UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. decyzją z dnia
11.07.2014 r., znak: (...) odmówił Z. S. przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym wobec nie osiągnięcia – do dnia 1 stycznia 1999 roku – 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Organ rentowy za pracę w szczególnych warunkach uznał okresy zatrudnienia Z. S. od 1.05.1980 r. do 31.05.1981 r. w (...) T., od 20.07.1981 r. do 1.06.1982 r. w Ośrodku (...)
w J., od 1.06.1982 r. do 31.03.1993 r. i od 1.05.1993 r. do 31.12.1993 r. w Mleczarni T., z wyłączeniem okresów urlopów bezpłatnych i zasiłków chorobowych.

Organ rentowy nie uwzględnił jako pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia w Przedsiębiorstwie (...) (...) od 17.01.1996 r. do 31.12.1998 r. wskazując, że w świadectwie pracy z dnia 31.10.2009 r. pracodawca w pkt 8 nie potwierdził wykonywania pracy w szczególnych warunkach, zaś okres pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze nie może być w postępowaniu przed organem rentowym udowodniony zeznaniami świadków.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył Z. S. podnosząc, że decyzja organu rentowego jest dla niego krzywdząca, gdyż nie uwzględniono mu okresu pracy od 17.01.1996 r. do 31.10.2009 r. w Przedsiębiorstwie (...) J. P., którą także wykonywał w szczególnych warunkach, jako kierowca samochodów ciężarowych o masie powyżej 3,5 tony.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie oraz zasądzenie kosztów zastępstwa procesowego podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji, że materiał dowodowy zebrany w sprawie nie dał podstaw do uznania, że odwołujący spełnia warunki do otrzymania emerytury w obniżonym wieku.

Sąd ustalił i zważył, co następuje:

Z. S. urodził się (...) Od 17.01.1996 r. podjął zatrudnienie w Przedsiębiorstwie (...) (...) J. P., w którym był zatrudniony do 31.10.2009 r. W tym zakładzie pracy odwołujący pracował jako kierowca samochodów ciężarowych o ciężarze wynoszącym powyżej 12 ton. Za pomocą pojazdów ciężarowych marki M. oraz J. woził węgiel z terenu kopalni do placu skupu węgla, a samochodem ciężarowym marki R. przewoził pasze oraz napoje do hurtowni na terenie całego kraju. Powyższe prace do 1998 r. odwołujący wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, a wspólnie z odwołującym pracowali J. R. oraz T. K..

Wnioskiem z dnia 30.06.2014 r. Z. S. wystąpił
o przyznanie prawa do emerytury wskazując, że nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego oraz dołączył świadectwa pracy wskazujące, że stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, wykonywał prace w szczególnych warunkach
na stanowiskach :

- kierowcy autobusu o liczbie miejsc powyżej 15 w okresie od 1.05.1980r. do 31.05.1981 r. w Przedsiębiorstwie Państwowej (...) w T.;

- kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony w okresie od 20.07.1981 r. do 1.06.1982 r. w Ośrodku (...) w J.;

- kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony w okresie od 1.06.1982 r. do 31.03.1993 r. oraz od 1.05.1993 r. do 31.12.1993 r. w (...) Sp. z o.o. w T..

Dodatkowo dołączył świadectwo pracy z Przedsiębiorstwa (...) (...) J. P. stwierdzające, że był w nim zatrudniony w okresie od 17.01.1996 r. do 31.10.2009 r., przy czym wnioskodawca oświadczył, że zakład pracy już nie istnieje, wydano mu jedynie ogólne świadectwo pracy, a nie świadectwo pracy w szczególnych warunkach.

Ponadto przedłożył inne dokumenty związane z ustaleniem okresu wymaganego do przyznania emerytury, w tym informacje o dalszym zatrudnieniu po 1.01.1999 r.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych po przeprowadzeniu postępowania wyjaśniającego ustalił, że odwołujący legitymuje się okresem składkowym
i nieskładkowym w łącznym wymiarze 26 lat, 6 miesięcy i 9 dni, w tym okresem pracy w szczególnych warunkach lub charakterze w wymiarze łącznym 13 lat, 4 miesięcy i 25 dni obejmującym okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach :

- 1.05.1980 r. – 31.05.1981 r. w (...) T.,

- 20.07.1981 r. – 1.06.1982 r. w Ośrodku (...) w J.,

- 1.06.1982 r. – 31.03.1993 r. w Mleczarni T.,

- 1.05.1993 r. – 31.12.1993 r. w Mleczarni T..

Jednocześnie organ rentowy nie uwzględnił jako pracy w szczególnych warunkach okresu zatrudnienia odwołującego w Przedsiębiorstwie (...) (...) w okresie od 17.01.1996 r. do 31.12.1998 r. gdyż pracodawca w przedłożonym świadectwie pracy z dnia 31.10.2009 r. nie potwierdził wykonywania przez niego pracy w szczególnych warunkach.

Z uwagi na powyższe zaskarżoną decyzją z dnia 11.07.2014 r. organ rentowy odmówił Z. S. prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym.

Wnosząc odwołanie, Z. S. przedłożył dokument - świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub charakterze podpisane przez J. P. stwierdzające, że był zatrudniony
w okresie od 17.01.1996 r. do 30.10.2009 r. i w tym okresie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę kierowcy samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony określone w wykazie A dziale VIII, poz. 2 załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7.02.1983 r.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach organu rentowego, zgromadzonych w toku postępowania oraz w oparciu o zeznania odwołującego Z. S., a także świadków T. K. oraz J. R.. Zeznania odwołującego oraz świadków Sąd uznał za wiarygodne albowiem są one spójne, logiczne i wzajemnie się uzupełniają oraz korespondują z dokumentami rzeczowymi zebranymi w toku postępowania.

Treść dokumentów w oparciu, o które Sąd ustalił stan faktyczny nie budziła wątpliwości. Sąd zauważa, iż dopiero w toku postępowania przed sądem odwołujący przedłożył świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach jako kierowca pojazdów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony w okresie od 17.01.1996 r. do 30.10.2009 r. podpisane przez J. P., które jednakże nie zostało opatrzone pieczątką pracodawcy i jego treść nie zawiera stwierdzenia w jakim wówczas zakładzie pracy odwołujący pracował. Należy jednakże zauważyć, iż świadectwo pracy wystawione przez pracodawcę traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c. i stanowi dowód jedynie tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Z kolei przed sądem okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, mogą być ustalane także innymi środkami dowodowymi niż dowód z zaświadczenia z zakładu pracy, a więc wszelkimi dopuszczalnymi przez prawo środkami dowodowym. Stwierdzenia zawarte w powyższym świadectwie pracy zostały więc zweryfikowane innymi dowodami tj. dowodami z zeznań świadków oraz odwołującego. W sposób jednoznaczny wynika z nich, że odwołujący wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, prace kierowcy samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony w okresie od 17.01.1996 r. do 31.12.1998 r. w Przedsiębiorstwie (...) (...) J. P..

W przedmiotowej sprawie przedmiotem sporu było rozważanie, czy odwołującemu Z. S. przysługuje prawo do emerytury,
a w szczególności ustalenie, czy legitymuje się on wymaganym okresem 15 lat pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze.

Zgodnie z art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz.U.2013.1440) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy, tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Przepis art. 27 ustawy wymaga co najmniej 25 letniego okresu składkowego i nieskładkowego w przypadku mężczyzn.

Według art. 32 ust. 1 ustawy ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 ust. 2 i 3, przy czym za pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach uważa się pracowników zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości lub wymagających wysokiej sprawności psychofizycznej ze względu na bezpieczeństwo własne lub otoczenia (ust. 2 art. 32).

Wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 tego przepisu (pracownikom) przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Tym dotychczasowym przepisem jest wspomniane rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43). Zgodnie z § 4 rozporządzenia pracownik wykonujący prace na stanowisku wymienionym w wykazie A, stanowiącym załącznik do rozporządzenia nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, wynoszący 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Według § 2 wspomnianego rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku. Stwierdza to zakład pracy na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy.

W przedmiotowej sprawie Sąd zobligowany do rozstrzygnięcia wskazanego wyżej przedmiotu sporu przeprowadził postępowanie dowodowe, zgodnie z regułami procedury cywilnej. Nie ulega bowiem wątpliwości, że ograniczenia dowodowe z wspomnianego rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku nie dotyczą postępowania przed sądem (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lipca 1997 roku, (...) 186/97, publ. OSNAP 1998/11/342; LEX nr 32696).

Bezspornym jest, że odwołujący Z. S. wiek emerytalny osiągnął w dniu 29.07.2014 r. Organ rentowy w toku postępowania wyjaśniającego ustalił, że okres zatrudnienia odwołującego wynosi na dzień 1.01.1999 roku łącznie 26 lat, 6 miesięcy i 9 dni, w tym w warunkach szczególnych 13 lat, 4 miesiące i 25 dni.

Przedmiotem sporu w niniejszej sprawie było uprawnienie odwołującego do emerytury przy obniżonym wieku emerytalnym z uwagi na warunki pracy
w warunkach szczególnym lub szczególnym charakterze.

Decydujące znaczenie w tej kwestii ma stwierdzenie wykonywania obowiązków odpowiadających zakresowi prac wymienionych w wykazie A i B stanowiących załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnych charakterze (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 1999 roku, III RN 25/99, publik. OSNP z 2000 r. nr 12, poz. 453; LEX nr 40224), które to rozporządzenie jest zgodne z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej będącej źródłem powszechnie obowiązującego prawa (vide: wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 czerwca 2005 roku, I UK 351/04, publ. LEX nr 171515).

Odwołujący wskazał, że organ rentowy nie uwzględnił mu okresu pracy
w szczególnych warunkach od 17.01.1996 r. do 31.10.2009 r., którą wykonywał w Przedsiębiorstwie (...) (...) J. P. jako kierowca samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony.

Jakkolwiek odwołujący wskazywał, iż pracę na tym stanowisku wykonywał do dnia 31.10.2009 r. tym niemniej w świetle powołanych powyżej przepisów, dla potrzeb nabycia przez niego prawa do emerytury w obniżonym wieku emerytalnym konieczne jest legitymowanie się stażem pracy w szczególnych warunkach lub charakterze wynoszącym co najmniej 15 lat na dzień 1.01.1999 r.

Postępowanie dowodowe wykazało, że Z. S. w okresie
od 17.01.1996 r. do 31.12.1998 r. zatrudniony był jako kierowca pojazdów ciężarowych o masie całkowitej powyżej 3,5 tony. Do jego obowiązków należało prowadzenie samochodów ciężarowych o ciężarze całkowitym powyżej 12 ton marki J., M. oraz R., którymi przewoził węgiel oraz produkty spożywcze (napoje, pasze) do hurtowni na terenie całego kraju.

Osobowy materiał dowodowy wskazuje przy tym, że wszystkie obowiązki odwołujący w tym okresie wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy.

Wobec powyższego Sąd jako pracę w szczególnych warunkach uznał okres zatrudnienia odwołującego od 17.01.1996 r. do 31.12.1998 r. gdyż zdaniem Sądu w tym okresie Z. S. pracował w szczególnych warunkach pracy wymienionych w wykazie A, dziale VIII, pkt 2 – prace kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych(specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów – Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze.

Podsumowując Sąd uznał, iż oprócz uznanych przez organ rentowy okresów uprawniających odwołującego do otrzymania emerytury w obniżonym wieku emerytalnym (tj. 13 lat, 4 miesięcy i 25 dni) odwołujący w warunkach szczególnych pracował dodatkowo 2 lata, 11 miesięcy i 15 dni (tj. w okresie od 17.01.1996 r. do 31.12.1998 r.) a zatem suma wskazanych okresów pracy jest dłuższa niż wymagane 15 lat.

Konkludując stwierdzić trzeba, że odwołujący Z. S. spełnił wszystkie przesłanki do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury. Ukończył on bowiem 60 lat, posiada wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynoszący łącznie ponad 25 lat oraz ponad 15 – letni okres pracy w warunkach szczególnych.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd na podstawie art. 477¹⁴§ 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał Z. S. prawo do emerytury w obniżonym wieku począwszy od ukończenia 60 roku życia.

Jednocześnie Sąd na zasadzie art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, uznał, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji. Ustalenie charakteru pracy odwołującego, nastąpiło na podstawie ustaleń, które nie mogły być brane pod uwagę przez organ rentowy z uwagi na ograniczenia dowodowe obowiązujące w postępowaniu przed tym organem. Zgodnie bowiem z § 22 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki z dnia 23 listopada 2011 roku w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe, środkiem dowodowym, stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę są przede wszystkim dokumenty (świadectwo pracy). Odwołujący za okres pracy w Przedsiębiorstwie (...) (...) J. P. nie przedstawił na etapie postępowania przed organem rentowym świadectwa pracy w szczególnych warunkach, charakter jego pracy był ustalany na podstawie zeznań świadków oraz odwołującego.

SSO Anna Walczak - Sarnowska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE