UZASADNIENIE

J. R. (1) wniósł o zniesienie współwłasności nieruchomości położonej we wsi W., gmina D. oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0,8762 ha, dla której Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim Zamiejscowy
X Wydział Ksiąg Wieczystych w S. prowadzi księgę wieczystą
Kw (...) poprzez przyznanie mu powstałej w wyniku podziału fizycznego części nieruchomości oznaczonej numerem geodezyjnym (...) zgodnie ze stanowiącym integralną część orzeczenia projektem podziału sporządzonym przez biegłego z zakresu geodezji jako działka (...) o powierzchni 0,2191 ha. Wniósł także o ustanowienie na rzecz jego nieruchomości służebności drogi na działce (...) o szerokości 1 m. w zakresie wskazanym na w/w szkicu biegłego kolorem żółtym, wyraził zgodę na obciążenie działki (...) służebnością drogi na rzecz działki (...) w takim samym zakresie. Wskazał, iż zniesienie współwłasności jak też ustanowienie służebności nastąpiłoby bez żadnych rozliczeń pieniężnych. Wnosił także o stosowne rozłożenie między uczestnikami postępowania kosztów postępowania,
w tym także poniesionych przez niego kosztów związanych ze stwierdzeniem praw do spadku po A. N., M. C. (1), K. G., N. N. (1) i M. C. (3).

J. J. (1) przychylił się do wniosku, wnosząc o podział fizyczny nieruchomości nr (...) i przyznanie mu na wyłączną własność działki oznaczonej jako działka (...)
o powierzchni 0,2189 ha.

D. Z. oraz M. Z. ostatecznie przychylili się do wniosku i wnosili o przyznanie na ich rzecz części nieruchomości numer (...) oznaczonej jako działka (...) o powierzchni 0,2191 ha. M. Z. wniósł o ustanowienie na rzecz jego nieruchomości służebności drogi koniecznej, ale w innym zakresie niż wnioskodawca, bowiem zgodnie z opinią biegłego D. S. (1) z k. 431 akt. J. N., D. P., A. K., L. N., E. G., M. G., A. G., G. S., J. C. (2), W. C. przychylili się do wniosku, przy czym wnieśli o przyznanie na ich rzecz z udziałami wynikającymi ze spadkobrania nieruchomości oznaczonej na projekcie podziału działki numer (...) jako (...) o powierzchni 0,2191 ha. L. N. i A. K. nie zgadzały się na powyższe. A. K. proponowała przyłączenie do działki (...) części projektowanej działki (...)
w zamian zaś zmniejszenie działki (...) w części za budynkami gospodarczymi. Postanowieniem z dnia 22 listopada 2012 roku Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim I Wydział Cywilny w sprawie sygn. akt I Ns 1061/09 ustalił, iż zabudowana nieruchomość położona w W. obręb (...) gmina D., oznaczona numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0,8762 ha, dla której nieruchomości Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim Zamiejscowy X Wydział Ksiąg Wieczystych
w S. prowadzi księgę wieczystą Kw (...), w której w dziale II wpisani są (współwłasność): J. R. (1) syn K. do ¼ części, J. J. (1) syn A. do ¼ części, A. i D. małżonkowie Z. do ¼ części, A. i N. małżonkowie N. do 1/8 części, J. i N. małżonkowie N. do 1/8 części o wartości 240 000 zł stanowi współwłasność J. R. (1) w ¼ części, J. J. (1) w ¼ części, J. N. w 35/384 części, D. P. w 13/384 część, A. K. w 1/32 części, L. N. w 1/32 części, E. G. w 1/128 części, M. G. w 1/128 części, A. G. w 1/128 części, G. S. w 1/128 części, J. C. (2) w 13/768 części, W. C. w 11/768 części, D. Z. w 3/16 części, M. Z. w 1/16 części /pkt I/; dokonał zniesienia współwłasności nieruchomości opisanej szczegółowo w pkt. I orzeczenia w ten sposób, że dokonując fizycznego podziału zabudowanej nieruchomości położonej w W., gmina D., oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0, 8762 ha zgodnie ze stanowiącym integralną część orzeczenia projektem podziału sporządzonym przez biegłego z zakresu geodezji inż. D. S. (1) z k-638 akt przyznać na rzecz:

a) J. R. (1) zabudowaną nieruchomość położoną w W., gmina D. oznaczoną numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0,2191 ha,

b) J. J. (1) zabudowaną nieruchomość położoną w W., gmina D. oznaczoną numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0,2189 ha,

c) na współwłasność D. Z. z udziałem 3/16 części i M. Z. z udziałem 1/16 części zabudowaną nieruchomość położoną w W., gmina D., oznaczoną numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0,2191 ha,

d) na współwłasność następującymi udziałami: J. N. w 35/384 części, D. P. w 13/384 części, A. K. w 1/32 części, L. N. w 1/32 części, E. G. w 1/128 części, M. G. w 1/128 części, A. G. w 1/128 części, G. S. w 1/128 części, J. C. (2) w 13/768 części, W. C. w 11/768 części zabudowaną nieruchomość położoną w W., gmina D., oznaczoną numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0,2191 ha, bez wzajemnych dopłat /pkt II/; ustanowił na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości położonej w W. gmina D. oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0,2191 ha służebność drogi koniecznej obciążającej nieruchomość oznaczoną numerem geodezyjnym (...) o szerokości 1 m oznaczonej na projekcie podziału stanowiącym integralną część orzeczenia sporządzonym przez biegłego z zakresu geodezji inż. D. S. (1) z k-638 akt kolorem żółtym, bez wynagrodzenia /pkt III/; ustanowił na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości położonej w W. gmina D. oznaczonej numerem geodezyjnym (...) o powierzchni 0,2191 ha służebność drogi koniecznej obciążającej nieruchomość oznaczoną numerem geodezyjnym (...) o szerokości 1 m oznaczonej na projekcie podziału stanowiącym integralną część orzeczenia sporządzonym przez biegłego z zakresu geodezji inż. D. S. (1) z k-638 akt kolorem żółtym, bez wynagrodzenia /pkt IV/; ustalił wydatki w sprawie na kwotę 7044,78 zł i uznać je za uiszczone do kwoty 4100 zł.
/pkt V/; nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa (kasa Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim) od wnioskodawcy kwotę 736,19 zł, od uczestnika postępowania J. J. (1) kwotę 736,19 zł, od uczestników postępowania D. Z. i M. Z. solidarnie kwotę 736,19 zł, od uczestników postępowania A. K., L. N., E. G., M. G., A. G., G. S., J. C. (2), W. C. solidarnie kwotę 736,19 zł tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych /pkt VI/; zasądził od uczestnika postępowania J. J. (1) na rzecz wnioskodawcy kwotę 250 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania /pkt VII/; zasądził solidarnie od uczestników postępowania D. Z. i M. Z. na rzecz wnioskodawcy kwotę 250 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania /pkt VIII/; zasądził solidarnie od uczestników postępowania A. K., L. N., E. G., M. G., A. G., G. S., J. C. (2), W. C. na rzecz wnioskodawcy kwotę 764 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania /pkt IX/; stwierdził, że zainteresowani we własnym zakresie ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie
/ pkt X/.

Sąd I instancji ustalił, iż niniejsza nieruchomość stanowiła przedmiot współwłasności osób zainteresowanych w sprawie: J. R. (1) w ¼ części, J. J. (1) w ¼ części, A. i D. małżonków Z. w ¼ części, A. i N. małżonków N. w ⅛ części, J. i N. małżonków N. w ⅛ części przy czym prawo własności tych nieruchomości zainteresowani uzyskali na podstawie decyzji Naczelnika Miasta i Gminy w D. z dnia 2 kwietnia 1976 roku w sprawie uwłaszczeniowej Nr (...). W dalszej części uzasadnienia, Sąd I instancji ustalił iż na mocy postanowienia Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim z dnia 26 stycznia 2010 roku w sprawie sygn. akt
I Ns 1281/09 spadek po zmarłym A. Z. nabyła żona D. Z. i syn M. Z. w częściach równych. Sąd ustalił, iż postanowieniem z dnia 14 czerwca 2005 roku zostały stwierdzone prawa do spadku po N. N. (5), postanowieniem z dnia 21 grudnia 2005 roku po M. N., postanowieniem z dnia 15 czerwca 2010 roku po A. N., M. C. (1) oraz K. G., postanowieniem z dnia 24 sierpnia 2011 roku po N. N. (1), zaś postanowieniem z dnia 14 lutego 2012 roku po M. C. (3). Zgodnie
z poczynionymi ustaleniami, następcami prawnymi A. i N. małżonków N. oraz N. N. (5) są J. N., D. P., A. K., L. N., E. G., M. G., A. G., G. S., J. C. (2), W. C..

Sąd I instancji, biorąc pod uwagę udziały nabyte przez zainteresowanych w drodze spadkobrania w pkt. I orzeczenia ustalił, że przedmiotowa nieruchomość stanowi współwłasność J. R. (1) w ¼ części, J. J. (1) w ¼ części, J. N. w 35/384 części, D. P. w 13/384 części, A. K. w 1/32 części, L. N. w 1/32 części, E. G. w 1/128 części, M. G. w 1/128 części, A. G. w 1/128 części, G. S. w 1/128 części, J. C. (2) w 13/768 części, W. C. w 11/768 części, D. Z. w 3/16 części, M. Z. w 1/16 części.

Zgodnie z poczynionymi przez Sąd Rejonowy ustaleniami na przedmiotowej nieruchomości wyodrębnił się nieformalny podział do użytkowania i znajdują się na niej cztery posesje. Wnioskodawca włada wschodnią częścią nieruchomości od strony działki numer (...) i bezpośrednio z tą częścią nieruchomości graniczy część działki nr (...) M. Z., który jest właścicielem gospodarstwa rolnego położonego w W. o łącznej powierzchni wraz z gruntami dzierżawionymi 16,60 ha. Siedlisko zaś stanowi zaplecze dla prowadzonego przez niego gospodarstwa rolnego. Za częścią, z której korzystają D. Z. i jej syn znajduje się siedlisko następców prawnych A. i N. N. (1) oraz N. N. (5), gdzie zamieszkiwała N. N. (1), zaś od 2010 roku J. N... Natomiast od strony zachodniej działki nr (...) znajduje się część działki (budynek mieszkalny numer (...) oraz zabudowania gospodarcze) znajdująca się w posiadaniu J. J. (1).

Sąd I instancji wskazał, iż bezspornym w sprawie był zakres korzystania przez każdego z współwłaścicieli, gdyż zgodnie twierdzili, że taki stan istnieje od wielu lat. Sąd Rejonowy ustalił, iż cztery siedliska, które składają się na nieruchomość numer (...) mają osobny dojazd z wyjątkiem części działki wnioskodawcy oraz D. i M. Z.. Zainteresowani byli także zgodni co do sposobu zniesienia współwłasności przedmiotowej nieruchomości. Wnioskodawca i uczestnicy postępowania zgadzali się
w kwestii, że zniesienie współwłasności miałoby nastąpić poprzez podział fizyczny działki (...) na cztery działki o równych powierzchniach, a także co do wartości nieruchomości oraz
że zniesienie współwłasności powinno nastąpić bez dopłat. Sąd Rejonowy podkreślił, iż dokonując podział fizycznego działki (...) kierował się zasadą podziału w naturze zgodnie z wnioskami zainteresowanych, uznając, że powyższy sposób zniesienia współwłasności nieruchomości nie sprzeciwia się przepisom ustawy ani społeczno – gospodarczemu przeznaczeniu rzeczy ani nie pociąga za sobą istotnej zmiany nieruchomości lub znacznego zmniejszenia jej wartości. W ocenie Sądu I instancji propozycja podziału wskazana w opinii biegłego z zakresu geodezji inż. D. S. (1) z dnia 31 października 2012 roku jest optymalna
i uwzględnia interesy wszystkich współwłaścicieli oraz spełnia wymogi prawne i techniczne określające sposób i tryb sporządzania podziałów nieruchomości. Sąd Rejonowy wskazał, iż bezspornym było także to , komu mają być przyznane nowopowstałe działki, i tak: działka (...) wnioskodawcy; działka (...) J. J. (1), działka (...) następcom prawnym małżonków A. i N. N. (1) oraz N. N. (5), działka (...) na rzecz D. Z. oraz M. Z.. Sąd Rejonowy podkreślił, iż brak wniosku zainteresowanych o dokonanie działu spadku po A. Z. oraz pozostałych osobach, po których zostały stwierdzone prawa do spadku uniemożliwiał dokonanie przez Sąd zmian w zakresie udziałów współwłaścicieli działki (...) i zostały one określone zgodnie z udziałami, jakie nabyli zainteresowani w drodze spadkobrania.

Osią sporu w sprawie niniejszej stanowiła kwestia dojazdu do działki (...). M. Z. wnosił o ustanowienie na projektowanej nieruchomości (...) służebności drogi koniecznej o długości 120 metrów aż do budynku stodoły na działce (...) i szerokości
2 m, zgodnie z opinią biegłego z zakresu geodezji D. S. z dnia 2 maja 2012 roku oznaczoną kolorem żółtym. Proponował aby również jego nieruchomość (...) była obciążona służebnością na rzecz działki (...). Wnioskodawca nie wyrażał na powyższe zgody, proponując obciążenie służebnością drogi działki (...) w zakresie określonym na szkicu biegłego z zakresu geodezji kolorem niebieskim. Ostatecznie zgodził się jednak na obciążenie jego działki (...) służebnością drogi, ale z zakresie znacznie węższym tj. o szerokości 1 m.
i długości 33 m.

Sąd I instancji rozstrzygając tę kwestię, powołując się na treść art. 212 § 1 k.c.
i art. 145 k.c. uznał, że roszczenie M. Z. jest zasadne z punktu komunikacji na działce (...) i uwzględnia dotychczasowy sposób korzystania przez współwłaścicieli. Sąd I instancji podkreślił, iż postępowanie w przedmiocie zniesienia współwłasności zmierza do całkowitej likwidacji stanu wspólności, uznając za słuszne stanowisko wnioskodawcy. W ocenie Sądu Rejonowego uznanie roszczenia M. Z. w zakresie przez niego zgłaszanym za zasadne spowodowałoby, że stan na nieruchomości, mimo podziału fizycznego nie zmieniłby się, wnioskodawca nie mógłby postawić ogrodzenia od strony działki (...). Sąd I instancji wskazał, iż kwestia dojazdu do projektowanej działki (...) była przedmiotem opinii biegłego z zakresu rolnictwa K. H., który zaopiniował pozytywnie projekt obciążenia nieruchomości (...) służebnością o szerokości 1 m. i długości 33 m, albowiem uwzględni to dojazd do budynku kuchni letniej M. Z., w miejscu które jest najwęższe oraz uwzględni posiadane przez niego maszyny rolnicze w stanie istniejącym na datę zamknięcia rozprawy. Sąd I instancji wskazał, iż zdaniem biegłego propozycja wydzielenia pomiędzy działkami (...) jeszcze jednej działki na współwłasność stanowiącej drogę dojazdową do obu nieruchomości nie zasługuje na uznanie, albowiem nowopowstała działka nie mogłaby spełniać samodzielnej funkcji.

Sąd I instancji uznał, że opracowany przez biegłego projekt drogi koniecznej obciążający obie projektowane nieruchomości (...) i (...) jest wariantem najmniej uciążliwym zarówno dla wnioskodawcy, jak uczestników postępowania D. Z.
i M. Z., nie powoduje także konieczności nadmiernych
i nieuzasadnionych obciążeń, jakie należałoby nałożyć na właścicieli nieruchomości władnących. Zdaniem Sądu I instancji taki podział jest zgodny z szeroko rozumianym interesem społeczno – gospodarczym, który w rozumieniu art. 145 k.c. nie może uzasadniać takiego sposobu ustanowienia służebności, który powodowałby nadmierne uciążliwości zarówno właścicielom nieruchomości obciążonych, jak i władnących. Sąd I instancji podkreślił, iż z uwagi na fakt, iż służebność miałaby obciążać obie nieruchomości (...) w takim samym zakresie nie zachodziła potrzeba zasądzenia wynagrodzenia.

Sąd Rejonowy wskazał ,iż proponowany przez spadkobierców małżonków N. / w tym A. K./ inny podział pomiędzy działkami (...) nie mógł zyskać aprobaty , bowiem do tych propozycji biegły odniósł się negatywnie. Zdaniem biegłego D. S. (1) zaproponowany przez niego projekt podziału nieruchomości z dnia 14 lutego 2012 roku powielony w projekcie z 31 października 2012 roku jest optymalny i uwzględnia interesy wszystkich współwłaścicieli oraz spełnia wymogi prawne i techniczne określające sposób i tryb sporządzania podziałów nieruchomości . Z tego względu Sąd Rejonowy oddalił wnioski dowodowe w zakresie zmian projektu podziału działki nr (...) , jak też w zakresie ponownych oględzin przedmiotowej nieruchomości .

Sąd Rejonowy o kosztach postępowania orzekł w myśl art. 520 § 2 k.p.c. rozdzielając obowiązek ich poniesienia równo pomiędzy zainteresowanych, zaś brakującą częścią wydatków Sąd obciążył zainteresowanych w częściach równych po ¼. Sąd I instancji
w oparciu o art. 1034 § 1 k.c. obciążył pozostałych zainteresowanych kosztami sądowymi
w sprawie. Sąd zasądził także od J. J. (1) na rzecz wnioskodawcy kwotę 250 zł (¼ opłaty sądowej) oraz w takim samym zakresie rozstrzygnięcie zapadło w stosunku do D. Z. i M. Z.. Sąd zasądził od A. K., J. N., D. P., L. N., E. G., M. G., A. G., G. S., J. C. (2) i W. C. solidarnie na rzecz wnioskodawcy oprócz części opłaty sądowej – 250 zł, także poniesione przez wnioskodawcę koszty sądowe związane z przeprowadzeniem postępowań spadkowych oraz wydatki w postaci kosztów uzyskania aktów stanu cywilnego, przy czym łączna kwota z tego tytułu wyniosła 514 zł.

Apelację od przedmiotowego postanowienia złożyła uczestniczka postępowania A. K., zaskarżając je w części, tj. w zakresie punktu II litery c i d, zarzucając :

1. nieważność postępowania w sprawie (art. 379 pkt 5 k.p.c.), wynikająca
z przeprowadzenia w dniu 15 grudnia 2009 roku dowodu z oględzin przedmiotowej nieruchomości (k. 57), bez prawidłowego powiadomienia o ich miejscu i terminie (art. 237 k.p.c.) uczestniczki postępowania A. K.;

2. naruszenie prawa procesowego, które miało istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia,
a mianowicie:

a) art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważanie materiału dowodowego zgromadzonego w sprawie i wydanie rozstrzygnięcia wyłącznie w oparciu o opinię biegłego z zakresu geodezji D. S. (1) z pominięciem zarzutów do opinii złożonych przez uczestniczkę postępowania A. K. w piśmie procesowym z dnia 12 lutego 2012 roku (k. 607), gdzie wskazuje, iż linię graniczną przeprowadzono pod jednym oknem po stronie południowej; Podniesiono też w tym piśmie, iż właściciele działki nr (...) zostali pominięci i nie powiadomieni o oględzinach; z dnia 29 maja 2012 roku (k. 490), gdzie wskazuje, iż granica powinna rozpoczynać się w punkcie oznaczonym czarną kropką na mapce, a nie w głębi działki (...), a następnie powinna uwzględniając istniejące budynki mieszkalne uczestnika M. Z. na działce (...) oraz jej na działce nr (...) i je omijać w przepisowej odległości; 2 października 2012 roku ( k. 568), a wskazującym, iż granica pomiędzy działką (...) zaprojektowana przez biegłego D. S. (1)
w opinii z dnia 3 września 2012 roku ( k. 531 i 532), iż „ naszym zdaniem niezasadną jest decyzja biegłego S. o pomniejszeniu naszej działki od strony ulicy.

W przypadku takiego rozstrzygnięcia okna i drzwi naszego domu znalazłaby się
w odległości ok. 1,5 m. od posesji M. Z.) - okoliczności, iż biegły D. S. (1) – wbrew twierdzeniu zawartym w jego piśmie z dnia 31 października 2012 roku (k. 637), iż do zastrzeżeń złożonych przez uczestniczkę postępowania A. K. ustosunkował się na ostatniej rozprawie – gdy ostatnia rozprawa, w jakiej brał udział miała miejsce w dniu 9 sierpnia 2012 roku ( k. 511) i nie było możliwe, by ustosunkował się na niej do zarzutów sformułowanych przez uczestniczkę postępowania A. K. w piśmie z dnia 2 października 2012 roku. Ponadto biegły na tej rozprawie wypowiedział się w kilku słowach na temat drogi dojazdowej (k. 511 v), natomiast na temat zastrzeżeń A. K. co do usytuowania proponowanej przez niego graniach pomiędzy projektowanymi działkami (...) podał jedynie, że załamanie od ulicy na granicy działki (...) nie ma sensu, ponieważ granicy nie można przesunąć w żadną stronę;

b) § 12 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku
w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie ( Dz. U. Nr 75 poz. 690 ze zm.), wskazującego, iż dopuszcza się sytuowanie budynku (...) m od granicy, a projektowana przez biegłego granica pomiędzy działką oznaczoną proponowanym numerem (...) bezpośrednio przylega do budynku mieszkalnego oznaczonego numerem (...) na szkicu znajdującym się na k. 224 sporządzonym przez biegłego;

c) art. 623 k.p.c. poprzez odstąpienia od jego zastosowania, a w szczególności wydania orzeczenia z pominięciem uwzględnienia interesu społeczno – gospodarczego, co sprowadza się do przeprowadzenia granicy pomiędzy projektowanymi działkami (...) w bezpośredniej styczności z budynkiem uczestniczki postępowania A. K. – bez zachowania dostatecznego odstępu umożliwiającego swobodne przemieszczanie się przy nim i zapewniającego dostateczną przestrzeń wokół jedynego po stronie wschodniej okna.

W oparciu o ww. zarzuty, uczestniczka postępowania domagała się:

1. uzupełnienia w trybie art. 382 k.p.c postępowania dowodowego, poprzez zlecenie biegłemu sporządzenia uzupełniającej opinii, w której zaprojektowałby przebieg granicy pomiędzy działkami (...) przebiegającą pomiędzy budynkiem mieszkalnym oznaczonym cyfrą 9, a letnią kuchnią oznaczoną cyfrą 5 w sposób zgodny z interesem społeczno – gospodarczym, z uwzględnieniem sugestii strony skarżącej zawartej na dołączonej do apelacji mapie z uwidocznioną na zielono propozycja przebiegu granicy;

2. zmiany zaskarżonego postanowienia poprzez przeprowadzenie granicy pomiędzy projektowaną działką oznaczoną numerem (...) z uwzględnieniem zmiany pomiędzy budynkami (...), wskazanych kolorem zielonym.

SĄD OKRĘGOWY ZWAŻYŁ, CO NASTĘPUJE:

Zarzuty zawarte w apelacji uczestniczki postępowania A. K. okazały się nieuzasadnione , lecz z uwagi na naruszenie przez Sąd Rejonowy prawa materialnego w granicach zaskarżenia skarżone postanowienie podlegało zmianie. Sąd II instancji ma bowiem obowiązek bez względu na stanowisko stron oraz zakres zarzutów zastosować właściwe przepisy prawa materialnego , a więc także usunąć błędy prawne sądu I instancji , niezależnie od tego , czy zostały one wytknięte w apelacji.

W pierwszej kolejności należy odnieść się do zarzutów apelacji .

Nietrafny okazał się zarzut nieważności postępowania w sprawie /art. 379 pkt 5 kpc/ wynikający z przeprowadzenia w dniu 15 grudnia 2009 roku dowodu z oględzin przedmiotowej nieruchomości , bez prawidłowego powiadomienia o ich miejscu i terminie /art. 237 kpc/ uczestniczki postępowania A. K. . Po pierwsze A. K. została prawidłowo powiadomiona o terminie i miejscu oględzin – miało to miejsce na rozprawie w dniu 6 listopada 2009 roku , na której była obecna i na której sąd I instancji wyznaczył termin oględzin . O prawidłowym powiadomieniu A. K. o terminie oględzin świadczy zapis zawarty w pkt. 4 postanowienia sądu – k. 28. Po drugie , gdyby nawet istotnie nie powiadomiono A. K. o terminie oględzin , to takie uchybienie nie skutkuje automatycznie nieważnością postępowania , bowiem uczestniczka ta aktywnie uczestniczyła w postępowaniu toczącym się jeszcze kilka lat po oględzinach i trudno byłoby przyjąć ,że przez takie uchybienie / które w istocie nie miało miejsca/ byłaby pozbawiona możności obrony swych praw.

Nieuzasadniony okazał się też zarzut naruszenia prawa procesowego w postaci art. 233§1 kpc poprzez wydanie rozstrzygnięcia wyłącznie w oparciu o opinię biegłego z zakresu geodezji D. S. (1) z pominięciem zarzutów do opinii składanych przez A. K. . Analiza akt sprawy pod kontem w/w zarzutu prowadzi do wniosku , iż zarzuty składane przez A. K. były roztrząsane przez Sąd Rejonowy , w tym były przedmiotem oceny biegłego sądowego D. S. (1) . Wskazać przy tym należy , iż stanowisko A. K. co do przebiegu granicy pomiędzy nowoutworzonymi działkami (...) ewoluowało w trakcie postępowania , a ostateczne jej żądanie zawarte w apelacji nie było prezentowane w takim kształcie przed Sądem Rejonowym. W piśmie z dnia 19.12.2011 roku / k. 466 / A. K. wniosła o zniesienie współwłasności w ten sposób , aby wyodrębnić działkę dla spadkobierców N. i przedstawiła żądany sposób podziału w ten sposób ,że części domów (...) /nakład Z. / i (...)/ nakład N. / znalazłyby się poza granicami geodezyjnymi wydzielonych działek . Pierwsze wskazane w apelacji pismo z 12.02.2012 roku – k. 607 nie jest autorstwa skarżącej , a L. N. , która wskazuje na zawężenie działki (...) od ulicy i wytyczenie granicy pod oknami od strony południowej domu. Pierwsze pismo A. K. i innych spadkobierców po N. , w którym zawarto zastrzeżenia do przebiegu granicy pomiędzy projektowanymi działkami (...) złożone zostało 29 maja 2012 roku – k. 690 i mowa jest w nim między innymi o potrzebie omijania budynków w przepisowej odległości . Propozycja przebiegu granicy zaproponowana przez skarżącą i innych spadkobierców N. została przedstawiona na mapce kolorem czerwonym i załączona do pisma –k. 692. Propozycja ta znacznie różni się od żądań zawartych w apelacji. Na rozprawie w dniu 9 sierpnia 2012 roku obecny był biegły S. i odpowiadał na zastrzeżenia A. K. /k. 712/. Na uwagę ,że nieruchomość pana Z. została poszerzona w stosunku do ich działki od strony ulicy wiejskiej biegły wypowiedział się ,że powierzchnie wszystkich zaprojektowanych działek są równe , a podział został tak zaprojektowany , aby zabezpieczyć interes wszystkich . Wskazał ,iż załamanie od ulicy na granicy działki (...) nie ma sensu , ponieważ granicy tej nie można przesunąć w żadną stronę .Sąd Rejonowy oddalił wówczas wniosek L. N. o dopuszczenie kolejnych oględzin sądowych .W piśmie z dnia 2.10.2012 roku A. K. wskazała , iż nie zgadza się z proponowanym projektem podziału i przedstawiła kolejną propozycję podziału /k. 768-769/. Według tej wersji granica od ulicy wiejskiej przebiegałaby po ścianie domu Z. , następnie skręcała pod kątem prostym na wschód , omijała dom oznaczony 20B i skręcała pod kątem rozwartym na zachód. Pismo to zostało doręczone biegłemu D. S. (1) celem ustosunkowania się na piśmie w terminie 7 dni do wniosków odnośnie podziału działki (...) ewentualnie opracowanie nowego projektu podziału działki oraz uczestnikom postępowania . M. Z. odpowiadając na nową propozycję podziału wniósł o jej nieuwzględnianie. Podniósł , iż zgadza się z projektem podziału sporządzonym przez biegłego S. .Wskazał ,że jest on zgodny z układem i rozmieszczeniem budynków na poszczególnych działkach i taki układ obowiązywał przed zniesieniem współwłasności od kilkudziesięciu lat, nikomu nie przeszkadzał , zaś projekt A. K. niepotrzebnie komplikuje rozsądnie zarysowane granice przez biegłego i powierzchnie poszczególnych działek . Do wskazanej przez skarżącą propozycji podziału odniósł się też na piśmie biegły D. S. (1)/k.837/. Biegły wskazał ,że do zastrzeżeń A. K. odniósł się na ostatniej rozprawie .Wskazał ,że opracowany projekt podziału w wersji dotychczasowej jest najbardziej optymalny i spełnia wszystkie wymogi prawne i techniczne określające sposób i tryb sporządzania podziałów nieruchomości.

Analiza wyżej opisanego materiału sprawy wskazuje , iż zarzut nierozważenia i pominięcia zastrzeżeń A. K.co do przebiegu granicy pomiędzy działkami (...)nie jest zasadny. Wprawdzie zainteresowani , jak i sąd oraz biegły geodeta byli bardziej skupieni na sporze wokół przebiegu granicy i służebności pomiędzy wnioskodawcą a Z., jednakże nie można twierdzić , iż zastrzeżenia skarżącej były ignorowane . Sąd zastrzeżenia te widział , doręczał pisma z kolejnymi propozycjami wyjścia ze współwłasności innym zainteresowanym i biegłemu i biorąc pod uwagę stanowisko biegłego uznał ,iż propozycji apelującej nie należy uwzględniać . Sąd Okręgowy w pełni zgadza się ze stanowiskiem Sądu Rejonowego w tym względzie . Trzeba bowiem zauważyć , iż powstałe w wyniku zniesienia współwłasności cztery siedliska są bardzo wąskie /ok. 13 m/, ale spełniały swoje funkcje zaplecza gospodarczego gospodarstw rolnych przez dziesiątki lat. Z uwagi na zabudowę działki nr.(...)/działka ta jest zabudowana szeregiem budynków gospodarczych i czterema budynkami mieszkalnymi / jedynie podział proponowany przez biegłego S.wydaje się być rozsądny i optymalny. Podział ten wbrew zarzutom apelacji zgodny jest z treścią art. 623 kpc – wydzielone części odpowiadają wartością udziałom współwłaścicieli , podział ten uwzględnia wszelkie okoliczności zgodnie z interesem społeczno gospodarczym . To właśnie uwzględnienie żądań apelacji doprowadziłoby do naruszenia art. 623 kpc , bowiem poprowadzenie granicy w znacznej /2,5m/ odległości od domu (...)spowodowałoby znaczne zawężenie i tak wąskiej działki (...), której właściciele są czynnymi rolnikami i prowadzą gospodarstwo rolne , przy czym prowadzenie tego gospodarstwa wymagało ustanowienia służebności drogi koniecznej kosztem działki wydzielonej na rzecz wnioskodawcy. Tymczasem nieruchomość skarżącej jest przez nią wykorzystywana sporadycznie , w tej chwili nikt tam na stałe nie mieszka , a granica ustanowiona w odległości 1,5 m od domu pozwoli na dostęp do domu w razie potrzeby remontu.

Dokonując podziału w sposób zaproponowany przez biegłego D. S. (1) Sąd I instancji nie naruszył §12 pkt 2 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 roku w sprawie warunków technicznych , jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie .

Przepis , na naruszenie którego wskazuje apelująca ma następujące brzmienie:

§ 12. 1. Jeżeli z przepisów § 13, 60 i 271-273 lub przepisów odrębnych określających dopuszczalne odległości niektórych budowli od budynków nie wynikają inne wymagania, budynek na działce budowlanej należy sytuować w odległości od granicy z sąsiednią działką budowlaną nie mniejszej niż:

1)4 m - w przypadku budynku zwróconego ścianą z otworami okiennymi lub drzwiowymi w stronę tej granicy,

2)3 m - w przypadku budynku zwróconego ścianą bez otworów okiennych lub drzwiowych w stronę tej granicy.

2. Sytuowanie budynku w przypadku, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, dopuszcza się w odległości 1,5 m od granicy lub bezpośrednio przy tej granicy, jeżeli wynika to z ustaleń planu miejscowego albo decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

Zgodnie zaś z § 2 ust. 1 cytowanego rozporządzenia jego przepisy stosuje się przy projektowaniu, budowie i przebudowie oraz przy zmianie sposobu użytkowania budynków oraz budowli nadziemnych i podziemnych spełniających funkcje użytkowe budynków, a także do związanych z nimi urządzeń budowlanych, z zastrzeżeniem § 207 ust. 2. Powyższe oznacza ,że przepisy rozporządzenia nie mają zastosowania do podziału nieruchomości już zabudowanej .Taki podział nie dotyczy bowiem projektowania , budowy, przebudowy czy zmiany sposobu użytkowania budynków.

Choć istotnie fragment granicy bezpośrednio styka się ze ścianą sieni budynku mieszkalnego (...) , to w przypadku sądowego zniesienia współwłasności nieruchomości już zabudowanej , takie wytyczenie granicy jest możliwe. Zgodnie bowiem z treścią art. 96 ust.2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami /tekst jedn. Dz.U. z 2044r. Nr 261, poz. 2603 ze zm/ w przypadku gdy o podziale nieruchomości orzeka sąd , nie wydaje się decyzji zatwierdzającej podział , a jeżeli podział jest uzależniony od ustaleń planu miejscowego , sąd jedynie zasięga opinii wójta .

Uznając za chybione zarzuty apelacji , Sąd Okręgowy uznał za zbędne zlecanie biegłemu z zakresu geodezji sporządzenia opinii uzupełniającej uwzględniającej podział żądany przez A. K. .

Choć zarzuty apelacji okazały się nietrafne i spowodowały oddalenie apelacji w pozostałym zakresie , to jednak złożenie apelacji doprowadziło do korekty orzeczenia w punktach I ,IIc oraz IId.

Korekta orzeczenia w punkcie I nastąpiła w wyniku zmian udziałów współwłaścicieli w związku ze śmiercią na etapie rozpoznania sprawy przez sąd II instancji dwóch uczestników postępowania J. C. (2) , który zmarł (...) roku i J. N. zmarłego (...)roku. Wskutek śmierci J. N. jego udział wynoszący 35/384 części odziedziczyła córka D. P. – postanowienie Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim z dnia 26 sierpnia 2013 roku w sprawie I Ns 1121/13. W efekcie udział D. P. we współwłasności działki nr (...) wzrósł do 1/8 części . Po zmarłym J. C. (2) spadek odziedziczyła żona K. C. i dzieci: M. C. (1) , J. C. (1) i M. C. (2) po ¼ każde z nich – postanowienie Sądu Rejonowego w Bielsku Podlaskim z dnia 13 listopada 2013 roku w sprawie I Ns 899/13 . W następstwie tego udział przypadający J. C. (2) -13/768 części przypadł po 13/3072 części jego spadkobiercom .

Korekta orzeczenia w punktach IIc i IId wiąże się natomiast z naruszeniem w granicach zaskarżenia prawa materialnego przez sąd I instancji . Sąd Rejonowy uznał bowiem , iż „brak wniosku zainteresowanych o dokonanie działu spadku po A. Z. oraz pozostałych spadkobiercach , po których zostały stwierdzone prawa do spadku uniemożliwiał dokonanie przez Sąd zmian w zakresie udziałów współwłaścicieli działki (...). Stąd też udziały poszczególnych współwłaścicieli zostały określone zgodnie z udziałami , jakie nabyli zainteresowani w drodze spadkobrania” . Powyższe rozumowanie doprowadziło do naruszenia art. 211 kc , bowiem w wyniku takiego podziału i tak określonych udziałów współwłaścicieli w działce (...) doszło do sytuacji , w której nie wiadomo , kto jest współwłaścicielem pozostałych nie przyznanych nikomu udziałów w w/w działkach. Doszło też do wyraźnego pokrzywdzenia D. i M. Z. oraz spadkobierców A. i N. N. (1) , a nadto spadkobierców J. i N. N. (5) . Przed zniesieniem współwłasności osoby te dysponowały bowiem łącznie udziałem ¼ w całej działce nr (...) o powierzchni 0,8762 ha , zaś w wyniku zniesienia przez Sąd Rejonowy współwłasności dysponowały łącznie też udziałem ¼ , ale w działkach o czterokrotnie mniejszej powierzchni /Z. w działce (...) o powierzchni 0,2191 ha, a spadkobiercy N. w działce (...) o powierzchni 0,2191 ha/.

Na wstępie wskazać należy , iż w ocenie Sądu Okręgowego w sytuacji przedmiotowej sprawy , gdy pierwotnym źródłem powstania współwłasności był akt własności ziemi z 2.04.1976 roku , na mocy którego uwłaszczono na poszczególne udziały poprzedników prawnych obecnych współwłaścicieli / A. J. na 1/4 , Z. A. i D. na ¼ , S. E. i S. na ¼ , A. i N. N. (1) na 1/8 , J. i N. N. (5) na 1/8/ możliwe jest wyjście ze współwłasności na mocy wniosku o zniesienie współwłasności w trybie art. 210 i nast. k.c. oraz art. 617 k.p.c. bez obowiązku równoczesnego wszczynania postępowania o podział majątku wspólnego i dział spadku po zmarłych współwłaścicielach. Wniosek taki wypływa z ukształtowania uprawnienia do żądania zniesienia współwłasności w art. 210 zdanie pierwsze k.c. Uprawnienie to nie jest zależne od zgody pozostałych współwłaścicieli , ma ono charakter szczególnie intensywny , gdyż służy likwidacji stanu przejściowego , jakim – w założeniu ustawodawcy jest współwłasność. Ograniczenia w korzystaniu z tego uprawnienia mogą wynikać przede wszystkim z ustawy. Za przyjęciem takiego rozwiązania przemawia również zasada ochrony własności wyrażona w art. 64 Konstytucji. Nie można uznać , że wystarczającą przyczynę ograniczenia prawa własności ,w tym uprawnienia do żądania zniesienia współwłasności, może stanowić wzgląd na ochronę interesów innych współwłaścicieli , którzy ochronę tę mogą uzyskać na skutek wszczęcia postępowania o dział spadku. Takie stanowisko w sytuacji , gdy źródłem powstania współwłasności było spadkobranie , a jednym ze współwłaścicieli był nabywca udziału spadkowego zajął Sąd Najwyższy w kilku orzeczeniach – uchwała w sprawie III CZP 118/10 z dnia 21 stycznia 2011 roku , postanowienie Sądu Najwyższego w sprawie I CSK 297/11 z dnia 20 stycznia 2012 roku czy postanowienie SN w sprawie IV CZ 76/13 z dnia 12 września 2013 roku. Skoro Sąd Najwyższy dopuszcza wyjście ze współwłasności w trybie art. 210 i nast. K.c. oraz art. 617 k.p.c. w sytuacji , gdy pierwotnym źródłem powstania współwłasności było spadkobranie / a jedynie jednym ze współwłaścicieli nieruchomości stała się osoba spoza kręgu spadkobierców , gdyż nabyła udział w rzeczy od spadkobiercy / , to tym bardziej możliwe jest wyjście ze współwłasności w tym trybie w sytuacji , gdy źródłem powstania współwłasności nie było dziedziczenie , a jedynie krąg współwłaścicieli zmienił się w wyniku śmierci pierwotnych współwłaścicieli i wstąpienia w ich miejsce spadkobierców . Oczywiście najbardziej pożądane i likwidujące całkowicie współwłasność byłoby przeprowadzenie postępowania o zniesienie współwłasności oraz o częściowy podział majątku wspólnego i częściowy dział spadku po dotychczasowych współwłaścicielach , jednakże w sytuacji , gdy spadkobiercy takiego wniosku nie zgłaszają , wnioskodawca J. R. (2) miałby zablokowaną możliwość wyjścia ze współwłasności , a prawo to nie powinno ucierpieć wskutek bierności spadkobierców A. Z. i małżonków N.. Zasadniczym argumentem podnoszonym przeciwko zniesieniu współwłasności przedmiotu należącego do spadku lub objętego wspólnością ustawową małżeńską i konieczności zastosowania przepisów o dziale spadku i podziale majątku wspólnego jest okoliczność , że tylko w tych postępowaniach spadkobiercy mogą podnieść kwestię bezskuteczności zbycia udziału / art. 1036 k.c./ oraz kwestię nierównych udziałów w majątku wspólnym / to ostatnie żądanie w przypadku spadkobierców małżonka uzależnione jest od zdarzeń wymienionych w art. 43 §2 zd. drugie/. Wskazać jednak należy za Sądem Najwyższym / między innymi pogląd wyrażony w uchwale w sprawie III CZP 118/10 z dnia 21 stycznia 2011 roku/ , iż wszczęcie postępowania o podział majątku wspólnego czy dział spadku zależy od woli samych spadkobierców. Reasumując uznać należało , iż generalnie możliwa była likwidacja stanu współwłasności w trybie postępowania o zniesienie współwłasności , przy czym powinna ona obejmować całą nieruchomość , a nie pozostawić „w zawieszeniu „ część udziałów we współwłasności nowo utworzonych działek.

Z uwagi na to ,że nikt z zainteresowanych nie zgłosił wniosku o dział spadku po współwłaścicielach i ich zmarłych następcach niemożliwe było też uwzględnienie wniosku W. C. i K. C. o przekazanie swoich udziałów w spadku na rzecz A. K. i L. N. .

Brak stosownego oświadczenia uprawnionej w ramach służebności osobistej S. S. (3) , która nie była uczestnikiem postępowania , nie pozwolił również na ograniczenie jej służebności jedynie do działki (...).

Mając powyższe na uwadze orzeczono jak w sentencji na mocy art. 386§1 kpc w zw. z art. 13§2 kpc. O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy rozstrzygnął na mocy art. 520§1 kpc , gdyż w sprawie nie wystąpiły sprzeczne interesy/ wszyscy zainteresowani chcięli wyjść ze współwłasności , a inny sposób tego wyjścia nie świadczy o sprzeczności interesów/.

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE