UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 8 stycznia 2014 roku, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w (...) odmówił wnioskodawcy B. K. prawa do emerytury.

Od decyzji powyższej W. K. odwołał się w dniu 21 stycznia 2014 roku, wnosząc o przyznanie żądanego prawa z uwagi na fakt przepracowania wymaganych 15 lat w warunkach szczególnych. Wskazał, iż pracował w takich warunkach zarówno w okresie od 14 kwietnia 1988 do 5 lutego 1982 roku w (...) Fabryka (...) w G. na stanowisku montera maszyn rolniczych oraz w okresie od 1 lipca 1996 roku do maja 1997 roku w Spółce cywilnej (...) z siedzibą w Ż. na stanowisku drwal operator maszyn i urządzeń leśnych.

ZUS wnosił o oddalenie odwołania.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W. K., urodzony w dniu (...), złożył w dniu 24 października 2013 roku wniosek o przyznanie emerytury (dowód: wniosek o emeryturę z dnia 24 października 2013 roku k. 1-2 oraz w aktach ZUS).

Na dzień 1 stycznia 1999 roku skarżący udowodnił staż pracy wynoszący ponad 25 lat. Niekwestionowany przez ZUS okres zatrudnienia wnioskodawcy w warunkach szczególnych wynosi 14 lat 2 miesiące i 8 dni. Na okres ten składa okres zatrudnienia: od 15 lutego 1982 roku do dnia 30 czerwca 1996 roku w Państwowym Gospodarstwie Leśnym- Lasy Państwowe Nadleśnictwo G. na stanowisku drwala i operatora maszyn i urządzeń leśnych ( z wyłączeniem okresów składkowych).

Wnioskodawca nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

(okoliczności niesporne)

W okresie od 14 kwietnia 1980 roku do dnia 5 lutego 1982 roku wnioskodawca był zatrudniony w (...) w G. Fabryka (...).

Zakład zajmował się produkcją maszyn rolniczych tj. bron ciągnikowych. Przed rozpoczęciem pracy przynosił z magazynu wszystkie potrzebne mu na cały dzień pracy elementy i przystępował do zbijania poszczególnych części bron.

Wnioskodawca pracował przy użyciu młota udarowego (klucza ), który był urządzeniem elektrycznym (wibracyjnym). Wnioskodawca pracował stale i w pełnym wymiarze godzin, w systemie akordowym. Innych prac wnioskodawca nie wykonywał, do innych prac nie był delegowany. Na jednej hali oprócz wnioskodawcy pracowało 16- 18 innych osób, wykonujących te same czynności przy pomocy urządzeń wibracyjnych. Na hali panował ogromny hałas i ciężkie warunki pracy ( dowód: zeznania świadków- H. F. (1) od minuty 07.29 do minuty 15.48 oraz J. K. od minuty 15.48 do 19.51 – nagranie protokołu rozprawy z dnia 7 sierpnia 2014 roku k,.19 oraz zeznania wnioskodawcy z dnia 15 października 2014 roku od minuty 02.25 do minuty 04.36 – nagranie k.25 – aktach sprawy, świadectwo pracy z dnia 8 lutego 1982 roku k.11,upomnienie z dnia 20 stycznia 1981 roku z (...) k.17, rozwiązanie umowy o prace z (...) k.8,7, świadectwo pracy k.1podanie k.2karta obiegowa 3, angaż k.4 , skierowanie do pracy k 12, odcinek dla działu kadr k.11,karta obiegowa zmiany k.10, zaświadczenie o przyjęciu do pracy k.13, angaż z dnia 4 października 1980 roku k14upomnienie z dnia 8 stycznia 1980 roku ki.15regulamin, podanie z dnia 20 klutego 1981 roku k.25, angaże z 18 maja 1981 k.22, 23, podanie k,.14 maja 1981 roku k.24, angaż k.k.21,m nagana z dnia 19 listopada 1981 roku k.27, wniosek z dnia6 stycznia 1981 roku k. 16, angaże k.20, - w aktach osobowych wnioskodawcy- koperta)

W okresie od 15 lutego 1982 roku do 30 czerwca 1996 roku wnioskodawca był zatrudniony w Państwowym Gospodarstwie Leśnym Lasy Państwowe Nadleśnictwo G. z siedzibą w N. na stanowisku drwal oraz drwal- operator maszyn i urządzeń leśnych. Była to praca zaliczona do pracy w warunkach szkodliwych wymieniona w Wykazie A, Dziale VI poz. 1 pkt. 1 i pkt. 2 zarządzenia Ministra Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 31 marca 1988 roku w sprawie stanowisk pracy, na których wykonywane są prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. Urz. MRL i GŻ nr 2 z 1988 roku) z późniejszymi zmianami wprowadzonymi zarządzeniem nr 16 Ministra Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Żywnościowej z dnia 10 stycznia 1991 roku (Dz. Urz. MR i GŻ nr 2, poz. 2 z dnia 5 marca 1991 roku) (dowód: świadectwo pracy z dnia 1 lipca 1996 roku k.12 zaświadczenie o zatrudnieniu i wynagrodzeniu k.13 i 14, świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach k.15.k. 1 w aktach osobowych wnioskodawcy)

W 1996 roku Państwowe Gospodarstwo Leśne- Nadleśnictwo G. przekształciło się w kilka spółek cywilnych tzw. (...) ( Zakład Usług (...)), w skład których wchodzili dotychczasowi pracownicy Państwowego Gospodarstwa Leśnego. Nadleśnictwo zawierało umowę z powstającymi spółkami, które wykonywało zlecone przez Lasy Państwie usługi. Każda z nowopowstałych spółek składała się z 4-5 osobowych brygad złożonych z dotychczasowych pracowników Państwowego Gospodarstwa Leśnego- Nadleśnictwo G.. Dla jednej z takich spółek- spółki cywilnej (...)- pracował wnioskodawca. Spółka powstała w dniu 1 lipca 1997 roku i funkcjonowała do 23 grudnia 1997 roku. W skład spółki wchodzili: M. Ł., T. Ł., W. K., K. P. i W. C., przy czym zdolność do dokonywania czynności prawnych w imieniu spółki miała tylko jedna osoba – M. Ł., który miał możliwość zawierania umów i reprezentowania spółki w Sądzie. On też zawierał umowę z Nadleśnictwem dla którego spółka świadczyła usługi. W utworzonej spółce wnioskodawca nieprzerwanie i niezmiennie wykonywał te same czynności tj. przy użyciu pilarki elektrycznej pracował jako operator maszyn i urządzeń leśnych (drwal). Do obowiązków wnioskodawcy należało wykonywanie wszystkich czynności związanych z pielęgnacją i ochroną lasu; dokonywał wycinki drzew: tj. najpierw „ spuszczał drzewo”, a następnie przy użyciu ważącej 7-8 kg pilarki elektrycznej wycinał je. Wnioskodawca zajmował się również sadownictwem oraz pielęgnacją lasu (dowód: zeznania świadków- H. F. (2) od minuty 07.29 do minuty 15.48 oraz J. K. od minuty 15.48 do 19.51 – nagranie protokołu rozprawy z dnia 7 sierpnia 2014 roku k,.19 oraz zeznania wnioskodawcy z dnia 15 października 2014 roku od minuty 02.25 do minuty 04.36 – nagranie k.25 – aktach sprawy, decyzja k.18, zaświadczenie k.19-20 oraz 21 i 22-26, potwierdzenie ubezpieczenia k.28 i 29 w aktach rentowych).

Przy zaliczeniu do pracy w warunkach szczególnych tylko okresu zatrudnienia w (...) w G. na stanowisku montera maszyn i urządzeń rolniczych w okresie od 14 kwietnia 1980 roku do dnia 5 lutego 1982 roku ( tj. 1 roku i 10 miesięcy), łącznie z okresem niekwestionowanym przez organ rentowy w wymiarze 14 lat 2 miesięcy i 8 dni , staż pracy wnioskodawcy w takich warunkach wynosi łącznie więcej niż 15 lat.

Sąd Okręgowy zważył i ocenił, co następuje:

odwołanie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 roku o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz. U. z 2013r., poz. 1440 ze zm.) ubezpieczonym urodzonym przed dniem 1 stycznia 1949 roku, będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1 (tj. poniżej 65 lat dla mężczyzn). Ustęp 4 art. 32 stanowi zaś, że wiek emerytalny, o którym mowa w ust. 1, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom wymienionym w ust. 2 i 3 przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych.

Stosownie do art. 184 ust. 1 wskazanej wyżej ustawy (w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2012 roku) ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (tj. w dniu 1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1)okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat – dla kobiet i 65 lat – dla mężczyzn oraz

2)okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

W świetle powyższych regulacji żądanie wnioskodawcy należało zatem rozpoznać w aspekcie przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8 poz. 43 z późn. zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Z treści § 4 tego rozporządzenia wynika, iż pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach wymienione w Wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki:

1) osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,

2) ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Ten „wymagany okres zatrudnienia” to okres wynoszący 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, liczony łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczalnymi do okresów zatrudnienia (§ 3 rozporządzenia), natomiast pracą w warunkach szczególnych jest praca świadczona stale i w pełnym wymiarze na stanowiskach wskazanych w załączniku do tegoż aktu (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

Z cytowanego wyżej § 2 rozporządzenia nie wynika, aby stwierdzenie zakładu pracy w przedmiocie wykonywania przez pracownika pracy w warunkach miało charakter wiążący i nie podlegało kontroli organów przyznających świadczenia uzależnione od wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach nie jest bowiem dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., a tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast omawiane świadectwo traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. Dokument taki podlega kontroli zarówno co do prawdziwości wskazanych w nim faktów, jak i co do prawidłowości wskazanej podstawy prawnej. Sąd, a także organ rentowy, są zatem uprawnione do weryfikacji danych zawartych w świadectwie wykonywania prac w warunkach szczególnych, wystawionym przez pracodawcę. Jeżeli świadectwo to zawiera dane, które nie są zgodne z prawdą, nie mogą na jego podstawie dokonać ustaleń, od których uzależnione jest prawo do świadczeń emerytalnych. To samo dotyczy ujawnienia okoliczności, że wskazane w zaświadczeniu pracodawcy stanowisko pracy wykonywanej w szczególnych warunkach nie figuruje w wykazie powołanym w tym zaświadczeniu (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 23 listopada 2004 roku, I UK 15/04, OSNP 2005/11/161).

Spór pomiędzy stronami, w związku z zarzutami podniesionymi przez wnioskodawcę w odwołaniu, ograniczał się do faktu, czy ma on wymagany 15-letni okres zatrudnienia w szczególnych warunkach. Spełnienie pozostałych przesłanek nie było przedmiotem sporu, a jednocześnie nie budzi żadnych wątpliwości – wnioskodawca ma wymagany okres zatrudnienia, to jest 25 lat, w dniu(...) ukończył 60 lat i nie przystąpił do otwartego funduszu emerytalnego.

Organ rentowy uznał że wnioskodawca nie spełnia przesłanki zatrudnienia w warunkach szczególnych co najmniej przez 15 lat. Wnioskodawca twierdził zaś, że legitymuje się wymaganym okresem pracy w warunkach szczególnych, albowiem pracował w takich warunkach także w okresie od 14 kwietnia 1980 roku do dnia 5 lutego 1982 roku w (...) Zakładach Produkcji (...) w G. na stanowisku montera maszyn i urządzeń rolniczych oraz w okresie od 1 lipca 1996 roku do maja 1997 roku w spółce cywilnej wykonującej usługi dla Lasów Państwowych – Nadleśnictwo G., kiedy to nieprzerwanie od 15 lutego 1982 roku kontynuował pracę wykonywaną dotąd w ramach zatrudnienia w Państwowym Gospodarstwie Leśnym Lasy Państwowe- Nadleśnictwo G. jako operator maszyn i urządzeń leśnych (drwal).

Dokonując ustaleń w zakresie rodzaju prac wykonywanych przez wnioskodawcę we wskazanych wyżej okresach- Sąd oparł się na zachowanych dokumentach pracowniczych, w tym w szczególności świadectwach pracy, zaświadczeniach o zatrudnieniu i wynagrodzeniu, angażach, a także na zeznaniach świadków H. F. (1) oraz J. K., jak również zeznaniach wnioskodawcy, którzy pracowali razem z wnioskodawcą w spornych okresach , przy czym H. F. był jego bezpośrednim przełożonym.

W oparciu o wskazane wyżej dowody Sąd przyjął, że wnioskodawca pracował stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach w okresie od 14 kwietnia 1980 roku do 5 lutego 1982 roku w (...) w G. jako mechanik maszyn i urządzeń rolniczych, gdzie przy użyciu młota- klucza udarowego-urządzenia elektrycznego i wibracyjnego montował brony ciągnikowe. Wnioskodawca pracował na jednej hali z innymi 16-18 monterami, z których każdy pracował przy użyciu kluczy udarowych i innych maszyn wibracyjnych. Praca ta nakazała bowiem niewątpliwie do prac wykonywanych w warunkach szkodliwych (hałas, drgania).

Ustaleń tych nie zmienia w żadnej mierze okoliczność, iż w ramach 8 godzinnego dnia pracy, wnioskodawca przed rozpoczęciem pracy, przynosił z magazynu materiału niezbędne mu do pracy. Była to bowiem czynność stanowiąca immanentną czynność, stanowiącą większą całość dająca się zakwalifikować pod pozycje rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, a czynności te wykonywane przecież w warunkach narażających na działanie czynników szkodliwych dla zdrowia miały charakter krótkotrwały i uboczny. Faktem jest, że wykonywanie innej niż wymieniona w wykazie pracy w ramach czasu pracy uniemożliwia zaliczenie danego okresu jako okresu pracy w szczególnych warunkach. Przy czym nie chodzi tu o sytuacje, w której owe inne czynności stanowią konieczny element całego zadania świadczonego w ramach pracy w szczególnych warunkach ( czynności przygotowawcze, kończące, immanentnie związane z całym zadaniem ( np. przygotowanie warsztatu pracy, materiałów itp.) (…) ( vide: wyrok Sądu Apelacyjnego z dnia 25 lutego 2014 roku ) III AUa 880/13 oraz wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 6 sierpnia 2013 roku III AUa 1757/12). Praca na stanowisku montera maszyn i urządzeń rolniczych, która wnioskodawca wykonywał w okresie od 14 kwietnia 1980 roku do dnia 5 lutego 1982 roku w (...) w G. przy użyciu urządzeń udarowych i wibracyjnych mieści się w kategorii prac wymienionych w Dziale XIV Prace różne poz. 18. Obsługa urządzeń i narzędzi wibracyjnych lub udarowych.

Zdaniem Sądu Okręgowego, do prac wykonywanych w szczególnych warunkach nie może zostać zaliczona praca jaką wnioskodawca wykonywał od 1 lipca 1996 roku, kontynuując pracę wykonywaną dotychczas w Państwowym Gospodarstwie Leśnym Lasy Państwowe- Nadleśnictwo G., jako operator maszyn i urządzeń leśnych (drwal). Wszak bezspornym jest, iż wnioskodawca pracę tę wykonywał w ramach działalności gospodarczej, prowadzonej w ramach spółki cywilnej. Zauważyć zaś należy, iż przepis art. 32 ustawy posługuje się pojęciem pracownika, które zdefiniowane zostało w art.2 k.p., co oznacza, iż przepisy dotyczą osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę. Świadczy o tym, w ocenie Sądu, konsekwentne używanie przez ustawodawcę pojęcia "pracownik", którego definicję zawiera właśnie przytoczony wyżej przepis kodeksu pracy. Prócz tego, tam gdzie ustawa emerytalna odwołuje się także do innych kategorii osób używa pojęcia "ubezpieczony", jak ma to miejsce np. w art. 27 ustawy. Podobnie czyni w art. 184, przy czym w ust. 2 w treści obowiązującej do 1 stycznia 2013 r., wprost zaznacza, że w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem warunkiem uzyskania emerytury jest rozwiązanie stosunku pracy. Powyższe jasno wskazuje, że prawodawca posługuje się przedmiotowym pojęciem jedynie tam, gdzie chce zawęzić zakres zastosowania danej normy prawnej do ścisłego kręgu osób - pracowników, nie ma przy tym żadnych podstaw do przyjęcia, że winno ono być rozumiane inaczej (szerzej) niż wynika to z kodeksu pracy. Tym samym prawo do emerytury w wieku niższym przysługuje wyłącznie pracownikom czyli osobom zatrudnionym w ramach jednej z form wymienionych w art. 2 k.p. Pogląd ten jest silnie utrwalony w orzecznictwie, w tym i orzecznictwie Sądu Najwyższego np. wyrok Sądu Najwyższego z 2 października 2008 r. (III UK 51/08, OSNP 2010/7-8/98. Podsumowując dotychczasowe rozważania prawo do emerytury w wieku niższym na podstawie art. 32 ustawy emerytalnej przysługuje jedynie tym ubezpieczonym, którzy wykonywali pracę w szczególnych warunkach w ramach statusu pracownika. W świetle takiej konstatacji i wobec niespornej okoliczności, że wnioskodawca w spornym okresie wykonywał pracę na rzecz Nadleśnictwa w ramach działalności gospodarczej a nie jako pracownik, stwierdzić należy, iż okres ten nie może zostać zaliczony do okresu pracy w szczególnych warunkach.

Mając jednak na uwadze, iż okres od 14 kwietnia 1980 roku do dnia 5 lutego 1982 roku w (...) w G. ( 1 rok i 10 miesięcy) łącznie z okresem niekwestionowanym przez organ rentowy ( 14 lat 2 miesiące i 8 dni), daje okres ponad 15 lat, Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

WYROK

UZASADNIENIE