UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 16 sierpnia 2023 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w Ł. w Z. odmówił B. P. ponownego ustalenia wysokości kapitału początkowego ponieważ przedłożone dowody nie powodują zmiany jego wartości. Organ rentowy wskazał, że okres praktyk studenckich nie może zostać zaliczony do stażu pracy natomiast okres zasadniczej służby wojskowej został już zaliczony do kapitału początkowego na podstawie decyzji z dnia 21 maja 2002 roku (decyzja k. 24 akt ZUS).

Wnioskodawca odwołał się od powyższej decyzji i wniósł o zaliczenie okresu praktyki robotniczej przed pierwszym rokiem studiów do okresu składkowego (odwołanie k. 3).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, wywodząc jak w uzasadnieniu decyzji (odpowiedź na odwołanie k. 6-7).

Dodatkowo w piśmie z 18 grudnia 2023 roku organ rentowy wskazał, że nie uwzględniono spornego okresu, bowiem brak jest dokumentu potwierdzającego fakt opłacania składek na ubezpieczenie społeczne (pismo k. 23 akt ZUS).

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

B. P. urodził się (...) (okoliczność bezsporna).

Decyzją z 21 maja 2002 roku organ rentowy na podstawie ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2004 roku, poz. 39) ustalił kapitał początkowy dla B. P. na dzień 1.01.1999 r. Do ustalenia wartości kapitału początkowego Zakład przyjął podstawę wymiaru kapitału początkowego w kwocie 1099,66 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 1 stycznia 1989 roku do 31 grudnia 1998 roku. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wynosi 90,07%. Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustalono w wyniku pomnożenia wskaźnika wysokości podstawy wynoszącego 90,07 % przez kwotę 1220,89 zł, tj. kwotę bazową określoną w ustawie z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS (t.j. Dz.U. z 2016 r., poz. 887 ze zm.) (90,07 %x1220,89 zł = 1099,66 zł). Okresy składkowe przyjęto w liczbie 15 lat i 2 miesięcy, tj. 182 miesięcy. Współczynnik proporcjonalny do osiągniętego do 31.12.1998 r. – wieku oraz okresu składkowego i nieskładkowego wynosi 61,19 %. Zakład wyjaśnił, że współczynnik ten służy do obliczenia części 24% kwoty bazowej. Wysokość 24% kwoty bazowej wynosi 293,01 zł. Zakład podał następujący sposób wyliczenia wartości kapitału początkowego:

293,01 zł x 61,19 % (współczynnik proporcjonalny) = 179,29 zł

(182 miesięcy składkowych x 1,3 %) : 12 x 1099,66 zł (podstawa wymiaru) = 216,85 zł;

(54 miesiące nieskładkowe x 0,7 %) : 12 x 1099,66 zł (podstawa wymiaru) = 34,64 zł;

Razem 430,78 zł

430,78 zł x 209 miesięcy (średnie dalsze trwanie życia) = 90.033,02 zł.

Kapitał początkowy ustalony na dzień 1.01.1999 r. wynosi 90.033,02 zł.

(decyzja k.15 akt ZUS).

W dniu 18 lipca 2023 roku odwołujący złożył wniosek o przeliczenie wysokości kapitału początkowego z uwzględnieniem okresu służby wojskowej i praktyk pracowniczych (wniosek k.18-19 akt ZUS).

Odwołujący ukończył studia wyższe na P. (...) (...), na Wydziale Mechanicznym. Przed rozpoczęciem studiów odbył miesięczna praktykę robotniczą. We wrześniu 1978 roku, w ramach roku „0” (...) uzyskał zaliczenie praktyki robotniczej w wymiarze jednego miesiąca (kopia indeksu k.22 akt ZUS, zaświadczenie k. 26).

W ramach praktyk wnioskodawca pracował w magazynach metalowych, w pełnym wymiarze czasu pracy, przygotowując magazyn do inwentaryzacji.\Otrzymał z tego tytułu wynagrodzenie (zeznania wnioskodawcy B. P. e-protokół z 19 III 2024 roku 00:07:47 w zw. z 00:01:06 i 00:04:13).

Hipotetyczna wysokość kapitału początkowego przy uwzględnieniu dodatkowego miesiąca praktyk robotniczych jako okresu składkowego wynosi 90.285,91 zł, po waloryzacji 592.822,71 zł (okoliczność bezsporna, wyliczenie pisma ZUS k.29 i k.35).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasługiwało na uwzględnienie.

W przedmiotowej sprawie kwestią sporną pozostawała wyłącznie możliwość zaliczenia do okresu składkowego okresu praktyk robotniczych.

Zgodnie z art. 173 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jednolity Dz. U. z 2018 poz. 1270)dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy.

Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat.

Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy.

W myśl art. 174 kapitał początkowy ustala się na zasadach określonych w art. 53, z uwzględnieniem ust. 2-12.

Przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6;

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5;

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Przy ustalaniu kapitału początkowego do okresów, o których mowa w art. 7 pkt 5 stosuje się art. 53 ust. 1 pkt 2.

Podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r.

Do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 r.

Przy obliczaniu kapitału początkowego część kwoty bazowej wynoszącej 24% tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresu składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 r.

Staż ubezpieczonego, o którym mowa w ust. 8, określa się w pełnych latach, z tym że jeżeli ubezpieczony ma więcej niż 6 miesięcy tego stażu ponad pełne lata, staż ten zaokrągla się w górę.

Staż ubezpieczeniowy i wymagany staż, o których mowa w ust. 8, określa się w dniach, jeżeli jest to dla ubezpieczonego korzystniejsze.

Ponowne ustalenie wysokości kapitału początkowego następuje w okolicznościach określonych w art. 114 ustawy emerytalnej.

Zgodnie z art. 114 prawo do świadczeń lub ich wysokość ulega ponownemu ustaleniu na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu, jeżeli po uprawomocnieniu się decyzji w sprawie świadczeń zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono okoliczności istniejące przed wydaniem tej decyzji, które mają wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość.

Na mocy art. 6 ust. 2 pkt. 1 lit. a ustawy o emeryturach i rentach z FUS za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, m.in. zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia na obszarze Państwa Polskiego - w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okresach pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy albo rentę chorobową.

Dla uznania okresu zatrudnienia wykonywanego przed wejściem w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za okres składkowy w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 2 i art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. a tej ustawy nie jest wymagane wykazanie przez osobę ubiegającą się o emeryturę lub rentę faktu opłacenia przez pracodawcę składek na pracownicze ubezpieczenie społeczne./wyrok SA w Szczecinie z dnia 19.12.2018 r , III AUa 39/18/

Dla uznania okresu zatrudnienia wykonywanego przed wejściem w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych za okres składkowy w rozumieniu art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. a tej ustawy nie jest wymagane wykazanie przez osobę ubiegającą się o emeryturę lub rentę faktu opłacenia przez pracodawcę składek na pracownicze ubezpieczenie społeczne. Jeżeli fakt pozostawania w zatrudnieniu został udowodniony, okres tego zatrudnienia jest okresem składkowym nawet w przypadku, gdy pracodawca nie zgłosił pracownika do ubezpieczenia./wyrok SA w Gdańsku z dnia 30.09.2016 r III AUa 736/16/

Zgodnie z uchwałą nr 24 Rady Ministrów w sprawie organizacji praktyk robotniczych studentów szkół wyższych z dnia 16.02.1970 (M.P. nt 7 poz. 64) odbywanie praktyki robotniczej traktuje się jako stosunek pracy. Praktykę robotniczą odbywa się na podstawie umowy o pracę na czas określony, zawartej między studentem a zakładem pracy, w którym student ma być zatrudniony w okresie praktyki. (§4). Studentom odbywającym praktyki robotnicze przysługuje wynagrodzenie według zasad obowiązujących w danym przedsiębiorstwie stosownie do rzeczywistego wkładu ich pracy. Jeżeli student z przyczyn od siebie niezależnych osiągnie zarobek niższy od minimalnej płacy, przedsiębiorstwo zobowiązane jest wypłacić wyrównanie, zgodnie z obowiązującymi przepisami stosowanymi przy wypłatach minimum wynagrodzenia.(§ 8).

Studenckie praktyki robotnicze realizowane w oparciu o uchwałę nr 24 Rady Ministrów z 16 lutego 1970 r. w sprawie organizacji praktyk robotniczych studentów szkół wyższych stanowią okres składkowy w rozumieniu art. 6 ust. 2 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Odbywały się bowiem - zgodnie z § 4 ust. 3 tej uchwały - na podstawie umowy o pracę na czas określony zawieranej pomiędzy studentem, a zakładem pracy, który miał go zatrudnia ć w czasie praktyki./tak wyrok SA w Katowicach z dnia 21.01.2015 r, III Aua 3646/13/

Z poczynionych w sprawie, na podstawie zgromadzonych dowodów z dokumentów oraz zeznań wnioskodawcy, ustaleń wynika, iż wnioskodawca odbył we wrześniu 1978 r robotniczą praktykę studencką. Organ rentowy nie kwestionował powyższej okoliczności, natomiast podnosił, iż brak jest dowodu na opłacanie składek na ubezpieczenie społeczne za sporny okres.

Mając na uwadze powyższe regulacje w zakresie robotniczej praktyki studenckiej, która winna być traktowana jako okres składkowy niezależnie nawet od tego czy faktycznie składka na ubezpieczenie społeczne została odprowadzona, a nadto cytowane powyżej orzecznictwo, zaskarżona decyzja została zmieniona i ustalono dla wnioskodawcy wysokość kapitału początkowego przy uwzględnieniu dodatkowo jednego miesiąca okresu składkowego – praktyk robotniczych odbytych we wrześniu 1978 roku, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. w niespornej między stronami wysokości 90.285,91 zł, po waloryzacji 592.822,71 zł.