UZASADNIENIE

Powodowie P. R. i G. R.wnieśli o zasądzenie od pozwanego (...) S.A. w W. na ich rzecz odpowiednio 5.000 zł i 20.000 zł tytułem zadośćuczynienia oraz o ustalenie odpowiedzialności strony pozwanej na przyszłość. W uzasadnieniu podali, że w dniu 15 czerwca 2008 r. doznali uszkodzeń ciała na skutek wypadku drogowego. Sprawca zdarzenia był ubezpieczony u pozwanego. Pozwany przyznał powódce kwotę 6.000 zł zadośćuczynienia, zaś powodowi – łącznie kwotę 25.000 zł. powodowie wskazali, że przyznane zadośćuczynienie nie spełnia swojej funkcji kompensacyjnej i podkreślili, że odczuwają skutki wypadku do chwili obecnej.

Pozwany w odpowiedzi na pozew, po nieskutecznym podniesieniu zarzutu jego odrzucenia, wniósł o oddalenie powództwa wskazując, że wypłacone zadośćuczynienie uwzględnia wszystkie istotne elementy. Nadto podniósł zarzut przyczynienia się powodów do powstania szkody w stopniu nie mniejszym niż 50 %, albowiem sprawca był w chwili zdarzenia nietrzeźwy, zaś powodowie, jako osoby w wieku 13 i 14 lat, powinni byli przewidzieć skutki jazdy z osobą w takim stanie.

Sąd Rejonowy w Świeciu wyrokiem z dnia 18 marca 2013 r.: zasądził od pozwanego na rzecz powoda G. R.kwotę 20.000 zł, zaś na rzecz powódki P. R. kwotę 2.000 zł – z odsetkami ustawowymi od dnia 18 marca 2013 r. do dnia zapłaty; oddalił powództwo w pozostałym zakresie; nakazał pobrać na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Świeciu od pozwanego kwotę 800 zł tytułem części opłaty sądowej, od której powód był zwolniony, zaś od powódki kwotę 200 zł tytułem części opłaty sądowej; zasądził od pozwanego na rzecz powoda G. R.kwotę 681,60 zł tytułem części kosztów sądowych; zniósł wzajemnie koszty postępowania między powódką P. R. a pozwanym.

Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

W dniu 15 czerwca 2008 r. powodowie jako pasażerowi samochodu osobowego A. (...), prowadzonego przez W. P., ulegli wypadkowi samochodowemu. Kierowca stracił panowanie nad pojazdem i uderzył w drzewo. W chwili zdarzenia był nietrzeźwy. W obecności powodów W. P. niczego nie pił i mówił normalnie. Powodowie nie wyczuli od niego zapachu alkoholu.

Powódka P. R. – dwunastolatka w chwili zdarzenia - po wypadku była hospitalizowana. Rozpoznano u niej wstrząśnienie mózgu. W szpitalu przebywała dwa dni nosząc kołnierz ortopedyczny. Wypisano ją z zaleceniem kontroli w poradni neurologicznej i niezwłocznej hospitalizacji w razie bólów głowy, wymiotów, patologicznej senności, wycieku z ucha lub nosa. W toku postępowania likwidacyjnego stwierdzono u powódki także skręcenie kręgosłupa szyjnego, mające związek z wypadkiem.

Powódka poddała się kontroli neurologicznej, przeszła też rehabilitację, jednakże nadal odczuwa ból karku i głowy na zmianę pogody. Przez pierwszy semestr roku szkolnego 2008/2009 była zwolniona z wychowania fizycznego. Nie uczestniczyła również w zakończeniu roku szkolnego w czerwcu 2008 r. Nie pojechała też na zaplanowany obóz sportowy.

Obecnie u powódki występuje bolesność uciskowa okolicy wyrostków kolczystych kręgów szyjnych od C3-C7, wzmożone napięcie mięśni przykręgosłupowych na poziomie odcinka kręgosłupa i dolegliwości bólowe w maksymalnym zakresie ruchów skrętnych kręgosłupa. Wynikający z uraz kręgosłupa stopień uszczerbku na zdrowiu wynosi 5 %, przy czym sprowadza się do zespołu korzeniowego. Powódka cierpi na urazowy, bólowy zespół korzonkowy szyjny.

PowódG. R.– czternastolatek w chwili zdarzenia – po zdarzeniu został przewieziony do szpitala, gdzie stwierdzono u niego złamanie trzonu kości udowej prawej, złamanie kostki przyśrodkowej podudzia prawego, złamanie trzonu łopatki prawej. Był leczony operacyjnie – przeprowadzono otwartą repozycję kości udowej prawej ze stabilizacją stabilizatorem i otwartą repozycję złamania kostki przyśrodkowej prawej ze stabilizacją jedną śrubą AO. Zastosowano szynę gipsową podudziową. Wypisano go 26 czerwca 2008 r.

W domu powód przez około 2 miesiące jeździł na wózku, następnie chodził o kulach. Przeszedł także operację usunięcia zespolenia.

Powód 3 lata był zwolniony z zajęć wychowania fizycznego. Obecnie odczuwa ból gdy biega. Był uznany za niepełnosprawnego w okresie do dnia wypadku do dnia 31 października 2009 r.

Obecnie u powoda występują blizny pooperacyjne na udzie i goleni prawej. W tych miejscach występują też zaniki mięśniowe. Kończyna dolna prawa jest wydłużona o 1,5 cm w stosunku do lewej. Stwierdzono także poszerzenie obrysu okolicy stawu skokowego prawego z bolesnymi ruchami w zakresie pełnego zgięcia grzbietowego stopy i zgrubienie w obrębie łopatki prawej z towarzyszącymi trzeszczeniami przy ruchach w stawie barkowym prawym, zwłaszcza przy ruchu odwodzenia ponad kąt 90 stopni. Stały uszczerbek na zdrowiu powoda wynosi 20 % - wskutek złamania kości udowej prawej, 10 % - wskutek złamania kostki goleni prawej, 5 % - wskutek złamania łopatki prawej. Jego chód jest utykający, a złamanie, choć prawidłowo wygojone, ma wpływ na funkcję kończyny.

Powodowi dotychczas wypłacono zadośćuczynienie w kwocie 25.000 zł, a powódce – 6.000 zł.

Omawiając podstawę prawną roszczenia Sąd pierwszej instancji powołał się na art. 445 § 1 k.c. w zw. z art. 444 § 1 k.c. Przytoczył także treść art. 362 k.c., po czym wskazał, że w jego ocenie nie ma podstaw od uznania, że powodowie przyczynili się do zdarzenia. W chwili wypadku mieli 12 i 14 lat, nie widzieli, aby sprawca wypadku pił alkohol ani też nie wyczuli zapachu alkoholu od normalnie zachowującego się sprawcy. Powodowie, będący wtedy dziećmi, nie mieli podstaw, aby zakładać, że znajomy, który chce się pochwalić nowym samochodem, będzie nietrzeźwy.

Powodowie w chwili wypadku doznali uszkodzeń ciała i uszczerbku na zdrowiu. Zatem nie budzi wątpliwości, że odczuwali krzywdę. Powód przez okres prawie roku nie mógł chodzić, poruszał się na wózku, potem o kulach, aż do chwili obecnej odczuwa skutki zdarzenia w postaci zaników mięśniowych i wydłużenia kończyny prawej. Z kolei powódka wskutek wypadku nie mogła uczestniczyć w uroczystościach szkolnych i nadal odczuwa dolegliwości bólowe.

Następnie, odwołując się do orzecznictwa, Sąd Rejonowy wskazał, że zadośćuczynienie za uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia ma na celu złagodzenie wynikających stąd cierpień. Jednocześnie musi mieć charakter kompensacyjny.

Zdaniem Sądu pierwszej instancji wypłacona powodowi tytułem zadośćuczynienia kwota 25.000 zł nie spełniła swojej funkcji kompensacyjnej, albowiem doznał on poważnych obrażeń, rzutujących na jego sprawność fizyczną. Wobec tego żądanie zapłaty kwoty 20.000 zł Sąd uznał za uzasadnione.

Natomiast powódce Sąd Rejonowy przyznał dalszą kwotę 2.000 zł, albowiem doznany przez nią uraz, który nie miał charakteru poważnego, pozostawił jednak skutek pod postacią urazowego bólowego zespołu korzonkowego, co oznacza ból w karku promieniujący do prawego ramienia. Wobec tego Sąd uznał, że zadośćuczynienie w łącznej kwocie 8.000 zł będzie wystarczające.

Sąd Rejonowy wskazał, że odsetki ustawowe zasądził od dnia wyrokowania, albowiem wysokość zadośćuczynienia została określona na dzień orzekania w sprawie.

W pozostałym zakresie powództwo zostało oddalone. O kosztach na rzecz Skarbu Państwa Sąd Rejonowy orzekł na podstawie art. 113 ust. 1 i 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zaś o kosztach procesu – na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. i art. 100 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku złożyli powodowie, zaskarżając go w części oddalającej powództwo o zasądzenie odsetek ustawowych od dnia 11 listopada 2008 r. do dnia zapłaty, tj. co do punktu 2. Powodowie zarzucili zaskarżonemu rozstrzygnięciu naruszenie przepisów prawa materialnego:

-

art. 363 § 2 k.c. przez jego niewłaściwe zastosowanie i uznanie, że w okolicznościach sprawy rozmiar krzywdy i wysokość należnego zadośćuczynienia mogła zostać określona dopiero na dzień wyrokowania,

-

art. 455 k.c. przez jego pominięcie i uznanie, że wezwanie do zapłaty zadośćuczynienia nie doprowadziło do wymagalności roszczenia powódki względem pozwanego,

-

art. 361 § 2 k.c. przez pozbawienie powódki rekompensaty za opóźnione otrzymanie świadczenia od pozwanego,

-

art. 481 k.c. w zw. z art. 445 k.c. w zw. z art. 817 k.c. i art. 14 § 2 ustawy z dnia 22 maja o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych poprzez błędną ich wykładnię, a w konsekwencji zasądzenie na rzecz powódki odsetek ustawowych od dnia 18 marca 2013 r. tj. od dnia wyrokowania.

Z powołaniem na powyższe powodowie wnieśli o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez zasądzenie odsetek ustawowych na rzecz powoda G. R.od dnia 11 listopada 2008 r. do dnia zapłaty, od zasądzonej kwoty 20.000 zł oraz na rzecz powódki P. R. od dnia 11 listopada 2008 r. do dnia zapłaty, od zasądzonej kwoty 2.000 zł. Nadto wnieśli o zasądzenie na ich rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Pozwany w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie oraz zasądzenie na jego rzecz kosztów postępowania apelacyjnego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja powodów była zasadna.

Sąd pierwszej instancji poczynił prawidłowe ustalenia faktyczne w sprawie z rozważeniem całokształtu materiału dowodowego, które to ustalenia Sąd odwoławczy w całości akceptuje i przyjmuje za własne. Natomiast zarzuty apelacyjne naruszenia prawa materialnego, sprowadzające się w istocie do jednej kwestii, okazały się uzasadnione. Sąd Okręgowy nie podziela bowiem stanowiska Sądu Rejonowego, że w niniejszej sprawie powodom należą się odsetki ustawowe dopiero od dnia wydania wyroku. Istotnie, ocena rozmiaru szkody, a w konsekwencji wysokości żądania zadośćuczynienia, podlega weryfikacji sądowej. Jednakże nie można zgodzić się z takim założeniem, że to pokrzywdzony ma czekać z otrzymaniem świadczenia z tytułu odsetek do chwili ustalenia wysokości zadośćuczynienia w konkretnym przypadku. Nie może umykać z pola widzenia fakt, że rzeczywistym źródłem zobowiązania jest czyn niedozwolony, nie zaś orzeczenie sądowe w postępowaniu o zapłatę zadośćuczynienia.

Argumentacja zawarta w uzasadnieniu złożonej apelacji zasługuje w całości na aprobatę. Wskazać należy, że z art. 14 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych (Dz.U. z 2003 r., Nr 124, poz. 1152 ze zm.; dalej – „ustawa o ubezpieczeniach obowiązkowych”), wynika, że zakład ubezpieczeń co do zasady ma obowiązek wypłacić odszkodowanie w terminie 30 dni od złożenia zawiadomienia o szkodzie, jednakże gdyby nie było to możliwe ze względu na konieczność wyjaśnienia okoliczności sprawy – nie później jednak niż w terminie 90 dni od dnia złożenia zawiadomienia o szkodzie. Ponadto ustawa ta nakazuje zakładowi rzetelne wyliczenie szkody w terminie. Wspomniany przepis stanowi wyjątek od regulacji ogólnych (art. 481 § 1 k.c. i art. 455 k.c.). Stanowisko takie znajduje oparcie w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2010 r. (II CSK 434/2009, LEX nr 602683). W wyroku tym Sąd Najwyższy stwierdził, iż w razie wyrządzenia szkody czynem niedozwolonym odsetki należą się poszkodowanemu już od chwili zgłoszenia przezeń roszczenia o zapłatę odszkodowania. Zgodnie z art. 455 k.c., w tej bowiem chwili staje się wymagalny obowiązek sprawcy szkody do spełnienia świadczenia odszkodowawczego, który wynika ze stosunku prawnego łączącego sprawcę szkody i poszkodowanego. Jeżeli sprawca szkody uważa, że dochodzone odszkodowanie jest wygórowane, to może zapłacić świadczenie w wysokości ustalonej przez siebie. W takim wypadku spełnia świadczenie z zastrzeżeniem zwrotu. Jeżeli bowiem okaże się, że odszkodowanie w ogóle nie przysługuje poszkodowanemu albo przysługuje w mniejszej wysokości, wówczas, po orzeczeniu sądu, sprawca szkody może żądać zwrotu całego świadczenia albo nadpłaty. Jeżeli natomiast okaże się, że zapłacone świadczenie jest w niższej wysokości od orzeczonego przez sąd, to osoba odpowiedzialna za szkodę ma obowiązek pokryć niedopłatę oraz uiścić odsetki od tej niedopłaty (jeżeli poszkodowany będzie ich żądał). Zadośćuczynienie nie jest automatyczną konsekwencją wyrządzenia szkody na osobie, w kompetencji sądu pozostaje zaś uznanie, czy osobie, której szkoda została wyrządzona, w kontekście całokształtu okoliczności faktycznych danego przypadku, należy się zadośćuczynienie i w jakiej wysokości. Jest zasadą, że zarówno odszkodowanie, jak i zadośćuczynienie za krzywdę stają się wymagalne po wezwaniu ubezpieczyciela przez poszkodowanego (pokrzywdzonego) do spełnienia świadczenia odszkodowawczego (art. 455 § 1 k.c.). Od tej zatem chwili biegnie termin do odsetek za opóźnienie (art. 481 § 1 k.c.). Sąd Okręgowy w pełni podziela to zapatrywanie Sądu Najwyższego, albowiem należy uznać, iż wyrok zasądzający zadośćuczynienie nie ma charakteru konstytutywnego, lecz deklaratoryjny.

Tym samym podzielić należy stanowisko skarżących, że odsetki ustawowe należą się im od pozwanego również za okres wskazany w pozwie, a powtórzony w apelacji – ustalony zgodnie z treścią art. 14 ust. 2 ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych – do dnia wyrokowania w sprawie.

Wobec powyższego Sąd Okręgowy na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok w punkcie 2 w ten sposób, iż zasądził od pozwanego ustawowe odsetki na rzecz powodaG. R.od kwoty 20.000 zł od dnia 11 listopada 2008 r. do dnia 17 marca 2013 r. oraz na rzecz powódki P. R. od kwoty 20.000 zł od dnia 11 listopada 2008 r. do dnia 17 marca 2013r.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd Okręgowy orzekł na mocy art. 108 § 1 k.p.c. w zw. z art. 98 § 1 k.p.c. zasądzając z tego tytułu od pozwanego na rzecz powoda kwotę 1.764 zł, zaś na rzecz powódki – 142 zł.