UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 31 marca 2014 roku Sąd Rejonowy dla Łodzi – Śródmieścia w Łodzi zasądził od pozwanego Biura Studiów i (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Ł. na rzecz powoda Skarbu Państwa – Prezydenta Miasta Ł. kwotę 8766,62 złote z ustawowymi odsetkami od kwoty 8760,92 złote za okres od dnia 1 kwietnia 2013 roku do dnia zapłaty oraz kwotę 1200 złotych tytułem zwrotu kosztów procesu, a także orzekł o kosztach tymczasowo poniesionych przez Skarb Państwa.

Apelację od powyższego wyroku wywiódł pozwany podnosząc zarzut naruszenia art. 5 k.c. poprzez jego niezastosowanie i uznanie, że strona pozwana nie wykazała, że żądanie dochodzonej kwoty jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego, podczas gdy w swoim sprzeciwie od nakazu zapłaty pozwany wskazał, iż żądana przez powoda wysokość opłaty za użytkowanie wieczyste narusza zasady współżycia społecznego, z uwagi na swoją wygórowaną wysokość.

W konkluzji skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie powództwa w całości i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów procesu, ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy Sadowi I instancji do ponownego rozpatrzenia z pozostawieniem temu Sądowi rozstrzygnięcia o kosztach instancji odwoławczej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest niezasadna i jako taka podlega oddaleniu.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że niniejsza sprawa podlegała rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym. W postępowaniu uproszczonym zaś, zgodnie z art. 505 ¹³ § 2 k.p.c., jeżeli Sąd II instancji nie przeprowadził postępowania dowodowego, uzasadnienie wyroku powinno zawierać jedynie podstawy prawne wyroku z przytoczeniem przepisów prawa.

Ustalenia faktyczne, jak również ocena prawna przedstawiona w uzasadnieniu zaskarżonego orzeczenia przez Sąd Rejonowy, znajdują pełną akceptację Sądu Okręgowego.

Odnosząc się do podniesionego w apelacji zarzutu naruszenia art. 5 k.c. wyrazić należy przekonanie, iż nie zasługuje on na uwzględnienie. Pozwany uchybienia zasadom współżycia społecznego upatruje w żądaniu przez powoda opłaty za użytkowanie wieczyste w wygórowanej wysokości zagrażającej niepowetowaną szkodą w jego finansach, gdyż jako przedsiębiorca odczuł dotkliwie skutki kryzysu gospodarczego.

W ocenie Sądu Okręgowego, tak skonstruowany zarzut nie może odnieść zamierzonego skutku w postaci oddalenia powództwa. Za dominujący w piśmiennictwie i ugruntowany w orzecznictwie uznaje się pogląd, że to strona, która usiłuje wywieść skutki prawne wynikające z treści art. 5 k.c., zgodnie ze spoczywającym na niej ciężarem dowodu, powinna wskazać jaką przyjętą w społeczeństwie zasadę współżycia społecznego naruszył przeciwnik swym postępowaniem, samo zaś powołanie się na klauzulę generalną, bez uściślenia okoliczności, w jakich mogłaby ona mieć zastosowanie jest niewystarczające. Pozwany temu obowiązkowi niewątpliwie nie sprostał.

Niezależnie od powyższego podkreślić należy, iż stosowanie art. 5 k.c. ma charakter wyjątkowy. Jak wielokrotnie podkreślał Sąd Najwyższy, odmowa udzielenia ochrony prawnej ze względu na nadużycie prawa podmiotowego musi być uzasadniona faktem naruszenia przez uprawnionego elementarnych wartości należących do systemu norm powszechnie akceptowanych w społeczeństwie. W okolicznościach rozpoznawanej sprawy nie sposób jednak skutecznie zarzucić powodowi wykorzystania jego uprawnienia do żądania uiszczenia opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego. Pozwany nie miał racjonalnie uzasadnionych podstaw do oczekiwania, a tym bardziej wymagania od powoda, który zażądał uiszczenia opłaty i jej nie otrzymał, że uzna nadrzędną wartość i potrzebę ochrony interesu pozwanego i nie skorzysta ze swych uprawnień mających na celu ochronę jego własnych interesów ekonomicznych tym bardziej, że niewątpliwie realizował on także cel założony przez ustawodawcę. Skarżący wskazując, że zachowanie powoda nie odpowiadało oczekiwanej przez niego rezygnacji z dochodzenia opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego w należnej mu wysokości, nie uzasadnił jednocześnie w sposób przekonujący, dlaczego w sytuacji konfliktu interesów stron należałoby przyznać prymat właśnie interesowi ekonomicznemu pozwanego, jako przedstawiającemu większą wartość niż interes ekonomiczny powoda. Podkreślić trzeba, iż pozwany prowadząc działalność gospodarczą nie może przerzucać związanego z nim ekonomicznego ryzyka na powoda. Co prawda ocena nadużycia prawa przez pryzmat art. 5 k.c. nie wyklucza jej stosowania także w stosunkach pomiędzy podmiotami nie będącymi osobami fizycznymi, w tym także w stosunku do przedsiębiorców, ale należy ją ujmować z punktu widzenia wolnorynkowego w zakresie stosunków gospodarczych systemu obrotu prawnego. Pozwany funkcjonując w obrocie gospodarczym winien przewidywać i uwzględniać wszelkie możliwe scenariusze ekonomiczne, zwłaszcza w sytuacji, gdy związane z nimi obowiązki i ciężary finansowe są przewidziane w obowiązujących przepisach prawa, nie zaś bezpodstawnie liczyć, że nie zostaną one zrealizowane.

Powszechnie przyjmuje się, że wykonywanie uprawnień płynących z każdego prawa podmiotowego korzysta z domniemania wykonywania tego prawa zgodnie z zasadami współżycia społecznego. W sytuacji z jaką mamy do czynienia w niniejszej sprawie uprawnienie do żądania przez powoda od pozwanego uiszczenia opłaty za użytkowanie wieczyste nieruchomości w wysokości wskazanej w pozwie nie budzi żadnych wątpliwości. Wysokość dochodzonej przez powoda opłaty została bowiem ustalona prawomocnym orzeczeniem Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia 31 sierpnia 2011 roku.

W tym miejscu zachodzi potrzeba wyjaśnienia, iż stosowanie klauzuli przewidzianej w przepisie art. 5 k.c. wymaga szczególnej powściągliwości w sytuacji, gdy zabezpieczenie interesu pozwanego może nastąpić także przy pomocy innych środków prawnych. Odnosząc tę uwagę do stanu faktycznego rozpoznawanej sprawy trzeba zauważyć, iż w obowiązującym systemie prawnym ukształtowanym w omawianym zakresie przede wszystkim w oparciu o przepisy ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 roku o gospodarce nieruchomościami (Dz.U.2014.518 tekst jedn. ze zm.) dla użytkownika wieczystego kwestionującego aktualizację wysokości opłaty przewidziano możliwość skorzystania z uprawnienia do wystąpienia przed samorządowym kolegium odwoławczym z wnioskiem o ustalenie, że podwyższenie opłaty przez właściciela gruntu jest nieuzasadnione. Pozwany nie zgadzając się z podwyższeniem opłaty rocznej z tytułu użytkowania wieczystego winien zatem realizować swoje uprawnienie w trybie ustawy o gospodarce nieruchomościami wykorzystując przewidzianą w niej procedurę kontroli zasadności aktualizacji opłaty rocznej przez samorządowe kolegium odwoławcze i Sąd powszechny. Tymczasem w wyniku zainicjowanego przez skarżącego postępowania przed kolegium zapadło orzeczenie w przedmiocie aktualizacji opłaty rocznej z dnia 31 sierpnia 2011 roku, które nie zostało zaskarżone sprzeciwem i jest prawomocne. Z tego względu, w niniejszej sprawie o zapłatę nowej opłaty Sąd nie jest uprawniony do badania zasadności wypowiedzenia zmieniającego wysokość opłaty i prawidłowości ustalenia jej wysokości.

Mając powyższe na uwadze, Sąd Okręgowy uznał, iż apelacja nie zawiera uzasadnionych zarzutów mogących podważyć stanowisko Sądu Rejonowego, a tym samym jako bezzasadna podlega oddaleniu na podstawie art. 385 k.p.c..