UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dnia 25 października 2012r. Sąd Okręgowy w Łodzi w sprawie z powództwa A. T. przeciwko Skarbowi Państwa – Zakładowi Karnemu w Ł. o zadośćuczynienie – uchylił wyrok zaoczny z dnia z dnia 27 stycznia 2011wydany przez Sąd Okręgowy w punkcie 1; oddalił powództwo i nie obciążył powoda kosztami procesu.

Wyrokiem zaocznym z dnia 27 stycznia 2011 roku Sąd Okręgowy w Łodzi I Wydział Cywilny zasądził od Skarbu Państwa Zakładu Karnego w Ł. na rzecz A. T. kwotę 85.000 złotych z ustawowymi odsetkami od dnia 16 sierpnia 2010 roku , a także przyznał r. pr. R. R. prowadzącemu kancelarię Radcy Prawnego w Ł. ul. (...) z funduszu Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Łodzi kwotę 4.428 złotych obejmującą 23% podatek VAT tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu .

W dniu 11 lutego 2011 roku pełnomocnik pozwanego Skarbu Państwa – Zakładu Karnego w Ł. złożył skutecznie sprzeciw od wyroku zaocznego Sądu Okręgowego w Łodzi I Wydziału Cywilnego z dnia 27 stycznia 2011 roku, wnosząc o uchylenie tego wyroku zaocznego i o odrzucenie pozwu w części, w której powód żąda zasądzenie na swoją rzecz odszkodowania w wysokości 50.000 złotych z tytułu przebywania w Zakładzie Karnym w Ł. w okresie od dnia 16 kwietnia 2008 roku do dnia 11 sierpnia 2009 roku w przeludnionych celach, w których na jedną osobę przypadało mniej niż 3 m² powierzchni mieszkalnej celi oraz o oddalenie powództwa w pozostałym zakresie, a także o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Uzasadniając żądanie odrzucenia pozwu w wyżej wskazanym zakresie, pełnomocnik pozwanego podał, że stosownie do treści art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. winno ono ulec odrzuceniu, bowiem między tymi samymi stronami i o to samo roszczenie sprawa została już prawomocnie osądzona przez Sąd Rejonowy w Łowiczu w I Wydziale Cywilnym (sygn. akt IC 228/09) – powód dochodził odszkodowania w wysokości 48.000 złotych z tytułu osadzenia go w Zakładzie Karnym w Ł. w okresie od dnia 16 kwietnia 2008 roku do dnia 11 sierpnia 2009 roku w celach przeludnionych, co spowodowało u niego m.in. pogorszenie stanu zdrowia psychicznego i zmuszało go do spożywania posiłków w niegodnych warunkach (prawomocnym wyrokiem zaocznym z dnia 13 kwietnia 2010 roku Sąd Rejonowy w Łowiczu I Wydział Cywilny oddalił przedmiotowe powództwo). Podał nadto, że w niniejszej natomiast sprawie powód dochodzi m.in. również odszkodowania w wysokości 50.000 złotych za osadzenie go w Zakładzie Karnym w Ł. w okresie od dnia 16 kwietnia 2008 roku do dnia 11 sierpnia 2009 roku w celach przeludnionych, w których w związku z przeludnieniem nie zapewniono mu odpowiednich warunków odbywania kary.

Sąd Okręgowy ustalił, że powód A. T. karę pozbawienia wolności odbywał w kilku jednostkach penitencjarnych (m.in. w Zakładzie Karnym w P., w Zakładzie Karnym w K.). W okresie od dnia 16 kwietnia 2008 roku do dnia 11 sierpnia 2009 roku powód osadzony był w Zakładzie Karnym w Łowiczu. W październiku 2012 roku powód – po odbyciu kary pozbawienia wolności – opuścił jednostkę penitencjarną, w której był osadzony.

W czasie osadzenia w Zakładzie Karnym w Ł. w okresie od dnia 16 kwietnia 2008 roku do dnia 11 sierpnia 2009 roku A. T. przebywał:

-: w okresie od dnia 16 kwietnia 2008 roku do dnia 18 kwietnia 2008 roku w celi nr 207 o powierzchni mieszkalnej (...) m² przeznaczonej dla 5 osób;
-: w okresie od dnia 18 kwietnia 2008 roku do dnia 19 kwietnia 2008 roku w celi nr 105 o powierzchni mieszkalnej (...) m² przeznaczonej dla 5 osób;
-: w okresie od dnia 19 kwietnia 2008 roku do dnia 22 kwietnia 2008 roku w celi nr 501 o powierzchni mieszkalnej (...) m² przeznaczonej dla 11 osób;
-: w okresie od dnia 22 kwietnia 2008 roku do dnia 12 sierpnia 2008 roku w celi nr 108 o powierzchni mieszkalnej (...) m² przeznaczonej dla 5 osób;
-: w okresie od dnia 12 sierpnia 2008 roku do dnia 11 sierpnia 2009 roku w celi nr 109 o powierzchni mieszkalnej (...) m² przeznaczonej dla 5 osób.

Cele w Zakładzie Karnym w Ł. (również cele, w których przebywał powód) wyposażone były w podstawowy sprzęt kwaterunkowy, który był stary i zniszczony tj. w łóżka do spania oddzielne dla każdego osadzonego, szafki, taborety, stół, miskę. Zdarzało się, że w jednej szafce była przechowywana żywność i środki chemiczne. W czasie osadzenia powoda w Zakładzie Karnym w Ł., zdarzały się również sytuacje, że niektórzy osadzeni spożywali posiłki, siedząc na łóżkach. Osadzeni dostawali materac, koc, prześcieradło, ręczniki. Okna w celach były stare i nieszczelne. W celach wydzielony był kącik sanitarny (zamurowana ubikacja oraz umywalka). W kąciku sanitarnym nie można było się wykąpać. W celach była zimna woda. Jeden raz w tygodniu skazani mieli kąpiel w łaźni i wówczas dostępna była ciepła woda. Osadzeni prali i suszyli ubrania w celach. Zdarzało się tak, że w celach, w których przebywał powód, były pozrywane płytki na podłogach, na ścianach była wilgoć, pleśń i grzyb. W 2008 roku w Zakładzie Karnym w Ł. były prowadzone remonty (m.in. w celi numer 108 i w celi numer 109).

Skazani otrzymywali 3 posiłki dziennie (jeden posiłek ciepły). Zdarzało się, że w okresach świątecznych były ciepłe kolacje. Posiłki były przygotowywane zgodnie z przepisami – zachowana była ich kaloryczność i skład chemiczny. Jadłospis był podpisywany przez kierownika działu kwatermistrzowskiego (jadłospis sprawdzał lekarz, a potem zatwierdzał dyrektor). Kwestia wyżywienia nadzorowana była przez służby wewnętrzne i zewnętrzne (Sanepid z Ł. i z Ł.). Z takich kontroli sporządzone były protokoły. Na oddziale znajdowały się maszynki do gotowania i osadzeni mogli gotować jedzenie.

W Zakładzie Karnym w Ł. była możliwość uczestniczenia w zajęciach kulturalno – oświatowych (konkursy sportowe i historyczne, które organizowali więźniowie, w tym powód), a także w zajęciach sportowych (była siłownia, boisko do siatkówki i do piłki nożnej). Powód nie brał udziału w zajęciach i zawodach sportowych, o czym samodzielnie podjął decyzję. W pewnym okresie czasu na oddziale, na którym przebywał powód nie było świetlicy.

Podczas pobytu w Zakładzie Karnym w Ł. osadzeni poddawani byli kontroli osobistej lub pobieżnej. Kontrola pobieżna polegała na powierzchownym sprawdzeniu, czy osadzony nie posiadał przedmiotów niebezpiecznych (mogło być użyte urządzenie wykrywające metal) – kontrolę taką można było przeprowadzić w każdym miejscu, również na korytarzu. Kontrola osobista polegała na przeprowadzeniu kontroli ubrań osadzonego, bielizny, butów, przedmiotów, które posiadał oraz na oględzinach ciała. Kontrolę taką wykonywali funkcjonariusze tej samej płci w określonym pomieszczeniu – w te czynności nie miały wglądu osoby postronne, tj. inni osadzeni. Podczas kontroli osadzony stał na dywaniku lub na kocu nagi. Do tego celu służyły dyżurki (na niektórych oddziałach były kabiny takie, jak przymierzalnie w sklepach). Na taki cel przeznaczone były też pomieszczenia w innych budynkach np. w magazynie odzieżowym (stosowało się wtedy parawany, zasłony). W czasie, gdy osadzony był sam kontrola mogła odbywać się również w celi mieszkalnej.

W czasie osadzenia w Zakładzie Karnym w Ł. powód skarżył się na dolegliwości kręgosłupa. Powód dostawał leki przeciwbólowe, nasenne i na uspokojenie (miał zalecony przez lekarza T. x 3 i C. x 1 – cały czas brał te leki). Powód skarżył się innym osobom, że lekarz nie chce mu wydać leków, bo uważa go za lekomana i narkomana. Gdy lekarz w Zakładzie Karnym w Ł. nie chciał przepisać powodowi konkretnych leków, to leki takie dostarczała mu matka. W czasie pobytu w Zakładzie Karnym w Ł. powód domagał się skierowania na badanie głowy, ale odmówiono mu z uwagi na brak wskazań do takiego typu badania. Zdarzało się, że powód zgłaszał w Zakładzie Karnym w Ł. bóle głowy i kręgosłupa i wtedy wzywano pogotowie, które po przyjeździe stwierdzało, że wizyty są nieuzasadnione.

Zdarzyła się sytuacja, że powód był ze skargą u Dyrektora Zakładu Karnego w Ł..

Po rozpoznaniu złożonego przez A. T. przeciwko Skarbowi Państwa – Zakładowi Karnemu w Ł. pozwu o zadośćuczynienie w kwocie 48.000 złotych na skutek naruszenia dóbr osobistych w okresie przebywania przez niego w Zakładzie Karnym w Ł. w okresie od dnia 16 kwietnia 2008 roku do dnia 11 sierpnia 2009 roku poprzez przeludnienie w celach, pozbawienie go możliwości rozwijania zainteresowań z uwagi na gwar jaki panował pod celą, czy podupadnięcie na zdrowiu psychicznym związane z nerwowością oraz koniecznością pobierania leków psychotropowych, których w końcu zaczął nadużywać, Sąd Rejonowy w Łowiczu Wydział I Cywilny wyrokiem zaocznym z dnia 13 kwietnia 2010 roku wydanym w sprawie o sygn. akt IC 228/09 oddalił przedmiotowe powództwo.

W jednostkach penitencjarnych, w których przebywał powód były podobne warunki bytowe. Powód nie występował z pozwami przeciwko innym jednostkom penitencjarnym, w których odbywał karę pozbawienia wolności.

Powód A. T. ma 34 lata. Ma wykształcenie podstawowe (podczas osadzenia w Zakładzie Karnym w K. ukończył kurs stolarza). Powód jest bezdzietnym kawalerem. Nie posiada żadnego majątku. Powód ukończył odbywanie kary pozbawienia wolności w październiku 2012 roku. Od tego czasu mieszka u matki w K. i jest na jej utrzymaniu. Obecnie powód stara się o rentę chorobową (wcześniej nie starał się). Powód odbywał karę pozbawienia wolności za dokonywanie kradzieży i rozbojów (w Zakładach Karnych przebywał 6 razy – siedział łącznie ponad 12 lat). Przed osadzeniem w jednostce penitencjarnej, powód mieszkał z matką w starym budownictwie w K. (w miejscu, gdzie mieszka również obecnie). Mieszkanie to składało się z pokoju i kuchni (powód mieszkał w jednym pokoju z matką). Łazienka była na zewnątrz. Również woda była na zewnątrz (dopiero rok temu doprowadzili wodę do wnętrza mieszkania). Przed osadzeniem, powód dorywczo pracował na budowach (nie pracował legalnie). Przez okres 3 miesięcy, kiedy przebywał na wolności, był zarejestrowany jako bezrobotny. Powód miał pieniądze na papierosy, na leki. Część pieniędzy dawał matce, która miała rentę chorobową. Powód żył skromnie. Nie miał samochodu, nie miał komputera, nie wyjeżdżał za granicę. Jedzenie gotowała matka powoda, a czasami powód sam gotował. W domu powód nie miał pralni. Suszył ubrania na podwórku albo na strychu. Powód jest chory od 15 roku życia. Powód ma problemy z zatokami. Powód leczył się u lekarza w K. (dostawał leki przeciwbólowe na kręgosłup). Powód był potrącony przez samochód (pierwszy raz, gdy był dzieckiem, a potem w wieku 14 lat, a także w 2007 roku). Po potrąceniu w 2007 roku, powód był u lekarza rodzinnego, który przepisał mu leki przeciwbólowe. Powód bierze tabletki na kręgosłup (tramal) – 2 razy dziennie przez tydzień, a następnie robi tydzień przerwy. Gdy powód był na wolności (po pobycie w Zakładzie Karnym w P.), zgłosił się na badania do szpitala, z uwagi na opuchnięcie nóg, jednak nie stwierdzono u powoda żadnej choroby.

Powyższy stan faktyczny, Sąd Okręgowy ustalił w oparciu o materiał dowodowy zebrany w sprawie w postaci załączonych do akt dokumentów, których prawdziwość nie była kwestionowana przez żadną ze stron postępowania. Ustalając stan faktyczny, Sąd wziął również pod uwagę częściowo zeznania powoda złożone na okoliczność warunków odbywania kary w Zakładzie Karnym w Ł., a także zeznania świadków: T. S. złożone na okoliczność warunków bytowych w celach, w których powód był zakwaterowany, skarg i wniosków składanych przez powoda, K. K. złożone na okoliczność zasad i praktyki w zakresie wykonywania przez funkcjonariuszy w Zakładzie Karnym w Ł. kontroli osobistych osadzonych, A. S. i P. B. złożone na okoliczność warunków odbywania kary przez powoda w Zakładzie Karnym w Ł. w okresie od kwietnia 2008 roku do sierpnia 2009 roku, w szczególności wyposażenia cel, ich wyglądu, możliwości uczestnictwa w zajęciach sportowych, świetlicy oraz wyżywienia, a także częściowo Ł. W. złożone na okoliczność warunków odbywania kary pozbawienia wolności przez powoda w Zakładzie Karnym w Ł. – które to zeznania, w zakresie ustalonych wyżej faktów, Sąd uznał za wiarygodne i mające oparcie w pozostałym zebranym w sprawie materiale dowodowym.

Sąd Okręgowy nie dał wiary zeznaniom powoda oraz zeznaniom świadka Ł. W., w tej części, w której podali, że w Zakładzie Karnym w Ł. brakowało jedzenia oraz że powód był wyzywany przez oddziałowego od lekomanów i narkomanów. Powyższe zeznania nie znajdują potwierdzenia w pozostałym zebranym w sprawie materiale dowodowym, z którego wynika, że skazani otrzymywali 3 posiłki dziennie (jeden posiłek ciepły), które były przygotowywane zgodnie z przepisami oraz że jadłospis był podpisywany przez kierownika działu kwatermistrzowskiego (jadłospis sprawdzał lekarz, a potem zatwierdzał dyrektor), a nadto, że kwestia wyżywienia nadzorowana była przez służby wewnętrzne i zewnętrzne (Sanepid z Ł. i z Ł.). Sąd I instancji uznał też, że twierdzenia wyżej wskazanych osób, iż podczas osadzenia w Zakładzie Karnym w Ł. powód był wyzywany przez oddziałowego od lekomanów i narkomanów, są gołosłowne. W związku z tym, że powód nie przedstawił żadnych dowodów na potwierdzenie podanych przez siebie okoliczności w powyższym zakresie, Sąd uznał, że okoliczności te nie zostały udowodnione, a niewątpliwie na powodzie, jako osobie, która wywodzi skutki prawne z faktów przez siebie podanych, spoczywa ciężar udowodnienia tych faktów (art. 6 k.c.) – w szczególności trzeba zaznaczyć, iż powód działał przez profesjonalnego pełnomocnika.

Ponadto, zdaniem Sądu Okręgowego, zarówno powód A. T., jak i świadkowie, będący również osadzonymi w Zakładzie Karnym w Ł. np. Ł. W. w złożonych przez siebie na rozprawie zeznaniach, w sposób subiektywny przedstawiali warunki odbywania kary pozbawienia wolności Zakładzie Karnym w Ł., wyolbrzymiając niedogodności związane z odbywaniem kary pozbawienia wolności. Istotnym też jest w tym miejscu wskazanie, że świadkowie P. B. i A. S., wobec faktu, że nie byli osadzeni razem z powodem w jednej celi w Zakładzie Karnym w Ł. w okresie od kwietnia 2008 roku do sierpnia 2009 roku, nie posiadają wiedzy na temat warunków odbywania przez powoda kary pozbawienia wolności w celach w Zakładzie Karnym w Ł. w wyżej wskazanym okresie.

Na podstawie art. 217 § 2 k.p.c., Sąd I instancji oddalił wniosek dowodowy pełnomocnika powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego sądowego ortopedy na okoliczność prawidłowości zapewnionego powodowi leczenia podczas pobytu u pozwanego w związku ze schorzeniem, na jakie cierpi tj. zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa oraz o dopuszczenie biegłego mykologa na okoliczność obecności grzyba i pleśni w celach, w których powód był osadzony u pozwanego, uznając, że powyższe okoliczności zostały dostatecznie wyjaśnione. Powód w czasie trwania procesu nie wykazał żadnych dowodów o jego obecnym stanie zdrowia, które wskazywałyby na jego zły stan zdrowia, który mógłby wiązać się z warunkami odbywania kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w Ł.. Brak jest jakichkolwiek zaświadczeń o aktualnym stanie zdrowia powoda, co uniemożliwia ocenę ewentualnego związku przyczynowego. Zgłaszane dolegliwości dotyczą jedynie następstw wypadków powoda, mających miejsce poza Zakładem Karnym w Ł.. Zdaniem Sądu, przeprowadzenie wyżej wskazanych dowodów nie wniosłoby żadnych istotnych okoliczności do rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, a spowodowałoby jedynie nieuzasadnioną zwłokę w postępowaniu.

Mając na względzie rządzącą procesem cywilnym zasadę kontradyktoryjności postępowania oraz fakt, iż strony nie zgłosiły żadnych innych wniosków dowodowych i nie znajdując podstaw do przeprowadzenia dowodów z urzędu (art. 232 k.p.c.), Sąd rozpoznał sprawę, biorąc pod uwagę stan faktyczny ustalony na podstawie wyżej wskazanych dowodów.

Sąd Okręgowy na gruncie poczynionych ustaleń faktycznych uznał powództwo za bezzasadne.

Powód A. T. zgłoszone przez siebie roszczenie wywodzi z naruszenia jego dóbr osobistych w postaci godności, intymności i zdrowia, co zostało spowodowane m.in. złymi warunkami bytowymi, złym traktowaniem go przez funkcjonariuszy oraz niewłaściwym leczeniem w czasie odbywania przez niego kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w Ł. w okresie od dnia 16 kwietnia 2008 roku do dnia 11 sierpnia 2009 roku. Zostało ono zatem oparte na treści art. 23 k.c. i art. 24 k.c., art. 448 k.c.. Natomiast zgodnie z treścią art. 417 § 1 k.c., za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Przesłankami odpowiedzialności Skarbu Państwa są zatem: szkoda, fakt jej wyrządzenia przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej oraz łączący te zdarzenia normalny związek przyczynowy.

Wyżej wskazany art. 23 k.c. stanowi, że dobra osobiste człowieka (m.in. zdrowie, godność, cześć) podlegają ochronie prawnej. Z treści art. 24 § 1 k.c. wynika jednoznacznie, że ochrona dóbr osobistych przysługuje jedynie przed działaniem bezprawnym. Przyjmuje się, że bezprawne jest każde działanie sprzeczne z normami prawnymi, a nawet z porządkiem prawnym oraz zasadami współżycia społecznego. Sąd Okręgowy wskazał, że rozpoznając więc sprawę o ochronę dóbr osobistych, sąd powinien w pierwszej kolejności ustalić, czy doszło do naruszenia dobra osobistego i dopiero w przypadku pozytywnej odpowiedzi powinien ustalić, czy działanie pozwanego było bezprawne. Dowód, że dobro osobiste zostało naruszone lub zagrożone, ciąży na osobie poszukującej ochrony prawnej, czyli w niniejszej sprawie na powodzie A. T.. Powód konkretnie wskazał, że pozwany naruszył jego dobra osobiste w postaci godności, intymności oraz zdrowia. Powód upatruje naruszenia tych dóbr m.in. w osadzeniu go w przeludnionych celach, złych warunkach bytowych, złym traktowaniu oraz niewłaściwym leczeniu w czasie odbywania przez niego kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w Ł. w okresie od dnia 16 kwietnia 2008 roku do dnia 11 sierpnia 2009 roku.

Sąd I instancji odnosząc się do godności osobistej, stwierdził że jest to sfera osobowości, która konkretyzuje się w poczuciu własnej wartości człowieka i oczekiwaniu szacunku ze strony innych ludzi. Poczucie to, które jest istotnym elementem psychiki człowieka, kształtowane jest przez szereg różnych okoliczności zewnętrznych i jest uwarunkowane historycznie i kulturowo. Jego postawa i rozmiar w istotny sposób zależą od innych cech psychiki człowieka i od całokształtu jego osobowości. Powoduje to zróżnicowanie poczucia własnej wartości człowieka i naruszenia jego godności (por. uchwała SN z 8.06.1971 r. III PZP 12/71, LEX, wyrok SN z 7.11.2000 r., I CKN 1149/98, LEX). Ocena, czy nastąpiło naruszenie dobra osobistego, jakim jest stan uczuć, cześć, godność osobista, nie może być dokonana według miary indywidualnej wrażliwości zainteresowanego, ta bowiem może być szczególnie duża z uwagi na cechy osobnicze, uwarunkowania chorobowe itp. Innymi słowy mówiąc, nie może to być ocena subiektywna (tak: SN w wyroku z dnia 11.03.1997 r., III CKN 33/97, LEX). Ocena ta powinna być zobiektywizowana, czyli musi uwzględniać uczucia szerszego grona uczestników i powszechnie przyjmowane normy postępowania. W postanowieniu z dnia 20 grudnia 2010 roku w sprawie I V CSK 449/140 Sąd Najwyższy wskazał, że „o naruszeniu dobra osobistego w postaci uchybienia godności osadzonego w zakładzie karnym nie można mówić w przypadku pewnych uciążliwości lub niedogodności, związanych z samym pobytem w takim zakładzie, polegającym np. na niższej od oczekiwanej jakości warunków sanitarnych, albo okresowym przebywaniu w celi z większą niż określona standardami liczbą osadzonych; nie powinno się oczekiwać warunków podobnych do domowych, które dla wielu ludzi bywają bardzo trudne, a nie wynikają z odbywania żadnej kary. Godność skazanego, przebywającego w zakładzie karnym nie jest naruszona, jeśli odpowiada uznanym normom poszanowania człowieczeństwa” (por. postanowienie SN z 25.08.2011 r., I CSK 54/11, L.).

Zdaniem Sądu Okręgowego, powód A. T. nie wykazał, by w okresie od dnia 16 kwietnia 2008 roku do dnia 11 sierpnia 2009 roku inne wskazywane przez niego niedogodności w czasie odbywania kary pozbawienia wolności w Zakładzie Karnym w Ł. naruszyły jego dobra osobiste w postaci godności, intymności i zdrowia, a zatem nie ma podstaw do zasądzenia na jego rzecz zadośćuczynienia w oparciu o art. 448 k.c.

Zarzuty powoda dotyczące warunków bytowych i sanitarnych w celach oraz trudności z utrzymaniem higieny osobistej oraz praniem i suszeniem ubrań okazały się nieuzasadnione. Z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika bowiem, że cele w których przebywał powód wyposażone były w podstawowy sprzęt kwaterunkowy, tj. w łóżka do spania oddzielne dla każdego osadzonego, szafki, taborety, stół, miskę oraz że osadzeni otrzymywali materac, koc, prześcieradło, ręczniki, a także że w celach wydzielone były kąciki sanitarne tj. wyodrębnione pomieszczenia (ogrodzone ścianami i drzwiami), w których osoby osadzone mogły załatwiać potrzeby fizjologiczne i higieniczne. Z zeznań złożonych przez powoda oraz świadków wynika również, że w ciągu tygodnia osadzeni korzystali z umywalki w celi (z zimną wodą), a kąpiel w łaźni, gdzie była dostępna ciepła woda, mieli jeden raz w tygodniu – co jest zgodne z § 30 ust. 3 Rozporządzenie Ministra S.ści z dnia 25 sierpnia 2003 roku w sprawie regulaminu organizacyjno – porządkowego wykonywania kary pozbawienia wolności (Dz.U. 2003, poz. 152, nr 1493), z którego wynika, że skazany korzysta co najmniej raz w tygodniu z ciepłej kąpieli, natomiast kąpiel skazanego chorego odbywa się według wskazań lekarza. W niniejszej sprawie powyższa norma została zachowana, a więc nie doszło do naruszenia prawa w tym zakresie. Nadto z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika, że osadzeni mieli możliwość prania i suszenia ubrań w celach. W ocenie Sądu, fakt, że osadzeni prali i suszyli ubrania w celach – co niewątpliwe powodowało powstanie wilgoci w celach – nie może stanowić podstawy do przyjęcia, iż zostało naruszone jakiekolwiek ich dobro osobiste. Z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika też, że w celach, w których przebywał powód były pozrywane płytki na podłogach, a także, że na ścianach była pleśń i grzyb. Podnieść jednocześnie trzeba, że w miarę posiadanych środków finansowych w Zakładzie Karnym w Ł. sukcesywnie były przeprowadzane prace remontowe poszczególnych cel i innych pomieszczeń, które miały na celu poprawę warunków bytowych, co przyznał również powód.

Za gołosłowne Sąd Okręgowy uznał również zarzuty powoda odnośnie braku zajęć kulturalno – oświatowych i sportowych. Przede wszystkim z zeznań świadków, a także z zeznań samego powoda wynika, że w Zakładzie Karnym w Ł. była możliwość uczestniczenia w zajęciach kulturalno – oświatowych (w konkursach sportowych i historycznych, które organizowali więźniowie, w tym też powód), a także w zajęciach sportowych (była siłownia, boisko do siatkówki i do piłki nożnej). W sprawie ustalono też, że powód nie brał udziału w zajęciach i zawodach sportowych, jednakże powód samodzielnie podjął taką decyzję. Sam natomiast fakt, że na oddziale, na którym przebywał powód nie było świetlicy, nie może definitywnie świadczyć o braku zajęć kulturalno – oświatowych.

Ponadto, jeśli chodzi o wyżywienie osadzonych w Zakładzie Karnym w Ł., Sąd nie dopatrzył się żadnych uchybień. Ustalono, że skazani otrzymywali 3 posiłki dziennie (jeden posiłek ciepły). Ponadto wyżywienie było przygotowywane zgodnie z przepisami, zachowana była kaloryczność i skład chemiczny posiłków, a nadto jadłospis był podpisywany przez kierownika działu kwatermistrzowskiego (jadłospis sprawdzał lekarz, a potem zatwierdzał dyrektor) oraz że kwestia wyżywienia nadzorowana była przez służby wewnętrzne i zewnętrzne (Sanepid z Ł. i z Ł.). Wskazać również trzeba, co sam powód podał w swoich zeznaniach, że na oddziale znajdowały się maszynki do gotowania i że osadzeni mogli gotować.

Powód A. T. nie wykazał również, w ocenie Sądu Okręgowego, że funkcjonariusze Zakładu Karnego w Ł. dopuszczali się wobec niego nagannych zachowań w czasie dokonywania przeszukań po widzeniach, tzn. że przeszukiwano go w obecności innych osób, a tym samym że doszło do naruszenia jego dóbr osobistych, w tym przede wszystkim prawa do intymności. W sprawie ustalono bowiem, że przeszukania osobiste osadzonych polegały na przeprowadzeniu kontroli ubrań osadzonego, bielizny, butów, przedmiotów, które posiadał oraz na oględzinach ciała, a kontrolę taką wykonywali funkcjonariusze tej samej płci w określonym pomieszczeniu (w czynności te nie miały wglądu osoby postronne, tzn. inni osadzeni). Powód – oprócz swoich twierdzeń – nie zaoferował żadnych dowodów na potwierdzenie powyższych faktów, a zatem brak jest podstaw do uznania, że okoliczności takie miały miejsce w rzeczywistości.

Nie zostało również wykazane przez powoda, że podczas osadzenia w Zakładzie Karnym w Ł. miał nieprawidłową opiekę medyczną. Z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika, że powód w okresie osadzenia w Zakładzie Karnym w Ł. skarżył się na dolegliwości kręgosłupa (już przed osadzeniem w wyżej wskazanej jednostce penitencjarnej powód cierpiał na bóle kręgosłupa – powód kilkakrotnie potrącony był przez samochód). Będąc osadzonym w wyżej wskazanym Zakładzie Karnym, powód uczęszczał do lekarza i zalecane miał leki przeciwbólowe, nasenne i uspokajające (miał zalecony przez lekarza T. x 3 i C. x 1 – cały czas brał te leki). Ponadto z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika, że odmowa wydania powodowi zbyt dużej ilości leków oraz odnowa skierowania na badanie głowy przez lekarzy z Zakładu Karnego w Ł., nastąpiła z uwagi na brak wskazań. Istotnym też jest podanie, że również w sytuacji, gdy powód zgłaszał w Zakładzie Karnym w Ł. bóle głowy i kręgosłupa, wzywano pogotowie, które przyjeżdżało, jednak po zbadaniu powoda uznawano, że wizyty te są nieuzasadnione. Powyższe ustalenia świadczą o tym, że powód A. T. miał zapewnioną właściwą opiekę lekarską podczas osadzenia go w Zakładzie Karnym w Ł.. Powód nie wykazał również – wobec braku wskazania jakichkolwiek dolegliwości świadczącym o tym – że istnienie pleśni w celach negatywnie wpłynęło na jego stan zdrowia. W związku z powyższym – w ocenie Sądu – odbywanie przez powoda A. T. kary pozbawienia wolności w wyżej wskazanej jednostce penitencjarnej nie wpłynęło negatywnie na jego stan zdrowia, a przynajmniej nic takiego w sprawie nie zostało udowodnione, a zatem nie doszło do naruszenia dobra osobistego powoda w postaci zdrowia.

W tym miejscu wyraźnie też zaznaczyć należy, że powód A. T. – podczas osadzenia w Zakładzie Karnym w Ł. – nie składał żadnych skarg na piśmie i próśb związanych z warunkami osadzenia, traktowaniem w czasie przeszukań osobistych, czy też sposobem jego leczenia, a niewątpliwie powód mógł skorzystać z takiej możliwości. Z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika tylko, że zdarzyła się sytuacja, iż powód był ze skargą u Dyrektora Zakładu Karnego w Ł..

Istotnym jest też w tym miejscu wskazanie na warunki, w jakich powód mieszkał przed osadzeniem go w jednostkach penitencjarnych. Z materiału dowodowego zebranego w sprawie wynika, że powód przed osadzeniem w jednostkach penitencjarnych (również w chwili obecnej) mieszkał z matką w starym budownictwie w K. w mieszkaniu, które składało się z pokoju i kuchni (powód mieszkał w jednym pokoju z matką), a także, że łazienka oraz dostęp do wody były na zewnątrz oraz że powód w domu nie miał pralni i że suszył ubrania na podwórku albo na strychu. Ustalono również, że powód nie miał samochodu, nie miał komputera i nie wyjeżdżał za granicę. Zdaniem Sądu, wyżej opisana sytuacja lokalowa powoda przed osadzeniem go w jednostkach penitencjarnych zarówno pod względem metrażu, jak również pod względem stanu technicznego i dostępu do mediów, przemawia również za przyjęciem, że warunki w jakich powód osadzony był w Zakładzie Karnym w Ł. nie tylko nie naruszyły jego dóbr osobistych, ale były bardziej komfortowe niż mieszkanie jego w warunkach wolnościowych.

Zdaniem Sądu Okręgowego, całokształt okoliczności niniejszej sprawy świadczy o tym, że podczas osadzenia powoda A. T. w Zakładzie Karnym w Ł. w okresie od dnia 16 kwietnia 2008 roku do dnia 11 sierpnia 2009 roku nie doszło do naruszenia jego dóbr osobistych w postaci w postaci godności, intymności i zdrowia. Zatem brak jest podstaw do uwzględniania niniejszego powództwa.

Podkreślić w tym miejscu należy, że Państwo ma obowiązek zapewnienia osobom pozbawionym wolności godziwych warunków, jednakże osadzony w zakładzie karnym musi się liczyć z ograniczeniami i dolegliwościami wynikającymi z izolacji i odbywania kary pozbawienia wolności (tak: SN w wyroku z 2.10.2007 r., II CSK 269/07, LEX ). Z ograniczeniami takimi musiał zatem liczyć się również powód i musiał dostosować się do zasad panujących w Zakładzie Karnym w Ł. i obowiązującego w nim regulaminu odbywania kary pozbawienia wolności. Powyższe ograniczenia nie naruszają jednak dóbr osobistych powoda w postaci godności, intymności i zdrowia.

Z tych wszystkich względów, Sąd Okręgowy, na mocy art. 347 k.p.c. uchylił wyrok zaoczny z dnia 27 stycznia 2011 rok wydany przez Sąd Okręgowy w Łodzi w punkcie 1 (pkt 1 wyroku) i oddalił powództwo, uznając je za nieuzasadnione (pkt 2 wyroku).

Sąd Okręgowy nie znalazł podstaw do odrzucenia pozwu w zakresie żądania powoda zasądzenia odszkodowania w wysokości 50.000 złotych – na podstawie art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. – o co wnosiła strona pozwana. Zgodnie z powyższym przepisem, Sąd odrzuci pozew, jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa jest w toku albo została już prawomocnie osądzona. Tożsamość roszczenia zachodzi tylko wówczas, gdy identyczne są nie tylko przedmiot, ale i podstawa sporu – czyli identyczna jest podstawa faktyczna i prawna (tak: orzeczenie SN z 9.06.1971 r., II CZ 59/71, L.). W ocenie Sądu Okręgowego, nie istnieje jednak tożsamość żądań w niniejszej sprawie (naruszenie dóbr osobistych tj. godności, intymności i zdrowia, których doznał powód z uwagi na istnienie pleśni i grzyba na ścianach cel oraz wilgoci, która znacząco utrudniała pranie i suszenie ubrań, a tym samym dbanie o higienę osobistą, a także z uwagi na brak zajęć kulturalno – oświatowych, sportowych i świetlicy oraz niezapewanienie mu odpowiedniego wyżywienia), z żądaniami powoda w sprawie prawomocnie zakończonej przed Sądem Rejonowym w Łowiczu I Wydziałem Cywilnym (sygn. akt IC 228/09). Zatem – zdaniem Sądu – brak jest podstaw do odrzucenia pozwu w żądnym przez stronę pozwaną zakresie.

O kosztach procesu, Sąd I instancji orzekł na podstawie zasady słuszności wyrażonej w art. 102 k.p.c., zgodnie z treścią którego w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Na podstawie całokształtu okoliczności przedmiotowej sprawy, a w szczególności mając na uwadze sytuację życiową powoda (powód mieszka razem z matką, w mieszkaniu składającym się z pokoju i kuchni; powód nie pracuje i jest na utrzymaniu matki), Sąd – przy uwzględnieniu zasad współżycia społecznego – nie obciążył powoda kosztami procesu. (pkt 2 wyroku)

W przedmiotowej sprawie powód A. T. korzystał z pomocy prawnej radcy prawnego ustanowionego z urzędu, którą to pomoc świadczył radca prawny R. R.. W związku z tym, że koszty pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu nie zostały opłacone w całości ani w części, jak również wysokość ich nie uległa zmianie w stosunku do orzeczonych wyrokiem zaocznym z dnia 27 stycznia 2011 roku, Sąd – na podstawie § 6 pkt 6 w zw. z § 2 ust. 2 i ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. 2002 Nr 163, poz. 1349) w zw. z art. 22³ ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz.U. Nr 19, poz. 145 ze zm.) – utrzymał w mocy pkt 2 wyroku zaocznego z dnia 27 stycznia 2011 roku, przyznając radcy prawnemu R. R. prowadzącemu Kancelarię Radcy Prawnego w Ł. przy ul. (...) z funduszu Skarbu Państwa Sądu Okręgowego w Łodzi kwotę 4.428 złotych obejmującą 23% podatek VAT tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu. (pkt 2 wyroku zaocznego z dnia 27 stycznia 2011 roku.

Apelację od wyroku Sadu Okręgowego złożył powód, zaskarżając go w punktach 1. i 2., zarzucając naruszenie przepisów prawa procesowego:

1. art.233§1 kpc i art.328§2 kpc poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów w związku z:

a) bezpodstawnym uznaniem za niewiarygodne zeznań powoda oraz świadka Ł. W. w tej części, w której podali, że podczas pobytu w Zakładzie Karnym w Ł. powód był wyzywany przez oddziałowego od lekomanów i narkomanów,

b) pominięciem istotnych okoliczności faktycznych przy ustalaniu zakresu krzywdy wyrządzonej przez pozwanego powodowi;

2. art.217§2 kpc w związku z art.227 kpc i art232 kpc poprzez ich błędną wykładnię prowadzącą do niewłaściwego zastosowania i oddalenia wniosku dowodowego strony powodowej o dopuszczenie w sprawie dowodu z opinii biegłego sądowego ortopedy na okoliczność prawidłowości zapewnionego powodowi leczenia podczas pobytu u pozwanego w związku ze schorzeniem, na jakie cierpi, to jest zmianami zwyrodnieniowymi kręgosłupa oraz o dopuszczenie dowodu z biegłego mykologa na okoliczność obecności grzyba i pleśni w celach, w których był osadzony u pozwanego w związku z bezpodstawnym uznaniem, że okoliczności, w celu wykazania których zostały powołane, zostały dostatecznie wyjaśnione, a następnie uznaniem tychże okoliczności za nieudowodnione przez stronę powodową.

Apelujący zarzucił nadto naruszenie przepisów prawa materialnego:

1. art.448 kc w związku z art.23 i 24 kc poprzez:

a) bezpodstawną odmowę ich zastosowania w związku z nieuzasadnionym uznaniem, że dóbr osobistych powoda (jego prawa do intymności, prywatności, godności a także zdrowia) pozwany nie naruszył poprzez niezapełnienie mu odpowiednich warunków bytowych podczas jego pobytu w Zakładzie Karnym w Ł.,

b) nieuwzględnienie wszystkich stwierdzonych zaniedbań pozwanego, skutkujących zwiększeniem rozmiaru krzywdy przy ustalaniu zasadności przyznania oraz wysokości „odpowiedniego” zadośćuczynienia należnego pozwanemu;

2. art.6 kc w zw. z art.233§1 kpc w zw. z art.231 kpc, że powód nie wykazał, aby w rzeczywistości podczas jego pobytu w Zakładzie Karnym w Ł. w okresie od 16 kwietnia 2008r. do 11 sierpnia 2009r. doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda w postaci godności, intymności, zdrowia i prawa do odbywania kary w warunkach humanitarnych.

Apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez utrzymanie w mocy całości wyroku zaocznego wydanego przez Sąd Okręgowy w Łodzi w dniu 27 stycznia 2011r. w sprawie I C 1362/10 oraz przyznanie kosztów pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu w postępowaniu apelacyjnym. Dodatkowo apelujący wniósł na podstawie art.380 kpc o ponowne rozpoznanie wniosków dowodowych w przedmiocie dopuszczenia dowodu z opinii biegłych.

Sąd Apelacyjny dodatkowo ustalił:

U powoda A. T. w zakresie narządów ruchu występują zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa lędźwiowo – krzyżowego w postaci wielopoziomowej dyskopatii w odcinku lędźwiowym. Brak jest dostatecznych podstaw do stwierdzenia, że w okresie pobytu powoda w pozwanym Zakładzie Karnym w Ł., to jest w okresie od 16 kwietnia 2008r. do 11 sierpnia 2009r. nie miał on zapewnionej w sposób prawidłowy opieki lekarskiej w związku ze schorzeniem w postaci zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa.

(pisemna opinia biegłego lekarza sądowego ortopedy k. 386-388)

W czasie pobytu w Zakładzie Karnym w Ł. powód miał zapewnioną właściwą opiekę lekarską. Zgłaszał wielokrotnie dolegliwości w obrębie kręgosłupa, w związku z czym miał przeprowadzone badania specjalistyczne, w tym obrazowe oraz był konsultowany przez lekarzy specjalistów.

(wyjaśnienie ustne biegłego lekarza sądowego lekarza ortopedy - rozprawa 11.07.14r. 00:02:15)

W ocenie Sądu Apelacyjnego, opinia biegłego lekarza ortopedy zasługiwała na uwzględnienie i stanowiła podstawę do poczynienia uzupełniających ustaleń faktycznych. Została sporządzona stosownie do tezy dowodowej, a przedstawione w niej wnioski mają charakter logiczny, jasny, odnoszący się do dowodów w postaci dokumentacji lekarskiej odnośnie stanu zdrowia powoda.

Sąd Apelacyjny zważył co następuje:

Apelacja powoda nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny podziela i przyjmuje za własny ustalony przez Sąd Okręgowy stan faktyczny, z uzupełnieniem w związku z dodatkowymi ustaleniami faktycznymi na podstawie dowodu z opinii biegłego sądowego lekarza ortopedy.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że nieskuteczny był zarzut apelacji naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. Sąd Apelacyjny w pełni podziela w tej kwestii stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 7 stycznia 2010 roku wydanym w sprawie o sygn. akt II UK 148/09 opubl. w LEX nr 577847, zgodnie z którym zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. może znaleźć zastosowanie w tych wyjątkowych sytuacjach, w których treść uzasadnienia orzeczenia Sądu I Instancji uniemożliwia całkowicie dokonanie oceny toku wywodu, który doprowadził do wydania orzeczenia. A to dlatego, że sposób sporządzenia uzasadnienia orzeczenia z natury rzeczy nie ma wpływu na wynik sprawy, jako że uzasadnienie wyraża jedynie motywy wcześniej podjętego rozstrzygnięcia. Powyżej wskazana sytuacja w realiach niniejszej sprawy nie ma zaś miejsca. Wbrew zastrzeżeniom skarżącego, Sąd Okręgowy w przedmiotowej sprawie szczegółowo bowiem wyjaśnił, z jakich powodów i w oparciu, o jakie dowody wyprowadził wnioski, które stały się podstawą rozstrzygnięcia. Pisemne motywy zaskarżonego orzeczenia przedłożone przez Sąd Okręgowy spełniają zatem należycie funkcję przypisaną przez ustawę temu dokumentowi sprawozdawczemu, umożliwiając odtworzenie rozumowania sądu orzekającego, które znalazło wyraz w sentencji zapadłego orzeczenia. Powyższe pozwala na dokonanie kontroli instancyjnej zaskarżonego wyroku. A skoro tak, zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. w niniejszej sprawie nie mógł okazać się skuteczny.

Wbrew zapatrywaniom skarżącego powoda, Sąd Okręgowy dokonał także prawidłowej, gdyż odpowiadającej wymogom określonym w art. 233 § 1 k.p.c., oceny dowodów, której w żadnej mierze nie podważają zastrzeżenia podnoszone w tym względzie przez skarżącego. Zarzut wadliwej oceny dowodów dla swojej skuteczności winien bowiem określać, jakich to konkretnie uchybień dopuścił się sąd orzekający, naruszając tym samym zasady logicznego rozumowania bądź wskazania doświadczenia życiowego w toku wyprowadzania wniosków w oparciu o przeprowadzone dowody. Skarżący może zatem tylko wykazywać, posługując się wyłącznie argumentami jurydycznymi, że sąd naruszył ustanowione w wymienionym przepisie zasady oceny wiarygodności oraz mocy dowodów i, że naruszenie to miało wpływ na wynik sprawy. Mając wskazany wymóg na względzie, skarżący usiłuje wprawdzie formułować swoje zastrzeżenia w sposób mu odpowiadający, czyni to jednak jedynie pozornie.

W ramach zarzutu naruszenia art. 233§1 kpc apelujący zarzucił bezpodstawne uznanie przez Sąd za niewiarygodne zeznań powoda oraz świadka Ł. W. w tej części, w której podali, że podczas pobytu w Zakładzie Karnym w Ł. powód był wyzywany przez oddziałowego od lekomanów i narkomanów. Poza tak ogólnie sformułowanym zarzutem nie przedstawił także w uzasadnieniu apelacji żadnych argumentów, które miałyby wykazać owe bezpodstawne uznanie. Sąd I instancji wskazał, że okoliczność wyzywania powoda przez oddziałowego nie została udowodniona. Zważywszy na całość zebranego w sprawie materiału dowodowego, taka konstatacja Sądu była w pełni uprawniona. W istocie poza zeznaniami powoda i świadka Ł. W. brak jakichkolwiek innych obiektywnych dowodów na poparcie twierdzeń powoda. Zauważyć w szczególności należy, że brak jest informacji o jakichkolwiek skargach powoda na zachowanie funkcjonariusza służby więziennej. Nadto powyższa okoliczność nie znalazła potwierdzenia w żadnym z zeznań innych świadków, którzy przebywali z pozwanym z Zakładzie Karnym, choć ich zeznania nie zostały uznane za niewiarygodne w całości i w konsekwencji pominięte.

W przeciwieństwie do Sądu Okręgowego, apelujący swoje stanowisko uzasadnia, opierając się wyłącznie na subiektywnej interpretacji wybiórczo akcentowanych okoliczności bez odniesienia się do całokształtu wniosków i wywodu przedstawionego w tym względzie przez Sąd Okręgowy. Analiza zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego prowadzi zaś do wniosku, że przedstawione w tej sprawie dowody zostały przez Sąd I instancji ocenione prawidłowo. Sąd Okręgowy miał możliwość wyprowadzenia wniosków, które legły u podstaw kwestionowanych przez apelującego ustaleń. Dla podważenia dokonanej przez Sąd I instancji oceny dowodów oraz poczynionych w oparciu o nią ustaleń nie jest natomiast wystarczające wskazanie, że zgromadzone dowody pozwalają na wyciągnięcie odmiennych wniosków co do okoliczności faktycznych danej sprawy.

Powyższe uwagi czynią także niezasadnym zarzut pozwanego pominięcia przez Sąd istotnych okoliczności faktycznych przy ustaleniu zakresu krzywdy powoda, tym bardziej, ze apelujący nie uzasadnił szerzej tego zarzutu.

Przechodząc do kolejnego zarzutu procesowego apelującego naruszenia art.217§2 kpc w związku z art.227 kpc i art.232 kpc poprzez oddalenia wniosków dowodowych strony powodowej o dopuszczenie w sprawie dowodu z opinii biegłego sądowego lekarza ortopedy i biegłego sądowego mykologa, to Sąd Apelacyjny podzielił powyższy zarzut jedynie w zakresie dowodu z opinii biegłego lekarza ortopedy. Dopuścił dowód z opinii biegłego tej specjalności, a pisemna opinia biegłego i wysłuchanie biegłego na rozprawie dla wyjaśnienia opinii stanowiły podstawę do uzupełnienia okoliczności faktycznych sprawy.

Natomiast Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko Sądu Okręgowego, w zakresie oddalenia wniosku powoda o dopuszczenie dowodu z pinii biegłego mykologa na okoliczność obecności grzyba i pleśni w celach, w których był osadzony powód. Okoliczność, w celu wykazania którego został zawnioskowały powyższy dowód, została dostatecznie wyjaśniona. Sąd I instancji w ustaleniach faktycznych, odwołując się do dowodów osobowych, przyjmuje bowiem, że w celach, w których przebywał powód, na ścianach była wilgoć, pleśń i grzyb (strona 6 uzsadnienia). Zatem zbędnym był dowód z opinii biegłego na powyższą okoliczność. Jej udowodnienie nie wymagało wiadomości specjalnych. Należało przy tym mieć na względzie okoliczność, która miała być dowodzona, a w konsekwencji także sformułowanie tezy dowodowej. Zauważyć należy bowiem, że brak było wniosku dowodowego odnośnie ewentualnego wpływu obecności grzyba i pleśni w celach, w których był osadzony powód, na stan zdrowia powoda. Sąd I instancji wskazał, że powód nie udowodnił, że powyższa okoliczność negatywnie wpłynęła na jego zdrowie.

Przechodząc w następnej kolejności do zarzutów naruszenia prawa materialnego, w ocenie Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy oparł swoje rozstrzygnięcie na właściwych przepisach prawa materialnego i dokonał ich właściwej interpretacji.

Prawidłowym było odniesienie do roszczenia powoda przepisów regulujących kwestię naruszenia jego dóbr osobistych, to jest art. 23 kc, art.24 kc i art. 448kc. Sąd Okręgowy w sposób bardzo szczegółowy, wręcz drobiazgowy odniósł się do każdej okoliczności wskazanej przez pozwanego jako naruszenie godności osobistej, intymności i zdrowia powoda, uzasadniając, że takowego naruszenia nie doszło. Analizując ustalony stan faktyczny sprawy, nie sposób podzielić stanowiska apelującego, że doszło do naruszenia wskazanych przez powoda dóbr osobistych. Słusznym był przyjęcie przez Sąd Okręgowy jako punktu wyjścia rozważań rozumienie oceny naruszenia dóbr osobistych przez powoda. Sąd Apelacyjny podzielił stanowisko wyrażone w orzecznictwie SN, do którego odwołał się Sąd I instancji, że ocena, czy doszło do naruszenia dobra osobistego powinna być zobiektywizowana. Musi uwzględniać odczucia szerszego grona uczestników i powszechnie przyjmowane normy postępowania, a nie tylko ocenę subiektywną zainteresowanego. Stosując taką miarę, Sąd I instancji odniósł się do twierdzeń powoda odnośnie wystąpienia okoliczności po stronie pozwanego, które naruszyły dobra osobiste powoda. Jak słusznie zważył Sąd Okręgowy, nie doszło do takowego naruszenia. Powód także w apelacji próbuje utrzymywać, że jego godność osobista została narusza poprzez niezapewnienie mu odpowiednich warunków bytowych poprzez przeludnienie cel, w których przebywał, brak należytego wyposażenia cel, istnienie pleśni i grzyba na ścianach cel, a także wilgoci, która znacząco utrudniała pranie i suszenie ubrań oraz dbanie o higienę fizyczną. Nie sposób jednakże nie zauważyć słusznej argumentacji Sąd I instancji, że kwestie wyposażenia cel w niezbędny sprzęt a także wydzielenia kącika sanitarnego, zapewnienia powodowi jako osadzonemu możliwości załatwiania swoich potrzeb fizjologicznych i higienicznych, odpowiadały normom wynikającym z obowiązujących przepisów prawa. Zaznaczyć w tym miejscu należy, że poczynione przez Sąd Okręgowy ustalenia odnośnie powierzchni cel i liczby osób w nich przebywających wspólnie z pozwanym, nie wskazują, że doszło do naruszenia normy powierzchniowej. Słusznie ponadto argumentuje Sąd I instancji, że pozwany dla zapewnienia osadzonym lepszych warunków bytowych, przeprowadzał prace remontowe poszczególnych cel i innych pomieszczeń (zlikwidowanie pleśni, grzyba). Powyższa okoliczność została przyznana przez powoda. Należy zauważyć, że przed osadzeniem w Zakładzie Karnym w Ł., jak to ustalił Sąd Okręgowy, warunki mieszkaniowe powoda miały stosunkowo niski standard. Powód zamieszkiwał wspólnie z matką w mieszkaniu w starym budownictwie, z łazienką na zewnątrz, bez doprowadzonej wody do mieszkania. Powyższe okoliczności prawidłowo zostały ocenione przez Sąd I instancji w kontekście stanowiska Sądu Najwyższego, że o naruszeniu dobra osobistego w postaci uchybienia godności osadzonego w zakładzie karnym nie można mówić w przypadku pewnych uciążliwości lub niedogodności, związanych z samym pobytem w takim zakładzie, polegającym np. na niższej od oczekiwanej jakości warunków sanitarnych, albo okresowym przebywaniu w celi z większą niż określona standardami liczbą osadzonych; nie powinno się oczekiwać warunków podobnych do domowych, które dla wielu ludzi bywają bardzo trudne, a nie wynikają z odbywania żadnej kary. Godność skazanego, przebywającego w zakładzie karnym nie jest naruszona, jeśli odpowiada uznanym normom poszanowania człowieczeństwa (por.: postanowienie z dnia 20.12.2010 r., IV CSK 449/140, postanowienie SN z 25.08.2011 r., I CSK 54/11, L.). W ocenie Sądu Apelacyjnego, pozwany jako osadzony oczekiwał wyższych standardów odnośnie warunków bytowych w czasie pobytu w pozwanym Zakładzie Karnym niż miał zapewnione w warunkach domowych. To bez wątpienia wskazuje na subiektywizm oceny pozwanego, co do naruszenia jego godności osobistej, a zatem nie mogła znaleźć akceptacji Sądu zobowiązanego do stosowania kryteriów zobiektywizowanych.

Według Sądu Apelacyjnego także stanowisko Sądu I instancji odnośnie braku naruszenia dobra osobistego powoda w postaci zdrowia nie podlega weryfikacji w związku z zarzutami apelującego. Argumentacja Sądu Okręgowego w tym zakresie zasługuje w pełni na aprobatę. W czasie pobytu w Zakładzie Karnym w Ł. powód miał zapewnioną właściwą opiekę lekarską. Zgłaszał wielokrotnie dolegliwości w obrębie kręgosłupa, w związku z czym miał przeprowadzone badania specjalistyczne, w tym obrazowe oraz był konsultowany przez lekarzy specjalistów. Korzystał z wizyt lekarskich w związku ze zgłaszanymi dolegliwościami. Nie zgłaszał przy tym żadnych skarg na piśmie ani próśb, które związane byłyby z jego stanem zdrowia, sposobem jego leczenia. Nadto biegły sądowy ortopeda w swojej opinii wskazał, że u powoda A. T. w zakresie narządów ruchu występują zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa lędźwiowo – krzyżowego w postaci wielopoziomowej dyskopatii w odcinku lędźwiowym. Brak jest dostatecznych podstaw do stwierdzenia, że w okresie pobytu powoda w pozwanym Zakładzie Karnym w Ł., to jest w okresie od 16 kwietnia 2008r. do 11 sierpnia 2009r. nie miał on zapewnionej w sposób prawidłowy opieki lekarskiej w związku ze schorzeniem w postaci zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa.

Mając na względzie powyższą argumentację, za bezzasadny należało uznać także zarzut apelującego naruszenia art.6 kc w zw. z art.233§1 kpc w zw. z art.231 kpc. W istocie bowiem powód nie wykazał, aby w rzeczywistości podczas jego pobytu w Zakładzie Karnym w Ł. w okresie od 16 kwietnia 2008r. do 11 sierpnia 2009r. doszło do naruszenia dóbr osobistych powoda w postaci godności, intymności, zdrowia i prawa do odbywania kary w warunkach humanitarnych.

Przedstawione powyżej rozważania prowadzą do uznania, że zarzuty apelacji były bezzasadne, co skutkowało oddaleniem apelacji powoda na podstawie art.385 kpc.

Mając na względzie wynik postępowania apelacyjnego, o kosztach tych Sąd Apelacyjny rozstrzygnął w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c. zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na koszty poniesione przez pozwanego w postępowaniu apelacyjnym złożyło się wynagrodzenie jego pełnomocnika w osobie radcy prawnego, ustalone w oparciu o § 7 ust. 25 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. 2013.490).

W postępowaniu apelacyjnym powód A. T. korzystał z pomocy prawnej radcy prawnego ustanowionego z urzędu. W związku z tym, że koszty pomocy prawnej udzielonej powodowi z urzędu nie zostały opłacone w całości ani w części, pełnomocnikowi zostało przyznane wynagrodzenie, na podstawie § 7 ust. 25 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 2 i w zw. z art.15 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U.2013r., poz.490), obejmującą 23% podatek VAT tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną powodowi z urzędu.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE