UZASADNIENIE

J. B. domagał się stwierdzenia, że decyzja Centralnej Komisji do spraw Stopni i Tytułów Naukowych w W. z dnia 26 marca 2012 r., sygn. (...)dr hab./N- (...), nosi znamiona nierównego traktowania tj. dyskryminacji bezpośredniej lub pośredniej.

Postanowieniem z dnia 7 stycznia 2014 r. Sąd Okręgowy odrzucił pozew, gdyż uznał. że żądanie powoda nie może być dochodzone przed sądem powszechnym, skoro postępowanie w sprawach stopni i tytułów naukowych jest postępowaniem administracyjnym.

Na wskazane postanowienie powód złożył zażalenie, wnosząc o jego uchylenie. Zaskarżonemu postanowieniu zarzucił naruszenie art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c. Skarżący podniósł, że stosownie do treści art. 13 ust. 2 oraz art. 14 ustawy z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania (Dz.U. Nr 254, poz. 1700) w sprawach naruszenia zasady równego traktowania stosuje się przepisy kodeksu cywilnego a w postępowaniu dotyczących tych spraw przepisy kodeksu postępowania cywilnego. W piśmie z dnia 23 sierpnia 2014 r. skarżący wskazywał, że do kompetencji pozwanego należy podejmowanie decyzji, stanowiących czynności prawne w rozumieniu art. 56 k.c., w związku z czym pozwanemu na podstawie art. 33¹ § 1 k.c. przysługuje również zdolność sądowa.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zasadny był wprawdzie zarzut naruszenia art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c., jednak pozew podlegał odrzuceniu wobec nieusuwalnego braku zdolności sądowej strony pozwanej, tj. na podstawie art. 199 § 1 pkt. 3 k.p.c.

Przypomnieć należy, że dopuszczalność drogi sądowej zależy od oceny, czy sformułowane w pozwie roszczenie spełnia kryteria sprawy cywilnej w rozumieniu materialnym lub formalnym. Dopuszczalność drogi sądowej nie jest natomiast uzależniona od rzeczywistego istnienia podstawy prawnej dla zgłoszonego roszczenia. Kwestia istnienia podstawy prawnej oraz wykazanie jej przesłanek przez stronę powodową jest bowiem badana na etapie merytorycznego rozpoznania sprawy (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2013 r. I CSK 684/12 oraz z dnia 20 czerwca 2012 r. I CSK 558/11). Przyjmuje się, że sprawa cywilna w ujęciu materialnoprawnym to sprawa, w której ochrona prawna sprowadza się do wywołania skutku w zakresie stosunku cywilnoprawnego sensu largo, którego podmioty na wypadek sporu występują jako równorzędni partnerzy. Z kolei sprawami cywilnymi w ujęciu formalnym są nie tylko sprawy ze swej istoty cywilne, lecz również takie, których rozpoznanie odbywa się z woli ustawodawcy według przepisów k.p.c.

Jakkolwiek znaczną część uzasadnienia pozwu powód poświęcił rozważaniom dotyczącym materii prawa administracyjnego, to jednak niewątpliwie nie zmierzał w niniejszej sprawie do wzruszenia decyzji administracyjnej, lecz domagał się stwierdzenia, że wydana przez pozwanego decyzja nosi znamiona nierównego traktowania w oparciu o przepisy ustawy z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania (Dz.U. Nr 254, poz. 1700 ze zm.). Powód uważa zatem, że jego roszczenie znajduje podstawę prawną w przepisach wskazanej ustawy oraz stoi na stanowisku, że możliwe jest w takim przypadku wytoczenie także powództwa o ustalenie, a nie wyłącznie powództwa o świadczenie stosownie do art. 13 tej ustawy.

Tak określone żądanie pozwu, niezależnie do rodzaju argumentów przytoczonych w uzasadnieniu pozwu, nie dotyczyło zatem materii rozstrzyganej na drodze administracyjnej, odpowiadało natomiast konstrukcji roszczenia przewidzianego w art. 189 k.p.c., a w dodatku zostało oparte na przepisach zawierających bezpośrednie odwołanie do cywilnoprawnych regulacji materialnych i procesowych. Wskazane okoliczności, w przekonaniu Sądu Apelacyjnego, przesądzały o cywilnym charakterze sprawy i wykluczały odrzucenie pozwu na podstawie określonej w art. 199 § 1 pkt 1 k.p.c.

Zaskarżone postanowienie należało jednak utrzymać w mocy, pozew podlegał bowiem odrzuceniu z mocy art. 199 § 1 pkt 3 k.p.c., z powodu pierwotnego i nieusuwalnego braku zdolności sądowej strony pozwanej.

Nie jest trafny pogląd powoda, jakoby zdolność pozwanej komisji do podejmowania decyzji administracyjnych miała implikować jej zdolność sądową. Jak wyjaśnił to już Sąd Apelacyjny w Warszawie w postanowieniu z dnia 4 lipca 2014 r. I ACz 1004/14, które zapadło w sprawie o niemal tożsamym zakresie podmiotowo-przedmiotowym, zdolność prawną i sądową organizacja nie posiadająca osobowości prawnej wywodzić może jedynie z wyraźnego zapisu ustawy, co jednoznacznie wynika z art. 33¹ § 1 k.c. Centralna Komisja do Spraw Stopni jest natomiast organem administracji, działającym przy Prezesie Rady Ministrów, pełniącym w zakresie wydawanych przez siebie decyzji funkcje centralnego organu administracji rządowej, nad którym nie ma organu wyższego stopnia w rozumieniu art. 17 k.p.a. (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 6 czerwca 2012 r., I OSK 420/12). Decyzje pozwanej Komisji mogą być zaskarżane do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, jednak analiza art. 33 i n. ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki prowadzi do wniosku, że ustawodawca nie wyposażył pozwanego organu w kompetencje do uczestnictwa w postępowaniu cywilnym.

Możliwość wytoczenia powództwa na podstawie art. 13 ust. 1. w zw. z art. 12 ust. 2 ustawy z dnia 3 grudnia 2010 r. o wdrożeniu niektórych przepisów Unii Europejskiej w zakresie równego traktowania przysługuje jednostkom organizacyjnym niebędącym osobami prawnymi, ale tylko tym, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, jeżeli naruszenie nastąpiło wobec nich. Przepisy rangi ustawowej nie przyznają Centralnej Komisji do Spraw Stopni zdolności prawnej, co skutkuje brakiem zdolności sądowej, pierwotnym i nieusuwalnym. Brak zdolności sądowej pozwanej nie może być uzupełniony na podstawie art. 70 k.p.c. przez wstąpienie do udziału w sprawie podmiotu posiadającego tę zdolność w miejsce podmiotu nieposiadającego zdolności sądowej, czyli wstąpienie do procesu Skarbu Państwa. Ponieważ brak zdolności sądowej odnosi się do podmiotu będącego stroną procesową, to konieczną przesłanką uzupełnienia tego braku jest zachowanie tożsamości stron, a więc takiego stanu rzeczy, w którym zarówno przed uzupełnieniem, jak i po uzupełnieniu braku zdolności sądowej stroną sporu pozostaje ta sama jednostka. Uzupełnienie w zakresie zdolności sądowej na podstawie art. 199 § 2 w związku z art. 70 k.p.c. dotyczy bowiem tylko braków usuwalnych, do których nie zalicza się stwierdzony w tej sprawie brak zdolności sądowej. Nieusuwalny, pierwotny brak zdolności sądowej sprawia zaś, że powództwo jest niedopuszczalne od samego początku (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 19 kwietnia 2001 r., III CZP 10/01, postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 15 maja 2009 r., II CSK 681/08 i z dnia 14 czerwca 2012 r., I CSK 550/11 oraz z dnia 24 września 2004 r., I CK 131/04). Należało zatem uznać, że pomimo błędnego uzasadnienia, zaskarżone postanowienie odpowiada prawu.

Wobec stwierdzonego braku zdolności sądowej uchylić należało natomiast rozstrzygnięcie o kosztach procesu, nie jest bowiem możliwe zasądzenie jakichkolwiek świadczeń na rzecz podmiotu pozbawionego zdolności sądowej.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z
art. 397 § 2 k.p.c., Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

Z. odpis postanowienia z uzasadnieniem doręczyć powodowi i pełnomocnikowi pozwanego (zaskarżalne skargą kasacyjną).

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE