UZASADNIENIE

Wnioskodawczyni M. W. (1) wniosła do Sądu Rejonowego w Tucholi o ustalenie, iż w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni i uczestnika postępowania S. W. wchodzi spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położone w budynku mieszkalnym w T. przy (...)składające się z 4 pokoi, kuchni, łazienki i przedpokoju o łącznej powierzchni użytkowej 73 metrów kwadratowych pozostające w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w T. o wartości 150.000 zł, spółdzielcze własnościowe prawo do garażu o wartości 15.000 zł, kwota uzyskana przez uczestnika ze sprzedaży w dniu 14 maja 2006 r. samochodu osobowego marki F. (...) rok produkcji 2001, kwota 11.391, 58 zł tytułem oszczędności zgromadzonych przez uczestnika w czasie trwania wspólności majątkowej, kwota 31.695, 15 zł stanowiąca równowartość 7.917, 85 euro według kursu z dnia 16 sierpnia 2010 r. tytułem oszczędności zgromadzonych przez uczestnika w czasie trwania wspólności majątkowej, kwota 7.548 zł stanowiąca równowartość 15.000 koron norweskich według kursu z dnia 16 sierpnia 2010 r. tytułem oszczędności zgromadzonych przez uczestnika w czasie trwania wspólności majątkowej oraz kwota 232.755, 04 zł i 59.152, 21 zł stanowiąca równowartość 14.776, 97 euro według kursu z dnia 16 sierpnia 2010 r. tytułem oszczędności zgromadzonych przez uczestnika na lokatach w C. w czasie trwania wspólności majątkowej. Ponadto wnioskodawczym wniosła o ustalenie, iż wnioskodawczyni poniosła wydatki z majątku odrębnego na majątek wspólny w kwocie 19.357, 54 zł tytułem opłat za korzystanie z mieszkania stanowiącego współwłasność stron. We wniosku wskazano, iż podział majątku wspólnego stron ma nastąpić poprzez przyznanie na własność wnioskodawczyni spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego wraz z nakazaniem uczestnikowi opuszczenia i opróżnienia tego lokalu oraz zasądzenie od uczestnika na rzecz wnioskodawczyni kwoty 103.770 zł tytułem wyrównania udziału w majątku wspólnym. Wniesiono także o przyznanie pełnomocnikowi wnioskodawczyni działającemu z urzędu wynagrodzenia za pomoc prawną.

W odpowiedzi na wniosek uczestnik S. W. wniósł o ustalenie, iż w skład majątku wspólnego stron wchodzi spółdzielcze prawo do lokalu mieszkalnego nr (...) położone w budynku mieszkalnym w T. przy (...)składające się z 4 pokoi, kuchni, łazienki i przedpokoju o łącznej powierzchni użytkowej 73 metrów kwadratowych pozostające w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w T. o wartości 150.000 zł, spółdzielcze własnościowe prawo do garażu o wartości 6.000 zł oraz o podział majątku wspólnego poprzez sprzedaż spółdzielczego prawa do lokalu mieszkalnego i przyznanie uzyskanej z tego tytułu kwoty po połowie stronom, a także o orzeczenie o kosztach postępowania według norm przepisanych. Uczestnik nie zakwestionował również faktu, iż zadysponował tymi składnikami majątkowymi w czasie trwania związku małżeńskiego, sprzeciwił się natomiast ustaleniu, iż w skład majątku wspólnego wchodzą oszczędności zgromadzone przez uczestnika w trakcie małżeństwa na rachunkach bankowych, albowiem lokaty te zostały zlikwidowane jeszcze w czasie małżeństwa stron, oraz że wnioskodawczym poniosła wydatki z majątku odrębnego na majątek wspólny w wysokości 19.357, 54 zł tytułem opłat za korzystanie z mieszkania, ponieważ miały one na celu zaspokojenie potrzeb rodziny z uwagi na fakt, iż przeznaczone były na opłacenie rachunków za prąd, gaz i wodę, a ponadto nie ponosiła ich wnioskodawczym, ale córka stron - W. W..

Sąd Rejonowy w Bydgoszczy postanowieniem z dnia 22 kwietnia 2013r.

ustalił, że w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni M. W. (1) i uczestnika S. W., zgromadzonego w trakcie trwania małżeństwa stron, rozwiązanego wyrokiem Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z dnia 27.03.2007 r. w sprawie I1C 844/03, wchodzi:

a)  spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego numer (...), położonego w T. przy ulicy (...), pozostające w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w T., o wartości 150.000 złotych (sto pięćdziesiąt tysięcy złotych),

b)  spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu użytkowanego w postaci garażu numer (...), położonego w T. przy ulicy (...), pozostające w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w T., o wartości 11.500 złotych (jedenaście tysięcy pięćset złotych),

c)  kwota 25.000 złotych (dwadzieścia pięć tysięcy złotych), uzyskana ze sprzedaży samochodu osobowego marki F. (...),

d)  środki pieniężne w kwocie 12.705,10 złotych (dwanaście tysięcy siedemset pięć 10/100 złotych),

e)  środki pieniężne w kwocie 61.245,78 złotych (sześćdziesiąt jeden tysięcy dwieście czterdzieści pięć 78/100 złotych), stanowiące równowartość 14.758,02 euro (czternaście tysięcy siedemset pięćdziesiąt osiem 02/100 euro), f) środki pieniężne w kwocie 8.250 złotych (osiem tysięcy dwieście pięćdziesiąt złotych), stanowiące równowartość 15.000 koron norweskich (piętnaście tysięcy koron norweskich),

2)  dokonał podziału majątku wspólnego pomiędzy wnioskodawczynią M. W. (1) a uczestnikiem S. W., przyznać na wyłączną własność wnioskodawczyni M. W. (1), córki B. i C. M. składnik majątku wspólnego opisane w punkcie la postanowienia, zaś na wyłączną własność uczestnika S. W. składniki majątkowe opisane w punktach od I b do l f postanowienia,

3)  zasądził od wnioskodawczyni M. W. (1) na rzecz uczestnika S. W. kwotę 15.649,56 złotych (piętnaście tysięcy sześćset czterdzieści dziewięć 56/100 złotych) tytułem spłaty jego udziału w majątku wspólnym, odraczając termin spłaty na 5 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, wraz z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w spłacie tej kwoty,

4)  przyznał ze Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Świeciu kwotę 5.079,92 złotych (pięć tysięcy siedemdziesiąt dziewięć 92/100 złotych) - na rzecz adwokata J. K., prowadzącego Kancelarię Adwokacką w C., tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną wnioskodawczyni z urzędu

5)  przyznać ze Skarbu Państwa - Sądu Rejonowego w Świeciu kwotę 4.428 złotych (cztery tysiące czterysta dwadzieścia osiem złotych) na rzecz radcy prawnego W. D., prowadzącej Kancelarię Radcy Prawnego w T., tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną uczestnikowi z urzędu,

6)  kosztami sądowymi obciążyć Skarb Państwa.

Z motywów rozstrzygnięcia Sądu Rejonowego wynikało, co następuje:

Małżeństwo stron zawarte w dniu 25 października 1969 r. zostało rozwiązane przez rozwód z winy uczestnika w dniu 27 marca 2007 r. Wyrok rozwodowy uprawomocnił się z dniem 6 listopada 2007 r.

Bezspornym jest, iż w czasie małżeństwa stron w dniu 23 maja 1997 r. uczestnik postępowania S. W. uzyskał ze Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w T. przydział spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w budynku mieszkalnym w T. przy (...)składającego się z 4 pokoi, kuchni, łazienki i przedpokoju o łącznej powierzchni użytkowej 73 metrów kwadratowych pozostającego w zasobach Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w T.. W lokalu tym prawo do zamieszkania mieli wnioskodawczym jako żona uczestnika oraz czworo dzieci stron, zięć stron i ich wnuczka. Dla stron bezsporna była także wartość przedmiotowego lokalu, którą strony zgodnie ustaliły na kwotę 150.000 zł.

W dniu 23 września 2005 r. uczestnik dokonał przed notariuszem darowizny ½ udziału wskazanego wyżej spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego na rzecz córki W. W.i jej męża Ł. W..

Aktualnie od 2 stycznia 2010r. w lokalu tym zamieszkuje wyłącznie wnioskodawczyni, wcześniej mieszkała tam wnioskodawczym z córką W. W.i jej mężem, a poprzednio - do września 2003r. zamieszkiwał w nim uczestnik (bezsporne).

W okresie, gdy w lokalu tym zamieszkiwała wnioskodawczym wspólnie z córką i zięciem wspólnie ponosili opłaty za mieszkanie. Wspólnie też pokryli koszty remontu mieszkania. Koszt tego remontu wyniósł kilka tysięcy złotych.

W dniu 26 września 2005 r. uczestnik wpłacił do Spółdzielni kwotę 3.273, 26 zł tytułem spłaty zaległego czynszu za przedmiotowy lokal.

Bezspornym jest ponadto, iż w czasie małżeństwa strony uzyskały także ze Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w T. przydział spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu użytkowego w postaci garażu numer (...). W czasie małżeństwa w dniu 23 września 2005 r. uczestnik sprzedał powyższe prawo bez wiedzy wnioskodawczym za cenę 6.000 zł. Pieniądze uzyskane ze sprzedaży przeznaczył na własne potrzeby.

Wnioskodawczyni wskazała, iż wartość powyższego lokalu wynosi 15.000 zł, zaś uczestnik wskazywał, iż ma on wartość 6.000 zł. Powołany w sprawie biegły oszacował wartość powyższego prawa na kwotę 11.500 zł, której to wartości strony w toku postępowania nie zakwestionowały.

W czasie małżeństwa uczestnik nabył samochód osobowy marki F. (...) rok produkcji 2001, który następnie został sprzedany przez uczestnika w dniu 14 maja 2006 roku za cenę 25.000 zł. Uczestnik nie wykazał, na co przeznaczył te pieniądze.

W okresie od 13 stycznia 2005 roku do dnia 22 grudnia 2010 roku uczestnik przekazał Komornikowi Sądowemu przy Sądzie Rejonowym w Świeciu (poprzednio w T.) M. W. (2) kwotę 73.480, 91 zł tytułem alimentów na rzecz wnioskodawczyni.

W czasie małżeństwa stron uczestnik posiadał w C. konto osobiste oraz liczne lokaty terminowe w walucie polskiej oraz w euro.

W dniu 28 marca 2002 r. uczestnik dysponował na koncie osobistym kwotą 81.309, 30 zł, i w tym samym dniu przekazał z tej kwoty na rzecz firmy budującej dom córki stron K. W.kwotę 51.269, 22 zł. Pieniądze te zostały wpłacone na konto uczestnika przez zięcia stron M. K., który pracując w Norwegii przekazał na nie uzyskany przez siebie dochód z pracy.

Na dzień 6 listopada 2007 r. uczestnik posiadał na koncie w Banku (...) S.A. w W. kwotę 23,90 euro, zaś w Banku (...) S.A w W. kwotę 1.313, 52 zł.

Uczestnik nie upoważnił wnioskodawczyni do żadnego z posiadanych kont bankowych (bezsporne między stronami).

Uczestnik aktualnie zamieszkuje w T. w mieszkaniu należącym do jednej z jego córek - K. W.. Uczestnik ponosi opłaty związane z korzystaniem z tego mieszkania w postaci czynszu wysokości około 340 zł miesięcznie oraz rat kredytu w kwocie 173 zł miesięcznie.

W czasie małżeństwa uczestnik kilkakrotnie wyjeżdżał do Rosji, skąd przywoził wyroby ze złota dla wnioskodawczyni i dzieci (bezsporne między stronami).

W latach 1998 - 2006 uczestnik był radnym Rady Miejskiej w T. i pobierał z tego tytułu diety. Z oświadczeń majątkowych uczestnika wynika, iż oprócz środków pieniężnych w walucie polskiej, w 2002 roku dysponował on kwotą 15.000 euro i kwotą 170.000 koron norweskich, w 2003 roku dysponował on kwotą 12.000 euro i kwotą 15.000 koron norweskich.

W dniu 1 kwietnia 2003 r. uczestnik otrzymał z Funduszu Pracy pożyczkę w kwocie 15.000 zł na utworzenie nowego miejsca pracy.

Zdaniem Sądu głównym składnikiem majątku wspólnego stron były spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego (garażu) uzyskane przez uczestnika w 1997 roku. Biorąc pod uwagę datę przydziału tych praw, uznać należy, że do oceny, czy prawa te - z uwagi na fakt przyznania ich wyłącznie uczestnikowi - wchodzą w skład majątku wspólnego, przyjąć trzeba zasady wskazane w ustawie - Prawo spółdzielcze sprzed nowelizacji obowiązującej od 15 stycznia 2003 roku. Przed tą datą o przynależności spółdzielczego prawa do lokalu do majątku wspólnego decydowały przepisy tej ustawy obowiązujące od 1 stycznia 1983 r. , w szczególności art. 214 i 215. Zgodnie z nimi, a zwłaszcza z art. 215 § 2, bez względu na istniejący pomiędzy małżonkami ustrój majątkowy, do majątku wspólnego wchodziło spółdzielcze prawo do lokalu (zarówno lokatorskie, jak i własnościowe), przydzielone w czasie trwania małżeństwa w celu zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych rodziny.

W ocenie Sądu, w niniejszej sprawie niewątpliwie oba spółdzielcze prawa do lokalu miały na celu zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych rodziny, jaką tworzyły strony i ich dzieci. Strony wspólnie zamieszkiwały w lokalu mieszkalnym i korzystały z lokalu użytkowego. Sąd przyznał powyższe prawo wnioskodawczym, albowiem to ona aktualnie zamieszkuje w tymże lokalu.

Według art. 35 k.r.o., w czasie trwania wspólności ustawowej żaden z małżonków nie może żądać podziału majątku wspólnego. Nie może również rozporządzać ani zobowiązywać się do rozporządzania udziałem, który w razie ustania wspólności przypadnie mu w majątku wspólnym lub w poszczególnych przedmiotach należących do tego majątku. Z tego względu, pomimo że uczestnik na podstawie umowy darowizny przekazał na rzecz córkiW. W.i jej męża Ł. W. 1/2 udziału wskazanego wyżej spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz zawarł umowę sprzedaży lokalu użytkowego, Sąd uznał, że czynności te są bezskuteczne wobec wnioskodawczyni i wobec powyższego prawa te nadal stanowią składnik majątku wspólnego stron i podlegają podziałowi na ogólnych zasadach (pkt. 1 lit. a i b postanowienia).

Zasadą jest, że przedmiotem podziału w sprawie o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami są składniki tego majątku, które wchodzą w jego skład w chwili ustania wspólności i istnieją w chwili dokonywania podziału. Wyjątkowo mogą być uwzględnione te składniki majątkowe, które jeszcze przed ustaniem wspólności wyszły z majątku wspólnego, jeżeli nastąpiło to w wyniku samowolnego działania jednego z małżonków, godzącego w interes rodziny.

Postępowanie dowodowe w niniejszej sprawie wykazało jednoznacznie, iż uczestnik w czasie trwania wspólności majątkowej zlikwidował konta bankowe, na których znajdowały się znaczne środki pieniężne stanowiące przedmiot majątku wspólnego i rozporządził nimi w sposób nieznany wnioskodawczyni. Z tego względu przy podziale majątku wspólnego Sąd zaliczył ich wartość na poczet udziału przypadającego wnioskodawczyni, przyjmując, iż podstawą do ustalenia wysokości środków pieniężnych w walucie obcej są wartości wskazane przez uczestnika w złożonych przez niego oświadczeniach majątkowych radnego z 2004 r. oraz zgromadzone na rachunkach bankowych w Banku (...) S.A. w W. na dzień 6 listopada 2007 r. (kwota 23, 90 euro) i na dzień 29 listopada 2004 r. (kwoty 951, 08 euro i 5.716, 00 euro) oraz na dzień 10 listopada 2006 r. (kwota 8.067, 04 euro), przeliczając ich wartość według kursu NBP z chwili zamknięcia rozprawy (pkt. 1 lit. e i f postanowienia).

Co do środków pieniężnych w walucie polskiej jako podstawę do ustalenia ich wysokości stanowiły informacje z banków, z których wynikało, iż na dzień 6 listopada 2007 r. uczestnik posiadał na koncie w Banku (...) S.A w W. kwotę 1.313, 52 zł, zaś do dnia zamknięcia rachunku osobistego w C. na skutek kolejnych operacji bankowych zgromadził oszczędności w kwocie łącznej 11.391, 58 zł (pkt. 1 lit. d postanowienia).

Z tych samych względów Sąd zaliczył do majątku wspólnego kwotę 25.000 zł uzyskaną ze sprzedaży przez uczestnika samochodu marki F. (...) (pkt. 1 lit. c postanowienia).

Od ustalonych w ten sposób kwot Sąd odliczył jednak kwotę 51.269, 22 zł., którą uczestnik wypłacił ze swojego konta osobistego w dniu 28 marca 2002 r., albowiem kwota ta została wcześniej wpłacona przez zięcia stron w celu przekazania jej na rzecz firmy budującej dom córki stron K. W.

§ 2 art. 45 k.r.o. stanowi zaś, iż zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny.

W sprawie wnioskodawczyni wniosła o rozliczenie wydatków, jakie poniosła z majątku odrębnego na majątek wspólny w kwocie 19.357, 54 zł tytułem opłat za korzystanie z mieszkania stanowiącego współwłasność stron. Sąd nie uwzględnił jednak tego wniosku przyjmując, iż wnioskodawczyni nie wykazała, iż wyłącznie ona ponosiła koszty utrzymania mieszkania. Ze zgromadzonego materiału dowodowego wynika bowiem, że część tych kosztów ponosiła także córka stronW. W.wraz z mężem.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd orzekł jak w pkt 1 , 2 i 3 postanowienia w oparciu o art. 684 k.p.c. w zw. z art. 567 § 3 k.p.c. i 688 k.p.c. i 623 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego (pkt. 4 i 5 postanowienia) Sąd orzekł w oparciu o § 6 pkt. 6 i § 7 ust. 1 pkt. 10 i § 19 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu oraz o § 6 pkt. 6 i § 6a ust. 1 pkt. 10 i § 15 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu.

O kosztach sądowych Sąd postanowił (pkt. 6) na podstawie art. 113 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.

Apelację od powyższego postanowienia wniosła wnioskodawczyni.

Zarzucała błąd Sądu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na treść zaskarżonego postanowienia, a polegający na przyjęciu, że kwota 51.269,22zł przelana w dniu 28 marca 2002r. przez uczestnika S. W. z własnego konta osobistego w C. na rzecz przedsiębiorstwa budującego dom córki stron - K.
W. została wcześniej wpłacona na to konto przez pracującego w Norwegii zięcia stron - M. K.. W konsekwencji Sąd przyjął, że kwotę 51.269,22 zł, jako nie zaoszczędzoną przez uczestnika, należy odliczyć od majątku wspólnego stron. Natomiast z niewątpliwie wiarygodnego pisma banku z dnia 19.07.2012r. wynika, że na rachunkach uczestnika S. W. w C. nie zaksięgowano zagranicznych przelewów przychodzących, a z zeznań świadków M. K. i K. W., którym Sąd dał wiarę, jednoznacznie wynika, że powyższa kwota na pewno nie została im przez uczestnika S. W. podarowana, lecz tylko na ich prośbę przelana z jego konta bankowego na konto przedsiębiorcy budowlanego, a uczestnik otrzymał od nich równowartość tej kwoty. Zatem powyższe istotne ustalenia Sądu są sprzeczne z zebranym w sprawie materiałem dowodowym i miały wpływ na treść zaskarżonego postanowienia, ponieważ z tej przyczyny Sąd odliczył kwotę 51.269,22 zł od majątku wspólnego stron, jako niezaoszczędzoną przez uczestnika.

2) błąd Sądu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia i mający wpływ na treść zaskarżonego postanowienia, a polegający na braku ustalenia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, tj. wysokości środków pieniężnych w złotówkach pobranych w czasie trwania wspólności majątkowej przez uczestnika S. W. ze zlikwidowanych lokat bankowych w C. ponad kwotę 11.391,58 zł, która pozostała w tym banku po kolejnych operacjach bankowych na dzień zamknięcia rachunku. Jest to zaś, jak szczegółowo wskazano we wniosku o podział majątku wspólnego, bardzo znaczna kwota w łącznej wysokości 232.755,04 zł.

3) sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z zebranym w sprawie materiałem dowodowym mającą wpływ na treść zaskarżonego postanowienia i nieuwzględnienie wniosku o rozliczenie wydatków wnioskodawczym w kwocie 19.357,54 zł poniesionych z majątku osobistego na majątek wspólny stron w związku z ponoszeniem opłat mieszkaniowych.

4) mającą wpływ na treść zaskarżonego wyroku naruszenie przez Sąd przepisów prawa procesowego, tj. § 7 ust. 1 pkt 10 w zw. z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U. Nr 163, poz. 1348 z poźn. zm.) poprzez ich niewłaściwe zastosowanie i nie przyznanie kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu liczonych od wartości udziału przekraczającego 200.000 zł, tj. w kwocie 8856 złotych, w tym 23% VAT. Łącznie nieopłacone koszty pełnomocnika z urzędu wnioskodawczyni wynosiłyby wówczas 9507,92 zł za okres zastępstwa trwającego 2,5 roku.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja wnioskodawczyni jedynie częściowo zasługiwała na uwzględnienie.

W zasadniczej zaś części zarzuty w niej podniesione były bezpodstawne.

Na wstępie wskazać należy, że do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku (art. 567§3 kpc).

Oznacza to, że w postępowaniu tym znajduje zastosowanie przepis art. 684 kpc, zgodnie z którym skład i wartość spadku ulegającego podziałowi ustala Sąd. Zasadą jest, że Sąd ustala skład majątku wspólnego według stanu z chwili ustania wspólności małżeńskiej, zaś jego wartość według cen z chwili dokonywania podziału (uchwała pełnego składu Izby Cywilnej SN z dnia 15 grudnia 1969r., III CZP 12/69, pkt III, OSNP 1970, nr 3 poz. 39, uchwała SN z dnia 27 września 1974r., III CZP 58/74, OSNCP 1975, nr 6, poz. 90).

Reasumując rozliczeniu podlega całość stosunków majątkowych między małżonkami według stanu na dzień ustania wspólności ustawowej, natomiast podziałowi podlega stan czynny masy majątkowej z chwili dokonywania podziału (uzasadnienie uchwały SN z dnia 19 maja 1989r. III CZP 52/89, OSNC 1990, nr 4-5, poz. 60). Wyjątek od tej zasady stanowi sytuacja, w której jeden z małżonków zbył w sposób rozmyślny i nieuzasadniony ze szkodą dla drugiego małżonka rzeczy wspólne w trakcie trwania ustawowej wspólności majątkowej. Jeżeli swoim działaniem małżonek (b.małżonek) wyrządził drugiemu małżonkowi ze swej winy szkodę, poszkodowany może żądać na zasadzie ogólnej odszkodowania. Jeżeli toczy się postępowanie o podział majątku wspólnego, roszczenia tego poszkodowany może dochodzić tylko w tym postępowaniu (por. w tym zakresie uchwała SN z 27.X.1967r. III CZP 73/67).

Odnosząc powyższe do niniejszej sprawy podkreślić należy, że ustawowa wspólność majątkowa małżeńska byłych małżonków W. ustała z dniem 7 listopada 2007r., ponieważ z tym dniem uprawomocnił się wyrok rozwodowy.

Oznacza to, że przedmiotem podziału winny być co do zasady te składniki majątku wspólnego, które istniały w dniu 7 listopada 2007r., ewentualnie ich równowartość, jeżeli zbyte zostały po ustaniu ustawowej wspólności majątkowej i małżeńskiej.

Tymczasem wnioskodawczyni domagała się podziału środków zgromadzonych przez uczestnika na rachunkach bankowych i lokatach, którymi to środkami jeszcze w trakcie trwania małżeństwa uczestnik samodzielnie dysponował, a które zdaniem wnioskodawczyni stanowiły nadwyżkę nad wydatkami uczestnika ponoszonymi dla potrzeb rodziny.

Skarżąca podnosząc w apelacji zarzut błędnych ustaleń faktycznych twierdziła, iż Sąd I instancji nie dokonał ustalenia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy, tj. wysokości środków pieniężnych w złotówkach, pobranych w czasie trwania wspólności majątkowej ponad kwotę 11391,58 zł i w konsekwencji nie dokonał ich podziału. Odnosząc się do tego zarzutu w świetle poczynionych wcześniej uwag wskazać należy, że ustalenie wartości tych środków i ich uwzględnienie w podziale majątku byłoby wyjątkowo możliwe, gdyby wnioskodawczyni wykazała, że środki te zostały bezprawnie zbyte, zniszczone, zużyte lub roztrwonione przez uczestnika. Tymczasem wnioskodawczyni żądanie dokonania podziału tych środków opiera na twierdzeniu, nie popartym w istocie żadnymi dowodami, że uczestnik wydatkował je bez zgody wnioskodawczyni i nie na potrzeby rodziny lub na swoje uzasadnione potrzeby. Powoływała się w tym zakresie na twierdzenia świadków, z których wynikało, że uczestnik samodzielnie dysponował pieniędzmi w rodzinie, a wnioskodawczyni przekazywał jedynie 500 zł miesięcznie.

W ocenie Sądu Okręgowego podnoszone przez skarżącą argumenty wskazują jedynie na ukształtowany między byłymi małżonkami przez 38 lat model funkcjonowania małżeństwa w aspekcie finansowym i materialnym. Jawi się on jako taki, w którym mąż pracując zawodowo, prowadzą działalność gospodarczą, dostarcza środki utrzymania dla całej rodziny, ale jednocześnie podejmuje samodzielnie, suwerenne decyzje w przedmiocie wydatkowania posiadanych zasobów pieniężnych, natomiast żona co do zasady zajmuje się wychowaniem dzieci i prowadzeniem gospodarstwa domowego, jednak nie posiada znaczącego , a może w ogóle prawa decydowania o dysponowaniu wspólnymi pieniędzmi. Ten sposób funkcjonowania małżeństwa, dosyć często skądinąd spotykany w polskim społeczeństwie, sam w sobie nie może przesądzać o tym, że przy podziale majątku nastąpi niejako wyrównanie „krzywd” w postaci rozliczenia środków pieniężnych, które istniały w trakcie trwania związku małżeńskiego, ale zostały rozdysponowane przez jednego z małżonków i nie istnieją już w chwili ustania ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej. Rozliczenie takie może nastąpić wyjątkowo w sytuacji, gdy zebrany w sprawie materiał dowodowy pozwoli na ustalenie, że jeden z małżonków zbył w sposób rozmyślny i nieuzasadniony ze szkodą dla drugiego małżonka składniki majątku wspólnego w trakcie trwania ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej. Taka sytuacja w przedmiotowej sprawie nie miała miejsca, a w każdym razie nie wskazuje na to zebrany w sprawie materiał dowodowy. Innymi słowy wnioskodawczyni korzystająca z pomocy profesjonalnego pełnomocnika tej istotnej okoliczności nie udowodniła.

Również materiał dowodowy zebrany w sprawie rozwodowej potwierdza sposób funkcjonowania byłych małżonków w sferze finansowej.

Brak jest jednak w aktach tej sprawy (IVC 844/03 Sądu Okręgowego w Bydgoszczy) jakikolwiek dowód wskazujący, by uczestnik dysponował zgromadzonymi środkami pieniężnymi w celu pokrzywdzenia wnioskodawczyni, trwonił majątek bądź przyznawał na cele niezwiązane z utrzymaniem rodziny. Rozwód wprawdzie został orzeczony z wyłącznej winy pozwanego, jednak zasadniczą tego przyczyną nie były kwestie finansowe.

Ustosunkowując się w dalszym ciągu do omawianego zarzutu wskazać należy, że wnioskodawczyni powoływała się na sytuacje w których uczestnik dysponował środkami pieniężnymi w czasie całego okresu trwania małżeństwa, a zwłaszcza na operacje finansowe, które miały miejsce w 2002r. i 2003r., a zatem w okresie stosunkowo odległym od ustania ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej. Ta okoliczność sama w sobie pośrednio potwierdza jedynie konstatację, że zawsze wszelkie decyzje finansowe uczestnik podejmował samodzielnie bez konsultacji z wnioskodawczynią.

Taką też decyzję uczestnik podjął w dniu 28 marca 2002r., kiedy to z własnego konta osobistego w C. na rzecz przedsiębiorstwa budującego

dom córki stron K. W.przelał kwotę 51 269,22 zł. Wbrew twierdzeniom skarżącej kwota ta stanowiła równowartość przekazanych uczestnikowi przez świadka M. K. koron norweskich z przeznaczeniem na zapłatę raty w związku z budową mieszkania dla córki i zięcia, małżonków K..

W tej sytuacji bezpodstawnie wnioskodawczyni domaga się rozliczenia tej kwoty i traktuje ją jako składnik majątku wspólnego. Fakt, że na koncie uczestnika w banku w omawianym okresie nie zaksięgowano zagranicznych przelewów przychodzących jest o tyle nieistotny, że z zeznań świadka K. wynikało, że uczestnik otrzymywał od świadka korony norweskie „do ręki”, zamieniał je na złotówki, dysponował tymi pieniędzmi, mógł z nich korzystać i zawsze skrupulatnie rozliczał się ze świadkiem.

Świadek potwierdził ponadto, że uczestnik zamienił korony norweskie i wpłacił już w złotówkach kwotę około 50 000 zł na rzecz wykonawcy. Pomijając natomiast powyższe okoliczności podkreślić należy, że samodzielnie zadysponowanie przez uczestnika kwotę 50 000 zł z przeznaczeniem na budowę mieszkania dla córki zainteresowanych nie może zostać potraktowane jako trwonienie majątku z pokrzywdzeniem wnioskodawczyni i chociażby z tych względów ta kwota, która przecież w dniu 7 listopada 2007r. już nie istniała nie może podlegać podziałowi.

Odnosząc się do zarzutu apelacji podniesionego jako trzeci wskazać należy, że był on uzasadniony, a mianowicie w sprawie istniały podstawy do rozliczenia nakładów jakie poniosła wnioskodawczyni na wspólne mieszkanie w okresie od ustania ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej do chwili orzekania przez Sąd o podziale majątku wspólnego. Mianowicie o zwrocie wydatków i nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny orzeka Sąd wyłącznie na wniosek, a nie z urzędu, gdyż roszczenia te nie wchodzą w skład majątku wspólnego małżonków .

Zatem domagający się ich zwrotu zobowiązany jest dokładnie określić te żądania, zgodnie z art. 187§1pkt1 kpc w zw. z art. 13§2 kpc.

Wnioskodawczyni domagała się uwzględnienia wydatków w kwocie 19 357,54 zł poniesionych tytułem opłat mieszkaniowych.

Sąd Okręgowy będący również sądem merytorycznym, uznając zasadność omawianego zarzutu, uzupełnił postępowanie dowodowe zwracając się do Spółdzielni Mieszkaniowej (...) w T. o informację jaka była wysokość czynszu w okresie od 1 listopada 2007r. do chwili obecnej (bez opłat za wodę, kanalizację, gaz i wywóz śmieci) za lokal nr (...) położony w T. przy ulicy (...). Z informacji uzyskanych ze spółdzielni wynikało, że wysokość tych opłat stanowi łącznie kwotę 26 443,33 zł. Jednocześnie z zaświadczenia przedłożonego przez pełnomocnika wnioskodawczyni na rozprawie w dniu 29 maja 2014r. wynikało, że w okresie od 09.03.2014r. do 31.05.2014r. opłata ta wynosiła 1126,04 zł.

Oznacza to, że miesięczny czynsz wynosił 347,93 zł. Wnioskodawczyni z lokalu tego korzystała od dnia 1.XI.2007r. do 28 lutego 2014r. przez 76 miesięcy przy czym w okresie od 1.XI.2007r. do 31.XII.2009r. tzn.przez okres 26 miesięcy korzystała z tego lokalu wraz z córka i zięciem. Jak wynika z zeznań świadka i samej wnioskodawczyni w tym czasie opłaty związane z utrzymaniem mieszkania ponosili oni po połowie. Opłaty czynszowe wynosiły łącznie za ten okres 9046 zł (347,93 zł x 26 miesięcy), z czego wnioskodawczyni zapłaciła 4523 zł. Od 1 stycznia 2010r. do 31.V.2014r. opłaty czynszowe wnioskodawczyni ponosiła samodzielnie i wynosiły one 18 440,40 zł ( 347,93 zł x 53 miesięcy). Oznacza to, że wnioskodawczyni tytułem nakładów na lokal poniosła kwotę 22 963,29 zł (17400 zł + 4523 zł). Połowę tej kwoty tj. 11 481,65 zł jako współwłaściciel udziału wynoszącego ½ winien zwrócić jej uczestnik. Tym samym spłatę, której wnioskodawczyni zobowiązana jest dokonać na rzecz uczestnika należało pomniejszyć do kwoty 4125,04 zł (15649,56 zł – 11 481 zł).

Bezpodstawnie natomiast kwestionuje wnioskodawczyni wysokość wynagrodzenia przyznanego jej pełnomocnikowi za pomoc prawną udzieloną przed Sądem pierwszej instancji z urzędu.

Mianowicie zgodnie z § 1 pkt 1 ppkt.10 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy udzielonej z urzędu stawki minimalne w sprawach o podział majątku wspólnego między małżonkami to stawki obliczone na podstawie § 6 od wartości udziału. Stawki te wynoszą przy wartości przedmiotu sprawy powyżej 50 000 zł do 200 000 zł 3600 zł.

Wartość całego majątku wspólnego ustalona przez Sąd I instancji wyniosła 268 700,88 zł, a zatem wartość udziału wnioskodawczyni 134 350,44 zł.

Przyznana zatem pełnomocnikowi wnioskodawczyni kwota wynagrodzenia była prawidłowa.

Mając na względzie powyższe Sąd Okręgowy na podstawie art. 386§1 kpc zmienił zaskarżone postanowienie w punkcie 3 w ten tylko sposób, że obniżył zasądzoną od wnioskodawczyni na rzecz uczestnika kwotę z kwoty 15 649,56 zł do kwoty 4125,04 zł. W pozostałej części apelacja podlegała oddaleniu na podstawie art. 385 kpc.

W oparciu o przepis § 13 pkt 1 ppkt 1 w zw. z § 6 pkt 6 i § 7 pkt 1 ppkt 10 rozporządzenia z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu Sąd Okręgowy przyznał pełnomocnikom zainteresowanych reprezentującym ich w postępowaniu odwoławczym z urzędu kwot po 1800 zł wraz z należnym podatkiem od towarów i usług tytułem wynagrodzenia.