UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 24 lipca 2014 r.

Decyzją z dnia 08.04.2014 r. nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T., na podstawie przepisów ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.), po rozpatrzeniu wniosku z dnia 19.03.2014 r., przeliczył A. P. od
01.03.2014 r., tj. od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek, emeryturę. Do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu ze wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru na poziomie 198,82%. Wskaźnik ten obliczył na podstawie zarobków wnioskodawcy za lata: 1967-1982, 1985
i 1988-1990. Za lata, za które ubezpieczony nie udokumentował wysokości osiągniętego wynagrodzenia, uwzględnił wynagrodzenie minimalne. Podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez kwotę bazową, tj. 717,16 zł, wyniosła 1.425,86 zł, zaś po waloryzacji od 01.03.2014 r.- 4.046,11 zł. Do ustalenia wysokości świadczenia Zakład uwzględnił wnioskodawcy 34 lata i 9 miesięcy okresów składkowych oraz 4 lata i 11 miesięcy okresów nieskładkowych. Ostatecznie wysokość emerytury ustalona została na poziomie 2.455,63 zł.

Od decyzji tej odwołał się A. P., domagając się jej zmiany i przyznania mu wyrównania emerytury od 01.01.1992 r., tj. od dnia nabycia prawa do tego świadczenia, wraz z odsetkami- podnosząc, że do wniosku o emeryturę przedłożył te same dokumenty, na podstawie których zaskarżoną decyzją organ rentowy dokonał korekty wysokości należnego mu świadczenia.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie.
W uzasadnieniu, powołując się na przepisy art. 109 ust. 1, art. 133 ust. 1 pkt i art. 116 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, podniósł, że brak jest podstaw do wypłaty wnioskodawcy wyrównania świadczenia od 01.01.1992 r.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

Odwołujący A. P. urodził się (...)

Od 01.06.1991 r. ubezpieczonemu przyznana została renta inwalidzka drugiej grupy inwalidów na podstawie przepisów ustawy z dnia 14.12.1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.). Do ustalenia podstawy wymiaru świadczenia Zakład przyjął zarobki wnioskodawcy z okresu 3 lat: od stycznia 1979 r. do grudnia 1981 r. na podstawie przedłożonego zaświadczenia o zatrudnieniu i wynagrodzeniu
z dnia 20.03.1991 r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia po rewaloryzacji dokonanej na podstawie przepisów ustawy z dnia 17.10.1991 r. o rewaloryzacji emerytur
i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych innych ustaw
(Dz. U. Nr 104, poz. 450) wyniósł 170,35% .

dowód:

-: decyzje ZUS z dnia: 10.06.1991 r., 05.07.1991 r. i 05.05.1992 r.- k. 18-19, 23-24, 28-29 akt ZUS,

W dniu 19.10.1992 r. odwołujący wystąpił do organu rentowego z wnioskiem
o przyznanie mu prawa do emerytury w związku z ukończeniem 60 roku życia. Organ rentowy uwzględnił ten wniosek, przyznając ubezpieczonemu emeryturę na podstawie przepisów ustawy z dnia 14.12.1982 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 40, poz. 267 ze zm.) w związku z przepisami ustawy z dnia 17.10.1991 r.
o rewaloryzacji emerytur i rent, o zasadach ustalania emerytur i rent oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 104, poz. 450 ze zm.) od ukończenia 60 roku życia. Do ustalenia wysokości świadczenia przyjął dotychczasową podstawę wymiaru renty.

dowód:

-: wniosek o emeryturę z dnia 19.10.1992 r.- k. 36 akt ZUS,
-: decyzja ZUS z dnia 30.10.1992 r.- k. 38-39 akt ZUS,

W dniu 19.03.2014 r. odwołujący złożył w ZUS Oddział w T. wniosek
o przeliczenie podstawy wymiaru emerytury, przedkładając zaświadczenie o zatrudnieniu
i wynagrodzeniu z dnia 05.03.2014 r., dokumentujące wysokość zarobków osiągniętych
w latach: 1967-1978 i 1982-1990 oraz dokumenty potwierdzające zatrudnienie od
01.09.1963 r. do 31.08.1970 r. w niepełnym wymiarze czasu pracy w charakterze nauczyciela Technikum (...) w T..

dowód:

-: wniosek o przeliczenie emerytury z dnia 19.03.2014 r.- k. 77 akt ZUS,

-: zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 05.03.2014 r.- k. 78 akt ZUS,
-: dokumenty dot. zatrudnienia w Technikum (...) w T.- k. 79-83 akt ZUS,

Zaskarżoną decyzją z dnia 08.04.2014 r. ZUS Oddział w T., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 19.03.2014 r., przeliczył odwołującemu od 01.03.2014 r., tj. od miesiąca,
w którym zgłoszono wniosek, emeryturę. Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu ze wskaźnikiem wysokości podstawy wymiaru na poziomie 198,82%. Wskaźnik ten obliczył na podstawie zarobków wnioskodawcy za lata: 1967-1982, 1985 i 1988-1990. Za lata, za które ubezpieczony nie udokumentował wysokości osiągniętego wynagrodzenia, uwzględnił wynagrodzenie minimalne. Podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez kwotę bazową, tj. 717,16 zł, wyniosła 1.425,86 zł, zaś po waloryzacji od 01.03.2014 r.- 4.046,11 zł. Do ustalenia wysokości świadczenia Zakład uwzględnił wnioskodawcy 34 lata i 9 miesięcy okresów składkowych oraz 4 lata i 11 miesięcy okresów nieskładkowych. Ostatecznie wysokość emerytury ustalona została na poziomie 2.455,63 zł.

dowód:

-: decyzja ZUS z dnia 08.04.2014 r. wraz z załącznikami- k. 85-87 akt ZUS,

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego. Dokumenty urzędowe stanowiły zatem dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone (art. 244 k.p.c.), zaś dokumenty prywatne dowód tego, że osoba która je podpisała złożyła oświadczenie zawarte
w dokumencie (art. 245 k.p.c.).

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:

Odwołanie od zaskarżonej decyzji ZUS Oddział w T. z dnia 08.04.2014 r.,
w świetle ustalonego stanu faktycznego i obowiązujących przepisów prawa, nie zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie odwołujący A. P. domagał się wyrównania emerytury od 01.01.1992 r., tj. od dnia nabycia prawa do tego świadczenia, wraz z odsetkami, podnosząc, że do wniosku o emeryturę przedłożył te same dokumenty, na podstawie których zaskarżoną decyzją organ rentowy dokonał korekty wysokości należnego mu świadczenia.

Jak wynika z treści art. 109 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach
i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1440 ze zm.), na wniosek emeryta lub rencisty wysokość emerytury określonej w art. 53 oraz renty ulega ponownemu ustaleniu na zasadach określonych w art. 110-113. Zgodnie z ust. 2 tego artykułu, jeżeli w wyniku ponownego ustalenia emerytura lub renta jest niższa, świadczenie przysługuje w dotychczasowej wysokości.

W niniejszej sprawie przeliczenia takiego organ rentowy dokonał na podstawie art. 111 powołanej ustawy, który stanowi, że wysokość emerytury lub renty oblicza się ponownie, z zastrzeżeniem ust. 2 i 3, od podstawy wymiaru ustalonej w myśl art. 15, jeżeli do jej obliczenia wskazano podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie przepisów prawa polskiego: 1) z liczby kolejnych lat kalendarzowych i w okresie wskazanym do ustalenia poprzedniej podstawy wymiaru świadczenia, 2) z kolejnych 10 lat kalendarzowych wybranych z 20 lat kalendarzowych, poprzedzających bezpośrednio rok kalendarzowy, w którym zgłoszono wniosek o przyznanie emerytury lub renty albo o ponowne ustalenie emerytury lub renty,
z uwzględnieniem art. 176, 3) z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o ponowne ustalenie emerytury lub renty- a wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy od poprzednio obliczonego.

Przeliczenie takie było możliwe, ponieważ do wniosku z dnia 19.03.2014 r. odwołujący przedłożył zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu z dnia 05.03.2014 r., dokumentujące wysokość jego zarobków za lata: 1967-1978 i 1982-1990.

Do ustalenia podstawy wymiaru emerytury ZUS przyjął przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru świadczenia wyniósł 198,82%. Został on obliczony w oparciu o zarobki wnioskodawcy za lata: 1967-1982,
1985, 1988-1990. Za lata zaś, za które ubezpieczony nie udokumentował wysokości osiągniętego wynagrodzenia, organ rentowy uwzględnił wynagrodzenie minimalne- zgodnie
z art. 15 ust. 2a ustawy. Podstawa wymiaru obliczona przez pomnożenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru przez kwotę bazową, tj. 717,16 zł, wyniosła 1.425,86 zł, zaś po waloryzacji od 01.03.2014 r.- 4.046,11 zł.

Tak dokonane przeliczenie emerytury jest prawidłowe. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru okazał się wyższy niż wyliczony uprzednio, gdyż wyniósł 198,82% (ustalony poprzednio to 170,35%).

Rację ma też organ rentowy, że brak jest podstaw do wypłaty odwołującemu wyrównania emerytury od dnia nabycia prawa do tego świadczenia, tj. od 01.01.1992 r.

Jak bowiem wynika z treści art. 133 ust. 1 ustawy z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach
i rentach FUS, w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca,
w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż: 1) od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydano decyzję z urzędu, z zastrzeżeniem art. 107a ust. 3; 2) za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, o którym mowa w pkt 1, jeżeli odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego.

W razie zatem ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości obowiązują ogólne zasady wypłaty emerytur i rent, tj. świadczenie przyznane lub podwyższone wypłaca się nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek
o ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydano decyzję z urzędu (art. 133 ust. 1 pkt 1 ustawy).

Jest to przepis bezwzględnie obowiązujący i należy go interpretować ściśle.

Z akt organu rentowego wynika jednoznacznie, że z wnioskiem o przeliczenie świadczenia odwołujący wystąpił dopiero w dniu 19.03.2014 r. Zasadą jest natomiast, że postępowanie w sprawie świadczeń wszczyna się na podstawie wniosku zainteresowanego (art. 116 ust. 1 ustawy).

Jeżeli tak, zasadnie organ rentowy dokonał przeliczenia świadczenia od pierwszego dnia tego miesiąca, tj. od 01.03.2014 r.

W tym miejscu należy jedynie zauważyć, że dokumenty zalegające na kartach
78-83 akt rentowych ubezpieczony przedłożył po raz pierwszy wraz z wnioskiem w dniu 19.03.2014 r.

Jednocześnie, brak było podstaw do przyjęcia, że organ rentowy dopuścił się jakiegoś błędu przyznając uprzednio wnioskodawcy świadczenie w niższej wysokości- co umożliwiałoby zgodnie z art. 133 ust. 1 pkt 2 ustawy wypłatę wnioskodawcy wyrównania świadczenia za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, w którym wystąpił on
z wnioskiem o przeliczenie.

Pojęcie „błędu” w prawie ubezpieczeń społecznych jest swoiste i szerokie,
tzn. oznacza każdą obiektywną wadliwość decyzji, niezależnie od tego, czy jest ona skutkiem zaniedbania, pomyłki, tj. wadliwego działania samego organu rentowego (por. wyrok SA
w Katowicach z dnia 15 stycznia 2013 r., III AUa 748/12, LEX nr 1271879), czy też niewłaściwych działań pracodawców albo wadliwej techniki legislacyjnej, czyli skutkiem niejednoznaczności norm prawnych (por. wyrok SN z dnia 17 marca 2011 r., I UK 332/10, LEX nr 811827).

W niniejszej sprawie do ustalenia zaskarżoną decyzją świadczenia w wysokości wyższej niż uprzednio doszło w wyniku przedłożenia przez odwołującego organowi rentowemu wraz z wnioskiem o przeliczenie świadczenia zaświadczenia o zatrudnieniu
i wynagrodzeniu, dokumentującego wysokość jego zarobków osiągniętych w latach:
1967-1978 i 1982-1990, którym to dokumentem do dnia 19.03.2014 r. ZUS nie dysponował.

Słusznie zauważył przy tym organ rentowy w odpowiedzi na odwołanie, że możliwość ustalania podstawy wymiaru emerytury na podstawie zarobków z 20 lat kalendarzowych wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu wprowadziły dopiero przepisy ustawy
z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, która weszła w życie z dniem
01.01.1999 r.

Mając to wszystko na uwadze, stwierdzić należało, że zaskarżona decyzja
ZUS Oddział w T. z dnia 08.04.2014 r. jest prawidłowa.

Uwzględniając powyższe, na podstawie powołanych przepisów prawa oraz
art. 477¹⁴§ 1 k.p.c., Sąd orzekł, jak w sentencji wyroku.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE