim przypadku Gmina mogła być stroną takich umów.

Istotne znaczenie ma także to, że zgodnie z obowiązującym w Gminie Wiejskiej Ż. Regulaminem dostarczania wody i odprowadzenia ścieków na obszarze Gminy Ż. (załącznik do uchwały nr (...) Rady Gminy Ż. z dnia 26 marca 2019 r.) dostawcą usług – jest zakład – przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne, o którym mowa art. 6 u.z.z.w. (§ 1 ust. 2 lit. d), a w myśl § 5 ust. 1 Regulaminu to gmina zawiera umowę na wniosek przyszłego dostawcy ścieków. Podobna regulacja występowała w Regulaminie świadczenia usługi zbiorowego odprowadzania ścieków na terenie własnej Gminy przez Urząd Gminy Ż. uchwalonym dnia 28 grudnia 2006 r.

Wskazać należy, że usług zbiorowego odprowadzania ścieków na rzecz (...) nie mógł bezpośrednio świadczyć powód, gdyż nie posiadał zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbiorowego zaopatrzenia wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków na terenie Gminy Wiejskiej Ż., a Gmina Wiejska nie powierzyła mu zadania własnego dotyczącego obszaru tej gminy. Zezwolenie takie w Gminie Wiejskiej Ż. w ogóle nie zostało wydane, gdyż w sytuacji, gdy Gmina sama pełni funkcję przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego, nie spoczywa na niej obowiązek uzyskania takiego zezwolenia.

Oznacza to, że Gminę Wiejską Ż. należy traktować na jej terenie jako przedsiębiorstwo wodociągowo – kanalizacyjne, na którym ciąży obowiązek zbiorowego odprowadzania ścieków, a więc i zawierania umów o odprowadzanie ścieków z nieruchomości położonych na jej terenie. Gmina Wiejska Ż. w tym zakresie powinna być nadal traktowana jako przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne, w rozumieniu art. 2 pkt 4 u.z.z.w.

Zasadny jest zatem zarzut powoda, że nie posiada on statusu przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego na terenie Gminy Wiejskiej Ż. i nie wykonuje działalności gospodarczej z zakresu zbiorowego odprowadzania ścieków na jej terenie tej. Wymogiem świadczenia tych usług jest co najmniej posiadanie zezwolenia na odprowadzanie ścieków i właściwej taryfy oraz powierzenie przez Gminę tego zadania własnego. W Gminie Wiejskiej Ż. to Gmina przyjęła na siebie samą zadanie własne związane z odbiorem ścieków, korzystając z infrastruktury podmiotu trzeciego – powoda na podstawie umowy cywilnoprawnej. Zatem sam fakt, że powód jest przedsiębiorstwem w rozumieniu art. 55 ^{(
1)} k.c. oraz dysponuje infrastrukturą pozwalającą na odbiór ścieków od mieszkańców gminy nie determinuje jego pozycji jako przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego w rozumieniu u.z.z.w. zobligowanego do zawarcia umów na odprowadzanie ścieków z terenu Gminy Wiejskiej Ż..

Niezasadny okazał się również argument oparty na tym, że miejscowości M., G. oraz miasto Ż. stanowią obszar jednej aglomeracji. Zgodnie z art. 86 ust. 3 pkt 1 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (tekst jedn. z 2020 r. poz. 310 ze zm.) przez aglomerację należy rozumieć teren, na którym zaludnienie lub działalność gospodarcza są wystarczająco skoncentrowane, aby ścieki komunalne były zbierane i przekazywane do oczyszczalni ścieków albo do końcowego punktu zrzutu tych ścieków. Zatem chodzi w tym przepisie o wyznaczenie terenu, z którego ścieki będą zbierane i przekazywane do jednej oczyszczalni ścieków albo punktu zrzutu. Powołanie zatem aglomeracji w oparciu o ww. przepisy nie uzasadnia tezy, iż odprowadzeniem ścieków musi zajmować się jedno i to samo przedsiębiorstwo wodociągowo – kanalizacyjne. Tworzenie aglomeracji ma obniżać koszty gospodarki wodno-kanalizacyjnej poprzez umożliwienie gminom wspólnego wykonywania zadań własnych związanych z kanalizacją i oczyszczaniem ścieków na podstawie porozumień umożliwiających np. wybudowanie wspólnej oczyszczalni, systemu kanalizacyjnego itd. W niniejszej sprawie porozumienie międzygminne zawarte pomiędzy Gminą Wiejską Ż. oraz miastem Ż. umożliwiło wspólną realizację projektu dotyczącego budowy sieci kanalizacyjnej, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej. Gmina Wiejska Ż. nie powierzyła jednak swojego zadania własnego, dotyczącego odbioru ścieków innemu podmiotowi. Gmina Wiejska Ż. zdecydowała się sama dokonywać odbioru ścieków od mieszkańców, przejmując rolę przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjnego, co było możliwe na skutek zawarcia z powodem umowy cywilnoprawnej hurtowego odbioru ścieków, na podstawie której to powód faktycznie odbierał ścieki od mieszkańców Gminy. Nie jest istotne dla ustalenia podmiotu zobowiązanego do odprowadzania ścieków z obszaru określonej gminy to, kto dysponuje tytułem prawnym do sieci kanalizacyjnej, zlokalizowanej na jej obszarze, ale to na kim ciąży formalnoprawny obowiązek odprowadzania ścieków.

W konsekwencji należało podzielić zawarte w odwołaniu stanowisko powoda, iż na terenie Gminy Wiejskiej Ż. nie posiada on statusu przedsiębiorstwa wodno-kanalizacyjnego w rozumieniu u.z.z.w., gdyż taki status posiada wyłącznie Gmina Wiejska Ż.. Uzyskanie statusu przedsiębiorstwa wodociągowo-kanalizacyjnego w rozumieniu art. 2 pkt 4 u.z.z.w. przez podmiot inny niż gmina, wymaga zaś uprzedniego powierzenia przez gminę realizacji obowiązku wynikającego z art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorządzie gminnym w zakresie dostarczania wody i doprowadzania ścieków (por. Wyrok SN z 30 czerwca 2021 roku, sygn. akt IV CSKP 39/21).

W związku z powyższym, w ocenie Sądu, brak jest podstaw prawnych do nałożenia na powoda obowiązku odprowadzania ścieków od odbiorców zlokalizowanych na terenie Gminy Wiejskiej Ż.. Zaskarżona decyzja narusza zatem art. 27e ust. 2 pkt 1, art. 2 pkt 4, art. 6 ust. 1 oraz art. 17 ust. 1 u.z.z.w w związku z art. 6 i art. 28 k.p.a., gdyż nie zostały wypełnione w sprawie przesłanki do wydania przez pozwanego na podstawie art. 27 ust. 2 pkt 1 u.z.z.w. decyzji nakazującej powodowi zawarcie zainteresowanym umowy na odbiór ścieków. Skutkuje to koniecznością jej uchylenia.

Ponadto zaskarżona decyzja w razie jej wykonania wywołałaby czyn zagrożony karą (art. 156 § 1 pkt 6 k.p.a.), co stanowi podstawę stwierdzenia jej nieważności na gruncie przepisów postępowania administracyjnego. Decyzja nakłada bowiem na powoda obowiązek zawarcia umowy z zainteresowanym, mimo że powód nie posiada zezwolenia na prowadzenie działalności jako przedsiębiorstwo wodociągowo – kanalizacyjne na terenie Gminy Wiejskiej Ż. i nie posiada zatwierdzonej taryfy. Prowadzenie takiej działalności bez zezwolenia podlega karze grzywny na podstawie art. 60¹kodeksu wykroczeń. Karze podlega także prowadzenie działalności bez przedstawienia do zatwierdzenia taryfy (art. 24 b w ust. 1 i art. 29 ust. 1 pkt 1 u.z.z.w.).

Mając powyższe na uwadze Sąd w oparciu o przepis art. 479 ⁸⁶ § 2 k.p.c. orzekł o uchyleniu zaskarżonej decyzji.

O kosztach procesu rozstrzygnięto na podstawie art. 98 k.p.c., zgodnie z którym strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi na jego żądanie koszty procesu oraz na podstawie § 20 w zw. z § 14 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych z 2 października 2015 roku (tj. z 3 stycznia 2018 roku, Dz. U. z 2018 r. poz. 265). Sąd nie uwzględnił wniosku powoda w zakresie zasądzenia na jego rzecz wielokrotności stawki minimalnej kosztów zastępstwa procesowego. Pomimo, że sprawa ma skomplikowany charakter i wymagała zwiększonego nakładu pracy pełnomocnika, to pomiędzy stronami toczy się bardzo wiele spraw opartych na tym samym stanie prawnym jak i faktycznym, w których powód jest reprezentowany przez tę samą kancelarię prawną. Okoliczność ta jest znana Sądowi z urzędu. W poszczególnych sprawach pełnomocnik powoda powiela więc jednolite stanowisko wypracowane w sprawie, co nie wiąże się ze znacznym nakładem pracy.

Sędzia SO Andrzej Turliński

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE