UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. Wydział (...) w T. decyzją z dnia 8.05.2014r., znak: (...) odmówił H. W. przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym wobec nie osiągnięcia – do dnia 1 stycznia 1999 roku – 15 lat pracy w szczególnych warunkach oraz wobec nieosiągnięcia wieku zgodnie z art. 24.1 i art. 26b ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2013 r., poz. 1440 ze zm.).

Organ rentowy wskazał, że na dzień 1.01.1999 r. wnioskodawca legitymuje się stażem pracy wynoszącym łącznie 29 lat, 11 miesięcy i 18 dni, w tym żadnym okresem pracy w szczególnych warunkach lub charakterze.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył H. W. podnosząc,
że organ rentowy nie zaliczył mu okresu zatrudnienia od 1.09.1968 r.
do 31.12.1991 r. kiedy to pracował jako spawacz w Przedsiębiorstwie (...) w K., które to prace wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy i odpowiadały one pracom w szczególnych warunkach wymienionym w wykazie stanowiącym załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7.02.1983 r. tj. prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym oraz gazowym.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie wskazując, że wnioskodawca nie ukończył jeszcze powszechnego wieku emerytalnego, stąd nie spełnia przesłanek do nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 24 ustawy emerytalnej. Wskazano, że odwołujący na dzień wejścia w życie ustawy emerytalnej spełnia warunek posiadania co najmniej 25-letniego stażu pracy. Nie wykazał natomiast posiadania 15-letniego okresu pracy w szczególnych warunkach. Brak jest świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach i nie została przedłożona dokumentacja osobowa z archiwum celem rozpatrzenia uprawnień do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Sąd ustalił i zważył, co następuje :

H. W. urodził się w dniu (...) Od dnia 1.09.1968 r. rozpoczął pracę w Przedsiębiorstwie (...) początkowo w P., a następnie po zmianach organizacyjnych w Z. oraz w K.. W początkowym okresie zatrudnienia do czerwca 1970 r. odwołujący pracował jako uczeń przy spawaczu. W 1971 r. ukończył kurs spawalniczy i od tego czasu wykonywał czynności spawacza. Odwołujący zajmował się spawaniem elektrycznym i argonowym, kotłów, rur, konstrukcji stalowych. Była to praca wykonywana na terenie całego kraju, ale przede wszystkim na terenie województwa (...) w tym między innymi w zakładach (...) w S., w miejscowości O., w zakładach spirytusowych na terenie P., w szpitalu w K., elektrociepłowni w P.. W okresie zatrudnienia w przedsiębiorstwie (...) odwołujący od dnia 26.10.1972 r. do 17.10.1974 r. odbywał zasadniczą służbę wojskową i podjął zatrudnienie ponownie w dniu 13.11.1974 r. Praca w przedsiębiorstwie (...) wiązała się także z pracą poza granicami kraju. I tak w okresie od 11.08.1982 r. do 16.02.1984 r. odwołujący był w Iraku, gdzie pracował jako spawacz przy zbiornikach wody przy budowie ferm dla kur. Następnie od dnia 26.10.1988 r. do 23.12.1988 r. został oddelegowany do pracy na terenie Austrii gdzie pracował również jako spawacz. W okresie od 24.02.1989 r. do 24.03.1989 r. został oddelegowany do pracy na terenie ówczesnego RFN
do prac przy spawaniu i remontów kotłów. Wspólnie z odwołującym w charakterze spawacza pracowali T. L., M. P., G. P.. Prace odwołującego jako spawacza były wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Po ustaniu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) w K. pracodawca w dniu 2.01.1992 r. wystawił H. W. świadectwo pracy, z którego wynika, że odwołujący w powyższym zakładzie pracy pracował w okresie od 1.09.1968 r. do 31.12.1991 r. w charakterze spawacza.

Wnioskiem z dnia 13.11.2013 r. H. W. wystąpił o przyznanie prawa do emerytury wskazując, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego oraz przedłożył dokumenty zaświadczające posiadane kwalifikacje spawacza.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego ustalił, że odwołujący legitymuje się okresem składkowym
i nieskładkowym w łącznym wymiarze 29 lat, 11 miesięcy i 18 dni, w tym żadnym okresem pracy w szczególnych warunkach lub charakterze,
gdyż odwołujący nie udokumentował okresu zatrudnienia w tym charakterze
na dzień 1.01.1999 r. Jednocześnie zaznaczono, że zakład nie uwzględnił zeznań świadków na pracę w szczególnych warunkach z uwagi na to, że pracę w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze stwierdza zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji.

Z uwagi na powyższe, zaskarżoną decyzją z dnia 8.05.2014 r. organ rentowy odmówił H. W. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego, zgromadzonych w toku postępowania oraz w oparciu o zeznania odwołującego H. W. a także świadków T. L., M. P. oraz G. P.. Zeznania odwołującego oraz świadków Sąd uznał jako wiarygodne, gdyż były one logiczne i korespondowały ze sobą. Zrozumiałym jest, że zeznania świadków co do okresu pracy odwołującego nie były zbyt szczegółowe, albowiem należy uwzględnić okoliczność, że od wspólnej pracy z odwołującym upłynęło już dużo czasu i mniejszą wagę przywiązuje się do znajomości okresów zatrudnienia innych osób. Odnośnie dokumentacji zebranej w sprawie to Sąd uznał, iż w przedmiotowej sprawie nie może mieć ona charakteru przesądzającego dla oceny nabycia przez odwołującego prawa do emerytury. Sąd zauważa bowiem, że z akt osobowych odwołującego wynika, że jego stanowisko pracy to przede wszystkim „monter”, niekiedy „monter-spawacz”, rzadziej „spawacz”. Zapisy angaży odwołującego pozostają w sprzeczności z treścią przedłożonej książeczki spawacza, gdyż z jednej strony wskazuje się w aktach osobowych, iż wykonywał on pracę montera, z kolei w zapisach z książeczki spawacza z analogicznego okresu wynika, że odwołujący zajmował się spawaniem. Ponadto pomimo, iż angaże w większości wskazują, że odwołujący wykonywał pracę montera, to jednak świadectwo pracy wystawione przez pracodawcę określa, iż w całym okresie zatrudnienia był on spawaczem. Należy również zauważyć, iż w aktach osobowych brakuje informacji o charakterze pracy wykonywanej przez odwołującego poza granicami kraju. Powyższe świadczy więc o dowolności z jaką pracodawca kwalifikował charakter pracy odwołującego i w związku z tym nie można było w tym przypadku przypisywać znajdującym się w aktach osobowych odwołującego dokumentom istotnego znaczenia dla ustalenia prawa do emerytury. Z tego też względu Sąd uznał, że dokumentami podlegającemu uwzględnieniu są tylko te, które są zgodne z zeznaniami odwołującego oraz świadków.

W przedmiotowej sprawie przedmiotem sporu było rozważanie, czy odwołującemu H. W. przysługuje prawo do emerytury,
a w szczególności ustalenie, czy legitymuje się on wymaganym okresem 15 lat pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.2013.1440) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Przepis art. 27 ustawy wymaga co najmniej 25 letniego okresu składkowego i nieskładkowego w przypadku mężczyzn.

Według art. 32 ust. 1 ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3, przy czym za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (ust. 2 art. 32).

Wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 tego przepisu (pracownikom) przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Tym dotychczasowym przepisem jest wspomniane rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43). Zgodnie z § 4 rozporządzenia pracownik wykonujący prace na stanowisku wymienionym w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, wynoszący 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Według § 2 wspomnianego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Stwierdza to zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

W przedmiotowej sprawie Sąd zobligowany do rozstrzygnięcia wskazanego wyżej przedmiotu sporu przeprowadził postępowanie dowodowe, zgodnie z regułami procedury cywilnej. Nie ulega bowiem wątpliwości, że ograniczenia dowodowe z wspomnianego rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku nie dotyczą postępowania przed sądem (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku, II UNK 186/97, publ. OSNAP 1998/11/342; LEX nr 32696)

Bez wątpienia na dzień wydania zaskarżonej decyzji ubezpieczony nie uzyskał powszechnego wieku emerytalnego, jednakże odwołujący wywodził prawo do emerytury z faktu wykonywania pracy w szczególnych warunkach i wymóg 60 lat odwołujący spełnił w dniu (...) roku. Organ rentowy
w toku postępowania wyjaśniającego ustalił, że okres zatrudnienia odwołującego wynosi na dzień 1.01.1999 roku łącznie 29 lat, 11 miesięcy i 18 dni, przy czym nie legitymuje się on żadnym okresem pracy w szczególnych warunkach lub charakterze.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było więc uprawnienie odwołującego do emerytury przy obniżonym wieku emerytalnym z uwagi na warunki pracy w warunkach szczególnym lub szczególnym charakterze.

Decydujące znaczenie w tej kwestii ma stwierdzenie wykonywania obowiązków odpowiadających zakresowi prac wymienionych w wykazie A i B stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 1999 roku, III RN 25/99, publik. OSNP z 2000 r. nr 12, poz. 453; LEX nr 40224), które to rozporządzenie jest zgodne z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej będącej źródłem powszechnie obowiązującego prawa (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2005 roku, I UK 351/04, publ. LEX nr 171515).

Odwołujący wskazał, że organ rentowy nie uwzględnił mu okresu pracy
w szczególnych warunkach od 1.09.1968 r. do 31.12.1991 r. którą wykonywał w Przedsiębiorstwie (...) w K. w charakterze spawacza. W świetle powyższego Sąd zobligowany był ustalić czy wykonywane przez odwołującego prace w tym przedsiębiorstwie mogły zostać zakwalifikowane do prac wymienionych w powyższym wykazie stanowiącym załącznik do cytowanego rozporządzenia z 7.02.1983 r., przy czym dla oceny czy odwołujący pracował w szczególnych warunkach nie ma istotnego znaczenia nazwa zajmowanego przez niego stanowiska (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 1.06.2010 r., II UK 21/10, Lex nr 619638).

Postępowanie dowodowe, a w szczególności zeznania odwołującego oraz przesłuchanych świadków jednoznacznie opisują charakter zatrudnienia odwołującego oraz rodzaj powierzonych mu obowiązków. Wynika z nich, że H. W. w Przedsiębiorstwie (...) w K. pracował jako spawacz, przy czym Sąd opierając się na zeznaniach odwołującego przyjął, iż w początkowym okresie zatrudnienia tj. od 1.09.1968 r. do 5.04.1971 r. wykonywał pracę pomocnika spawacza, a więc nie była to praca, którą można by zakwalifikować jako pracę w szczególnych warunkach. Dopiero z chwilą ukończenia kursu spawacza tj. od 11.06.1971 r. (co wynika z zapisów z książeczki spawacza) odwołujący wykonywał pracę w tym charakterze na samodzielnym stanowisku, stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Do jego obowiązków należało spawanie gazowe oraz elektryczne konstrukcji stalowych, rur, kominów, zasadniczo na terenie całego kraju, choć przede wszystkim na terenie województwa (...). Dodatkowo prace te odwołujący wykonywał również poza granicami kraju w (...), (...)oraz na terenie ówczesnego (...).

Wobec powyższych ustaleń, bez znaczenia pozostaje okoliczność, że stanowisko na którym odwołujący świadczył pracę określone było głównie jako monter, albowiem zakres czynności wykonywanych przez H. W. bezsprzecznie świadczy o tym, że wykonywał wyłącznie prace spawalnicze wymienione w dziale XIV pkt 12 wykazu A (praca przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym, gazowym i atomowodorowym) załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach klub w szczególnym charakterze (Dz. U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43). Powyższe zaś świadczy o tym, że nawet jeżeli w dokumentach znajdujących się w aktach osobowych odwołującego w sposób nieprawidłowy została wskazana nazwa zajmowanego przez niego stanowiska, to i tak nie może to być decydującym kryterium w zakresie jego oceny pod kątem zakwalifikowania do prac wykonywanych w szczególnych warunkach, zwłaszcza wobec kategorycznych i wiarygodnych zeznań odwołującego oraz świadków, wspartymi informacji wynikającymi z akt.

Sąd pragnie zaznaczyć, iż odwołujący w okresie od 26.10.1972 r. do 17.10.1974 r. tj. w czasie przypadającym na wykonywanie przez niego pracy w warunkach szczególnych odbywał służbę wojskową i po jej zakończeniu, w terminie 30 dni (tj. w dniu 13.11.1974 r.) powrócił do pracy na takim samym stanowisku co poprzednio zajmowane, co oznacza, że okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze powinien zostać mu zaliczony do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (zob. np. wyrok Sądu Najwyższego z 6.12.2006 r., III U 5/06, Lex nr 244005).

Reasumując Sąd uznał, że odwołujący niewątpliwie w okresie od 11.06.1971 r. do 31.12.1991 r. (tj. przez 20 lat, 6 miesięcy i 20 dni) wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy zatrudnienie na stanowisku spawacza, wymienionego w Dziale XIV, pod pozycją 12, wykazu A, załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. i powyższy okres jest dłuższy niż wymagany 15-letni.

Konkludując stwierdzić trzeba, że odwołujący H. W. spełnił wszystkie przesłanki do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury. Ukończył on 60 lat, posiada wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie ponad 25 lat oraz ponad 15 – letni okres pracy w warunkach szczególnych.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd na podstawie art. 477¹⁴§ 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał H. W. prawo do emerytury w obniżonym wieku począwszy od daty złożenia wniosku.

Zgodnie art. 98 § 1 i § 3 kpc oraz § 12 ust. 2 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu sąd zasądził od pozwanego na rzecz odwołującego 60 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Jednocześnie Sąd na zasadzie art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, uznał, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej
do wydania decyzji. Podnieść należy, że ostatnia okoliczność niezbędna
do wydania decyzji została ustalona w toku postępowania. Dopiero na etapie postępowania sądowego można było stwierdzić, że H. W. jest uprawniony do żądanego świadczenia, albowiem dopiero przeprowadzone postępowanie dowodowe dotyczące zakresu czynności wykonywanych przez odwołującego potwierdziły, że w spornym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy był zatrudniony na stanowisku spawacza, a tym samym udowodnił okres zatrudnienia w warunkach szczególnych w wymiarze przekraczającym 15 lat.

SSO Anna Walczak - Sarnowska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE