UZASADNIENIE

Decyzją z 16 kwietnia 2012 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział
w S. odmówił J. J. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. W uzasadnieniu wskazał, że powodem nieprzyznania świadczenia jest niespełnienie przesłanki wynikającej z art. 57 i 58 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej jako: ustawa rentowa), dotyczącej posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego
– w przypadku ubezpieczonego – 5 lat przypadających w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem złożenia wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy. Organ rentowy wskazał, że ubezpieczony w ostatnim dziesięcioleciu przed zgłoszeniem wniosku o rentę udokumentował jedynie 3 lata, 7 miesięcy i 5 dni okresów ubezpieczenia, w tym 2 lata, 8 miesięcy i 11 dni okresów składkowych i 10 miesięcy, 24 dni okresów nieskładkowych. Ubezpieczony został uznany orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS za trwale częściowo niezdolnego do pracy.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczony podniósł, że jest obecnie
w trakcie leczenia i oczekuje na wyznaczenie terminu usunięcia tętniaka brzusznego. Wymienił choroby, na jakie cierpi: ma tętniaka aorty, tętniaka brzusznego, nadciśnienie tętnicze, cukrzycę typu II, zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa, zaburzenia czynności błędnika, pogarszający się wzrok. Wskazał, że na skutek zgłoszenia sprzeciwu przez inspektora ZUS, orzeczeniem Komisji Lekarskiej ZUS został uznany za trwale częściowo niezdolnego do pracy, podczas gdy lekarz orzecznik ZUS uznał, że jest trwale całkowicie niezdolny do pracy. W ocenie ubezpieczonego nie będzie on już mógł wykonywać dotychczasowej pracy, tj. handlu na stoisku w L., ponieważ właściciel stoiska podpisał już umowę z inną osobą. Podniósł nadto, że nie jest i nie będzie już zdolny do tego rodzaju pracy fizycznej z uwagi na postępujące schorzenia. Ubezpieczony wskazał, że jego wyuczony zawód to monter. Przez wiele lat pracował w stoczni, obecnie jest bez pracy i środków do życia. W ocenie ubezpieczonego, powodem odmownej decyzji ZUS było to, że został uznany za trwale częściowo niezdolnego do pracy, a nie trwale całkowicie niezdolnego do pracy. Do odwołania dołączył dokumentację lekarską.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania. Powtórzył argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z 27 czerwca 2013 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych oddalił odwołanie.

Sąd i instancji ustalił, że ubezpieczony urodził się (...) Posiada wykształcenie podstawowe, z zawodu jest spawaczem. W czasie aktywności zawodowej pracował jako spawacz (ok. 17 lat) i pracownik fizyczny. W okresie od 2007 r. od 2010 r. prowadził działalność gospodarczą (prowadzenie stoiska handlowego). W ramach tej działalności wykonywał wszystkie czynności samodzielnie. Zajmował się zarówno zaopatrzeniem, jak i sprzedażą towaru.
W okresie od 20 sierpnia 2010 r. do 17 lutego 2011 r. pobierał zasiłek chorobowy.
W okresie od 18 lutego 2011 r. do 12 lutego 2012 r. ubezpieczony miał przyznane prawo do świadczenia rehabilitacyjnego. Na dzień wydania zaskarżonej decyzji legitymował się udowodnionym okresem ubezpieczenia wynoszącym łącznie 27 lat,
5 miesięcy i 18 dni, w tym 25 lat, 9 miesięcy i 9 dni okresów składkowych i 1 rok,
8 miesięcy i 9 dni okresów nieskładkowych. Wnioskiem z 10 stycznia 2012 r. ubezpieczony zwrócił się o przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy. Orzeczeniem z 16 lutego 2012 r. lekarz orzecznik ZUS uznał, iż ubezpieczony jest całkowicie trwale niezdolny do pracy. Po zgłoszeniu zarzutu wadliwości orzeczenia lekarza orzecznika ZUS, Komisja Lekarska ZUS przeprowadziła ponowne badanie ubezpieczonego 8 marca 2012 r. i uznała, iż ubezpieczony jest osobą częściowo trwale niezdolną do pracy.

Sąd Okręgowy wskazał, że u ubezpieczonego rozpoznano: tętniaka aorty brzusznej, stan po wszczepieniu stentgraftu do aorty zstępującej z powodu tętniaka przedniego aorty (grudzień 2010 r.), nadciśnienie tętnicze, chorobę wieńcową stabilną, cukrzycę typu II, otyłość, miażdżycę tętnic kończyn dolnych, zespół bólowy kręgosłupa bez upośledzenia funkcji narządu ruchu, żylaki lewej kończyny dolnej. Na podstawie opinii biegłych sądowych z zakresu: kardiologii, ortopedii, neurologii
i chirurgii naczyniowej. Sąd I instancji przyjął, że stan zdrowia ubezpieczonego czyni go całkowicie niezdolnym do pracy od 13 lutego 2012 r., okresowo do sierpnia 2013 r. Główną przyczyną całkowitej niezdolności do pracy jest rozpoznany tętniak aorty brzusznej wymagający leczenia operacyjnego. Ze względu na znaczne poszerzenie aorty, jak również z uwagi na rozpoznane nadciśnienie tętnicze o dość ciężkim przebiegu ubezpieczony nie jest zdolny do wykonywania pracy fizycznej, tj. pracy dotychczas wykonywanej. Sąd I instancji zwrócił uwagę, że biegli w opinii z dnia 27 sierpnia 2012 r. oraz z 6 grudnia 2012 r. postawili wyraźne rozpoznanie odnośnie schorzeń ubezpieczonego oraz wskazali, że jego dolegliwości uzasadniają uznanie go za całkowicie niezdolnego do pracy okresowo do sierpnia 2013 r. Biegli wyjaśnili, że główną przyczyną niezdolności do pracy jest tętniak aorty brzusznej wymagający leczenia operacyjnego. Biegli zważyli, iż z uwagi na znaczne poszerzenie aorty
oraz nadciśnienie tętnicze o dość ciężkim przebiegu, ubezpieczony nie jest zdolny do wykonywania pracy dotychczas wykonywanej, w tym, przede wszystkim, do pracy fizycznej. Jednocześnie w opinii uzupełniającej z dnia 31 stycznia 2013 r. biegła
z zakresu chirurgii naczyniowej wskazała, że za początek całkowitej niezdolności do pracy należy uznać datę zakończenia pobierania świadczeń rehabilitacyjnych, tj.
13 lutego 2012 r. Sąd Okręgowy przyjął nadto, że ani w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem złożenia wniosku o rentę (tj. od 11 stycznia 2002 r. do 10 stycznia 2012 r.), ani w dziesięcioleciu poprzedzającym dzień powstania niezdolności do pracy, (przypadającym na okres od 13 lutego 2002 r. do 12 lutego 2012 r.), ubezpieczony nie wykazał 5 lat okresu ubezpieczenia. Sąd I instancji zważył, że odwołanie ubezpieczonego okazało się nieuzasadnione. Wskazał, że zgodnie z treścią przepisów art. 57 ust. 1 i 2 ustawy rentowej- renta z tytułu niezdolności do pracy przysługuje ubezpieczonemu, który spełnił łącznie następujące warunki:

1)jest niezdolny do pracy;

2)ma wymagany okres składkowy i nieskładkowy;

3) niezdolność do pracy powstała w okresach, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1
i 2, pkt 3 lit. b, pkt 4, 6, 7 i 9, ust. 2 pkt 1, 3-8 i 9 lit. a, pkt 10 lit. a, pkt 11-12, 13 lit. a, pkt 14 lit. a i pkt 15-17 oraz art. 7 pkt 1-4, 5 lit. a, pkt 6 i 12, albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Przepisu ust. 1 pkt 3 nie stosuje się do ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiety lub 25 lat dla mężczyzny oraz jest całkowicie niezdolny do pracy.

Zgodnie z art. 58 ust. 1 powołanej ustawy, warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, w myśl art. 57 ust. 1 pkt 2, uważa się za spełniony, gdy ubezpieczony osiągnął okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie co najmniej:

1) 1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat;

2) 2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat;

3) 3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat;

4) 4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat;

5) 5 lat-jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Okres, o którym mowa w ust. 1 pkt 5, powinien przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przed zgłoszeniem wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy; do tego dziesięcioletniego okresu nie wlicza się okresów pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej lub renty rodzinnej (art. 58 ust. 2 w/w ustawy).

Sąd Okręgowy wskazał nadto, że ustawodawca wprowadził ustawą z 28 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U.2011.187.1112), obowiązującą od 23 września 2011 r., przepis art. 58 ust. 4, który uzależnił zwolnienie z warunku wykazania 5 lat ubezpieczenia
w dziesięcioleciu poprzedzającym złożenie wniosku (oraz powstanie niezdolności do pracy) od wykazania okresu składkowego, o którym mowa w art. 6, wynoszącego co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 lat dla mężczyzny oraz uznania ubezpieczonych za całkowicie niezdolnych do pracy.

Kwestią poddaną pod rozwagę Sądu Okręgowego w niniejszym postępowaniu była ocena, czy ubezpieczony spełnia wszystkie wymienione wyżej warunki do przyznania mu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Ustalenia w przedmiocie stanu zdrowia odwołującego się oraz jego zdolności do pracy poczynione zostały przez Sąd Okręgowy w oparciu o analizę dokumentacji rentowej ubezpieczonego – zarówno dokumentacji pozostającej w dyspozycji organu rentowego jak i przedłożonej w toku sprawy – jak również na podstawie przeprowadzonego przez Sąd I instancji dowodu z opinii biegłych sądowych lekarzy
o specjalnościach właściwych dla wskazywanych przez ubezpieczonego dolegliwości, a mianowicie biegłych lekarzy specjalistów z zakresu neurologii – dr n. med. B. M., ortopedii - H. M., kardiologii – G. K., chirurgii naczyniowej – E. P.. Autentyczność dokumentów nie była przez strony kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu
I instancji. Zostały one sporządzone w sposób zgodny z przepisami prawa, przez uprawnione do tego osoby, w ramach ich kompetencji, oraz w sposób rzetelny, stąd też Sąd Okręgowy ocenił je jako wiarygodne. Tak samo ocenił wydane w niniejszej sprawie opinie biegłych. Sąd Okręgowy podkreślił, że opinie sporządzone w toku niniejszego postępowania wydane zostały przez biegłych sądowych specjalistów posiadających wieloletnią praktykę zawodową, cieszących się dużym autorytetem, po uprzednio przeprowadzonym badaniu ubezpieczonego oraz wcześniejszej analizie treści dokumentacji lekarskiej dotyczącej ubezpieczonego. Są one, w ocenie Sądu Okręgowego, jasne i spójne, wnioski w nich zawarte logiczne i przekonywująco uzasadnione, a rzetelność i fachowość powyższych ustaleń nie budzi żadnych wątpliwości i pozwala na uznanie ich za w pełni wiarygodne.

Wobec ustalenia w niniejszym postępowaniu, iż całkowita niezdolność ubezpieczonego do pracy datuje się od 13 lutego 2012 r., Sąd Okręgowy zważył, że ubezpieczony na dzień wydania zaskarżonej decyzji nie spełnił warunków do przyznania mu świadczenia rentowego. Podkreślenia bowiem wymaga, iż wprawdzie został on uznany za osobę całkowicie niezdolną do pracy, jednakże nie spełnił dodatkowych warunków uprawniających go do otrzymania świadczenia rentowego. Mianowicie nie spełnił warunku legitymowania się odpowiednim okresem składkowym i nieskładkowym. Z ustaleń stanu faktycznego wynika bowiem, iż wniosek o rentę ubezpieczony złożył 10 stycznia 2012 r., natomiast niezdolność ubezpieczonego do pracy datuje się od 13 lutego 2012 r. Mając zatem na uwadze udowodniony staż ubezpieczeniowy, Sąd Okręgowy wskazał, że ubezpieczony w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem złożenia wniosku (od 11 stycznia 2002 r. do 10 stycznia 2012 r.), nie wykazał 5-letniego okresu składkowego i nieskładkowego. Również w dziesięcioleciu poprzedzającym dzień powstania niezdolności do pracy, przypadającym na okres od 13 lutego 2002 r. do 12 lutego 2012 r., ubezpieczony nie wykazał wymaganego 5-letniego okresu ubezpieczenia. Tym samym nie spełnił on warunku wskazanego w art. 57 ust. 1 pkt 2 ustawy rentowej, tj. warunku legitymowania się odpowiednim stażem ubezpieczeniowym.

Sąd Okręgowy zważył nadto, że w niniejszej sprawie niemożliwe było zastosowanie przepisu art. 58 ust. 4 ustawy rentowej, który uzależnił zwolnienie
z warunku wykazania 5 lat ubezpieczenia w dziesięcioleciu poprzedzającym złożenie wniosku (oraz powstanie niezdolności do pracy) od wykazania okresu składkowego,
o którym mowa w art. 6, wynoszącego co najmniej 25 lat dla kobiety i 30 lat dla mężczyzny oraz uznania ubezpieczonych za całkowicie niezdolnych do pracy. Ubezpieczony nie legitymuje się wskazanym w art. 58 ust. 3, 30-letnim okresem składkowym - udowodnił 25 lat, 9 miesięcy i 9 dni okresów składkowych.

Apelację od powyższego wyroku wniósł ubezpieczony. Nie zgodził się
z orzeczeniem biegłych sądowych, że jest trwale okresowo niezdolny do pracy do sierpnia 2013 r., ponieważ czeka na operację w kolejce bez terminu. W ocenie apelującego, Sąd nie orzekł o przyznaniu renty, ponieważ Komisja Lekarska ZUS orzekła o trwałej częściowej niezdolności do pracy. Wskazał na zły stan zdrowia
i dołączył do apelacji dokumentację medyczną. Wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i przyznanie mu prawa do renty z ogólnego stanu zdrowia.

W odpowiedzi na apelację organ rentowy podtrzymał dotychczasowe stanowisko w sprawie i podzielił argumentację faktyczną i prawną zawartą
w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Wniósł o jej oddalenie.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja ubezpieczonego okazała się nieuzasadniona.

W ocenie Sądu Apelacyjnego, rozstrzygnięcie sądu I instancji jest prawidłowe. Sąd Okręgowy właściwie przeprowadził postępowanie dowodowe, w żaden sposób nie uchybiając przepisom prawa procesowego oraz dokonał wszechstronnej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego, w konsekwencji prawidłowo ustalając stan faktyczny sprawy. Sąd Odwoławczy podzielił ustalenia i rozważania prawne Sądu Okręgowego, rezygnując jednocześnie z ich ponownego szczegółowego przytaczania (por. wyroki Sądu Najwyższego z 5 listopada 1998 r. I PKN 339/98, OSNAPiUS 1999/24 poz. 776, z 22 lutego 2010 r. I UK 233/09, Lex nr 585720).

Kluczową kwestią w niniejszej sprawie było ustalenie, czy ubezpieczony
w ostatnim dziesięcioleciu poprzedzającym dzień powstania niezdolności do pracy
lub dzień zgłoszenia wniosku o przyznanie prawa do renty, posiadał wymagany staż ubezpieczeniowy wynoszący 5 lat – okresów składkowych i nieskładkowych, zgodnie z art. 57 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 58 ust. 1 pkt 5 oraz art. 58 ust. 2 ustawy rentowej. Sąd Okręgowy, na podstawie opinii biegłych przyjął, że niezdolność ubezpieczonego do pracy powstała 13 lutego 2012 r. – jest to data zakończenia pobierania przez ubezpieczonego świadczeń rehabilitacyjnych i jest ona całkowita do sierpnia 2013 r.

W związku z powyższym, 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych powinno przypadać w okresie od 11 stycznia 2002 r. do 10 stycznia 2012 r. lub od
13 lutego 2002 r. do 12 lutego 2012 r. Ubezpieczony w powyższych okresach nie legitymuje się wymaganym stażem ubezpieczeniowym. Z oświadczenia ubezpieczonego wynika również, że nie istnieją żadne inne okresy, których nie wykazał ubezpieczony, a które miałyby wpływ na powyższy staż.

Sąd Okręgowy słusznie zważył również, że nie jest możliwe zastosowanie w stosunku do ubezpieczonego regulacji art. 58 ust. 4 ustawy rentowej, zgodnie
z którą wymóg udowodnienia 5 lat okresów składkowych i nieskładkowych
w ostatnim dziesięcioleciu przed dniem zgłoszenia wniosku o rentę lub powstania niezdolności do pracy, nie dotyczy ubezpieczonego, który udowodnił okres składkowy wynoszący dla mężczyzny co najmniej 30 lat i jest całkowicie niezdolny do pracy. Ubezpieczony został, co prawda, uznany za całkowicie niezdolnego do pracy, jednak jego okres składkowy wynosi w sumie 25 lat, 9 miesięcy i 9 dni.

Sąd Apelacyjny akcentuje, że w postępowaniu sądowym ocena niezdolności do pracy i czas jej powstania w zakresie naruszenia sprawności organizmu i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy – weryfikacja orzeczeń lekarzy orzeczników, z zasady wymaga wiadomości specjalnych. Z istoty i celu dowodu z opinii biegłego wynika, że jeśli rozstrzygnięcie wymaga wiadomości specjalnych, dowód z opinii jest konieczny. W takim wypadku sąd nie może poczynić ustaleń sprzecznych z opinią biegłego, jeśli jest ona prawidłowa i jeżeli odmienne ustalenia nie mają oparcia w pozostałym materiale dowodowym (por. wyrok SN z 27 listopada 1974 r. II CR 748/74, LEX nr 7618). Sąd ocenia opinie biegłych pod kątem ich logiki, spójności oraz tego, czy odpowiadają na postawione tezy dowodowe. Sąd
I instancji dopuścił dowody z opinii biegłych o specjalnościach adekwatnych do zdiagnozowanych i wskazywanych przez ubezpieczonego schorzeń. Biegli lekarze różnych specjalności przedstawili w niniejszej sprawie wyczerpujące uzasadnienie swego stanowiska. Ich opinie są logiczne i spójne.

Sąd Okręgowy prawidłowo zatem na podstawie opinii biegłych sądowych ustalił datę powstania całkowitej niezdolności do pracy na dzień 13 lutego 2012 r. Jak wskazano wyżej przyjęcie takiej daty sprawia, że ubezpieczony nie legitymuje się odpowiednim stażem ubezpieczeniowym. W związku z powyższym Sąd Apelacyjny rozważył, czy ewentualnie ustalenie, że przed powstaniem u ubezpieczonego całkowitej niezdolności do pracy istniała częściowa niezdolność do pracy, spowodowałoby przyjęcie wcześniejszej daty powstania niezdolności a zatem możliwość ustalenia innego dziesięciolecia, w którym ubezpieczony wykazałby 5 – letni okres składkowy i nieskładkowy. Po przeanalizowaniu przebiegu ubezpieczenia J. J. (k.19 plik I akt rentowych) Sąd Apelacyjny uznał, że na przeszkodzie takim ustaleniom stoi po pierwsze: oświadczenie ubezpieczonego, że niezdolność do pracy powstała u niego w 2010r., wcześniej prowadził działalność gospodarczą i był zdolny do pracy, po drugie: fakt, że ubezpieczony posiada długą przerwę w ubezpieczeniu a mianowicie od 15 września 1998 r. do 9 grudnia 2007 r. Reasumując – nawet gdyby przyjąć za ubezpieczonym, że niezdolność do pracy powstała u niego w 2010 r., to w 10 – leciu 2000 – 2010 nie legitymuje się 5- letnim okresem składkowym i nieskładkowym.

Wobec niespełnienia przez apelującego łącznie wszystkich przesłanek, brak było podstaw do przyznania renty z tytułu niezdolności do pracy.

W związku z powyższym, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację ubezpieczonego jako bezzasadną.

SSA Romana Mrotek SSA Barbara Białecka SSO del. Beata Górska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE