UZASADNIENIE

W pozwie skierowanym do Sądu Okręgowego w Sieradzu w dniu 07 lutego 2012r. (data wpływu) powód R. S. wniósł o zasądzenie od Skarbu Państwa (...) Zarządu (...) w B. kwot:

- 66 000,00 zł tytułem kosztów nakładów niezbędnych do rewitalizacji akustycznej budynku mieszkalnego położonego na działce nr (...) w miejscowości B. gmina B.,

- 100 00,00 zł tytułem odszkodowania w związku ze spadkiem wartości rynkowej wskazanej nieruchomości,

wraz z odsetkami ustawowymi za zwłokę od daty doręczenia pozwanemu odpisu pozwu do dnia zapłaty oraz kosztami procesu.

W odpowiedzi na pozew strona pozwana – Skarb Państwa (...) Zarząd (...) w B. zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa wniosła o oddalenie powództwa w całości podnosząc, że uchwała Sejmiku Województwa (...) z 9 lutego 2010r. nr (...) nie zmienia sposobu przeznaczenia nieruchomości powoda. Pozwany zarzucał ponadto, że strona powodowa nie dowiodła,
a nawet nie uprawdopodobniła spadku wartości nieruchomości, a tym bardziej istnienia związku przyczynowego pomiędzy wprowadzeniem uchwały a rzekomą utratą wartości. Odnosząc się do kwestii dochodzonego przez powodów odszkodowania z tytułu kosztów rewitalizacji akustycznej budynku, pozwany podkreślił, że przed sprecyzowaniem zakresu prac i inwestycji, których poczynienie jest konieczne w celu wyciszenia budynku, należy ocenić czy budynek mieszkalny przed dniem wejścia w życie uchwały spełniał normy wynikające z obowiązujących wcześniej przepisów (odpowiedź na pozew – k. 23-27).

Pismem z 20 sierpnia 2014r. strona powodowa zmieniła wysokość dochodzonego pozwem kwoty odszkodowania z tytułu spadku wartości nieruchomości, wnosząc
o zasądzenie od pozwanego kwoty 12 600,00 zł z tego tytułu.

Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

R. S. jest właścicielem nieruchomości gruntowej oznaczonej numerem działki (...) o powierzchni 0,4900 ha, dla której Sąd Rejonowy w Łasku V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...). (bezsporne)

W dniu 09 lutego 2010r. Sejmik Województwa (...) podjął uchwałę
Nr (...) w sprawie utworzenia obszaru ograniczonego użytkowania lotniska Ł.
(Dz. U. Woj. (...) Nr 2010.88.689 z 29 marca 2010 roku). Przedmiotowa uchwała weszła w życie 13 kwietnia 2010r. Na jej podstawie obszar ograniczonego użytkowania został podzielony na dwa podobszary oznaczone symbolami A (podobszar, którego granicę wewnętrzną wyznacza granica terenu lotniska, zewnętrzną natomiast wyznacza izolinia równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy – przydział czasu od godz. 22.00 do 6.00 - wyrażonego wskaźnikiem hałasu L AeqN = 50 dB) i podobszar B (granicę wewnętrzną wyznacza izolinia równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy, wyrażonego wskaźnikiem hałasu L AeqN = 50 dB, zewnętrzną granicę podobszaru B wyznacza izolinia równoważnego poziomu dźwięku A dla pory nocy, wyrażonego wskaźnikiem hałasu L AeqN = 45 dB).

Uchwała Sejmiku Województwa (...) Nr (...) ogranicza właścicieli działek położonych w obszarze ograniczonego użytkowania w ten sposób, że nie mogą oni skutecznie dochodzić zaniechania emisji hałasu przez lotnisko. Ponadto w obszarze
B wymieniona uchwała wprowadziła zakaz (§ 8, § 9):

- tworzenia stref ochronnych A uzdrowisk,

- przeznaczenia terenu pod budowę: szpitali, domów opieki społecznej, obiektów związanych ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działających w porze nocy,

- zmiany sposobu użytkowania obiektów budowlanych w całości lub części
na szpitale, domy opieki społecznej oraz obiekty związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieży, działające w porze nocy.

W § 11 uchwały wprowadzono także następujące wymagania techniczne dotyczące budynków:

- w budynkach nowo projektowanych należy zapewnić izolacyjność ścian zewnętrznych, okien, drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów, zgodnie
z Polskimi Normami dotyczącymi izolacyjności przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych,

- w budynkach istniejących należy zastosować zabezpieczenia zapewniające izolacyjność ścian zewnętrznych, okien, drzwi ścianach zewnętrznych, dachów
i stropodachów, zgodnie z Polskimi Normami dotyczącymi izolacyjności przegród
w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych.

(dowód: Uchwała Sejmiku Województwa (...) nr (...) z 9 lutego 2010 r. , opinia biegłego K. N. k. 65, k. 36-38 opinii)

Stanowiącą własność powoda nieruchomość usytuowana jest w obrębie ewidencyjnym B. (gmina B., powiat (...), województwo (...)), oznaczona jest jako jednostka rejestrowa G.55 o powierzchni 0,48 ha. Składa się z: gruntów ornych kl. R VI (0,15 ha), lasów Ls V (0,10 ha), lasów Ls VI (0,13 ha) oraz nieużytków N (0,10 ha). Nieruchomość znajduje się w całości w obszarze ograniczonego użytkowania w podobszarze B.

(dowód: opinia biegłego K. N. – k. 65,k 5-11 opinii)

Gmina B. nie posiada aktualnego planu zagospodarowania przestrzennego, co wynika z art. 87 ust. 3 ustawy z 27 marca 2003r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (tekst jedn. Dz. U. z 2012r. poz. 647 z późn. zm.), na podstawie którego obowiązujące w dniu wejścia w życie ustawy miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego uchwalone przed dniem 1 stycznia 1995r. wygasły w dniu 31 grudnia 2003r. Aktualnie obowiązuje studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy przyjęte uchwałą Rady Gminy w B. nr V/38/07 z 15 lutego 2007r. Z informacji
w nim przedstawionych wynika, że według aktualnych uwarunkowań przedmiotowa nieruchomość usytuowana jest na różnych obszarach: w pasie przy drodze, na głębokość 75 m od drogi przeznaczona jest pod zabudowę mieszkaniową plombową w zabudowie zagrodowej (M./RM), natomiast pozostała część działki to grunty rolne. W podobszarze B nie występują ograniczenia zabudowy dla gruntów przeznaczonych pod zabudowę. Brak jest również ograniczeń w odniesieniu do gruntów określonych w studium jako grunty rolne oznaczone symbolami R, niezależnie od usytuowania w poszczególnych podobszarach.

(dowód: opinia biegłego K. N. – k. 65, k 5-11 opinii)

Istniejący na działce nr (...) budynek mieszkalny jednorodzinny jest obiektem parterowym, niepodpiwniczonym, z poddaszem nieużytkowym, zrealizowanym w latach 60-tych, po generalnym remoncie przeprowadzonym w 2007r. Zbudowany jest z betonu żwirowego, ściany – murowane z cegły ceramicznej pełnej, zewnętrzna warstwa izolacyjna ze styropianu 10 cm, licowane tynkiem strukturalnym cienkowarstwowym na siatce; strop – ceramiczny na tregrach stalowych; dach dwuspadowy o konstrukcji drewnianej, pokryty blachodachówką, izolowany wełną mineralną 15 cm. Powierzchnia zabudowy wynosi 104,4 m², a powierzchnia użytkowa 75,5 m².

(dowód: opinia biegłego K. N. k. 65, k. 12 opinii)

Budynek znajduje się w odległości 1100 m od trasy startów i podejść
do lądowania.

W chwili obecnej nie jest możliwe ustalenie parametrów hałasu lotniczego, występującego na nieruchomości w latach 1966 – 1967, w których budynek został wzniesiony. Decydujący wpływ na izolacyjność akustyczną ma stolarka okien i drzwi zewnętrznych. W latach 2004-2007 w budynku wymieniono okna ze skrzynkowych na jednoramowe z szybami zespolonymi oraz drzwi zewnętrzne
i wewnętrzne. Nie ma możliwości dokonania ilościowej oceny izolacyjności akustycznej zastosowanych oryginalnych okien skrzynkowych oraz drzwi, a tym samym nie jest możliwa ocena wcześniejszej izolacyjności akustycznej budynku. Nie można ustalić, jakie wymagania ilościowe w zakresie izolacyjności akustycznej powinien był spełniać budynek przy jego projektowaniu i wznoszeniu. W odniesieniu do izolacyjności akustycznej budynku i jej zgodności z ówczesnymi wymaganiami można stwierdzić jedynie, że zastosowane przegrody i elementy budowlane odpowiadały ówczesnej praktyce budowlanej.

Aktualnie izolacyjność akustyczna obydwu pokojów jest zbyt mała, szczególnie dla hałasu lotniczego o charakterze niskoczęstotliwościowym. Deficyt izolacyjności wynosi do 4 dB w pokoju nr (...), do 7 dB w pokoju nr (...) i do 3 dB w kuchni.

Dla zapewnienia odpowiedniego klimatu akustycznego w domu powoda należy wykonać następujące prace konieczne:

1/ w obydwu pokojach i w kuchni, do każdego istniejącego okna (łącznie 4 okna) należy dostawić po stronie wewnętrznej okno dodatkowe, otwierane, z szybą zespoloną. Pustka pomiędzy oknem istniejącym i dodatkowym powinna wynosić co najmniej 10 cm. Alternatywnie dopuszcza się wymianę okien w ww. pomieszczeniach na okna o klasie akustycznej OK2-32 ( (...) ^ 34 dB). Przy wymianie okien dopuszcza się zastosowanie nawiewników okiennych. W takim przypadku należy zastosować nawiewniki o wartości parametru D.,A26 równej co najmniej 40 dB. W przypadku nawiewnika regulowanego jego parametr Dn,e,A2 powinien spełniać to wymaganie dla wszystkich położeń z zakresu roboczego,

2/ drzwi zewnętrzne należy wymienić na drzwi o klasie akustycznej co najmniej D22-23 (RA2 ^25 dB),

3/ należy zwiększyć izolacyjność akustyczną przegród przykrywających pomieszczenia

a) istniejące poszycie wewnętrzne dachu, które stanowi mata lsover (częściowo
pokryta folią) należy na całej powierzchni uzupełnić poprzez podbicie płytami
gipsowo-kartonowymi o grubości 12,5 mm,

b) do każdego z 2 istniejących okien w ścianach szczytowych budynku należy dostawić
po stronie wewnętrznej okno dodatkowe oszklone szybą pojedynczą. Pustka
pomiędzy oknem istniejącym i dodatkowym powinna wynosić co najmniej 10 cm.
Alternatywnie dopuszcza się wymianę na okno z szybą zespoloną,

4/ istniejący nawiewnik ścienny w wschodniej ścianie budynku należy wymienić na nawiewnik wyposażony w tłumik akustyczny. Należy zastosować nawiewniki o wartości parametru Dn,e,A2 równej co najmniej 40 dB.

W budynku powoda zaleca się nadto wyposażyć w klimatyzatory obydwa pokoje. Dopuszcza się zastosowanie klimatyzatorów, których maksymalny poziom dźwięku
A w pomieszczeniu nie przekracza 30 dB. Zaleca się zastosowanie klimatyzatorów przeznaczonych do pomieszczeń mieszkalnych, w szczególności klimatyzatorów ściennych typu split w technologii inwerterowej. Przy montażu klimatyzatora nie wolno dopuścić
do obniżenia izolacyjności akustycznej ściany zewnętrznej, w szczególności wskutek przenikania hałasu w miejscu przejścia instalacji klimatyzacyjnej przez ścianę.

(dowód: opinia biegłych z Politechniki (...) w zakresie akustyki budowlanej k. 108-123).

Wartość rynkowa wydzielonej części nieruchomości powoda – działki zabudowanej
nr 7/1 wynosi 172 700,00 zł. Wskaźnik utraty wartości nieruchomości zabudowanych dla podobszaru B strefy ograniczonego użytkowania kształtuje się na poziomie 7,3 %.

(dowód: opinia biegłego K. N. k. 65, k. 27-31 opinii).

Zakres rzeczowy niezbędnych nakładów w celu zapewnienia odpowiedniego klimatu akustycznego budynku mieszkalnego powodów obejmuje następujące prace:

- zamontowanie dodatkowych okien w pokojach, kuchni i na poddaszu,

- zamontowanie 4 sztuk nawiewników okiennych, w tym jednego w miejsce istniejącego nawiewnika o obniżonych parametrach,

- wymiana drzwi zewnętrznych,

- montaż klimatyzatorów w 2 pokojach.

Wartość robót niezbędnych dla zapewnienia odpowiedniego klimatu akustycznego budynku mieszkalnego stanowi kwotę brutto 14 657,00 zł.

(dowód: opinia biegłego K. N. k. 214-218 )

Powyższych ustaleń Sąd dokonał na podstawie dowodów z powołanych dokumentów, których prawdziwości nie kwestionowała żadna ze stron, a Sąd nie znalazł żadnych podstaw, by czynić to z urzędu. Ponadto wykorzystano sporządzone na potrzeby niniejszego postępowania opinie biegłych. Opinie te są jasne, wewnętrznie niesprzeczne oraz naukowo i logicznie uzasadnione, a także w pełni z sobą korelują i wzajemnie się uzupełniają. Zostały wydane po dokonaniu oględzin nieruchomości i analizie dotyczących ich stanu prawnego dokumentów, z uwzględnieniem zasad fachowej wiedzy i doświadczenia zawodowego.

Biegli w opiniach uzupełniających odpowiedzieli na wątpliwości i pytania stron,
w sposób należyty ustosunkowali się do stawianych zarzutów i w sposób wyczerpujący wyjaśnili i uzasadnili, a w konsekwencji również podtrzymali swoje wcześniejsze stanowiska. Sąd nie dostrzegł przy tym żadnych czynników osłabiających zaufanie do wiedzy biegłych
i ich bezstronności, ani żadnych ważnych powodów, które zmuszałyby do dopuszczenia dowodu z opinii innych specjalistów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powództwo R. S. zasługuje na częściowe uwzględnienie.

Stosownie do treści art. 129 ust. 2 ustawy Prawo ochrony środowiska z 27 kwietnia 2001r. (Dz. U. z 2008 roku Nr 25, poz. 150 z późn. zm.), w związku z ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości jej właściciel może żądać odszkodowania za poniesioną szkodę. Szkoda obejmuje również zmniejszenie wartości nieruchomości. Przesłankami wynikającej z powyższej regulacji odpowiedzialności są: wejście w życie rozporządzenia
lub aktu prawa miejscowego powodującego ograniczenie sposobu korzystania
z nieruchomości, szkoda poniesiona przez właściciela nieruchomości, jej użytkownika wieczystego lub osobę, której przysługuje prawo rzeczowe do nieruchomości i związek przyczynowy między wprowadzonym ograniczeniem sposobu korzystania z nieruchomości a szkodą.

Na działce powoda została zrealizowana zabudowa mieszkaniowa i związku z usytuowaniem w podobszarze B strefy nie dotyczą jej ograniczenia związane z przeznaczeniem nieruchomości. Tym niemniej w judykaturze podkreśla się, że mówiąc o obszarze ograniczonego użytkowania trzeba dostrzegać z jednej strony związane z jego utworzeniem ograniczenia w zakresie sposobu korzystania z nieruchomości, z drugiej natomiast przyczyny, które legły u podstaw utworzenia tego obszaru. Obszar ograniczonego użytkowania ingeruje w prawo własności i w sferę wolności właściciela, wobec czego wyszczególnienie sytuacji, w których dojdzie do utworzenia go, jest wyczerpujące i wymaga uprzednio stwierdzenia, że zastosowanie najlepszych dostępnych metod i środków nie doprowadziło do utrzymania dopuszczalnych warunków środowiska. Samo już zatem utworzenie obszaru ograniczonego użytkowania wskazuje na negatywne oddziaływanie lotniska na środowisko w stopniu wymagającym wprowadzenia ograniczeń w wykonywaniu prawa własności (por. wyrok Sądu Najwyższego z 25 lutego 2009 r., II CSK 565/08, wyrok Sądu Najwyższego z 25 lutego 2009 r., II CSK 546/08, niepubl., lex 528219). Zatem w związku z ustanowieniem obszaru ograniczonego użytkowania pozostaje nie tylko obniżenie wartości nieruchomości, będące następstwem ograniczeń przewidzianych bezpośrednio w treści uchwały o utworzeniu obszaru (zwłaszcza dotyczących ograniczeń zabudowy), lecz także obniżenie wartości nieruchomości wynikające z tego, że wskutek wejścia w życie rozporządzenia doszło do zawężenia granic własności (art. 140 k.c. w zw. z art. 144 k.c.), a tym samym ścieśnienia wyłącznego władztwa właściciela względem nieruchomości położonej na obszarze ograniczonego użytkowania. Powód nie może bowiem skutecznie dochodzić zaniechania immisji w postaci generowania przez lotnisko nadmiernego hałasu, czyli realizować uprawnień związanych z podejmowaniem działań ochronnych wobec swojej własności (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z 18 listopada 2010 r., I ACa 884/10, lex 756735).

Wobec powyższego oraz mając na uwadze opinię biegłego rzeczoznawcy K. N., uwzględniając ustalony przez tego biegłego dla podobszaru B współczynnik utraty wartości wynoszący 7,3 %, Sąd Okręgowy ustalił wartość szkody z tego tytułu na kwotę 12 600,00 zł (wartość nieruchomości – 172 700,00 zł x 7,3 %).

Stosownie do treści art. 136 ust. 3 w/w ustawy, w razie określenia na obszarze ograniczonego użytkowania wymagań technicznych dotyczących budynków szkodą, o której mowa w przepisie art. 129 ust. 2 ustawy, są także koszty poniesione w celu wypełnienia tych wymagań przez istniejące budynki.

Uchwała Sejmiku Województwa (...) nr (...) wprowadziła wymóg zastosowania w istniejących budynkach zabezpieczeń zapewniających izolacyjność ścian zewnętrznych, okien, drzwi w ścianach zewnętrznych, dachów i stropodachów, zgodnie
z Polskimi Normami dotyczącymi izolacyjności przegród w budynkach oraz izolacyjności akustycznej elementów budowlanych. Obowiązek naprawienia szkody po stronie pozwanej polega zatem na uiszczeniu odpowiedniej sumy pieniężnej, odpowiadającej wartości prac koniecznych do wykonania wskazanych nakładów rewitalizacyjnych. Poniesienie tych nakładów pozwoli na uniknięcie hałasu przekraczającego poziomy normatywne,
a tym samym na korzystanie z budynku zgodnie z jego przeznaczeniem. Ewentualne podwyższenie komfortu jako „skutek uboczny” rewitalizacji nie może w ocenie Sądu uzasadniać obniżenia należnego odszkodowania, bowiem właściciel budynku mieszkalnego winien otrzymać pełną rekompensatę kosztów utworzenia w nim warunków zapewniających ochronę prze szkodliwymi dla zdrowia skutkami hałasu. Potencjalne podwyższenie standardu budynku jest również niejako kompensowane przez obniżenie atrakcyjności rynkowej wynikające z położenia w strefie, w której występują określone niedogodności.

Trzeba pamiętać, że ogólnie obowiązujące przepisy prawa budowlanego nie przewidują wobec inwestorów żadnych obowiązków i sankcji w razie niezapewnienia właściwego klimatu akustycznego budynku mieszkalnego. Źródłem powstania obowiązku odszkodowawczego jest wprowadzenie konieczności sprostania określonym wymogom przekraczającym obowiązujące w budynkach istniejących poza strefą ograniczonego użytkowania. Z tego względu koszty związane z zapewnieniem w budynku powoda właściwego klimatu akustycznego są bezpośrednim uszczerbkiem związanym z ustanowieniem strefy ograniczonego użytkowania.

Budynek przeznaczony na potrzeby mieszkaniowe wymaga ochrony akustycznej, podlegając tym samym ochronie przed hałasem na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Budynek powoda nie spełnia obowiązujących wymogów i nie zapewnia należytego klimatu akustycznego. W celu ochrony akustycznej konieczne jest poczynienie nakładów, których łączne koszty biegły określił na kwotę 14 657 zł. Zakres koniecznych do wykonania w tej mierze prac wynikał bezpośrednio z opinii Politechniki (...), natomiast biegły K. N., określając jedynie następczo wartość prac, przyjął rozwiązania uwzględniające stan istniejący w dacie sporządzania opinii, zapewniające spełnienie wymagań akustycznych przy optymalizacji kosztów.

W związku z tym Sąd uznał, iż R. S. przysługuje odszkodowanie w łącznej wysokości 27 257,00 złotych, natomiast w pozostałym, zakresie powództwo podlega oddaleniu.

O odsetkach od zasądzonego roszczenia Sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c., zasądzając je od dnia 12 kwietnia 2012 roku – tj. o dnia doręczenia pozwu stronie pozwanej. Termin spełnienia świadczenia odszkodowawczego nie jest oznaczony, ani nie wynika
z właściwości zobowiązania, jego wymagalność należy określać zgodnie z art. 455 k.c.,
a więc niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania zobowiązania. Zatem roszczenie odszkodowawcze staje się pieniężnym po skonkretyzowaniu jako żądania zapłaty określonej sumy. Opóźnienie w zapłacie po takim wezwaniu rodzi roszczenie o zasądzenie odsetek ustawowych, zgodnie z art. 481 § 1 k.c.

Żaden przepis ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 roku prawo o ochronie środowiska, (art. 129 – 136), która stanowi podstawę odpowiedzialności pozwanego, nie przewiduje konieczności ustalenia przez sąd wysokości odszkodowania. Wyrok sądu w tym zakresie nie ma charakteru konstytutywnego, nie jest zatem źródłem zobowiązania pozwanego do zapłaty, pozostaje nim ograniczenie sposobu korzystania z nieruchomości. Szkoda powstaje w dacie wejścia w życie uchwały wprowadzającej strefę ograniczonego użytkowania i w sprawie niniejszej brak jest podstaw do przyjęcia, że ustalona kwota odszkodowania odbiega w jakimkolwiek stopniu od wartości szkody właśnie z tej daty, co mogłoby stanowić podstawę zasądzenia odsetek od daty wyrokowania.

O kosztach procesu orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., znosząc je wzajemnie między stronami.

O zwrocie wydatków poniesionych tymczasowo przez Skarb Państwa, Sąd orzekł
na podstawie art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. z 2010 roku, Dz. U. Nr 90, poz. 594 ze zm.), nakazując je pobrać stosunkowo do wyniku sprawy odpowiednio w kwocie 5 019,03 zł od powoda z zasądzonego roszczenia i w kwocie
2 823,00 od pozwanego. Zgodnie bowiem z treścią art. 94 ustawy o kosztach sądowych
w sprawach cywilnych Skarb Państwa nie ma obowiązku ponoszenia jedynie opłat sądowych, co nie dotyczy poniesionych w toku procesu wydatków

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE