UZASADNIENIE

wyroku z 19.06.2024r.

7 sierpnia 2023 roku Gmina M. S. wniosła o nakazaniem, aby I. C. (1) opróżnił i wydał jej lokal mieszkalny położony w S. przy ulicy (...) X 27/12 w stanie wolnym os osób i rzeczy, a także złożyła wniosek o zasądzenie kosztów procesu. W uzasadnieniu wskazała, że jest właścicielką rzeczonego lokalu, a pozwany zajmuje go bezumownie, ponieważ nie wstąpił w stosunek najmu po zmarłym dziadku.

W odpowiedzi na pozew I. C. (1) wniósł o oddalenie powództwa w całości, wskazując, że wstąpił w stosunek najmu po zmarłym dziadku, ponieważ w chwili jego śmierci wraz z nim mieszkał, zaś dziadek wspierał go w utrzymaniu w formie regularnych świadczeń rzeczowych i pieniężnych. Pozwany podniósł także zarzut nadużycia prawa przez powodową gminę.

W toku procesu strony podtrzymały dotychczasowe stanowiska.

Na rozprawie 19 czerwca 2024 roku Gmina M. S. złożyła wniosek o wezwanie do udziału w sprawie partnerki pozwanego.

Ustalenia faktyczne.

Od 22 grudnia 1989 roku R. W. (1) był najemcą lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ulicy (...) X 27/12. Właścicielką rzeczonego lokalu jest Gmina M. S..

Niesporne, nadto umowa najmu, k.7 verte - 8

W przedmiotowym lokalu mieszkała również żona R. W. (1) (babcia I. C.), która na co dzień pomagała mu przy czynnościach życia codziennego, na przykład w opłacaniu czynszu, gotowaniu oraz sprzątaniu. Po śmierci babci I. C. R. W. (2) (dziadkowi I. C.) przy tych czynnościach pomagała sąsiadka S. P. oraz I. C. (1), który w tym celu regularnie przychodził do dziadka.

Ze względu na to, że S. P. nie mogła na stałe pomagać R. W. (2), a I. C. (1) był studentem studiów stacjonarnych i dużym utrudnieniem dla niego były codzienne dojazdy do dziadka, I. C. (1) w wieku 19 lat na stałe zamieszkał u R. W. (1).

Po przeprowadzeniu się do dziadka I. C. (1) nadal pomagał mu przy czynnościach życia codziennego, między innymi w opłacaniu czynszu, gotowaniu, sprzątaniu, wychodzeniu z psem, umawianiu wizyt lekarskich. Pomoc była niezbędna, ponieważ R. W. (1) posiadał najwyższy stopień inwalidztwa.

Co miesiąc R. W. (1) przekazywał I. C. (1) kwotę około 400-500 złotych z przeznaczeniem na codzienne utrzymanie się wnuka (m.in. kontynuowanie studiów stacjonarnych, wyżywienie, wyjścia ze znajomymi).

I. C. (2) nie ma dobrych stosunków z rodzicami, którzy wówczas pomagali mu w niewielkim stopniu, który nie pozwalał mu na bieżące utrzymanie się, dlatego konieczna była pomoc dziadka.

I. C. (1) pracował jako kasjer, piekarz oraz barista, jednak uzyskiwane zarobki nie pozwalały mu na samodzielne, bez pomocy dziadka, utrzymanie się.

Dowód:

- zeznania S. P., k. 78-79,

- zeznania J. P. (1), k. 78-79,

- zeznania M. P., k. 78-79,

- przesłuchanie I. C., k. 90-91.

8 września 2021 roku zmarł R. W. (1). W dniu śmierci I. C. (1) stale zamieszkiwał z R. W. (1) w lokalu mieszkalnym położonym w S. przy ulicy (...) X 27/12.

Dowód:

- odpis skrócony aktu zgonu, k. 7,

- zaświadczenie o zameldowaniu, k. 24,

- zeznania S. P., k. 78-79,

- zeznania J. P. (1), k. 78-79,

- zeznania Z. K., k. 85-86,

- zeznania H. S., k. 85-86,

- przesłuchanie I. C., k. 90-91.

4 października 2021 roku I. C. (1) złożył do Gminy M. S. wniosek o zawarcie umowy najmu lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ulicy (...) X 27/12. Gmina M. S. nie wyraziła zgody.

Dowód:

- wniosek o zawarcie umowy najmu lokalu mieszkalnego, k. 6 verte.

I. C. (1) na bieżąco opłaca czynsz oraz inne opłaty związane z zajmowaniem rzeczonego lokalu, który użytkuje w sposób zgodny z przeznaczaniem.

I. C. czasami odwiedza partnerka, która na stałe mieszka u rodziców.

I. C. (1) nie jest osobą bezrobotną, nie posiada orzeczenia o niepełnosprawności, nie pobiera renty oraz emerytury, jak również świadczeń socjalnych z (...) w S.. Jest studentem studiów stacjonarnych na kierunku pielęgniarstwo.

Dowód:

- protokół, k. 8 verte,

- zeznania S. P., 78-79,

- zeznania M. P., k. 78-79,

- zeznania H. S., k. 85-86,

- przesłuchanie I. C., 90-91,

- zaświadczenie ZUS, k, 27,

- zaświadczenie (...), k. 28,

- zaświadczenie PUP, k. 35.

Ustalając stan faktyczny w sprawie, sąd oparł się o załączone do akt dokumenty oraz zeznania świadków J. P. (2), S. P., M. P., Z. K., H. S. oraz uzupełniająco o dowód z przesłuchania pozwanego. Prawdziwość i treść dokumentów stanowiących podstawę czynienia ustaleń faktycznych nie były kwestionowane w toku procesu. Sąd dał również wiarę treści zeznań pozwanego, albowiem znalazły one oparcie w załączonych do akt dokumentach i zeznaniach świadków.

Zeznania J. D. oraz J. K. okazały się nieprzydatne dla rozpoznania niniejszej sprawy.

Na podstawie art. 235(2) § 1 pkt 4 k.p.c. sąd pominął dowody z zeznań świadka B. J. oraz A. Z., ponieważ były niemożliwe do przeprowadzenia. Na podstawie art. 235(2) § 1 pkt 4 i 5 k.p.c. sąd pominął dowód z zeznań świadka A. S., ponieważ był niemożliwy do przeprowadzenia i zmierzał jedynie do przedłużenia postępowania.

Rozważania.

Powództwo nie zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 222 § 1 k.c., właściciel może żądać od osoby, która faktycznie włada jego rzeczą, ażeby rzecz została mu wydana, chyba że osobie tej przysługuje skuteczne względem właściciela uprawnienie do władania rzeczą.

Uprawnienia właścicielskie powodowej gminy co do przedmiotowego lokalu nie były kwestionowane w niniejszej sprawie. Rozstrzygnięcie zależało zatem od ustalenia, czy pozwanemu przysługiwało przeciwko powódce skuteczne uprawnienie do władania lokalem. Okolicznością niesporną było, iż strony niniejszego procesu nigdy nie zawierały ze sobą umowy najmu tego lokalu. Po śmierci R. W. (1) pozwany w dalszym ciągu faktycznie mieszka w tym lokalu. W tej sytuacji roszczenie powódki winno zostać rozpatrzone w oparciu o treść art. 691 § 1-3 k.c.

Zgodnie z tymi przepisami w razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują: małżonek niebędący współnajemcą lokalu, dzieci najemcy i jego współmałżonka, inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych, oraz osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą.

Osoby wymienione w § 1 wstępują w stosunek najmu lokalu mieszkalnego, jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci. W razie braku osób wymienionych w § 1 stosunek najmu lokalu mieszkalnego wygasa.

Na podstawie zebranego w sprawie materiału dowodowego sąd ustalił, że I. C. (1) był wnukiem najemcy lokalu – R. W. (1) i stale mieszkał wspólnie z nim w tym lokalu w chwili jego śmierci. W tej sytuacji należało ustalić, czy I. C. (1) wstąpił w stosunek najmu po dziadku jako osoba wobec której najemca był zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych.

Jak się wskazuje w literaturze: „Można ocenić, że w piśmiennictwie dominują interpretacje zmierzające do szerokiego ujmowania kręgu "osób, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych". W szczególności decydujące znaczenie ma zaliczenie do kręgu uprawnionych, a nie istnienie skonkretyzowanego roszczenia alimentacyjnego (por. J. Panowicz-Lipska, w: SPP, t. 8, 2011, s. 93). Z drugiej strony, zwłaszcza w świetle wyr. TK z 1.7.2003 r. (P 31/02, Dz.U. Nr 119, poz. 1120), zdaje się kształtować interpretacja zmierzająca do zawężenia kręgu wstępujących w stosunek najmu – w powiązaniu z przesłanką realizacji obowiązku alimentacyjnego najemcy. Należy przyłączyć się do negatywnych ocen tej ostatniej tendencji (por. J. Panowicz-Lipska, w: SPP, t. 8, 2011, s. 94–96).” – komentarz do art. 691 k.c. pod red. G./M. 2023, wyd. 11/J., L..

Sąd w niniejszym składzie podziela stanowisko, że decydujące znaczenie ma zaliczenie do kręgu uprawnionych, a nie istnienie skonkretyzowanego roszczenia alimentacyjnego.

Jak wynika z zeznań świadków S. P., J. P. (1), M. P., a także pozwanego, R. W. (1) co miesiąc przekazywał I. C. (1) kwotę około 400-500 złotych z przeznaczeniem na codzienne utrzymanie się wnuka (m.in. kontynuowanie studiów stacjonarnych, wyżywienie, wyjścia ze znajomymi). Pozwany nie ma dobrych stosunków z rodzicami. W dniu przeprowadzenia się do dziadka rodzice pozwanego pomagali mu w niewielkim stopniu, który nie pozwalał I. C. (1) samodzielne utrzymanie się, dlatego konieczna była pomoc dziadka. Pozwany podejmował pracę, jednak uzyskiwane zarobki były niewystarczające. W dniu przeprowadzenia się do dziadka I. C. (1) miał 19 lat i był studentem studiów stacjonarnych. Sąd nie miał wątpliwości, że bez pomocy dziadka pozwany nie byłby zdolny do samodzielnego utrzymania się.

W tym miejscu należy zauważyć, że zgodnie z art. 128 k.r.o., obowiązek dostarczania środków utrzymania, a w miarę potrzeby także środków wychowania (obowiązek alimentacyjny) obciąża krewnych w linii prostej oraz rodzeństwo. Art. 129 § 1 k.r.o. stanowi, że obowiązek alimentacyjny obciąża zstępnych przed wstępnymi, a wstępnych przed rodzeństwem; jeżeli jest kilku zstępnych lub wstępnych – obciąża bliższych stopniem przed dalszymi. Zaś art 132 k.r.o. stanowi, że obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami.

Zgodnie z przywołanymi przepisami dziadka obciążał obowiązek alimentacyjny względem wnuka. Zgodnie z art. 132 k.r.o. obowiązek ten powstaje w dalszej kolejności, jeżeli nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami. Ze zgromadzonego materiału dowodowego sprawy wynika, że w chwili śmieci R. W. (1) rodzicie pozwanego pomagali I. C. (1) w niewystarczającym stopniu. Pozwany nie otrzymywał od rodziców należnych środków utrzymania. W tej sytuacji, zdaniem sądu, obowiązkiem alimentacyjnym obciążany był dziadek pozwanego. To R. W. (1) zajmował się bieżącym utrzymaniem pozwanego, przekazywał mu regularnie środki finansowe i rzeczowe, co pozwoliło I. C. (1) kontynuować studia. Sąd nie miał wątpliwości, że bez pomocy dziadka pozwany nie byłby w stanie samodzielnie się utrzymać i kontynuować nauki.

Zebrany materiał dowodowy sprawy wskazuje, że obowiązek alimentacyjny R. W. (1) wobec pozwanego był przy tym sprecyzowany dobrowolną decyzją dziadka i istniejący w momencie śmierci najemcy, przy czym jak zostało już wcześniej wspomniane, decydujące znaczenie ma zaliczenie do kręgu uprawnionych, a nie istnienie skonkretyzowanego roszczenia alimentacyjnego.

Wobec wstąpienia pozwanego w stosunek najmu rzeczonego lokalu mieszkalnego, powództwo podlegało oddaleniu.

Sąd nie wzywał do udziału w sprawie partnerki I. C., ponieważ nie mieszka stale w przedmiotowym lokalu.

O kosztach procesu orzeczono w oparciu o art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Na zasądzoną od powoda na rzecz pozwanego kwotę 240 złotych złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego, stosownie do treści § 7 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych. Zgodnie z art. 98 § 1(1) k.p.c., od kwoty zasądzonej tytułem zwrotu kosztów procesu należą się odsetki, w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE