UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 28 lutego 2014 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił J. S. prawa do emerytury z tytułu pracy w warunkach szczególnych na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, albowiem wnioskodawca na dzień 01 stycznia 1999 r. nie legitymuje się 15 letnim okresem pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy nie zaliczył do pracy w szczególnych warunkach okresu do 20.05.1975 r. do 31.03.1977 r., od 19.03.1982 r. do 26.08.1982 r., od 01.01.1988 r. do 31.12.1989 r., od 24.03.1994 r. do 31.03.1995 r. wskazując, iż wnioskodawca ww. okresach przebywał na urlopie bezpłatnym oraz zajmował stanowisko pomocnika kamieniarza oraz kamieniarza – rewaloryzatora, które nie są wymienione w rozporządzeniu.

W odwołaniu od powyższej decyzji wnioskodawca wniósł o jej zmianę i przyznanie prawa do emerytury z tytułu pracy w szczególnych warunkach od dnia złożenia wniosku oraz o zaliczenie do pracy w szczególnych warunkach następujących okresów pracy: od do 20.05.1975 r. do 31.03.1977 r., od 19.03.1982 r. do 26.08.1982 r., od 01.01.1988 r. do 31.12.1989 r., od 24.03.1994 r. do 31.03.1995 r. , wskazując na tożsamy charakter zatrudnienia jak uznanych za bezsporne przez organ rentowy okresach pracy w warunkach szczególnych.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. wniósł o oddalenie odwołania ubezpieczonego, podtrzymując stanowisko jak w zaskarżonej decyzji. Dodatkowo potwierdził , iż zaliczył wnioskodawcy do pracy w szczególnych warunkach okres 14 lat, 6 miesięcy i 16 dni.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Ubezpieczony J. S. ,urodzony (...), w dniu 18 października 2013r. wystąpił z wnioskiem o przyznanie mu prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym, z tytułu pracy w warunkach szczególnych.

Wnioskodawca nie jest członkiem OFE.

W toku postępowania przed organem rentowym ubezpieczonemu udokumentował na dzień 01 stycznia 1999 r. staż ubezpieczeniowy w wymiarze łącznym 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 14 lat, 6 miesięcy i 16 dni okresu pracy w szczególnych warunkach.

Zaskarżoną w niniejszej sprawie decyzją z dnia 28 lutego 2013 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w G. odmówił wnioskodawcy J. S. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnym warunkach, z uwagi na niespełnienie warunków nabycia tego prawa tj. nie wykazania wymaganego 15 – letniego okresu pracy w warunkach szczególnych.

Okoliczności bezsporne, vide : wniosek – k. 1-3 plik akt ubezpieczeniowych, karta przebiegu zatrudnienia k. 173, decyzja ZUS z dnia 28.02.2013 r. k.175 akt ubezpieczeniowych

Wnioskodawca J. S. z zawodu jest kamieniarzem. Ubezpieczony w okresie od 20.05.1975 r. 31.03.1995 r. był zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy w (...) Sp. z o. o. w G. zajmując stanowiska: pomocnika kamieniarza, kamieniarza.

W spornym okresie czasu tj. od 20.05.1975 r. do 31.03.1977 r. wnioskodawca nie posiadał uprawnień kamieniarskich i świadczył pracę w charakterze pomocnika kamieniarza . Skarżący wykonywał wówczas tożsame zadania co zatrudnieni w zakładzie kamieniarze tzn. prace w kamieniu z tym zastrzeżeniem, iż prace przez niego świadczone nie były bardzo skomplikowane, nie wymagały dużego doświadczenia i umiejętności.

W kolejnym spornym okresie tj. od 01.01.1988 r. do 31.12.1989 r. ubezpieczony był zatrudniony na stanowisku określanym mianem kamieniarz – rewaloryzator i świadczył prace kamieniarskie. Wnioskodawca zajmował się wówczas rewaloryzacją zabytków m. in. gzymsów, kamiennych rzeźb, pomników.

W wyszczególnionym powyżej okresie ubezpieczony kilkakrotnie korzystał z urlopów bezpłatnych. Na podstawie umów zawartych z Biurem (...) (...) wnioskodawca wyjeżdżał na budowy eksportowe na terenie (...), gdzie również świadczył pracę w charakterze kamieniarza i wykonywał tożsame czynności co pracując w (...) Sp. z o. o. w G..

Wnioskodawca w okresie od 25 lipca 1988 r. do 31 października 1988 przebywał na kontrakcie eksportowym w (...) – W., a od 09 stycznia 1988 r. do 31 stycznia1988 r. w (...) – N.. Ubezpieczony pracując jako kamieniarz wysoko wykwalifikowany w pracach renowacyjnych zajmował się wówczas szeroko rozumianą obróbką piaskowca. Pracował m.in. przy renowacji elementów kościoła romańskiego.

Ubezpieczony korzystał z urlopów bezpłatnych i przebywał ba budowie eksportowej w Niemczech, gdzie wykonywał prace kamieniarskie także w okresie od 20.04.1994 r. do 31.03.1995 r. oraz w okresie od 19 marca 1982 r. do 26 sierpnia 1982 r. podczas pobytu w O. – B..

W spornych okresach czasu pracy skarżący świadczył pracę w skróconym, 7- godzinnym systemie czasu pracy. Ponadto ubezpieczony otrzymywał dodatek do wynagrodzenia tzw. „ pyłowe”.

(...) Sp. z o. o. w G. był również

Z. W. , który początkowo od 1979 r. przez okres 2 lat świadczył pracę w dziale transportu, a następnie w 1985 r. zatrudnił się ponownie tym razem w pracowni konserwacji kamienia i rzeźby. Wskazany wyżej świadek wyjeżdżał razem z ubezpieczonym na kontrakty zagraniczne.

Zatrudnionym w przywołanym powyżej przedsiębiorstwie na stanowisku kamieniarza był również R. D., który towarzyszył wnioskodawcy w trakcie pobytu na budowie eksportowej w O. i w W..

(...) Sp. z o. o. w G. był także W. J., który wyjeżdżał na kontrakty zagraniczne do (...) do O..

Od 1968 r. do 1990 we wskazany powyżej przedsiębiorstwie w charakterze kamieniarza pracował P. K.. Zakład Ubezpieczeń Społecznych uwzględnił P. K. okres zatrudnienia w (...) Sp. z o. o. w G. w efekcie czego w/w świadek otrzymuje emeryturę w obniżonym wieku. Pracownikiem przywołanego zakładu pracy był również Z. M., również pracując jako kamieniarz.

Dowód: akta sprawy: zeznania świadka Z. W.- k. 38, zeznania świadka R. D. – k. 38-39, zeznania świadka W. J. – k. 39, zeznania świadka P. K.- k. 39, zeznania świadka Z. M. – k. 39-40, zeznania ubezpieczonego – k. 40 w zw. z k. 38, akta osobowe wnioskodawcy

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentacji zgromadzonej w aktach sprawy w tym w aktach osobowych wnioskodawcy oraz w aktach rentowych ubezpieczonego, których prawdziwość i rzetelność nie była przez żadną ze stron kwestionowana. Sąd również nie znalazł podstaw do podważenia jej wiarygodności z urzędu.

Podstawę ustaleń stanu faktycznego stanowiły także zeznania świadków: Z. W., R. D., W. J., P. K. oraz Z. M. tym bardziej, że korespondowały z pozostałym zgromadzonym w sprawie materiałem dowodowym, w tym z zeznaniami ubezpieczonego, które Sąd uznał za przekonujące. W szczególności podkreślenia wymaga, że zgromadzimy w sprawie materiał dowodowy w tym zeznania wzajemnie się uzupełniając, stworzyły spójną całość.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

W świetle poczynionych ustaleń faktycznych odwołanie skarżącego zasługuje na uwzględnienie.

Przedmiotem niniejszego postępowania była kwestia ustalenia prawa ubezpieczonego do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym z tytułu pracy w szczególnych warunkach. Wyniki przeprowadzonego przez Sąd postępowania dowodowego wykazały, że wnioskodawca legitymuje się wymaganym 15 – letnim stażem pracy w szczególnych warunkach, co sprawia, iż stanowisko organu emerytalnego odmawiające wnioskodawcy prawa do wcześniejszej emerytury, nie jest słuszne.

Ogólne zasady nabywania prawa do emerytury dla ubezpieczonych urodzonych po 1948 r. zostały uregulowane w treści art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U .2013, 1440 j.t .), zgodnie z którym ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, tj. spełniają łącznie następujące warunki:

1)legitymują się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż: 65 lat dla mężczyzn, 60 lat dla kobiet,

2) mają okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej : 25 lat dla mężczyzn, 20 dla kobiet,

3 ) nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa;

Podkreślenia wymaga, iż art. 184 ust 2 powyższej ustawy zmieniony został przez art. 1 pkt 20 ustawy z dnia 11 maja 2012 r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2012 r. nr 637) z dniem 01 stycznia 2013r., co skutkuje tym iż od 01 stycznia 2013 r. celem uzyskania uprawnienia do emerytury w warunkach szczególnych nie ma konieczności spełniania przez ubezpieczonych przesłanki rozwiązania stosunku pracy.

Aktem wykonawczym, do którego odsyła ustawa o emeryturach i rentach z FUS, jest rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Stosownie do treści § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

W wykazie A – prac w szczególnych warunkach, których wykonywanie uprawnia do niższego wieku emerytalnego – stanowiącym załącznik do rozporządzenia w dziale V ( prace w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych) pod poz. 10 wymieniono prace kamieniarskie.

Dodatkowo wskazać należy, iż zgodnie z przepisem § 2 ust 1 i 2 powołanego wyżej rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy pracy natomiast, o których mowa w ust. 1, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy (§ 2 ust. 2).

Trzeba jednak zwrócić uwagę, że zgodnie z utartą praktyką i orzecznictwem w postępowaniu przed sądem okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przewidziane rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 10 marca 1984 r., III UZP 6/84 oraz uchwała Sądu Najwyższego z dnia 21 września 1984 r. III UZP 48/84), a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowymi.

Bezspornym jest, iż ubezpieczony w dniu 16 września 2013r. osiągnął 60 rok życia, udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 25 lat, staż pracy w warunkach szczególnych w wymiarze 14 lat 6 miesięcy i 16 dni oraz nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego.

Przedmiotem sporu pozostawało ustalenie, czy za zatrudnienie w szczególnych warunkach mogą zostać uznane zakwestionowane przez pozwanego okresy:

-od 20.05.1975 r. do 31.03.1977 r. ,

- od 19.03.1982 r. do 26.08.1982 r.,

- od 01.01.1988 r. do 31.12.1989 r. ,

-od 20.04.1994 r. do 31.03.1995 r. - w kontekście poczynionych wyżej ustaleń.

W ocenie Sądu Okręgowego fakt wykonywania przez ubezpieczonego pracy w szczególnych warunkach w charakterze kamieniarza we wszystkich zakwestionowanych przez pozwanego okresach znajduje potwierdzenie w zebranym w sprawie materiale dowodowym.

Niewątpliwie faktyczny rodzaj pracy ubezpieczonego został potwierdzony zeznaniami powołanych w sprawie świadków: Z. W., R. D., W. J., P. K. oraz Z. M. – współpracowników ubezpieczonego ze spornych okresów zatrudnienia, którzy w trakcie zeznań podkreślali, że wnioskodawca stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace kamieniarskie. Należy wskazać, iż przywołani powyżej świadkowie stanowią dla Sądu wiarygodne osobowe źródło dowodowe, ponieważ pracowali w przedsiębiorstwie w okresach pokrywających się z zatrudnieniem ubezpieczonego, w związku z powyższym posiadają dokładna wiedzę na temat tego czym w czasie pracy zajmował się ubezpieczony. Nie uszło uwadze Sądu iż wskazane powyżej osoby wyjeżdżały na tożsame budowy eksportowe na terenie (...) co wnioskodawca, w związku z powyższym posiadają wiedze w zakresie czynności rzeczywiście wykonywanych przez skarżącego w trakcie pobytów na kontraktach zagranicznych.

Podkreślić przy tym należy, iż zgromadzony w sprawie materiał dowodowy wskazał w sposób jednoznaczny, iż praca na stanowisku pomocnika kamieniarza w swej istocie nie odbiegała od tej świadczonej w charakterze kamieniarza. Ubezpieczony pracując jako pomocnik nie wykonywał bowiem wyłącznie czynności porządkowo - sprzątających. Praca wnioskodawcy na w/w stanowisku nie ograniczała się wyłącznie do przyglądania się pracującym kamieniarzom, podawaniu potrzebnych im narzędzi . Nie uszło uwadze Sądu, iż w trakcie zatrudnienia na stanowisku pomocnika kamieniarza wnioskodawca brał czynny udział w wykonywaniu prac w kamieniu. W zakres powierzonych mu obowiązków wchodziły analogiczne zadania do tych świadczonych przez kamieniarzy z tym zastrzeżeniem, iż pracodawca nie powierzał ubezpieczonemu trudnych, bardzo skomplikowanych prac kamieniarskich z uwagi na brak potrzebnego doświadczenia zawodowego.

W ocenie Sądu zarówno sam ubezpieczony jak i zeznający w sprawie świadkowie zdołali wiarygodnie wyjaśnić dlaczego na zakwestionowanych przez pozwanego dokumentach pracodawca określił zajmowane przez wnioskodawcę stanowisko mianem kamieniarz – rewaloryzator. Jak wskazywały przywołane powyżej osoby praca ubezpieczonego (w tym również ta wykonywana w trakcie pobytu na kontraktach zagranicznych) w dużej mierze polegała na renowacji, przywracaniu świetności, dawnego wyglądu i odnawianiu zabytków. Dlatego też w celu dokładniejszego określenia prac wykonywanych przez skarżącego pracodawca posłużył się powyższą nazwą. Wskazana powyżej okoliczność nie neguje jedna faktu, iż istota pracy skarżącego w zakwestionowanym przez ubezpieczonego okresie polegała na wykonywania prac kamieniarskich.

Podkreślić również należy, iż P. K. w trakcie zatrudnienia w (...) Sp. z o. o. w G. wykonywał tożsamą pracę co ubezpieczony, a okres ten został uznany przez pozwanego za prace w szczególnych warunkach. W związku z powyższym Zakład Ubezpieczeń Społecznych wykazał się niekonsekwencją bowiem w sposób niezrozumiały dla Sądu różnicuje sytuacje osób których praca w istocie polegała na tym samym.

Reasumując powyższe rozważania, w ocenie Sądu, ubezpieczony spełnił więc wszystkie przesłanki niezbędne dla nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku, ponieważ na dzień złożenia wniosku osiągnął 60 rok życia, udokumentował okres składkowy i nieskładkowy w wymiarze 25 lat, nie jest członkiem Otwartego Funduszu Emerytalnego na dochody budżetu państwa, a także spełnił przesłankę co najmniej 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy uznał, że wnioskodawca w wyszczególnionych powyżej okresach wykonywał pracę kamieniarza- wobec czego był zatrudniony na stanowisku, o którym mowa w poz. 10 działu V wykazu A stanowiącego załącznik do przywołanego powyżej Rozporządzenia Rady Ministrów. Uwzględnienie bowiem spornego okresu wskazuje, iż staż pracy wnioskodawcy w warunkach szczególnych jest dłuższy niż wymagany ustawą, a zatem, zgodnie z przepisem § 4 rozporządzenia, oznacza spełnienie tego wymogu do przyznania wnioskodawcy świadczenia emerytalnego w wieku obniżonym.

W tym miejscu zwrócić także należy uwagę na to, iż zgodnie z brzmieniem art. 118 ust. 1a ustawy, w razie ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się również dzień wpływu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nie ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Organ odwoławczy, wydając orzeczenie, stwierdza odpowiedzialność organu rentowego.

Należy podkreślić, że zgodnie z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 11 września 2007 r. OTK-A 2007/8/97 powyższy przepis należy rozumieć w ten sposób, że za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uznaje się dzień wpływu prawomocnego orzeczenia tylko w sytuacji, gdy za nie ustalenie tych okoliczności nie ponosi odpowiedzialności organ rentowy.

Zdaniem Sądu, w niniejszej sprawie okoliczności, na podstawie których Sąd uznał odwołanie ubezpieczonego za zasadne zostały ostatecznie wyjaśnione w drodze uzupełnienia materiału dowodowego o zeznania świadków ( poparte danymi zawartymi w ich aktach emerytalnych m.in. ) i wiarygodne wyjaśnienia ubezpieczonego co do zakresu obowiązków i charakteru pracy wykonywanej w zakwestionowanym przez ZUS okresie , co uzasadnia zastosowanie dyspozycji art. 118 ust. 1a ustawy poprzez wnioskowanie a contrario.

W konkluzji z wyżej przytoczonych względów Sąd Okręgowy na mocy art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. w związku z cytowanymi wyżej przepisami, zmienił decyzję organu rentowego i przyznał ubezpieczonemu prawo do emerytury począwszy od 01 października 2013 roku ( tj. od pierwszego dnia miesiąca ,w którym ubezpieczony złożył w organie rentowym wniosek o przedmiotowe świadczenie) na zasadzie art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS – o czym orzekł w punkcie pierwszym.

W punkcie drugim, działając na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy, Sąd wnioskując a contrario, nie stwierdził odpowiedzialności pozwanego organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, mając na uwadze fakt, iż dopiero wyniki niniejszego postępowania dowodowego pozwoliły na określenie charakteru prac w rzeczywistości wykonywanych przez ubezpieczonego, mających wpływ na prawo do wnioskowanego świadczenia.

SSO Monika Popielińska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE