UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w O. decyzją z dnia 19 kwietnia 2013 roku, wydaną na podstawie przepisów ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, Nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.), odmówił J. L. prawa do emerytury w warunkach szczególnych – art.184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS. Organ rentowy stwierdził, że nie legitymuje się on wymaganym, 15-letnim okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył J. L. wnosząc o jej zmianę i przyznanie prawa do wnioskowanego świadczenia. W uzasadnieniu odwołania odwołujący wskazał, że w okresie od 2 maja 1978 r. do 19 kwietnia 1981 r. świadczył pracę – na stanowisku palacza centralnego ogrzewania w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w Ł.. Skarżący podniósł, iż praca wykonywana we wskazanych powyżej zakładzie była pracą wykonywana w warunkach szczególnych na podstawie łączącej strony umowy o pracę. Nadto odwołujący wniósł o uznanie pracy w okresie od dnia 6 października 1988 r. do dnia 31 grudnia 1992 r. w Fabryce (...) Oddział w N. na stanowisku palacza jako pracy w warunkach szczególnych. Odwołujący podniósł również, iż w okresie od 24 października 1973 r. do 6 lutego 1976 r. świadczył pracę w Zakładach (...) na stanowiskach : ubojowiec – buchtowy. Praca świadczona przez odwołującego się w wymienionym zakładzie pracy winna być również uznana za prace w warunkach szczególnych.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych w odpowiedziach na odwołanie wniósł o jego oddalenie, podnosząc w uzasadnieniu, iż wnioskodawca nie udowodnił 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach – a jedynie 9 lat 3 miesiące i 11 dni.

Sąd Okręgowy w Olsztynie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych po rozpoznaniu powyższego odwołania, wyrokiem z dnia 31 października 2013 roku odwołanie oddalił. Z ustaleń Sądu I instancji wynikało, że wnioskodawca J. L. ukończył 60 lat i legitymuje się stażem pracy w wymiarze 26 lat, 5 miesięcy i 11 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

Z dalszych ustaleń Sądu Okręgowego wynika, że J. L. w okresie od 24 października 1973 r. do 6 lutego 1976 r. był zatrudniony w Zakładach (...). Ubezpieczony wykonywał prace na stanowiskach: buchtowy w okresie od 24.10.1973 r. do 31.07.1974r.; pomocnik ubojowca w okresie od 1.08.1974r. do 30.11.1974 r.( 4 miesiące ); ładowacza - pracownik magazynu poubojowego w okresie od 1 .12.1974 r. do 31.12.1975 r.( 1 rok i 1 miesiąc); ubojowca w okresie od 1.01.1976 r. do 6.02.1976 r.( 1 miesiąc i 6 dzień).

Na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach osobowych oraz zeznań wnioskodawcy Sąd I instancji ustalił również, że wnioskodawca w okresie od 2 maja 1978 r. do 19 kwietnia 1981 r. świadczył pracę – na stanowisku palacza centralnego ogrzewania w Rolniczej Spółdzielni Mieszkaniowej w Ł..

W dalszej kolejności Sąd Okręgowy ustalił, że J. L. był członkiem Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w Ł., wniósł on wkłady członkowskie w kwocie 500 zł , złożył deklaracje przystąpienia do spółdzielni i został wpisany do rejestru członków spółdzielni pod pozycją 34. Jak wynika z zapisu tegoż rejestru uchwała Walnego Zgromadzenia o przyjęciu ubezpieczonego w poczet członków spółdzielni pokrywa się z datą rozpoczęcia świadczenia pracy.

Nadto Sąd Okręgowy ustalił, że odwołujący w okresie od 20 października 1988 r. do 31 grudnia 1992r świadczył pracę w Fabryce (...) Oddział w N. na stanowisku palacza kotłów c.o., a w okresie od 20.10.1988 r. do 1.12.1988 r. jako pomocnik palacza.

Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z przepisem art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 roku, nr 153, poz. 1227 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku (skarżący urodził się w dniu (...)) przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40 tj. 60 lat, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku osiągnęli: okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn tj. 15 lat oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 tj. 25 lat dla mężczyzn. Wiek emerytalny, o którym wyżej mowa, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom tym przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych (art. 32 ust. 2 i 4 ustawy). Przepisami dotychczasowymi określającymi wiek emerytalny pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom tym przysługuje prawo do emerytury, są przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. 83, nr 8, poz. 43 ze zm.) oraz wydanych na jego podstawie innych aktów prawnych (delegacja ustawowa: § 2 cytowanego rozporządzenia). W myśl § 4 cytowanego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn, ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach,

Sąd I instancji ustalił, że bezsporny w sprawie był fakt, że wnioskodawca osiągnął wiek 60-ciu lat, na dzień 1 stycznia 1999 roku udokumentował okres składkowy i nieskładkowy wynoszący co najmniej 25 lat i nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego. Sporna była natomiast okoliczność czy praca skarżącego w spornych okresach była pracą wykonywaną w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu wskazanych wyżej przepisów.

Sąd Okręgowy wskazał, że z dokonanych w sprawie i niekwestionowanych ustaleń wynika, że praca w Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w Ł. nie może zostać uznana za pracę w warunkach szczególnych. Wykonywanie pracy na podstawie ważnego stosunku członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej wyklucza kwalifikowanie jej jako stosunku pracy – akt Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 8 grudnia 2009 r. IUK 186/09 opublikowany OSNP 2011 r. , nr.13-14 , poz.189..

Odnosząc się do okresu zatrudnienia wnioskodawcy w Fabryce (...) Oddział w N. na stanowisku palacza kotłów c.o. Sąd I instancji wskazał, że z akt osobowych ubezpieczonego oraz świadectw kwalifikacyjnych do obsługi kotłów centralnego ogrzewania, a także zeznań ubezpieczonego wynika, że odwołujący się faktycznie świadczył pracę na stanowisku palacza kotłów centralnego ogrzewania. Sąd I instancji wskazał, że zakład pracy wystawił za okres zatrudnienia świadectwo pracy oraz świadectwo pracy w warunkach szczególnych które obarczone jest wadami formalnymi. Jednakże żadna ze stron nie kwestionowała, iż powód świadczył faktycznie pracę na stanowisku palacza kotłów centralnego ogrzewania – a praca ta wykonywana była w warunkach szczególnych. Zatem okres zatrudnienia 4 lata 2 miesiące i 12 dni winien zostać zdaniem Sądu Okręgowego zaliczony do okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Dokonując rozważań dotyczących okresu pracy J. L. od 24 października 1973 r. do 6 lutego 1976 r. w Zakładach (...) na stanowiskach buchtowy, pomocnik ubojowca, ładowacz – pracownik magazynu poubojowego, ubojowca, Sąd Okręgowy wskazał, że zarządzenie Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 14 lipca 1983 r. oraz Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. jako pracę w warunkach szczególnych wymienia stanowiska przy bezpośrednim uboju zwierząt oraz w chłodniach składowych i przyzakładowych o temperaturze wewnętrznej poniżej 0 st. C. Pracę przy bezpośrednim uboju zwierząt określono w cytowanym zarządzeniu: w dziale poz. 8 jako : ubojowiec, parzacz, jeliciarz, gruczolarz. Spośród stanowisk piastowanych przez ubezpieczonego jedynie stanowisko ubojowca i ładowacza z uwagi na stałą pracę w chłodni przyzakładowej w temperaturze poniżej 0 st. C. można uznać za pracę w warunkach szczególnych.

Sąd Okręgowy uznał, że praca pomocnika ubojowca nie była pracą w warunkach szczególnych. Sąd zwrócił uwagę, że sam wnioskodawca zeznał, że pomocnik ubojowca wykonywał inne czynności niż ubojowiec , bowiem zajmował się rozbiórką mięsa a nie było to zajęcie ani parzacza , jeliciarza bądź gruczolarza. Tożsame wnioski poczynił Sąd I instancji co do okresu pracy wnioskodawcy na stanowisku buchtowego. Sąd podkreślił, że akty prawne cytowane powyżej nie wymieniają takiego stanowiska, zaś trudno uznać ją za pracę przy bezpośrednim uboju zwierząt. Buchtowy bowiem zajmował się doglądaniem zwierząt w zagrodach, czyszczeniem tych zagród, karmieniem zwierząt.

Reasumując, Sąd I instancji uznał, że wnioskodawca nie legitymuje się wymaganym 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych, zatem nie spełnia przesłanek do przyznania prawa do emerytury. Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy jak w sentencji wyroku orzekł na podstawie art. 477¹⁴ § 1 k.p.c.

J. L. zaskarżył powyższy wyrok w całości, powołując w apelacji nowe fakty i dowody, których nie mógł powołać w I instancji ( art. 381 k.p.c. w zew. z art. 368 k.p.c.), a mianowicie świadectwo pracy J. L. w Zespole (...) w N. w okresie od 1 listopada 1993 r. do 30 kwietnia 1994 r. w wymiarze 1 etatu na stanowisku palacz c.o. wraz z potwierdzeniem wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze od 1 listopada 1993 r. do 30 kwietnia 1994 r. – prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego, załącznik ( Wykaz A Dział XIV p. 1) do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Nadto apelujący zaskarżonemu wyrokowi zarzucił błędną ocenę materiału dowodowego przez uznanie, że praca w charakterze pomocnika ubojowca nie była wykonywana bezpośrednio przy uboju zwierząt i tym samym niesłuszne przyjecie, że praca ta nie była pracą w warunkach szczególnych.

Wskazując na powyższe zarzuty, wnioskodawca wniósł o:

- dopuszczenie dowodów z załączonych dokumentów na okoliczność jak w pkt. 1a,

- zmianę zaskarżonego wyroku przez orzeczenie, że J. L. przysługuje prawo do emerytury na podstawie art. 32 w związku z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 ze zm.) oraz w związku z § 4 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Sąd Apelacyjny ustalił i zważył, co następuje:

Apelacja okazała się uzasadniona.

Na wstępie przypomnieć należy, iż J. L. wniósł odwołanie od decyzji odmawiającej przyznania wnioskowanego świadczenia, tj. prawa do wcześniejszej emerytury na podstawie art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Powyższy przepis wraz z art. 32 cytowanej ustawy oraz § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze określają następujące warunki nabycia prawa do wcześniejszej emerytury: ukończony przez mężczyznę 60 rok życia, 25 – letni okres, 15 – letni okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed 1 stycznia 1999 r., nieprzystąpienie do OFE albo złożenie wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otartym funduszu emerytalnym na dochody budżetu państwa.

W sprawie bezsporne jest, iż wnioskodawca ukończył 60 rok życia, nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego, a na dzień wejścia w życie ustawy emerytalnej posiadała ponad 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Kwestią sporną w niniejszej sprawie było legitymowanie się przez J. L. wymaganym, co najmniej 15–letnim stażem pracy w warunkach szczególnych, co warunkowało przyznanie prawa do emerytury na podstawie art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Przypomnieć należy iż w zaskarżonej decyzji organ rentowy uznał J. L. za udowodnione na dzień 1.01.1999 r. okresy wykonywania pracy w szczególnych warunkach w łącznym wymiarze 9 lat 3 miesięcy i 11 dni.

Natomiast Sąd Okręgowy po przeprowadzeniu postępowania dowodowego uznał, że zaliczeniu do stażu pracy w szczególnych warunkach winien podlegać również okres pracy wnioskodawcy od 20 października 1988 r. do 31 grudnia 1992 r. w Fabryce (...) Oddział w N. na stanowisku palacza kotłów c.o. ( 4 lata 2 miesiące i 12 dni). Nadto zgodnie z ustaleniami Sądu I instancji za pracę w szczególnych warunkach należało uznać z okresu zatrudnienia odwołującego się w Zakładach (...) okresy pracy na stanowiskach : ladowacz – pracownik magazynu poubojowego od 1 grudnia 1974 r. do 31 grudnia 1975 r. ( 1 rok i 1 miesiąc) oraz ubojowiec od 1 stycznia 1976 r. do 6 lutego 1976 r. ( 1 miesiąc i 6 dni), które jednak łącznie nie dawały wnioskodawcy wymaganych 15 lat. Zliczając okresy pracy w szczególnych warunkach uwzględnione przez organ rentowy, a następnie przez Sąd Okręgowy należy stwierdzić, iż wnioskodawca legitymował się łącznym stażem pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 14 dni 7 miesięcy i 29 dni.

Wobec powyższego sporna pomiędzy stronami pozostawała okoliczność uwzględnienia niezaliczonych uprzednio okresów pracy w Zakładach (...) okresy pracy na stanowisku juchtowego o pomocnika ubojowca w okresie od 24 października 1973 r. do 30 listopada 1974 r. Nadto wobec treści apelacji istota sporu w niniejszym postępowaniu dotyczyła ustalenia czy okres zatrudnienia odwołującego się od 1 listopada 1993 r. do 30 kwietnia 1994 r. w Zespole (...) w N. można zaliczyć do wymaganego 15- letniego stażu pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

W złożonej apelacji wnioskodawca powołując się na okoliczność zaistnienia nowych faktów i dowodów przedstawił świadectwo pracy z dnia 25 listopada 2013 r. wystawione przez Zespół (...) w N. ( załącznik do apelacji k. 45). Sąd Apelacyjny uznał za zasadne uzupełnienie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego o przedstawiony przez apelującego dokument. Z treści powyższego świadectwa pracy wynika, że J. L. w okresie od 1 listopada 1993 r. do 30 kwietnia 1994 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze na stanowisku palacz c.o wymienioną jako prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego, w Wykazie A Dział XIV pkt 1 załącznika Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 roku, Nr 8, poz. 43 ze zm.) .

Organ rentowy pomimo przedłożonego świadectwa pracy wskazującego na wykonywanie przez wnioskodawcę w okresie od 1 listopada 1993 r. do 30 kwietnia 1994 r pracy w warunkach szczególnych nie uwzględnił powyższego okresu do stażu pracy w szczególnych warunkach. Argumentacja Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w ocenie Sądu Apelacyjnego jest błędna. Zdaniem Sądu drugiej instancji fakt, że wnioskodawcy nie zostało wydane świadectwo pracy w warunkach szczególnych nie stanowi okoliczności uniemożliwiającej zaliczenie powyższego okresu pracy jako pracy w warunkach szczególnych. Również twierdzenia organu rentowego, iż w tymże zwykłym świadectwie pracy zawarta wzmianka o wykonywaniu przez wnioskodawcę pracy w szczególnych warunkach nie zawiera określenia stanowiska zgodnie z zarządzeniem resortowym nie stanowi argumentu uzasadniającego uznanie, iż przedmiotowe świadectwo pracy nie może być podstawą uwzględnienia pracy w warunkach szczególnych. Należy podkreślić, iż świadectwo pracy z dnia 25 listopada 2013 r. wskazuje na określony dział oraz konkretny punkt tego działu z wykazu A załącznika do Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, który jest zgodny z faktycznym charakterem pracy wykonywanej przez wnioskodawcę w Zespole (...) w N.. Należy podkreślić, iż w wykazie A stanowiącym załącznik nr 1 do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, w dziale XIV - Prace różne, pod pozycją 1 wymienione są: prace nie zautomatyzowane palaczy i rusztowych kotłów parowych lub wodnych typu przemysłowego. Praca na stanowisku palacza c.o., która wykonywał w spornym okresie wnioskodawca mieści się w zakresie wskazanego w w/w rozporządzeniu stanowiska pracy.

W świetle powyższego w ocenie Sądu Okręgowego brak jest przeszkód, aby zaliczyć powyższy okres pracy J. L. do stażu pracy w szczególnych warunkach. Skoro do udowodnionego na etapie postępowania przed organem rentowym i postępowania przed Sądem I instancji okresu pracy w warunkach szczególnych - 14 lat 7 miesięcy i 29 dni dodatkowo doliczy się okres pracy wnioskodawcy od 1 listopada 1993 r. do 30 kwietnia 1994 r. ( 6 miesięcy) to stwierdzić należy, iż ubezpieczony udowodnił wymagany 15 letni staż pracy w szczególnych warunkach.

Konsekwencją uznania zasadności apelacji i zaliczenia wnioskodawcy powyżej wskazanego okresu do stażu pracy w szczególnych warunkach, jest uznanie że legitymuje się on wymaganym co najmniej 15-letnim stażem pracy w warunkach szczególnych, a zatem spełnia wszystkie przesłanki z art. 184 w związku z art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych warunkujące przyznanie nie mu prawa do emerytury. Stąd też należało zmienić zaskarżony wyrok i przyznać wnioskodawcy prawo do świadczenia emerytalnego zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych od dnia 15 marca 2013 roku, a więc od daty ukończenia przez J. L. wymaganego wieku 60 lat mając na uwadze, że w tym samym miesiącu – marcu 2013 r. został złożony wniosek o przyznanie emerytury .

W tym stanie rzeczy, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. orzekł jak w punkcie I sentencji wyroku.

Ponieważ uwzględnienie apelacji i przyznanie wnioskodawcy prawa do wcześniejszej emerytury wymagało przeprowadzenia dowodu ze świadectwa pracy, które zostało dołączone na etapie postępowania apelacyjnego, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za ustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji (punkt II sentencji wyroku).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE