UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia 10 października 2013 roku Sąd Okręgowy w Częstochowie zasądził od pozwanego (...) S. A. w W. na rzecz powódki W. H. tytułem zadośćuczynienia kwotę 62.000 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 19 stycznia 2010r.

Ponadto Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 2 400 złotych z odsetkami od dnia 24 stycznia 2012 roku oraz rentę z tytułu zwiększonych potrzeb w kwocie po 700 złotych miesięcznie płatną do 15 –go każdego kolejnego miesiąca z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności, poczynając od 19 stycznia 2010 roku.

Dalej idące powództwo Sąd oddalił, nakazał pobrać od pozwanego na rzecz Skarbu Państwa tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych kwotę 2 250 złotych oraz zasądził od pozwanego na rzecz powódki kwotę 3 276 złotych tytułem zwrotu części kosztów procesu.

Rozstrzygnięcie Sądu Okręgowego oparte zostało na następujących ustaleniach.

W dniu 18 listopada 2009 roku powódka doznała obrażeń w wypadku komunikacyjnym spowodowanym przez osobę, której odpowiedzialność cywilną ubezpieczał pozwany.

Bezpośrednio po wypadku powódka została przewieziona na Oddział (...) Miejskiego Szpitala (...) w C., gdzie była leczona do 28 listopada 2009 roku. Następnie powódka przebywała na Oddziale (...) tego szpitala, gdzie była poddana leczeniu do 8 grudnia 2009 roku. W okresie od 18 marca 2010 roku do 24 kwietnia 2010 roku i od 4 października 2011 roku do 10 listopada 2011 roku powódka przebywała na Oddziale (...) tego szpitala.

W wyniku wypadku powódka doznała urazu głowy, krwiaka podtwardówkowego, ostrej niewydolności oddechowej, niewydolności krążeniowej, wstrząsu krwotocznego, niestabilnego złamania miednicy, złamania kości łonowej prawej, złamania wyrostka poprzecznego kręgu L4 i L5 oraz urazu pęcherza moczowego.

U powódki występuje dysfunkcja ruchu dużego stopnia. Powódka porusza się przy pomocy dwóch kul lub balkonika. W spełnianiu podstawowych czynności życiowych np. przy robieniu zakupów powódka potrzebuje pomocy osób trzecich. Powódka musi zażywać leki przeciwbólowe oraz stosować dietę bogatą w witaminy i większą ilość nabiału.

Wskazana jest okresowa rehabilitacja powódki zmierzająca do poprawy funkcjonowania narządów ruchu oraz likwidacja barier architektonicznych w jej domu polegająca na przebudowie podłóg i likwidacji progów.

Utrzymujące się urazy kręgosłupa powodują 8% trwały uszczerbek na zdrowiu, a następstwa złamania miednicy oraz zesztywnienia stawu biodrowego powodują dalszy 45% trwały uszczerbek na zdrowiu powódki.

Przez cztery miesiące po wypadku powódka nie mogła wstawać z łóżka, odczuwała duże dolegliwości bólowe. Odczuwa je do tej pory. Korzysta z rehabilitacji. Powódka prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z córką A. S..

Koszt likwidacji barier architektonicznych w mieszkaniu powódki polegający na likwidacji progów między poszczególnymi pomieszczeniami związanej z wymianą drzwi to kwota 2 400 złotych.

W dniu 18 grudnia 2009 roku powódka dokonała zgłoszenia szkody u pozwanego.

W toku postępowania likwidacyjnego pozwany wypłacił powódce 56 000 złotych z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, 4 475 złotych tytułem zwrotu kosztów opieki i 2 408,53 złotych z tytułu zwrotu kosztów leczenia.

Mając na względzie powyższe okoliczności Sąd uznał, że stosownym zadośćuczynieniem dla powódki za doznaną przez nią krzywdę będzie kwota 118 000 złotych i na mocy art. 445 § 1 kc zasądził od pozwanego na rzecz powódki dalsze 62 000 złotych, zgodnie z żądaniem powódki, po jego ograniczeniu w toku postępowania sądowego.

Jako podstawę prawną zasądzenia odsetek za opóźnienie w zapłacie tej kwoty Sąd wskazał przepis art. 481 § 1 kc podając, że od 19 stycznia 2010r. pozwany opóźnia się ze spełnieniem świadczenia z tego tytułu, gdyż winien zlikwidować szkodę we właściwej wysokości w ciągu 30 dni od daty wezwania do zapłaty.

Kwotę 2 400 złotych Sąd zasądził na podstawie art. 444 § 1 kc jako świadczenie niezbędne dla pokrycia kosztów usunięcia barier architektonicznych w mieszkaniu powódki w związku z utrzymującą się u niej dysfunkcją narządów ruchu i problemów z poruszaniem się po mieszkaniu. Kwotę tę zasądzono z odsetkami od 23 stycznia 2013r., kiedy to powódka sprecyzowała roszczenie z tego tytułu skierowane przeciwko pozwanemu.

Orzekając o rencie z tytułu zwiększonych potrzeb życiowych powódki Sąd przytoczył przepis art. 322 kpc podając, że powódka wymaga pomocy osoby trzeciej w sprawach życia codziennego, ponosi wydatki związane z zakupem leków przeciwbólowych, wydatki na przejazdy taksówką na leczenie i rehabilitację, musi tez ponosić dodatkowe koszty utrzymania wysokobiałkowej i wysokowitaminowej diety. W ocenie Sądu te zwiększone wydatki to kwota 700 złotych miesięcznie.

Jako podstawę prawną rozstrzygnięcia w tym zakresie wskazano przepis art. 444 § 2 kc.

O kosztach Sąd orzekł na mocy art. 100 kpc mając na względzie, że powódka wygrała proces w 70%.

Wyrok Sądu pierwszej instancji został zaskarżony apelacją przez pozwanego.

Skarżący zaskarżył orzeczenie Sądu Okręgowego w punkcie 1. w zakresie zasądzającym na rzecz powódki kwotę ponad 32 000 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 19 stycznia 2010r. do dnia zapłaty, w punkcie 3. w zakresie zasądzenia renty poczynając od 19 stycznia 2010r. w kwocie ponad 350 złotych miesięcznie z ustawowymi odsetkami w razie opóźnienia w płatności oraz w punktach 5. i 6. dotyczących orzeczenia o kosztach.

Pozwany zarzucił sprzeczność ustaleń Sądu z treścią zebranego materiału dowodowego przez zasądzenie na rzecz powódki zadośćuczynienia w kwocie rażąco wygórowanej oraz zasądzenie renty o zawyżonej wysokości.

W apelacji zarzucono też naruszenie przepisu art. 321 kpc przez zasądzenie renty od dnia 19 stycznia 2010 roku mimo, że powódka nie określiła daty od jakiej żąda renty.

Zdaniem skarżącego z naruszeniem przepisu art. 328 § 2 kpc nie wskazano też okoliczności uzasadniających zasądzenie rat renty od tej daty.

Powołując się na powyższe pozwany wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie powództwa w zaskarżonej części, rozdzielenie kosztów za I instancję oraz zasądzenie od powódki na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Powódka wnosiła o oddalenie apelacji i zasądzenie od pozwanego na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Apelacyjny w Katowicach zważył co następuje:

Apelacja pozwanego jest zasadna częściowo.

Za zasadny należy uznać zarzut skarżącego, że zasądzone na rzecz powódki zadośćuczynienie jest nieadekwatne do rozmiaru krzywdy poszkodowanej.

Mimo doznania w podeszłym wieku, powódka liczy obecnie 83 lata, poważnych urazów wielonarządowych, powódka wskutek leczenia odzyskała zdolność samodzielnego poruszania się, wykonywania niektórych czynności w gospodarstwie domowym czy wychodzenia na niewielką odległość z domu. Wynika to z zeznań powódki.

Powódka w dalszym ciągu może w miarę samodzielnie funkcjonować chociaż wiąże się to z odczuwaniem bólu fizycznego.

Dlatego Sąd Apelacyjny uznał, że kwota 100 000 złotych jest sumą kompensującą ból, cierpienia powódki i jej ograniczenia w życiu codziennym spotęgowane ponad te, które wynikają z naturalnych ograniczeń wynikających z wieku i obniżył zasądzone dalsze zadośćuczynienie z 62 000 złotych do 44 000 złotych.

Dalej idącą apelację pozwanego w tym zakresie Sąd Apelacyjny uznał za bezzasadną.

Dalszego obniżenia zadośćuczynienia nie może uzasadniać okoliczność, że ustalony przez Sąd Okręgowy trwały uszczerbek na zdrowiu powódki został ustalony na 53%, a więc mniej niż to przyjął skarżący.

Należy bowiem zauważyć, że 53% trwałego uszczerbku na zdrowiu wynika z doznanych przez poszkodowaną urazów w charakterze ortopedycznym, tj. urazów kości łonowej, kości miednicy i kręgów kręgosłupa.

W sprawie bezspornym było, że powódka doznała także innych obrażeń, a mianowicie urazu głowy, wylewu podtwardówkowego oraz uszkodzenia pęcherza moczowego. Wprawdzie powódka nie wykazała inicjatywy dowodowej dla wykazania czy i jakiego rodzaju trwały uszczerbek na zdrowiu spowodowały te urazy ale niewątpliwie miały one miejsce i zwiększyły one rozmiar krzywdy doznanej przez powódkę.

Z zeznań świadka A. S. wynika, że skutkiem urazu pęcherza moczowego powódki jest nietrzymanie przez nią moczu. Jest to dolegliwość w istotny sposób utrudniająca codzienne życie powódki, a nadto z zeznań świadka wynika, że wiąże się z koniecznością zakupu specjalnych środków higienicznych pociągających za sobą wydatki w kwocie około 160 złotych miesięcznie. Wprawdzie okoliczność ta nie wynika z opinii biegłych czy dowodów z dokumentów, ale pozwany nie kwestionował zeznań świadka w tym zakresie. Okoliczność tę należy więc uznać za przyznaną. Ma ona wpływ nie tylko na ocenę wielkości zadośćuczynienia należnego powódce, ale także dla ustalenia zwiększenia wydatków powódki w związku z następstwami wypadku komunikacyjnego, w którym została poszkodowana.

Należy zauważyć, że dochodząc zapłaty zadośćuczynienia powódka nie żądała zapłaty odsetek za opóźnienie w zapłacie świadczenia z tego tytułu.

Brak było jednak podstaw do korekty orzeczenia w tym zakresie, gdyż pozwany kwestionował jedynie wysokość zasądzonego zadośćuczynienia, a nie roszczenie odsetkowe co do zasady.

Zasadnie skarżący zarzucił w apelacji, że powódka ani w pozwie ani w kolejnych pismach procesowych nie domagała się zasądzenia renty z tytułu zwiększonych wydatków za okres wsteczny, przed doręczeniem odpisu pozwu.

Fakt, iż powódka żądała renty już w piśmie przedsądowym skierowanym do pozwanego w grudniu 2009r. nie dawał podstaw do uznania, że powództwo dotyczy zapłaty renty od upływu 30 dni od daty wezwania.

Roszczenie takie byłoby uzasadnione ale nie zostało zgłoszone w pozwie ani nawet nie przytoczono okoliczności faktycznych świadczących o wezwaniu o zapłatę renty na prawie dwa lata przed doręczeniem pozwanemu odpisu pozwu.

Zasądzając rentę za okres wsteczny oraz odsetki za opóźnienie w zapłacie poszczególnych rat Sąd Okręgowy orzekł ponad żądanie naruszając tym samym przepis art. 321 kpc.

Okoliczność ta traci jednak na znaczeniu jeśli wziąć pod uwagę zakres zaskarżenia kwestionowanego wyroku przez pozwanego. Z treści apelacji wynika, że pozwany podnosząc wspomniany zarzut nie zakwestionował zasądzenia renty za okres przed doręczeniem odpisu pozwu (tj. 8 września 2011r.), a jedynie jej wysokość ponad 350 złotych z odsetkami od 9 stycznia 2010r.

Z tych względów zasądzona ponad żądanie renta w kwocie po 350 złotych miesięcznie z odsetkami od 9 stycznia 2010r. za okres od tej daty do 7 września 2011r. nie podlega kontroli Sądu Apelacyjnego jako nie objęta zaskarżeniem.

Odnośnie renty za późniejszy okres rozstrzygnięcie należy uznać za trafne choć ustalenia wymagają pewnego uzupełnienia.

Z akt sprawy wynika, że powódka mimo podeszłego wieku w dacie wypadku była osobą sprawną i poza nadciśnieniem nie cierpiała na schorzenia ograniczające jej sprawność i skutkujące koniecznością ponoszenia zwiększonych kosztów utrzymania.

Bezspornym jest, że po wypadku powódka nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować bez pomocy osób trzecich.

Z zeznań córki powódki wynika, że przeprowadziła się do matki, aby pomagać jej w sprawach życia codziennego i służyć pomocą w leczeniu.

Fakt, iż córka powódki, po opuszczeniu przez powódkę szpitala przeprowadziła się do niej, aby służyć jej pomocą nie zwalnia pozwanego od obowiązku zapłaty renty z tytułu kosztów niezbędnej opieki. W postępowaniu likwidacyjnym pozwany koszty te w 2010r. ustalił na 2 godziny dziennie po 5 złotych za godzinę.

Nie wdając się w rozważania co do kosztów opieki należy stwierdzić, że stan zdrowia powódki i jej zdolności do samodzielnej egzystencji wymagają pomocy osoby trzeciej co najmniej przez 3 godziny dziennie.

Powódka nie jest bowiem w stanie ze względu na poruszanie się o dwóch kulach robić zakupów, sprzątać mieszkania, przyrządzać posiłków.

W ocenie Sądu Apelacyjnego pozwala to na ustalenie, że zwiększone wydatki powódki to co najmniej koszty opieki w kwocie 15 złotych dziennie (3x15 zł) czyli 450 złotych miesięcznie.

Jak już wspomniano powódka zmuszona też jest do zakupu środków higieny, w związku z nietrzymaniem moczu wynikającym z uszkodzenia pęcherza moczowego, w kwocie około 160 złotych miesięcznie. Ponosi też koszty zakupu leków przeciwbólowych, przejazdów taksówką do lekarza i na rehabilitację (po około 15 zł w jedna stronę) oraz koszty zakupu obuwia ortopedycznego.

Okoliczności te wynikają z zeznań powódki i jej córki i przy uwzględnieniu pozostałych dowodów zebranych w sprawie zeznania tych osób należy uznać za wiarygodne.

Ponadto z opinii biegłego lekarza wynika, że powódka winna stosować dietę wysokobiałkową i witaminową co też skutkuje pewnym wzrostem kosztów bieżącego utrzymania ponad te które dotyczą osób zdrowych.

Mając powyższe na względzie Sąd Apelacyjny uznał, że w okresie od 8 września 2011r. Sąd Okręgowy trafnie, przy zastosowaniu przepisu art. 322 kpc, oszacował zwiększenie kosztów utrzymania powódki z związku z doznanym wypadkiem.

Dlatego Sąd Odwoławczy na mocy art. 386 § 1 kpc zmienił zaskarżony wyrok obniżając zasądzone zadośćuczynienie i obniżając rentę za okres przed doręczeniem odpisu pozwu, a w pozostałej części na mocy art. 385 kpc apelację oddalił.

O kosztach orzeczono na mocy art. 100 kpc uznając, że powódka wygrała proces w I instancji w połowie i w podobnej części została uwzględniona apelacja pozwanego.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE