UZASADNIENIE

Wyrokiem z dnia Sąd Okręgowy w Radomiu zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) SA w W. na rzecz powodów: G. S., W. S., I. S. (2) kwoty po 20 000 zł., zaś na rzecz D. S., K. S. (1) i P. S. kwoty po 6 666 zł. tytułem zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od kwoty od dnia 16 października 2006 r. do dnia zapłaty, kwotę 281,67 zł. tytułem kosztów leczenia i dojazdów, wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 25 października 2007 r. do dnia zapłaty, kwotę 800 zł. miesięcznie tytułem renty, za okres od dnia 25 października 2007 r. do dnia 15 czerwca 2009 r. z ustawowymi odsetkami od dnia wymagalności do dnia zapłaty, kwotę 321 zł. z ustawowymi odsetkami od dnia 25 października 2007 r. do dnia zapłaty. Umorzył postępowanie w części dotyczącej ustalenia odpowiedzialności pozwanego na przyszłość, oddalił powództwo
w pozostałej części i zasądził od pozwanego na rzecz powodów solidarnie koszty procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniosło pozwane Towarzystwo (...) SA w W..

Pozwany ubezpieczyciel zaskarżył wyrok w części zasądzającej zadośćuczynienie w łącznej wysokości 80 000 zł. (po 20 000 zł na rzecz dzieci zmarłego poszkodowanego, i po 6 666 zł. na rzecz pozostałych powodów, spadkobierców zmarłego K. S. (2)), uwzględniającej ustawowe odsetki od zadośćuczynienia od kwot i dat bliżej wskazanych
w apelacji, oraz w części zasądzającej odszkodowanie na łączną kwotę 603 zł. na rzecz wszystkich powodów, przypadającą im w stosownych udziałach.

Zarzucał obrazę art. 481§ 1 kc i domagał się zmiany wyroku przez orzeczenie, że odsetki są wymagalne od dnia wydania wyroku przez Sąd
I instancji.

Jednocześnie skarżący wskazał, że w dniu 2 sierpnia 2011 r. zapłacił na rzecz powodów (poza K. S. (1) i P. S.) łącznie kwotę 80 603 zł. stanowiącą zadośćuczynienie w łącznej wysokości 80 000 zł. oraz odszkodowanie w zakresie kosztów leczenia i kosztów sporządzonego kosztorysu, łącznie 603 zł., dołączając kserokopię potwierdzenia uznania tą kwotą rachunku pełnomocnika wskazanych wyżej powodów.

Pełnomocnik powodów G. S., W. S., I. S. (2) i D. S., już po złożeniu apelacji rzez pozwanego ubezpieczyciela cofnął pozew i zrzekł się roszczenia w zakresie kwoty 80 603zł., przyznając, że faktycznie została wypłacona.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Poza sporem pomiędzy stronami pozostaje fakt uiszczenia w toku postępowania toczącego się w niniejszej sprawie, w dniu 2 sierpnia 2011 r. przez pozwanego kwoty 80 603zł., na którą składa się zadośćuczynienie (80 000 zł.) i odszkodowanie (603 zł.) na konto wskazane przez powodów - G. S., W. S., I. S. (2) i D. S., a należące do ich ówczesnego pełnomocnika. Poza sporem pozostaje też fakt, że działając w imieniu wskazanych wyżej powodów ich pełnomocnik cofnął w tym zakresie pozew i zrzekł się roszczenia, co nastąpiło po zaskarżeniu wyroku przez pozwaną. Z oczywistych więc względów nie wchodziło w rachubę rozstrzygniecie w trybie art. 332 § 2 kpc. Przepis powyższy wskazuje bowiem, że w razie cofnięcia pozwu przed uprawomocnieniem się wyroku i przed jego zaskarżeniem z jednoczesnym zrzeczeniem się dochodzonego roszczenia, a za zgodą pozwanego również bez takiego zrzeczenia się, sąd pierwszej instancji uchyli swój wyrok
i postępowanie w sprawie umorzy, jeżeli uzna cofnięcie takie za dopuszczalne. Postanowienie sądu w tym przedmiocie może być wydane na posiedzeniu niejawnym.

W rozpoznawanej zaś sprawie bezsprzecznie nastąpiło zaskarżenie wyroku przez pozwanego ubezpieczyciela.

Zaskarżony wyrok podlega natomiast częściowemu uchyleniu
i umorzeniu postępowania na zasadzie art. 386 § 3 kpc z racji cofnięcia pozwu i zrzeczenia się roszczenia, z tym zastrzeżeniem, że cofnięcie to dotyczy wyłącznie zadośćuczynienia oraz odszkodowania w łącznej kwocie 80 603 zł. (bez należnych odsetek). Ponadto oświadczenie to jest skuteczne wyłącznie wobec powodów reprezentowanych w tym względzie przez ich pełnomocnika. Nie dotyczy zaś powodów K. S. (1) i P. S. i wobec nich nie może mieć żadnego znaczenia.

Powyższe skutkowało uchyleniem wyroku i umorzeniem postępowania w odniesieniu do zasądzonego zadośćuczynienia na rzecz wszystkich powodów poza wskazywanymi wyżej K. S. (1) i S..

Wobec nich, jak to wskazano wyżej cofniecie powództwa nie nastąpiło. Pozwany ubezpieczyciel nie wykazał też, by należne im kwoty zadośćuczynienia i odszkodowania zostały w całości bądź części zapłacone, ani by którykolwiek z pozostałych powodów, którzy otrzymali kwotę 80 603 zł. był uprawniony do ich odbioru w ich imieniu. Odmiennych argumentów nie można poszukiwać w szczególność wobec brzmienia art. 73 § 2 kpc, zważywszy, że oczywistym jest, że każdy z powodów działa samodzielnie
i niezależnie od pozostałych, a współuczestnictwo pomiędzy nimi ma charakter formalny. A zatem w tym wypadku twierdzenia skarżącego
o zaspokojeniu roszczeń tych powodów są bezpodstawne jako nieudowodnione. Nie wykazano też by w jakikolwiek inny sposób kwota ta dotarła do ich rąk, bądź też z niej w inny sposób skorzystali. Niczego w tej ocenie nie zmienia fakt, że na konto wskazane przez G. S., W. S., I. S. (2) i D. S. faktyczne wpłynęła kwota 80 607 zł.

Te wszystkie względy skutkowały rozstrzygnięciem – na zasadzie art. 386 § 3 kpc - w pkt I wyroku.

Częściowa zmiana zaskarżonego wyroku zawarta w pkt II uzasadniona jest wyłącznie i jedynie faktem skutecznego względem powodów G. S., W. S., I. S. (2) i D. S. uiszczenia w dniu 2 sierpnia 2011 r. należnych im kwot zadośćuczynienia w wysokości nominalnej (bez odsetek).

Prawidłowe jest bowiem stanowisko Sądu I instancji, co do tego, że odsetki należne powodom od zasądzonego zadośćuczynienia należne są od dat i kwot wskazanych przez Sąd I instancji, z tym, że uwzględnić należało termin zapłaty zadośćuczynienia w łącznej kwocie 80 000 zł. w dniu
2 sierpnia 2011 r. Sąd Apelacyjny za zasadny, w szczególności
w okolicznościach rozpoznawanej sprawy, wobec śmierci poszkodowanego w wypadku J. S., przyjmuje ustalenie daty ich wymagalności na dzień wezwania ubezpieczyciela do spełnienia świadczenia odszkodowawczego (art. 455 § 1 k.c. w zw. z art. 817 kc).

W orzecznictwie występują rozbieżne stanowiska w zakresie daty początkowej odsetek należnych od świadczeń zasądzanych na podstawie art. 445 kc. W wyroku z dnia 8 marca 2013r. sygn. III CSK 192/12 (Lex nr 1331306) Sąd Najwyższy przedstawił stanowisko kompromisowe, wskazując, że terminem, od którego należą się odsetki za opóźnienie
w zapłacie zadośćuczynienia za krzywdę, może być, w zależności od okoliczności sprawy, zarówno dzień poprzedzający wyrokowanie
o zadośćuczynieniu, jak i dzień tego wyrokowania. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Najwyższy wskazał, że odsetki należą się za sam fakt opóźnienia się dłużnika w spełnieniu świadczenia pieniężnego (art. 481 § 1 kc). Konstrukcja prawa do żądania odsetek przez wierzyciela od dłużnika za czas opóźnienia jest dostosowana do świadczeń typowo pieniężnych
i zakłada, że dłużnik wiedział nie tylko o obowiązku świadczenia na rzecz wierzyciela, ale także znał wysokość świadczenia, które ma spełnić (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2010 r., III CSK 308/09, nie publ.). Jeżeli zobowiązany nie płaci pieniężnego zadośćuczynienia
w terminie wynikającym z przepisu szczególnego lub w terminie ustalonym zgodnie z art. 455 kc, uprawniony nie ma możliwości czerpania korzyści
z zadośćuczynienia, jakie mu się należy już w tym terminie.
W konsekwencji odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia należnego uprawnionemu w tym terminie powinny się należeć od tego właśnie terminu. Przyjętemu stanowisku nie sprzeciwia się to, że zasądzenie pieniężnego zadośćuczynienia i określenie jego wysokości w pewnym zakresie pozostaje w kompetencji sądu. Możliwość przyznania przez sąd odpowiedniej sumy tytułem zadośćuczynienia za krzywdę (art. 445 § 1 kc) nie zakłada bowiem dowolności ocen sądu, a jest jedynie konsekwencją niewymiernego w pełni charakteru okoliczności decydujących o doznaniu krzywdy i jej rozmiarze. Mimo więc pewnej swobody sądu przy orzekaniu
o zadośćuczynieniu, wyrok zasądzający zadośćuczynienie nie ma charakteru konstytutywnego, lecz deklaratywny (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 30 stycznia 2004 r., I CK 131/03, OSNC 2005, Nr 2, poz. 40; z dnia
17 listopada 2006 r., V CSK 266/06, nie publ.; z dnia 26 listopada 2009 r., III CSK 62/09, nie publ.). Podobnie wyrok zasądzający odszkodowanie. Specyfika omawianych świadczeń jest jednak tego rodzaju, że ich wysokość nie jest ściśle określona przez przepisy prawa, ma charakter ocenny. Z tej przyczyny, dłużnik, który zna wyłącznie wysokość żądania uprawnionego, nie ma pewności, czy żądana kwota jest słuszna nie tylko, co do zasady, ale również, co do wysokości. Specyfika tego świadczenia powinna mieć również wpływ na określenie daty, od której powstał stan opóźnienia
w spełnieniu tego świadczenia. Z tej perspektywy istotne jest nie tylko to, czy dłużnik znał wysokość żądania uprawnionego, ale także to, czy znał lub powinien znać okoliczności decydujące o rozmiarze należnego od niego świadczenia.

Przekładając powyższe rozważania na okoliczności rozpoznawanej sprawy Sąd Apelacyjny podziela stanowisko sądu pierwszej instancji, że ustawowe odsetki za opóźnienie w zapłacie zadośćuczynienia
i odszkodowania jako świadczeń pieniężnych bezterminowych należą się według reguł określonych w art. 455 kc w zw. z art. 14 w/w ustawy. Skarżący w żaden sposób nie wykazał, aby wyjaśnienie okoliczności niezbędnych do ustalenia odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń albo wysokości odszkodowania okazało się niemożliwe w terminie 30 dni od zgłoszenia żądania. Pozwane Towarzystwo jako profesjonalista miało możliwości ustalenia w tym terminie zarówno okoliczności wypadku jak też rozmiaru krzywdy powoda, co w istocie rzeczy miało miejsce i zakończyło się wypłatą zaniżonego zadośćuczynienia w kwocie 28 000 zł. W tym stanie podnieść należy, iż jakkolwiek rozmiar szkody, a tym samym wysokość zgłoszonego żądania podlega weryfikacji w toku procesu, nie zmienia to jednak faktu, że chodzi o weryfikację roszczenia wymagalnego już w dacie zgłoszenia, a nie dopiero po przedstawieniu dowodów. Jeżeli po weryfikacji okaże się, że ustalona kwota odszkodowania nie przekracza wysokości kwoty żądanej wcześniej, nie ma przeszkód do zasądzenia odsetek od tej wcześniejszej daty (por. wyrok SN z 8 lutego 2012 r., sygn.
V CSK 57/11, Lex nr 1147804). W związku z tym przyjęte przez Sąd Okręgowy stanowisko należało uznać za właściwe i nienaruszające przepisów prawa materialnego wskazanych w zarzutach apelacji.

Z tych też względów i w tym zakresie apelacja podlega oddaleniu na mocy art. 385 kpc, jako pozbawiona uzasadnionych podstaw.

Podobnie również oddaleniu podlega ona w takim zakresie, w jakim odnosi się ona do świadczeń zasądzonych na rzecz powodów K. S. (1) i P. S. podlega ona oddaleniu. Powodowie ci nie brali udziału w postępowaniu toczącym się uprzednio przed Sądem Okręgowym w Radomiu, nie byli więc i reprezentowani przez żadnego pełnomocnika. Brak jest dowodów, by do ich rąk trafiły jakiekolwiek należne im świadczenia, w szczególności zaś część (i jaka) kwoty 80 603 zł. Na gruncie okoliczności sprawy można co najwyżej mówić o wypłacie tych świadczeń do rąk osób nieuprawnionych i braku dowodów, by K. S. (1)
i P. S. w jakikolwiek sposób weszli w ich posiadanie.

Dlatego też apelacja jako pozbawiona uzasadnionych podstaw podlegała z mocy art. 385 kpc oddaleniu.

O kosztach procesu za II instancję orzeczono na zasadzie art. 100 kpc w zw. z art. 391§ 1 kpc, znosząc je pomiędzy stronami z racji uchylenia częściowo zaskarżonego wyroku i umorzenia postępowania i częściowego oddalenia apelacji wobec powodów, którzy nie wykazali poniesienia jakichkolwiek kosztów.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE