UZASADNIENIE

W dniu 21.12.2012 r. wnioskodawczyni I. S., powołując się na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 13 listopada 2012 r., wniosła do Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem tego Sądu z dnia 7 lutego 2012 r. sygn. akt VII U 1302/11, domagając się wypłaty zaległej emerytury wraz z odsetkami.

Wyrokiem z dnia 26 września 2013 r. Sąd Okręgowy w Jeleniej Górze zmienił wyrok tego Sądu z 7 lutego 2012 r., sygn. akt VII U 1302/11 i poprzedzającą go decyzję ZUS-u oddziału w J. z dnia 10 października 2011 r. w ten sposób, że przyznał wnioskodawczyni prawo do wypłaty zawieszonej emerytury od 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r., a żądanie w zakresie wypłaty odsetek przekazał organowi rentowemu do rozpoznania.

Sąd I instancji ustalił, co następuje:

Wnioskodawczyni I. S. nabyła prawo do emerytury od 1 czerwca 2010 r. i w tej dacie pozostawała w zatrudnieniu w Zespole Szkół (...) w J..

Decyzją z 10 października 2011 r. organ rentowy wstrzymał wnioskodawczyni wypłatę emerytury od 1 października 2011 r. w oparciu o przepis art. 28 ustawy z 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw.

Od tej decyzji wnioskodawczyni złożyła odwołanie do Sądu Okręgowego w Jeleniej Górze, które zostało oddalone wyrokiem z 7 lutego 2012 r., w sprawie o sygn. akt VII U 1302/11.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych, decyzją z dnia 22 stycznia 2013 r. podjął wypłatę emerytury wnioskodawczyni od dnia 1.12.2012 r.

Przy tak poczynionych ustaleniach faktycznych Sąd Okręgowy uznał, że skarga o wznowienie na podstawie art. 401¹ k.p.c. jest uzasadniona. Sąd ten wskazał, że skarga opierała się na wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 13 listopada 2012 r., K 2/12, w którym Trybunał uznał, że art. 28 Ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 257, poz. 1726 z 2011 r.) w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227), dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z 16 grudnia 2010 r., w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Sąd podkreślił, że z treści tego wyroku wynika, że dotyczy on tylko osób, które nabyły prawo do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r., następnie zawieszonego od 1 października 2011 r.

Wnioskodawczyni nabyła prawo do emerytury od 1 czerwca 2010 r., i dlatego miała prawo do wypłaty emerytury w spornym okresie, mimo kontynuowania zatrudnienia u pracodawcy, na rzecz którego praca była wykonywana bezpośrednio przed nabyciem prawa do tego świadczenia.

Apelację od ww. orzeczenia złożył organ rentowy i zaskarżając wyrok w całości zarzucił mu naruszenie art. 28 ustawy z dnia 16.12.2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych… w zw. z art. 103 a ustawie z dnia 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. tj. 2013/1440 ze zm.) i 190 ust. 1 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej poprzez błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie ww. przepisów polegające na niezasadnym przyjęciu, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r., który wszedł w życie z dniem ogłoszenia, tj. 22 listopada 2012 r., wywiera skutki prawne wstecz i co za tym idzie pozwala na przyznanie prawa do wypłaty emerytury od dnia 1 października 2011 r. do 21 listopada 2012 r., podczas gdy prawidłowa wykładnia i zastosowanie ww. przepisu Konstytucji RP, w świetle treści powołanego orzeczenia TK wskazuje, że przepis art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r. bez konieczności rozwiązania stosunku pracy utracił moc obowiązującą z dniem 22 listopada 2012 r., a zatem decyzja organu rentowego z dnia 5 października 2011 r., stwierdzająca zawieszenie prawa do wypłaty emerytury oparta była do dnia 22 listopada 2012 r. na obowiązującym w obrocie prawnym przepisie, a co za tym idzie brak jest podstaw prawnych do wypłaty świadczenia za sporny okres.

Wskazując na powyższe podstawy apelacji ZUS wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku Sądu I instancji i oddalenie skargi we wskazanym zakresie, ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji oraz zasadzenie kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Organ rentowy skupił swoje zarzuty wyłącznie na zagadnieniu daty wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, która to kwestia jest uregulowana w art. 190 ust. 1 i 3 Konstytucji. Zgodnie z tym przepisem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, które mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne, wchodzą w życie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał Konstytucyjny może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego. Termin ten nie może przekroczyć osiemnastu miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny dwunastu miesięcy. W przypadku orzeczeń, które wiążą się z nakładami finansowymi nie przewidzianymi w ustawie budżetowej, Trybunał Konstytucyjny określa termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego po zapoznaniu się z opinią Rady Ministrów.

Data wejścia w życie orzeczenia TK ma takie znaczenie, że powoduje zmianę obowiązującego do tej pory stanu prawnego przez wyeliminowanie z obrotu prawnego przepisu niezgodnego z Konstytucją, przy czym istotne jest prawidłowe zrozumienie ww. skutku. Mianowicie oceniany przez TK przepis nie staje się niezgodny z Konstytucją od daty wejścia w życie wyroku TK, lecz jest i był już niezgodny z ustawą zasadniczą w chwili wejścia w życie przepisu w brzmieniu nadanym mu przez ustawodawcę. Wyrok TK stanowi jedynie potwierdzenie niekonstytucyjności badanej regulacji od chwili jej wprowadzenia.

Osobną kwestią jest natomiast żądanie wznowienia postępowania na podstawie art. 401¹ k.p.c. Przepis ten stanowi, że można żądać wznowienia postępowania również w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie. Sens tej regulacji jest taki, że daje sądowi możliwość wzruszenia prawomocnego orzeczenia wydanego w sprawie, której podstawą rozstrzygnięcia był przepis od początku uznany za wadliwy, bo niezgodny z Konstytucją. Istotą wznowienia jest zatem możliwość ponownego orzekania, lecz tym razem na podstawie prawa już zgodnego z ustawą zasadniczą.

Dlatego też zarzut organu rentowego, opierający się na twierdzeniu, że skutki prawne wyroku TK wiążą tylko na przyszłość jest o tyle nieuzasadniony, że właśnie przepisy o wznowieniu postępowania nakazują, w przypadku skutecznego złożenia skargi o wznowienie na postawie art. 401¹ k.p.c., stosowanie niewadliwego prawa (nieobciążonego wadą niekonstytucyjności), a tym samym niwelowanie jego skutków w przeszłości, tj. w sprawach zakończonych już prawomocnymi orzeczeniami. Oczywiście dotyczy to tylko tych spraw, w których wadliwe prawo było podstawą rozstrzygnięcia.

To natomiast uzasadnia przyznanie wnioskodawczyni prawa do wypłaty emerytury także za okres poprzedzający wejście w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Nie ulega bowiem wątpliwości, że wnioskodawczyni nabyła prawo do emerytury od 1 czerwca 2010 r., tj. w okresie, który został objęty ww. wyrokiem, a zatem przepis art. 28 ustawy zmieniającej z 16 grudnia 2010 r. w związku z art. 103a ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, nie miał względem niej zastosowania.

Mając powyższe na uwadze Sąd Apelacyjny, na podstawie art. 385 k.p.c., orzekł o oddaleniu apelacji organu rentowego jako bezzasadnej.

R.S.

WYROK

UZASADNIENIE