UZASADNIENIE

Wyrokiem nakazowym z dnia 20 marca 2013 roku w sprawie
VIII W 220/13 Sąd Rejonowy w Bytomiu ukarał K. R. karą grzywny w kwocie 300,00 zł. Sąd ten następnie uznał się niewłaściwym do wykonania tego orzeczenia i przekazał wyrok do wykonania Sądowi Rejonowemu w Rudzie Śląskiej, który z kolei postanowieniem z dnia
22 stycznia 2014 roku orzekł wykonanie wobec ukaranej zastępczej kary 6 dni aresztu za w/w karę grzywny.

Kolejnym postanowieniem z dnia 12 sierpnia 2014 roku Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej stwierdził swą niewłaściwość i sprawę przekazał do rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Kielcach.

Orzeczenie powyższe zakwestionował Sąd Rejonowy w Kielcach, który postanowieniem z dnia 15 października 2014 roku w sprawie
XIII Ko 6752/14 zwrócił się do Sądu Okręgowego w Kielcach
o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego w przedmiocie właściwości miejscowej w postępowaniu wykonawczym w sprawie VIII W 220/13.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Przepis art. 3 § 1 kkw normujący właściwość miejscową sądu
w zakresie dotyczącym wykonania orzeczenia karnego stanowi, iż sądem właściwym w tym przedmiocie jest sąd, który wydał wyrok podlegający wykonaniu. Od zasady tej dopuszcza jednak odstępstwo - w przypadku, gdy skazany ma miejsce stałego pobytu w okręgu innego sądu. Miejsce stałego pobytu nie jest pojęciem tożsamym z miejscem pobytu – przebywania danej osoby. Kodeks karny wykonawczy wprawdzie nie definiuje tego pojęcia, ale posługuje się odrębnie pojęciem miejsca pobytu – przebywania i miejscem stałego pobytu – zamieszkiwania (vide
np. art. 3 § 2 kkw, art. 181a § 1 i 3 kkw). Przykładowo wobec osób poddanych pod dozór Ustawodawca nie wymaga zgody sądu w przypadku zmiany przez nich miejsca pobytu – przebywania, np. w związku z pracą zarobkową, losowym wyjazdem itp., a tylko zgody, gdy zmieniają oni miejsce stałego pobyt – zamieszkania (vide art. 169 § 3 i 4 kkw).

Przepis art. 25 kc stanowi, że miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Nie jest zatem miejscem stałego pobytu, a miejscem pobytu miejscowość, w której skazany doraźnie, sytuacyjnie przebywa,
np. z tytułu pobytu w miejscu wykonywanej pracy, sanatorium, szpitalu, akademiku, za granicą, w zakładzie poprawczym, czy też zakładzie karnym. Właśnie dlatego odmiennie uregulował właściwość sądu penitencjarnego względem osób przebywających w zakładach karnych. Ustawodawca właściwość sądu penitencjarnego związał nie z miejscem stałego pobytu, a miejscem przebywania – pobytu w zakładzie karnym. Trudno przecież przyjąć, aby skazany pobyt w zakładzie karnym traktował jako miejsce docelowego pobytu, czyli miejsce stałego pobytu. A zatem właściwość sądu penitencjarnego względem osadzonych przebywających w zakładach karnych zmienia się równolegle ze zmianą zakładu karnego, w którym odbywają karę. Trudno przyjąć, aby skazany pobyt w zakładzie karnym traktował jako miejsce stałego, a zatem docelowego pobytu.

Zasada ta nie może mieć zastosowania wobec skazanych przebywających poza zakładami karnymi. Względem tych skazanych – ukaranych właściwy jest sąd wydania wyroku, zarówno w przypadku gdy nie mają oni miejsca stałego pobytu, ich miejsce pobytu nie jest znane bądź opuścili miejsce stałego pobytu i doraźnie przemieszczają się. Przy odmiennej interpretacji akta postępowania wykonawczego byłyby systematycznie przekazywane przez poszczególne sądy w ślad za skazanym dynamicznie zmieniającym miejsce swego przebywania. Skazany nie musi uzyskiwać zgody na taką migrację, a przy prezentowanej chociażby w przedmiotowej sprawie praktyce sądu skazującego może być zainteresowany ciągłą zmianą miejsca pobytu. Nawet w przypadku krótkotrwałego pozbawienia wolności w dowolnej sprawie sądy zwracałyby – stosownie do art. 3 § 1a kkw – akta sprawy do sądu skazującego, który ponownie przejściowo stawałby się właściwy do prowadzenia postępowania wykonawczego. Przy takiej interpretacji prawa w zakresie właściwości miejscowej wykonanie orzeczeń w znacznej mierze stałoby się nierealne, a czynności sądu pozorne. Aktywność wymiaru sprawiedliwości ukierunkowana byłaby głównie na podejmowanie działań w celu ustalenia bieżącego miejsca pobytu skazanego – ukaranego.
W istocie naruszałoby to zasadę nieuchronności kary.

W przedmiotowej sprawie trudno dostrzec racjonalne przesłanki, które przemawiałyby za właściwością miejscową Sądu Rejonowego
w Kielcach. Zrealizowanie orzeczenia w zakresie zastępczej kary aresztu, tj. wysłanie za pośrednictwem poczty pod znany sądowi adres wezwania do odbycia kary bądź też do właściwej jednostki policji nakazu doprowadzenia ukaranego – skazanego do najbliższego zakładu karnego nie jest czynnością, której efektywność zależy od odległości dzielącej sąd wysyłający tego rodzaju dokument od miejsca pobytu ukaranego – skazanego.

Z materiału źródłowego, na który powołuje się Sąd Rejonowy
w Rudzie Śląskiej wynika, że K. R. na stałe zamieszkiwała
w R., a do Ośrodka (...) przybyła
w celu odbycia 8-miesięcznej terapii w związku z uzależnieniem od środków psychoaktywnych. Terapię tę zakończyła i obecnie wspólnie
z mężem może przebywać w strukturze Ośrodka przez dalszy maksymalny okres 6 miesięcy (k. 36). Tak więc już za 2 miesiące także
i to miejsce pobytu ukaranej straci na aktualności, a w konsekwencji również być może i właściwość Sądu Rejonowego w Kielcach ustalona postanowieniem Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej.

Rzeczą Sądu rozstrzygającego spór kompetencyjny nie jest ocena zasadności uznania się właściwym w dacie przekazania akt wykonawczych, tj. 1 maja 2013 roku do prowadzenia czynności wykonawczych przez Sąd Rejonowy w Rudzie Śląskiej.

Reasumując powyższe, ukarana K. R. nie ma miejsca stałego pobytu na terenie właściwości działania Sądu Rejonowego
w Kielcach, a jedynie czasowo przebywa na jego terenie. Nie zaistniała zatem przesłanka, która w świetle art. 3 § 1 kkw znosiłaby właściwość sądu skazującego na rzecz sądu, który wszczął spór kompetencyjny. Właściwość sądu skazującego w zakresie wykonania orzeczenia ustaje dopiero wówczas, gdy sąd ten dysponuje pozytywną wiedzą, że skazany wyrokiem tego sądu na stałe przebywa w okręgu właściwości innego sądu. Taki stan rzeczy nie ma miejsca w przedmiotowej sprawie.

W świetle powyższego właściwym do wykonania zapadłego
w w/w sprawie wyroku jest zatem Sąd Rejonowy w Bytomiu.

Stąd orzeczono jak w dyspozytywnej części postanowienia.

POSTANOWIENIE

UZASADNIENIE