UZASADNIENIE

wyroku z dnia 17 czerwca 2014r.

Pozwem wniesionym w sprawie powód (...) Sp. z o.o. w R. wniósł o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w W. kwoty 8800 zł wraz z ustawowymi oraz kosztami procesu.

W uzasadnieniu powód podał, iż zawarł z pozwanym umowę ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej (...) także w zakresie ryzyka dotyczącego powoda jako najemcy nieruchomości. Powód był najemcą nieruchomości budynkowej zlokalizowanej w R. przy ulicy (...) w okresie 16.06.2009 r do dnia 30.07.2012 r. i prowadził tam działalność gospodarczą. W trakcie najmu budynek, w którym powód prowadził działalność gospodarczą, uległ uszkodzeniu, a powód z tego tytułu wypłacił na podstawie ugody z właścicielem odszkodowanie w wysokości dochodzonej pozwem zaś właściciele nieruchomości zbyli na rzecz powoda wierzytelność z tego tytułu. Powód zgłosił zaistniałe szkody pozwane towarzystwo odmówiło zapłaty odszkodowania uzasadniając, że są one pochodną normalnego użytkowania, a po odwołaniu ze względu na zapis §1 ustęp 1 ogólnych warunków ubezpieczenia.

W sprzeciwie od wydanego w sprawie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów postępowania.

W uzasadnieniu pozwany zarzucił, że odszkodowanie jest nienależne ponieważ powódka nie posiada legitymacji procesowej czynnej oraz że zgłoszone zdarzenie nie było objęte ochroną ubezpieczeniową na mocy zawartej przez strony umowy ubezpieczenia. Strony umowy rozszerzyły zakres ochrony ubezpieczeniowej o klauzulę obejmującą OC najemcy nieruchomości, jednak ochrona ubezpieczeniowa rozszerzona została o szkody rzeczowe spowodowane przez pożar, wybuch lub wodę wodociągową, powstałe w nieruchomościach osób trzecich, z których ubezpieczający korzystał na czasie umowy najmu. Żadne z w/w zdarzeń objętych ochroną nie miało miejsca, a przyczyną szkody jak sama strona powodowa wskazała było nadmierne eksploatowanie budynku. Tak ujęte zdarzenie mające być przyczyną szkody nie tylko nie było objęte ochroną, ale w par. 3 pkt 3 klauzuli 11 dodatkowo wprost wyłączono je spod ochrony, bowiem ochroną ubezpieczeniową nie są objęte szkody spowodowane normalnym zużyciem nieruchomości w trakcie jej używania. Pozwany zakwestionował roszczenie co do zasady i co do wysokości.

Wyrokiem z dnia 23 stycznia 2012r. Sąd Rejonowy w Rzeszowie zasądził od pozwanego (...) S.A. w W. na rzecz powoda (...) sp. z o.o. w R. kwotę 2.350,35 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 1 września 2012r. do dnia zapłaty (I), oddalił powództwo w pozostałym zakresie (II), zasądził od powoda na rzecz pozwanego koszty procesu przy przyjęciu , iż powód wygrał sprawę w 26,70 % pozostawiając szczegółowe rozliczenie kosztów procesu referendarzowi sądowemu (III), zarządził zwrot z urzędu powodowi po uprawomocnieniu się orzeczenia kwoty 785,14 zł (siedemset osiemdziesiąt pięć złotych 14/100) tytułem niewykorzystanej części zaliczki (IV).

Podstawa rozstrzygnięcia Sąd Rejonowy uczynił następujące ustalenia faktyczne i prawne: strony postępowania łączyła umowa ubezpieczenia zawarta na okres od dnia 19.09.2011 r. do dnia 19.09.2012 r., zawarcie umowy zostało potwierdzone wystawieniem przez pozwanego polisy nr (...), zastosowanie do niej miały Ogólne Warunki Ubezpieczenia Podmiotów (...)., stanowiące integralną część zawartej umowy, zgodnie z klauzulą 11 OWU, ubezpieczeniem objęto również ochronę o szkody rzeczowe powstałe w nieruchomościach z których ubezpieczony korzystał na podstawie umowy najmu.

Powód był najemcą nieruchomości budynkowej zlokalizowanej w R. przy ulicy (...), po zakończeniu umowy najmu strony podpisały w dniu 6 sierpnia 2012 protokół odbioru w którym stwierdzono zwrot nieruchomości oraz uszkodzenia i ubytki powstałe w trakcie trwania umowy. Jednocześnie co do ich rodzaju i zakresu zgodnie odwołały się do protokołu szkód zgłoszonych do ubezpieczyciela. Zgłoszenie szkody do pozwanego Towarzystwa (...) nastąpiło w dniu 2 sierpnia 2012 r. i w jego konsekwencji ubezpieczyciel dokonał ich oględzin i sporządził kosztorys.

W dniu 6 sierpnia 2012 r. pomiędzy stronami umowy najmu doszło do zawarcia umowy cesji wierzytelności „nazwanej ugodą” w ramach, której powód zobowiązał się do zapłaty kwoty 8800 zł z tytułu szkód w najmowanej nieruchomości a wynajmujący przenieśli na najemcę wierzytelność z tego tytułu wskazując, iż zdarzenie powodujące szkodę objęte było ochroną ubezpieczeniową świadczoną przez pozwanego. Kwota odszkodowania został wynajmującemu zapłacona. Decyzjami z dnia 28 sierpnia 2012 r. i na skutek odwołania z dnia 25 października 2012 r. pozwany odmówił wypłaty odszkodowania . Po zakończeniu umowy najmu i zwrocie nieruchomości przez powoda występowało w nim szereg uszkodzeń szczegółowo opisanych przez likwidatora pozwanego ubezpieczyciela, a następnie przez biegłego sądowego, który sporządził opinię w oparciu o kosztorys likwidatora wykonany bezpośrednio po zgłoszeniu szkody w sierpniu 2012 r. Sąd przyjął, że w najętym budynku występowały uszkodzenia opisane przez biegłego zgodnie z zestawieniem opisanym przez biegłego w tabeli numer 1 stanowiącej integralną część opinii biegłego. Uszkodzenie kaloryfera i zalanie podłogi z paneli było zdarzeniem losowym. Wszystkie inne uszkodzenia najmowanej nieruchomości a opisane w tabeli nr.1 z wyłączeniem punktu 42 i 43 powstały w wyniku normalnego jej użytkowania przy uwzględnieniu przedmiotu działalności powoda oraz mniejszego lub większego braku staranności o najmowany lokal. Uszkodzenia te były pochodną prac malarskich, przenoszenia przedmiotów itp. jakie mają miejsce przy działalności nastawionej na produkcję obrazów ręcznie malowanych. Szkoda obejmująca uszkodzenie podłogi z paneli wyniosła kwotę 2350,35 zł i była sumą pozycji z art. 42 i 43 tabeli numer 1.Zdarzenia powodujące szkody w najmowanej nieruchomości powstały w okresie poprzedzającym rozwiązanie umowy najmu a zatem także w okresie obowiązywania umowy ubezpieczenia pomiędzy stronami procesu. Sąd wziął pod uwagę, ustalając zakres należnego powodowi odszkodowania, dowód z opinii biegłego sądowego na okoliczność ustalenia rodzaju uszkodzeń i ich przyczyn, a także wartości uszkodzeń w budynkach najmowanych przez ubezpieczonego. Czyniąc rozważania prawne Sąd Rejonowy przesądził legitymację czynną powoda poprzez zawarcie i wykonanie ugody (zapłata kwoty 8800 zł – przelewy w aktach). Cesje wierzytelności dokonane przez powoda na rzecz banków (...) dotyczyły umów ubezpieczenia nie będących w związku z ubezpieczeniem od szkód powstałych w najętej przez ubezpieczonego nieruchomości albowiem dotyczyły ubezpieczenia półproduktów i produktów a więc także z tej przyczyny powód nie utracił legitymacji czynnej. Strony zawarły umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej rozszerzając jej zakres o tzw. klauzulę 11 obejmującą ubezpieczenie oc najemcy nieruchomości. Przedmiotem ubezpieczenia z tej klauzuli była ochrona od szkód powstałych na skutek pożaru, wybuchu lub wody wodociągowej powstałe w nieruchomościach osób trzecich z których ubezpieczony korzystał na podstawie m.in. umowy najmu. Zgodnie z §3 punkt 3 klauzuli 11 OWU ochrona ubezpieczeniowa nie obejmowała szkód spowodowanych normalnym zużyciem nieruchomości w trakcie jej używania. Szkody powstałe w najętej przez powodów nieruchomości były pochodną jej użytkowania. Nieuprawnione, pozostawało proste przeciwstawienie wyłączenia ubezpieczeniowego z §3 pkt 3 klauzuli 11 OWU z założeniem, że skoro użytkowało się najętą nieruchomość w sposób ponadnormatywny czyli nie odpowiadający normalnemu użytkowaniu to takie użytkowanie będzie chronione ubezpieczeniem co do szkód w ten sposób wyrządzonych. §3 OWU stanowił pewien wyznacznik czy regułę interpretacyjną za co w ogólności ubezpieczyciel nie będzie odpowiadał również w odniesieniu do art. 822 §2 k.c. Jeżeli zatem strony umowy ubezpieczenia w OWU wprost wyłączyły normalne następstwa użytkowania najętej nieruchomości czyli niezawinione i nie ustaliły w umowie jako przedmiot ochrony - odpowiedzialności na umyślnie wyrządzone szkody w wyniku ponadnormatywnego zachowania to tego rodzaju ochrona w łączącej strony procesu umowie ubezpieczenia nie występowała. Wbrew twierdzeniom powoda taka interpretacja nie zawężała zakresu ochrony względem §1ustęp 1 OWU tylko precyzowała co podlega ubezpieczeniu. I tak w oparciu o tę klauzulę 11 ochroną objęte były szkody wywołane przyczynami wskazanymi w §1 pkt 1 klauzuli 11 . Sąd przyjął, iż pozwany w ramach zawartej umowy ubezpieczenia ponosi odpowiedzialność za uszkodzenie podłogi z paneli w salonie jako skutek powstały z uszkodzenia kaloryfera i wylania wody. Przyczyną powstania pęknięcia kaloryfera nie została ustalona a co najmniej pozwany nie wykazał aby za to pęknięcie winę ponosił powód albo inna osoba a zatem co do zasady było to zdarzenie losowe objęte ubezpieczeniem nie powstałe na skutek normalnego zużycia. Na skutek uszkodzenia kaloryfera wylaniu uległa woda znajdująca się w sieci grzewczej. Z kolei sieć grzewcza jest połączona poprzez zawór z siecią wodociągową, która zasila sieć grzewczą w wodę następnie podgrzewaną. Szkoda w podłodze w salonie pochodziła ,zatem od wody wodociągowej, która pośrednią drogą wylała się – spełniona zatem została przesłanka wymieniona w §1 pkt 1 klauzuli 11 OWU wskazująca na takie źródło szkody. Do ustalenia uszkodzenia podłogi doszło bezpośrednio po zakończeniu umowy najmu a zatem do uszkodzenia podłogi na skutek zalania doszło w trakcie trwania umowy najmu. Był to zresztą wynik ustaleń stron umowy najmu i pozwany potwierdził ów fakt w swojej kalkulacji. Pozwany nie wykazał aby do tego uszkodzenia doszło przed zawarciem umowy ubezpieczenia (brak dowodu na opis przedmiotu umowy ubezpieczenia) ani po zakończeniu umowy najmu bo ta z kolei wskazuje zgłoszenie szkody zaraz po zakończeniu. Wysokość szkody w tym zakresie Sąd przyjął na podstawie opinii biegłego.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 100 kpc. Sąd rozdzielił koszty postępowania poniesione przez strony proporcjonalnie do stopnia, w jakim utrzymały się ze swymi żądaniami.

Apelację od powyższego wyroku co do pkt II i III złożył powód wnosząc o :

1. zmianę wyroku Sądu I instancji w zaskarżonej części poprzez zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kwoty 6.449,65 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 01.09.2012 r. do dnia zapłaty,

2. zasądzenie od pozwanego na rzecz powoda kosztów postępowania apelacyjnego w tym kosztów zastępstwa procesowego w tym postępowaniu,

ewentualnie wnosząc o:

1. uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi I instancji do ponownego rozpoznanie,

2. pozostawienie sądowi I Instancji rozstrzygnięcia o kosztach postępowania apelacyjnego,

Zaskarżonemu rozstrzygnięciu powód zarzucił:

1. naruszenie art. 822 kc poprzez błędną wykładnię, skutkującą przyjęciem, iż wypadek ubezpieczeniowy w postaci uszkodzeń jakie powstały w najmowanej nieruchomości nie były objęte ochroną ubezpieczeniową na podstawie umowy zawartej z pozwanym, w sytuacji gdy Klauzula 11 tejże umowy rozszerzała ochronę ubezpieczeniową na szkody spowodowane przez najemcę nieruchomości a stwierdzone w ramach postępowania dowodowego szkody nie są zawarte w wyłączeniach z zakresu ubezpieczenia zawarte w § 30 i § 31 OWU oraz § 3 Klauzuli 11 OWU,

2. naruszenie art. 233 § 1 kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów polegające na błędnym uznaniu, iż część szkód jakie powstały w okresie najmowania przez powoda lokalu w R. przy ul. (...) nie była objęta ochroną ubezpieczeniową ponieważ powstały one w wyniku nadmiernego użytkowania w sytuacji gdy powód nigdy nie powoływał się na nadmierne użytkowanie (jako czynność działanie i przyczyna) a jedynie nadmierne zużycie (jako skutek) jednakże w ramach normalnego dopuszczalnego użytkowania,

3. błędne ustalenia faktyczne polegające na przyjęciu iż powstała szkoda w części co do której oddalono powództwo nie jest objęta zakresem ochrony ubezpieczeniowej w sytuacji gdy zakres ochrony ubezpieczeniowej ukształtowany w § 28 OWU, § 30 i § 31 OWU oraz § 1 i § 3 Klauzuli 11 OWU wskazuje iż szkoda ta zawiera się w zakresie ochrony ubezpieczeniowej.

Apelację od powyższego wyroku co do pkt I i III złożył pozwany wnosząc o:

1. zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w całości w zaskarżonym zakresie oraz zasądzenie od Powoda na rzecz Pozwanego zwrotu kosztów postępowania za obie instancje według norm przepisanych, ewentualnie:

2. o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpatrzenia.

Zaskarżonemu rozstrzygnięciu zarzucając:

1. brak wszechstronnego rozważenia zebranego materiału w kontekście ustalenia, czy miało miejsce zdarzenie objęte ochroną ubezpieczeniową na podstawie łączącej strony umowy ubezpieczenia w szczególności w kontekście klauzuli nr 11, w sytuacji, gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy, a w szczególności opinia pisemna i ustna biegłej nie wskazuje jednoznacznie, iż doszło do zdarzenia objętego ochroną ubezpieczeniową (pożar, wybuch, woda wodociągowa), co więcej kiedy do tego zdarzenia doszło oraz co było jego przyczyną, co miało wpływ na treść orzeczenia,

2. naruszenie art. 805 § 1 k.c. w związku z art. 822 § 1 k.c. oraz w związku z treścią polisy nr (...) oraz zapisem § 1 ust. 1 klauzuli nr 11 ogólnych warunków ubezpieczenia (...), mających zastosowanie do umowy ubezpieczenia łączącej pozwaną z powódką poprzez błędną wykładnię, a w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie i przyjęcie, że prace wskazane w punkcie 42 i 43 pisemnej opinii biegłego mają związek ze zdarzeniem, które było objęte ochroną ubezpieczeniową mimo, iż nie zostało wykazanym, iż jedno ze zdarzeń objętych ochroną ubezpieczeniową (pożar, wybuch, zalanie wodą wodociągową) po pierwsze miało miejsce, a po drugie, że nastąpiło to w okresie świadczenia ochrony ubezpieczeniowej przez Pozwaną.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja powoda nie jest uzasadniona.

Apelacja pozwanego jest uzasadniona.

Stosownie do ogólnych warunków ubezpieczenia podmiotów gospodarczych (...) umową ubezpieczenia pozwany udzielił ochrony ubezpieczeniowej osobie prawnej (...) Sp. z o.o. Polisa obejmowała również ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej ( Oddział III). Stosownie do § 31 ochrona ubezpieczeniowa nie obejmowała roszczeń z tytułu odpowiedzialności za szkody w nieruchomościach osób trzecich, które ubezpieczający najął, wydzierżawił lub z którego korzystał na podstawie innej umowy o podobnym charakterze. Strony zawarły jednak klauzulę dodatkową rozszerzającą zakres ubezpieczenia – nr 11, ściśle jednak wskazującą zakres niniejszego rozszerzenia, a to o szkody rzeczowe spowodowane przez pożar, wybuch lub wodę wodociągową, powstałe w nieruchomościach osób trzecich z których ubezpieczający korzystał z umowy najmu (§ 1), wskazując iż rozszerzenie zakresu udzielanej ochrony ubezpieczeniowej na podstawie klauzuli oznacza wyłącznie zmianę zakresu ubezpieczenia, jak to określono w tej klauzuli, przy czym pozostałe wyłączenia i ograniczenia odpowiedzialności (...) określone w OWU mają w pełni zastosowanie. Niniejszego nie zmieniała treść § 3, który przewidywał dalsze wyłączenie odpowiedzialności ubezpieczyciela w zakresie szkód spowodowanym normalnym zużyciem nieruchomości w trackie jej używania.

Tak więc w pierwszej kolejności należało rozważyć , czy szkoda , co do której zapłaty domagał się powód w ogóle powstała z przyczyn wymienionych w klauzuli 11 , a to przez pożar, wybuch lub wodę wodociągową. W tym zakresie Sąd Rejonowy wykluczył wymienione przez powoda w pozwie uszkodzenia z wyjątkiem poz. 42 i 43 opinii biegłej. Również w ocenie Sądu Okręgowego materiał dowodowy zebrany w sprawie nie pozwalał na przyjęcie , aby wymienione w tabeli opinii biegłej czynności ( poz. 1-41 i 4 – 49) związane były z uszkodzeniem wynikającym z okoliczności wymienionych w par. 1 klauzuli nr 11. Treści § 3 pkt 3 klauzuli nr 11 OWU nie sposób traktować w oderwaniu od § 1 klauzuli nr 11 skoro wszystkie trzy paragrafy dotyczyły odpowiedzialności cywilnej najemcy. Treść § 3 regulował dodatkowe wyłączenie odpowiedzialności w ramach § 1. Tym samym nie odnosiły zamierzonego przez apelującego skutku rozważania co do charakteru i zakresu przewidzianego w § 3 wyłączenia. Sąd Rejonowy zresztą prawidłowo zinterpretował treść przedmiotowego wyłączenia jako pozostającego w związku z eksploatacją przez najemcę budynku, niezależnie od stopnia jej intensywności.

Ponadto biegła na rozprawie w dniu 21.01.2014r. ostatecznie zaopiniowała, iż szkody (z wyjątkiem poz. 42 i 43) powstały z normalnego użytkowania do celu do jakiego służył ten lokal powodowi (k. 246) i Sąd Rejonowy niniejsze przyjął w uzasadnieniu (k. 259), a w związku z tym znajdowało zastosowanie wyłączenie wynikające z klauzuli nr 11 § 3 pkt 3.

Zakres wprowadzony klauzulą nr 11 ochrony ubezpieczeniowej wbrew twierdzeniom apelującego nie stanowił ograniczenia w stosunku do ochrony ubezpieczeniowej przewidzianej ogólnymi warunkami ubezpieczenia, gdyż warunki te w ogóle wyłączały odpowiedzialność za szkodę w nieruchomościach osób trzecich, tak więc wprowadzenie tej ochrony było rozszerzeniem ,a nie zawężeniem odpowiedzialności ubezpieczyciela i to niezależnie od ograniczeń wynikających z § 3 tej klauzuli dodatkowej. Z powyższych przyczyn Sąd II instancji nie podzielił zarzutów apelującego powoda co do naruszenia art. 822 kc, art., 233 kpc .

Sąd Rejonowy wprawdzie przyjął, iż szkoda polegająca na uszkodzeniu paneli związana z uszkodzeniem kaloryfera spowodowana została przez wodę wodociągową jednak analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego nie pozwoliła w ocenie Sądu Okręgowego na przyjęcie takiego związku przyczynowego. Niniejsze nie wynikało ani z dokumentów prywatnych zgromadzonych w sprawie , ani z z opinii biegłej. Biegła w opinii pisemnej wskazała bowiem jedynie, iż szkoda ta powstała w wyniku uszkodzenia instalacji CO czyli centralnego ogrzewania, a w ustnej opinii na rozprawie w dniu 21 stycznia 2014r. podała, iż nie jest w stanie powiedzieć co było źródłem awarii kaloryfera, wyjaśniając, iż przyczyn może być bardzo wiele, a należy do nich za wysokie ciśnienie, urazy mechaniczne, uszkodzenia zaworu, a nawet mógł cieknąć rozszczelniony kran. Okoliczności te nie spełniały przesłanki powstania szkody z przyczyny wody wodociągowej a i nie dawały podstaw dla automatycznego utożsamienia wskazania jako przyczyny powstania szkody - wody wodociągowej, przy wskazaniu przez biegłą jako przyczyny uszkodzenia instalacji CO, a więc instalacji w swym charakterze odmiennej.

Reasumując więc Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w pkt I oddalając powództwo co do kwoty 2.350,35 zł z ustawowymi odsetkami podzielając zarzut apelacji w zakresie braku podstaw dla ustalenia, iż szkoda powstała w związku z awarią kaloryfera spełniała przesłanki klauzuli nr 11 § 1 pkt 1 to jest spowodowana została przez wodę wodociągową – na zasadzie art. 386 § 1 kpc, o kosztach postępowania I instancyjnego orzekając na zasadzie art. 98 kpc w zw. z § 6 pkt 2 rozporządzenia MS z dnia 28.09.2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu.

Apelacja powoda została oddalona na zasadzie art. 385 kpc tym samym powód został obciążony kosztami postępowania apelacyjnego na które złożyły się kwota 118 zł – opata sądowa od apelacji oraz 300 zł – tytułem zastępstwa procesowego pozwanego, liczonego od wartości przedmiotu zaskarżenia wniesionej przez niego apelacji na zasadzie § 6 pkt 3 w/w rozporządzenia MS.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE