UZASADNIENIE

Powód (...) S.A. w S., po ostatecznym sprecyzowaniu swojego stanowiska w sprawie, wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od pozwanego (...) sp. z o.o. w P. kwoty 340.104,93 zł wraz z ustawowymi odsetkami oraz kosztami postępowania sądowego. Uzasadniając swoje żądanie powód argumentował, że domaga się od pozwanego zapłaty powyższej kwoty tytułem zwrotu nienależnie pobranych opłat. Wskazywał na bezprawne zachowanie pozwanego, polegające na tym, że pobierając opłaty za rzekome usługi marketingowe i reklamowe, jak też z tytułu bonusów, dążył on do ominięcia zakazu z art. 15 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (zwanej dalej: u.z.n.k.).

W odpowiedzi na pozew pozwany wniósł o oddalenie powództwa oraz o zasądzenie od powoda na swoją rzecz zwrotu kosztów procesu według norm przepisanych.

Wyrokiem z dnia 14 stycznia 2014 roku, sygn. akt: IX GC 638/14, Sąd Okręgowy w Poznaniu zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 340.104,93 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 17 września 2011 roku do dnia zapłaty (pkt 1), w pozostałym zakresie powództwo oddalił (pkt 2) oraz zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 24.223,00 zł tytułem zwrotu kosztów procesu, w tym kwotę 7.200,00 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego (pkt 3).

Podstawę rozstrzygnięcia stanowiły następujące ustalenia faktyczne i wnioski prawne:

Powód (...) S.A. w S. w dniu 29 sierpnia 2011 roku nabył wierzytelności od cedenta – Przedsiębiorstwa (...) sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej w P. (dalej: (...)) z tytułu pobranych opłat innych niż marża handlowa od pozwanego (...) sp. z o.o. w P., w łącznej kwocie należności głównych 340.103,93 zł.

W dniu 29 listopada 2007 roku została zawarta umowa o współpracy handlowej, regulująca w sposób ramowy umowy dostawy towarów i świadczenia usług, w oparciu o które (...) dostarczał pozwanemu towary. Załącznikiem do umowy były (...), które zawierały szczegółowe ustalenia dotyczące współpracy handlowej stron.

W ustaleniach rocznych z 2008 roku strony określiły rabat asortymentowy w wysokości 9 %, wskazując, że termin płatności wynosi 43 dni od daty dostawy. W umowie zaznaczono także, że bonus w wysokości 2,6 % z tytułu wartości obrotów w poprzednim roku kalendarzowym, liczony od obrotów roku bieżącego, rozliczany będzie kwartalnie. Określono dodatkowy bonus progowy za osiągnięcie przez (...) określonego poziomu obrotów w roku bieżącym rozliczany rocznie: próg 0,5 % - 2.900.000 zł, 1% - 3.200.000 zł. Bonus z tytułu rezygnacji z prawa zwrotu określono na 2 % od całości obrotów rozliczany kwartalnie, a minimum logistyczne określono na 50 kg.

R. promocyjny wynosił 5% na 4 tygodnie. Dostawca zlecił wykonanie usługi reklamy w czasopiśmie wydawanym przez (...) w minimalnej ilości 14 x 1.000,00 zł. Pozwany zobowiązał się udostępnić dostawcy dodatkową powierzchnię sprzedaży o wielkości min. 1 m² w uzgodnionych przez strony terminach w każdej z uzgodnionych przez strony hal w celu przeprowadzenia 12 degustacji/prezentacji towarów przez 3 dni. Wynagrodzenie pozwanego z tego tytułu określono na 200,00 zł/za dzień/za wszystkie hale.

Dostawca zlecił wykonanie usługi polegającej na produkcji, montażu i ekspozycji plakatów i kasetonów reklamujących dostawcę za kwotę 4.000,00 zł za ekspozycję. Ponadto zlecił wykonanie usługi konsultacji handlowej w zakresie oceny rynku w każdym miejscu, w którym powstanie nowy (...) za kwotę 14.000,00 zł za konsultację dotyczącą jednej hali. Strony określiły bonus za zwiększone dostawy towarów do wszystkich hal w związku z otwarciem nowej hali w wysokości 3% na okres od pierwszego dnia zatowarowania nowej hali. Dostawca zlecił również wykonanie usługi polegającej na umieszczeniu jego nazwy w urodzinowej karcie okolicznościowej za kwotę 8.000,00 zł.

Strony zawarły również Ustalenia Roczne 2009, w których określiły rabat asortymentowy na 10 % z terminem płatności 45 dni od daty dostawy. Wskazały, że bonus w wysokości 2,6 % z tytułu wartości obrotów w poprzednim roku kalendarzowym, liczony od obrotów roku bieżącego, rozliczany będzie kwartalnie. Określiły dodatkowy bonus progowy za osiągnięcie przez pozwanego określonego poziomu obrotów w roku bieżącym, rozliczany rocznie: próg 0,5 % - 2.500.000,00 zł, 1% - 2.900.000,00 zł. W punkcie I pkt 6 i 7 wskazały, że bonus z tytułu rezygnacji z prawa zwrotu wynosić będzie 2 % od całości obrotów rozliczany kwartalnie, a minimum logistyczne 50 kg. Ustaliły, że rabat promocyjny będzie wynosił 5,5% na 4 tygodnie. Dostawca zlecił również wykonanie usługi reklamy w czasopiśmie wydawanym przez (...) w minimalnej ilości 14 x 1.000,00 zł. Pozwany zobowiązał się udostępnić dostawcy dodatkową powierzchnię sprzedaży o wielkości min. 1 m² w uzgodnionych przez strony terminach w każdej z uzgodnionych przez strony hal w celu przeprowadzenia 12 degustacji/prezentacji towarów przez 3 dni. Wynagrodzenie pozwanego z tego tytułu strony określiły na 200,00 zł/za dzień/za wszystkie hale. Dostawca zlecił wykonanie usługi polegającej na produkcji, montażu i ekspozycji plakatów i kasetonów reklamujących dostawcę za kwotę 4.000,00 zł za ekspozycję. Ponadto zlecił wykonanie usługi konsultacji handlowej w zakresie oceny rynku w każdym miejscu, w którym powstanie nowy (...) za kwotę 14.000,00 zł za konsultację dotyczącą jednej hali. Strony określiły bonus za zwiększone dostawy towarów do wszystkich hal w związku z otwarciem nowej hali w wysokości 3% na okres od pierwszego dnia zatowarowania nowej hali. Dostawca zlecił również wykonanie usługi polegającej na umieszczeniu jego nazwy w urodzinowej karcie okolicznościowej za kwotę 9.000,00 zł.

Usługi marketingowe sprowadzały się do przedstawiania towarów w gazetkach wydawanych przez pozwanego. Pozwany wydawał tzw. gazetki promocyjne z logo (...), w których były umieszczane produkty powoda. Pozwany również udostępniał halę, w której prowadzona była degustacja/prezentacja towarów, które pozwany kupił od (...). Z momentem odebrania od powoda towarów, pozwany stawał się ich właścicielem. Pozwany nie wykonywał usług konsultacji handlowej ani nie umieszczał nazwy dostawcy na karcie urodzinowej.

(...) nie miał możliwości negocjacji umów zawieranych z pozwanym. Jeśli chciałby zrezygnować z rabatów i usług dodatkowych, nie doszłoby do zawarcia umowy, ponieważ warunkiem współpracy z pozwanym było ponoszenie opłat wskazanych w umowach. (...) nie miał wpływu na zmianę warunków umów. Umowy były przygotowywane przez pozwanego, a powód nie miał możliwości dokonywania zmian w ich treści.

Za sprzedany towar (...) wystawił na rzecz pozwanego szereg faktur VAT.

W okresie od dnia 25 marca 2008 roku do dnia 7 maja 2009 roku pozwany wystawił (...) faktury VAT na łączną kwotę 340.104,93 zł z tytułu usług konsultacji handlowej w zakresie oceny rynku, usług marketingowych, usług w formie udostępnienia dodatkowej powierzchni sprzedaży w celu prowadzenia degustacji, usługi ekspozycji kasetonu, bonusu procentowego z tytułu obrotów, bonusu z tytułu rezygnacji z prawa zwrotu oraz usługi ekspozycji plakatu.

(...) nie dokonywał bezpośredniej zapłaty na rzecz pozwanego należności z faktur z tytułu wskazanych usług. Wzajemne rozliczenia stron były dokonywane w ten sposób, że pozwany potrącał z należności, jakie miał wobec dostawcy z tytułu ceny zakupu towarów, ze swoimi wierzytelnościami za usługi objęte powyższymi fakturami. Pozostała po potrąceniu kwota była przez pozwanego przelewana na rachunek bankowy (...).

Pismem z dnia 3 listopada 2010 roku Syndyk Masy Upadłości (...) wniósł o zawezwanie pozwanego do próby ugodowej w sprawie o zapłatę kwoty 61.800,12 zł.

Na posiedzeniu w dniu 17 grudnia 2010 roku pozwany nie zgodził się na zawarcie umowy.

Pismem z dnia 3 lutego 2011 roku Syndyk Masy Upadłości (...) ponownie wniósł o zawezwanie pozwanego do próby ugodowej w sprawie o zapłatę kwoty 278.303,81 zł. Na posiedzeniu w dniu 19 kwietnia 2011 roku nie doszło do zawarcia ugody. Powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty 479.009,59 zł do dnia 16 września 2011 roku.

Pozwany odmówił zapłaty wskazanej wyżej kwoty i stwierdził, że nie popełnił wobec (...) czynu nieuczciwej konkurencji, polegającego na pobraniu innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży albo czynu z art. 3 ust. 1 u.z.n.k.

W tak ustalonym stanie faktycznym, po przeprowadzeniu oceny zgromadzonych w sprawie dowodów, Sąd Okręgowy uznał, że powództwo zasługuje na częściowe uwzględnienie.

W motywach rozstrzygnięcia podkreślił, że żadna z zawartych umów nie była zgodna z zasadami uczciwej konkurencji. Pozwany dopuścił się czynów nieuczciwej konkurencji. Nie wykazał bowiem, aby pobierane przez niego opłaty związane były z faktycznie podejmowanymi działaniami w

interesie (...) lub by wartość tych opłat była ekwiwalentna do kosztów podejmowanych

działań. Wręcz przeciwnie postępowanie dowodowe wykazało, że ustalanie tych opłat miało miejsce w odniesieniu do całości obrotu towarami dostewcy, a więc w oderwaniu od rzeczywistych kosztów promocji. Pozwany nie wykazał również, aby dostawca miał możliwość dostarczania towarów bez konieczności ponoszenia tych opłat. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało daleko idące powiązanie obowiązku uiszczania przedmiotowych opłat z możliwością sprzedawania pozwanemu towarów. Prowadzić to musi w sposób nieuchronny do uznania niezasadności ich pobierania.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy uznał, że powodowi należny jest zwrot bezpodstawnie uzyskanych korzyści, o którym mowa w art. 18 ust. 1 pkt 5 u.z.n.k. Dokonywanie transferów finansowych od (...) na rzecz pozwanego było okolicznością bezsporną Zapłata należności objętych pozwem dokonywana była przez potrącenie tych kwot z należnościami, jakie pozwany miał wobec dostawcy towarów. (...) nie dokonywał zatem bezpośredniej zapłaty na rzecz pozwanego kwot objętych sporem. Sąd Okręgowy uznał zatem, iż powód wykazał wzbogacenie się pozwanego jego kosztem, a w konsekwencji zaistnienie podstawowej i koniecznej przesłanki do uwzględnienia żądania opartego na art. 18 ust. 1 pkt 5 u.z.n.k.

Reasumując Sąd Okręgowy stwierdził, iż powód udowodnił, że pozwany pobierał od (...) opłaty inne niż marża handlowa, co w sposób oczywisty utrudniało tej spółce dostęp do rynku. Pozwany, mimo że to na nim spoczywał w tym zakresie ciężar dowodu, nie wykazał zasadności pobierania tych opłat. W rezultacie czyny pozwanego w zakresie pobierania opłat z tytułu spornych usług Sąd I instancji uznał za wypełniające dyspozycję art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k., a w konsekwencji dające powodowi możliwość żądania zwrotu zapłaconych kwot w oparciu o art. 18 ust. 1 pkt 5 u.z.n.k.

Mając powyższe na uwadze Sąd Okręgowy w punkcie 1 wyroku zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 340.104,93 zł wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 17 września 2011 roku do dnia zapłaty.

O odsetkach ustawowych Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 481 § 1 k.c., zaś o kosztach procesu - na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z § 6 pkt 7 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz.U. 2013, poz. 490).

Wyrok apelacją w części, tj. w zakresie pkt. 1 i 3, zaskarżył pozwany, zarzucając:

1. sprzeczność ustaleń Sądu I instancji z zebranym w sprawie materiałem dowodowym poprzez:

a) przyjęcie, że brak dowodów na potwierdzenie wliczenia przez dostawcę (cedenta) kosztu opłat za usługi i bonusów oraz rabatów w cenę towarów sprzedawanych przez dostawcę do (...),

b) przyjęcie, że pozwany nie wykonywał żadnych ponadstandardowych usług, za które należałaby się dodatkowa opłata,

2. obrazę prawa materialnego:

a) art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k. poprzez jego zastosowanie w sytuacji, gdy cedent – dostawca podniósł cenę sprzedaży każdego towaru zbywanego pozwanej o wartość wynagrodzenia za usługi oraz o wartość udzielonych bonusów i rabatów, tj. wkalkulował powyższe wartości w cenę,

b) art. 2 i 3 ust. 1 pkt 6 ustawy o cenach z 5 lipca 2001 roku poprzez jego niezastosowanie,

c) art. 18 ust. 1 pkt 5 u.z.n.k. w zw. z art. 405 k.c.

Wskazując na powyższe zarzuty pozwany wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania z uwagi na nierozpoznanie istoty sprawy, ewentualnie o jego zmianę poprzez oddalenie powództwa w zakresie uwzględnionym w pkt. 1 wyroku i zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów procesu według norm przepisanych za I instancję, a nadto o zasądzenie od powoda na jego rzecz kosztów postępowania odwoławczego według norm przepisanych.

Powód w odpowiedzi na apelację pozwanego wniósł o jej oddalenie oraz o zasądzenie od pozwanego na swoją rzecz kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja pozwanego nie zasługiwała na uwzględnienie.

Sąd Apelacyjny podziela w całości ustalenia faktyczne, poczynione przez Sąd I instancji, jak też wyprowadzone na ich podstawie wnioski prawne, czyniąc je tym samym podstawą własnego rozstrzygnięcia.

Ustaleń tych Sąd Okręgowy dokonał bez obrazy art. 233 § 1 k.p.c. - w oparciu o wszechstronnie przeanalizowany, oceniony zgodnie z zasadami wiedzy, logiki i doświadczenia życiowego materiał dowodowy, a w każdym razie skarżący nie wykazał, by tak ujęte kryteria oceny wiarygodności i mocy dowodów zostały przez Sąd ten naruszone, prowadząc do ustaleń niezgodnych z materiałem dowodowym. Skuteczne podniesienie zarzutu poczynienia ustaleń sprzecznych z materiałem dowodowym nie może bowiem polegać na zaprezentowaniu ustalonego przez skarżącego, na podstawie własnej oceny dowodów stanu faktycznego, a wymaga wskazania przy użyciu argumentów jurydycznych rażącego naruszenia wyżej powołanych dyrektyw oceny dowodów (vide: wyrok SN z 18 czerwca 2004 r. sygn. akt II CK 369/03 LEX nr 174131).

Podkreślić przede wszystkim należy, iż w świetle zgromadzonego w niniejszej sprawie materiału dowodowego nie sposób uznać, że pozwany wykazał, by spółka (...) wliczała wszystkie sporne opłaty do ceny hurtowej, którą pozwany miał obowiązek zapłacić za dostarczony towar. Z pewnością wystarczające w tym zakresie nie mogą być wyrywkowo przedstawione w apelacji zeznania świadka Z. B.. Świadek ten przyznał, że obciążenia zmienne były kalkulowane w cenie, podkreślając jednocześnie, że maksymalna cena za towar była narzucana przez pozwanego („dyktat cenowy”). Tym samym dostawca nie mógł zwiększyć oferowanej przez siebie ceny o koszty wynikające z ustaleń rocznych; by sprostać oczekiwaniom pozwanego w zakresie ceny za towary, a jednocześnie utrzymać rentowność produkcji, musiał zmienić technologię (na co w swoich zeznaniach wskazywał świadek B.) i przez to obniżyć koszty produkcji towarów, co nie miałoby miejsca, gdyby dodatkowe opłaty nie zostały mu narzucone przez pozwanego.

Natomiast inne dowody na okoliczność podwyższenia ceny towarów, zbywanych przez dostawcę pozwanemu, nie zostały zaoferowane w toku niniejszego postępowania.

Prawidłowo również ustalił Sąd Okręgowy, że pozwany nie wykonywał na rzecz dostawcy żadnych ponastandardowych usług, za które należałaby się dodatkowa opłata. W toku postępowania nie zaoferowano bowiem takich dowodów, które potwierdzałyby, jakie konkretnie działania podejmował pozwany w celu promocji towarów dostawcy oraz jaki zachodzi związek pomiędzy tymi działaniami a opłatą, wynikającą z danej faktury. Wystarczające w tym zakresie nie może być ogólnikowe powoływanie się na zamieszczanie zdjęć towarów pochodzących od dostawców, umieszczanie logo / nazwy dostawcy w karcie okolicznościowej lub też na plakacie czy kasetonie.

Natomiast zamieszczenie zdjęć towarów w gazetkach (...) służyło, jak trafnie wskazywał Sąd Okręgowy, promocji towarów własnych pozwanego, zatem obciążanie tymi kosztami dostawcy nie było uzasadnione. Własność tych towarów, stosownie do przepisu art. 155 § 1 i 2 k.c., przechodziła na pozwanego z chwilą przeniesienia ich posiadania, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej albo że strony inaczej postanowiły.

Jak chodzi wreszcie o degustacje, to – jak wynika z zeznań świadka J. O. - były one „narzucane w określonych terminach” przez pozwanego i przeprowadzane na koszt dostawcy. Tym samym działania pozwanego w zakresie tej akcji promocyjnej sprowadzały się wyłącznie do udostępniania miejsca, w którym mogła się ona odbywać. Korzyść z tego działania odnosił natomiast przede wszystkim pozwany, który dzięki degustacjom zwiększał sprzedaż towarów zakupionych już od dostawcy i zaoferowanych do sprzedaży klientom sklepu, w którym odbywała się degustacja.

W konsekwencji przyjąć należy, że w sprawie nie doszło do zarzucanego w apelacji naruszenia przepisów prawa.

Sąd I instancji nie naruszył także wskazywanych w apelacji przepisów prawa materialnego.

Skarżący zarzucał przede wszystkim naruszenie przez Sąd I instancji art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k. Spór w niniejszej sprowadzał się zatem przede wszystkim do ustalenia, czy zapłata przez dostawcę za usługi reklamowe oraz z tytułu „bonusów” może, w okolicznościach sprawy, być uznana w rzeczywistości za uiszczenie niedozwolonych opłat, w rozumieniu wymienionego przepisu.

Sąd Okręgowy zajął w tym przedmiocie stanowisko zgodne z twierdzeniami powoda. Na jego uzasadnienie przywołana została rozbudowana argumentacja, wsparta stanowiskiem judykatury i doktryny nauki prawa, która nie została w sposób przekonujący podważona wywodami środka zaskarżenia. Skarżący oparł swoje zarzuty na założeniu, że dodatkowe opłaty, naliczane przez pozwanego, stanowiły element ceny, co – jak wskazano powyżej – było stanowiskiem błędnym. Dlatego też Sąd Apelacyjny w pełni akceptuje wywody Sądu Okręgowego, zawarte w pisemnym uzasadnieniu wyroku, a dotyczące przesłanek zastosowania w niniejszej sprawie art. 15 ust. 1 pkt 4 u.z.n.k., co zwalnia z potrzeby ponownego ich powtarzania.

Wskazać jednak należy, że dla oceny, czy świadczenia pieniężne uiszczane przez dostawcę mają charakter niedozwolonych opłat za przyjęcie towaru do sprzedaży, w rozumieniu przepisu art. 15 ust. 1 pkt. 4 u.z.n.k., nie mają decydującego znaczenia zarówno forma zastrzeżenia tego rodzaju świadczeń, jak i użyte dla ich określenia nazewnictwo.

W szczególności mogą być uznane za tego rodzaju opłaty świadczenia, które dostawca zobowiązany jest uiszczać do rąk odbiorcy na podstawie zawieranych obok podstawowych umów kupna – sprzedaży (dostawy) umów dodatkowych, przybierających zwykle postać umów tzw. marketingowych, na podstawie których dostawca zobowiązany jest do zapłaty należności z tytułu rabatów „od obrotu”, opłat „na otwarcie” sklepu, kosztów wydawania gazetek promocyjnych itp. (por. wyroki Sądu Najwyższego: z dnia 26 stycznia 2006r w spr. II CK 378/05, LEX nr 172222 oraz z dnia 12 czerwca 2008r w spr. III CSK 23/08, OSNC-ZD, nr 1 z 2009r, poz. 14). Co więcej, jak wskazuje praktyka, wspomniane zabronione opłaty zazwyczaj ukrywane są właśnie pod postacią dodatkowych umów, zawieranych obok podstawowej umowy o współpracy handlowej, przy czym obowiązek ich zawarcia wynika zwykle wprost z ogólnych warunków współpracy, oferowanych przez odbiorcę (przede wszystkim sieci handlowe).

Również w rozpoznawanej sprawie kwestionowane przez powoda świadczenia zastrzeżone zostały w typowych, szablonowych umowach, sporządzanych przy wykorzystaniu standardowych, obowiązujących w pozwanej spółce formularzy (druków). Oznacza to, że tego rodzaju praktyki, polegające na pobieraniu od dostawców dodatkowych opłat z tytułu wielkości obrotów oraz za wydawanie gazetek promocyjnych itp., miały charakter powszechny i obowiązujący wszystkich kontrahentów. Przeczy to twierdzeniom pozwanego, że warunki współpracy w tym zakresie podlegały negocjacjom i że dostawca mógł nawiązać stałą współpracę z siecią handlową nawet wtedy, gdyby nie zgodził się na ich spełnienie. W tym też kontekście trudno przyznać rację pozwanemu, by spółka (...) była zainteresowana usługami wynikającymi z ustaleń rocznych. Jej zasadniczym celem była sprzedaż jak największej ilości towarów pozwanemu. Ten z kolei zwiększał sprzedaż swoich towarów poprzez ich prezentowanie w gazetkach reklamowych. Nie dziwi zatem stwierdzenie świadka O., iż spółka (...) była zainteresowana gazetkami promocyjnymi, skoro od tego zależała wielkość zamówień pozwanego.

W kontekście zarzutów pozwanego należy zwrócić uwagę, że w typowej umowie sprzedaży (dostawy) do obowiązków sprzedawcy (dostawcy), należą wyłącznie świadczenia o charakterze niepieniężnym, tzn. przeniesienie na rzecz kupującego (odbiorcy) własności i posiadania rzeczy, natomiast obowiązek świadczenia pieniężnego, czyli zapłaty ceny, obciąża kupującego (art. 535 k.c., art. 605 k.c.). Jeżeli zatem na sprzedawcę, również w formie tzw. umów promocyjnych, zostają nałożone obowiązki dodatkowych świadczeń pieniężnych, należy domniemywać, że w ten sposób uiszczana jest w rzeczywistości zabroniona opłata za przyjęcie towaru do sprzedaży. Sprzedający korzysta w takim przypadku z ułatwienia dowodowego w wykazywaniu popełnienia przez kupującego czynu niedozwolonej konkurencji, o jakim mowa w art. 15 ust. 1 pkt. 4 u.z.n.k. Wystarczające będzie wykazanie przez niego, że, poza obowiązkami wynikającymi z typowej umowy sprzedaży, uiszczał na rzecz kupującego dodatkowe należności w pieniądzu (tzw. dowód prima facie).

Z kolei do obowiązków kupującego (odbiorcy) należy wykazywanie, że uiszczanie tego rodzaju świadczeń znajduje dostatecznie uzasadnione oparcie we wzajemnych, ekwiwalentnych świadczeniach niepieniężnych świadczonych przez niego na rzecz i wyłącznie w interesie sprzedawcy (por. np.:C. Banasiński, M. Bychowska , „Utrudnianie dostępu do rynku poprzez pobieranie innych niż marża handlowa opłat za przyjęcie towarów do sprzedaży”, Przegląd Prawa Handlowego, nr 4 z 2008r, str. 15 – 16). Okoliczność ta jednak w niniejszej sprawie nie została przez pozwanego wykazana.

W konsekwencji prawidłowo także zastosował sąd w sprawie przepis art. 18 ust. 1 pkt. 5 u.z.n.k., nakazując pozwanemu wydanie powódce bezpodstawnie uzyskanych korzyści.

W sprawie nie doszło wreszcie do naruszenia art. 2 i 3 ust. 1 pkt 6 ustawy o cenach, skoro pozwany nie wykazał, by dostawca podniósł cenę sprzedaży każdego towaru o wartość wynagrodzenia za usługę oraz o wartość udzielonych bonusów i rabatów.

Z tych przyczyn na podstawie art. 385 k.p.c. oraz powołanych wyżej przepisów prawa materialnego i procesowego Sąd Apelacyjny orzekł jak w punkcie 1 sentencji wyroku.

O należnych stronie powodowej kosztach zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym orzeczono (punkt 2 wyroku) na podstawie przepisów art. 98 § 1 i 3 k.p.c. oraz art. 99 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 zd. 1 kpc, przy uwzględnieniu przepisów § 2 ust. 1 i 2 oraz § 12 ust. 1 pkt. 2) w zw. z § 6 pkt. 7) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. nr 163, poz. 1349 ze zm.).

Krzysztof Józefowicz Roman Stachowiak Jerzy Geisler

WYROK

UZASADNIENIE