Sygn. akt I C 108/14
Dnia 25 lipca 2014 r.
Sąd Okręgowy w Olsztynie – Wydział I Cywilny
w składzie następującym:
Przewodniczący SSO Przemysław Jagosz
Protokolant st. sekr. sąd. Maria Strzelecka
po rozpoznaniu w dniu 15 lipca 2014 r., w Olsztynie, na rozprawie,
sprawy z powództwa J. R.
przeciwko Skarbowi Państwa – Zakładowi Karnemu w B., zastępowanemu przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa
o zadośćuczynienie
I. oddala powództwo,
II. zasądza od powoda na rzecz Skarbu Państwa – Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa w W. kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.
J. R. żądał od pozwanego Skarbu Państwa – Zakładu Karnego w B. zadośćuczynienia w kwocie 100 000 zł. W uzasadnieniu wskazał, że w trakcie odbywania kary w ww. zakładzie karnym przebywał w celach nr(...)na oddziale (...), nr (...) i (...)na oddziale (...), nr (...) na oddziale (...). W celach tych:
a) powierzchnia przypadająca na jednego skazanego była znacznie mniejsza niż 3 m 2,
b) panowała zagrzybienie,
c) brakowało odpowiedniego oświetlenia,
d) na oknach znajdowała się siatka,
e) w kąciku sanitarnym panowała wilgoć,
f) wydawano mu stare koce, ręczniki i pościel,
g) brakowało ciepłej wody,
zaś administracja nie reagowała na skargi w tym zakresie, lekceważąc i prowokując powoda, bezprawnie przetrzymując korespondencję i nakładając kary porządkowe.
W ocenie powoda warunki pobytu odbiegały od standardu wyznaczonego w kodeksie karnym wykonawczym, nie pozwalały na zachowanie prywatności i podstawowych środków higieny, rodząc obawę o zakażenie różnymi chorobami i czyniąc karę nieproporcjonalnie dolegliwą, przez co został jednocześnie poddany poniżającemu traktowaniu i cierpieniom fizycznymi i psychicznym.
(pozew, pismo k. 59-61)
Pozwany Skarb Państwa – Zakład Karny w B. , zastępowany w procesie przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa, wniósł o oddalenie powództwa i zwrot kosztów procesu. W uzasadnieniu pozwany wskazał, że powód nie przebywał w celach, nie zapewniających zachowania norm powierzchni, zaprzeczył twierdzeniom dotyczącym niewłaściwych warunków pobytu i podniósł, że powód nie udowodnił okoliczności, na których opiera swoje żądanie.
(odpowiedź na pozew k. 64-65)
Sąd ustalił, co następuje:
Od 15.05.2008 r. powód odbywa karę pozbawienia wolności. Przed osadzeniem utrzymywał się z prac dorywczych, zarabiał z tego tytułu średnio ok. 1 000 zł miesięcznie, a za pokoje, w których zamieszkiwał, płacił od 250 do 400 zł miesięcznie.
(bezsporne, oświadczenie powoda k. 21)
W okresie od 18.10.2012 r. do 20.05.2014 r. powód odbywał karę w zakładzie karnym w B., gdzie przebywał w celach:
a) nr (...) o powierzchni 49,5 m ( 2) – na oddziale (...),
b) nr (...)o powierzchni 7,96 m ( 2) – na oddziale (...),
c) nr (...) o powierzchni 7,96 m ( 2) – na oddziale (...),
d) nr (...) o powierzchni 49,7 m ( 2) – na oddziale(...).
W okresie pobytu powoda w tych celach, przy uwzględnieniu liczby skazanych w nich osadzonych, powierzchnia celi przypadająca na jednego skazanego nie była niższa niż 3 m 2. W tym czasie nie wydawano również wobec powoda określonych w art. 110 § 2a - 2c Kodeksu karnego wykonawczego (kkw) decyzji o umieszczeniu w celach mieszkalnych, w których powierzchnia przypadająca na skazanego wynosiłaby mniej niż 3 m 2.
(informacja o rozmieszczeniu i pobycie powoda oraz powierzchni cel i liczbie osadzonych k. 50-53, wykazy k. 68-73)
Przed wytoczeniem niniejszego powództwa powód złożył jedną skargę w zakresie warunków odbywania kary, przy czym wycofał ją, wskazując, że w istocie stanowiła prośbę o przetransportowanie.
Drugą skargę, m.in. w zakresie warunków pobytu, złożył do Rzecznika Praw Obywatelskich już po wytoczeniu powództwa.
(pismo k. 53v, pisma k. 79-86)
Sąd zważył, co następuje:
W świetle poczynionych w sprawie ustaleń roszczenie powoda nie zasługuje na uwzględnienie.
W pierwszym rzędzie należy wskazać, że zgodnie z art. 6 Kodeksu cywilnego (kc) ciężar udowodnienia faktów spoczywa na tej stronie procesu, która z faktów tych wywodzi określone skutki prawne.
Na gruncie niniejszej sprawy oznacza to, że powód – domagając się spełnienia roszczeń, które wywodził z faktów mających świadczyć o naruszeniu jego dóbr osobistych wskutek niezapewnienia mu właściwych i godnych warunków odbywania kary pozbawienia wolności – miał obowiązek przedstawienia przed Sądem dowodów na poparcie swoich twierdzeń w zakresie objętym w pozwie.
Powód był zobowiązywany do wskazania zarówno konkretnych okoliczności dotyczących jego roszczeń, jak również wskazania ewentualnych dalszych twierdzeń i wniosków dowodowych, przy czym w doręczanej korespondencji wskazywano na wymóg udowodnienia przytaczanych twierdzeń (por. zarządzenie z pismem k. 37, 39 uzasadnienie postanowienia z 23.05.2014 r. - k. 38v).
Powód ograniczył się do przedstawienia swoich twierdzeń, ostatecznie nie popierając ich żadnym materiałem dowodowym. W sytuacji, w której pozwany zaprzecza tym twierdzeniom, a swoje stanowisko, że warunki panujące podczas pobytu powoda w zakładzie karnym w B. odpowiadały obowiązującym przepisom, zarówno w zakresie przestrzegania norm powierzchni na jednego osadzonego, jak w zakresie norm higienicznych sanitarnych i wyposażenia cel, popiera dokumentami prywatnymi (obejmującymi wyjaśnienia administracji jednostki penitencjarnej) oraz wykazami osadzenia, sporządzonymi przez uprawnioną do tego jednostkę (wyjaśnienia k. 74, 75, wykazy k. 50-53), nie sposób przyjąć, aby w niniejszej sprawie zostało wykazane w sposób wystarczający, że w Zakładzie Karnym w B. w okresie pobytu tam powoda panowały warunki bytowe niezgodne z przepisami w stopniu, który naruszałby jego dobra osobiste w jakimkolwiek zakresie.
Przy braku jakiegokolwiek materiału dowodowego świadczącego o tym, że warunki odbywania kary pozbawienia wolności w tej jednostce penitencjarnej nie odpowiadały obowiązującym normom, opisywane w pozwie okoliczności mają charakter wyłącznie subiektywnych ocen powoda co do dolegliwości związanych z pobytem w warunkach zakładu karnego.
W tym kontekście dostrzec jednak trzeba, że powód trafił do zakładu karnego w związku ze skazaniem na karę pozbawienia wolności. Pobyt w tym zakładzie pozostaje zatem w ścisłym związku z nagannym zachowaniem powoda, które zostało poddane negatywnej ocenie społecznej, wyrażającej się w skazaniu go na taką właśnie karę o charakterze izolacyjnym. Oczywistym jest, że kara taka jest środkiem dolegliwym i skutkującym znaczącymi ograniczeniami w sferze funkcjonowania skazanego, również w zakresie warunków jej odbywania. Subiektywne odczucia w tym zakresie nie mogą być jednak podstawą do skutecznego formułowania zarzutów co do bezprawności działania organów państwa prowadzących jednostkę penitencjarną, o ile oczywiście obiektywnie panujące w niej warunki nie naruszają odpowiednich przepisów prawa i przeciętnego poczucia sprawiedliwości.
Powód nie wykazał, aby takie naruszenia wystąpiły w niniejszej sprawie, co skutkowało koniecznością oddalenia powództwa (pkt I sentencji wyroku).
Ponadto, zgodnie z art. 98 Kpc i art. 11 ust. 3 ustawy z dnia 8-07-2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, wobec oddalenia powództwa, powoda należało obciążyć obowiązkiem zwrotu kosztów procesu na rzecz jednostki reprezentującej pozwany Skarb Państwa. Ponieważ koszty te obejmowały wynagrodzenie radcy wykonującego zastępstwo procesowe w stawce minimalnej (z uwagi na niewielki nakład pracy towarzyszący sprawie, zakończonej rozstrzygnięciem na pierwszym terminie rozprawy, na który nie stawił się) - po myśli art. 99 Kpc w zw. z § 2 ust. 1 i 2 oraz § 11 ust. 1 pkt 25 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28-02-2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie … (Dz. U. Nr 163, poz. 1248 ze zm.) – orzeczono jak w pkt II sentencji wyroku.