WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 18 września 2014 r.

Sąd Okręgowy w Olsztynie I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący:	SSO Wiesław Kasprzyk
Protokolant:	st. sekr. sądowy Dorota Wodniak

po rozpoznaniu w dniu 18 września 2014 r. w Olsztynie

sprawy z powództwa T. Z.

przeciwko Skarbowi Państwa - (...)

o zapłatę

I.  oddala powództwo,

II.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda kwotę 120 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

UZASADNIENIE

Powód T. Z. wniósł o zasądzenie kwoty 150 000 zł tytułem zadośćuczynienia oaz sumy 30 000 zł na cel społeczny – Centrum (...) w W..

Uzasadniając pozew wskazał iż odbywając karę pozbawienia wolności w (...) K. dostrzegł poważne naruszenia dotyczące warunków odbywania kary.

Sprowadzają się one do:

- odbywania kary w przeludnionej celi ( 5 osób w celi o pow. 12,39 m)

- niskiej temperatury w celi na skutek nieszczelności stolarki okiennej

- niewłaściwie urządzonego kącika sanitarnego

- niewłaściwe warunki higieniczne w celi wynikające z braku środków czyszczących

-braku ciepłej wody w celi

- posiadania przez skazanych brudnych ręczników , pościeli , niezdatnych do użytku materaców

- złego stanu posiłków

- niewłaściwej opieki lekarskiej

Pismem datowanym na 14 marca 2013 r. powód rozszerzył pozew domagając się dodatkowa zasądzenia kwoty 100 000 zł za narażenie powoda na utratę zdrowia i życia.

Pozwany Skarb Państwa reprezentowany przez (...) a także zastępowany przez Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa wniósł o oddalenie powództwa. W ocenie pozwanego żądanie zarówno co do zasady jak i wysokości nie zasługuje na uwzględnienie. Warunki odbywania kary odpowiadają wymogom określonym w KKW i przepisom wykonawczym. Pozwany zaprzeczył aby powód umieszczany był w celach przeludnionych. Warunki odbywania kary są nieustannie monitorowane a to oznacza , że w przypadku stwierdzenia niedogrzania celi administracja na bieżąco usuwa ewentualne awarie które mogą wystąpić i mieć wpływ na obniżenie temperatury w celi. Kącik sanitarny zabudowany jest parawanem wykonanym z płyty o wysokości 200 – 250 cm. Wejście do kącika przesłania materiałowa zasłonka. Kąciki wyposażone są w umywalkę , muszlę klozetową i bieżącą wodę. Środki czystości w postaci mydła a także nożyk do golenia, papier toaletowy, krem do golenia ,pasta do zębów szczoteczka do zębów są rozdysponowane miedzy skazanych na podstawie zasad określonych w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 .10.2003 r. w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w (...) i (...).

Bielizna osobista i ręcznik wymieniana jest raz w tygodniu, pościel – raz na dwa tygodnie. Materace do spania są sprawne technicznie , czyste i całe. W przypadku pogorszenia ich stanu podlegają wymianie.

Kwestia ilości i jakości posiłków uregulowana jest Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 2 .09.2003 r. w sprawie określenia wartości dziennej normy wyżywienia oraz rodzaj diet wydawanych osobom osadzonym w (...). Dotychczas , zdaniem pozwanego, odpowiednie służby nie stwierdziły faktu ,, złego jedzenia’’.

Sąd ustalił , co następuje:

Powód w (...) przebywała w okresie od dnia 31.10.2012 r. do 21.02. 2013 oraz od 7 .03 2013 r..

W tym okresie osadzono go:

- w pawilonie B cela 1 o pow. 24,05 m ² ( cela 8 osobowa)

- w pawilonie B cela 50 o pow. 53,22m ( cela 14 osobowa)

- w pawilonie G cela 3 o pow. 16,40 9 (cela 5 osobowa)

- w pawilonie G cela 20 o pow. 16.03 (cela 5 osobowa)

-w pawilonie B cela 4 o pow. 24.05 ( cela 8 osobowa)

W czasie pobytu powoda w (...) K. nie wydawano decyzji o umieszczeniu osadzonego w celi w której powierzchnia przypadając na jednego skazanego wynosi mniej niż 3 metry kwadratowe.

D..

Informacja k. 34, 39

Osadzonym środki higieny wydaje się na zasadach określonych w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 .10.2003 r. w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w (...) i (...). Zgodnie z nim osadzeni raz w miesiącu otrzymują mydło toaletowe, nożyk do golenia, 200 gr proszku do prania, papier toaletowy w zależności od potrzeb : krem do golenia, pastę do zębów 1 szczoteczkę do zębów. Skazani co najmniej raz w tygodniu korzystają z ciepłej kąpieli. Bielizna jest wymieniana raz w tygodniu a pościel raz na dwa tygodnie.

D..

Informacja k. 37

Materace wydawane są sprawne technicznie i czyste. W wypadku gdy nie nadają się do użytku podlegają wymianie.

D..

Informacja k. 38, k.40

Sąd zważył , co następuje:

Na wstępie zaznaczyć należy, iż podstawą dochodzonego przez powoda roszczenia jest art. 417 k.c. (w zw. z art. 23 k.c. i 24 k.c. oraz art. 445 k.c. i 448 k.c.), określający przesłanki odpowiedzialności deliktowej Skarbu Państwa za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej. Warunkami koniecznymi statuującymi odpowiedzialność Skarbu Państwa są: fakt wystąpienia szkody, wyrządzenie tejże szkody przez działanie organu władzy publicznej oraz bezprawność działania. Pierwszą z przesłanek jest szkoda w rozumieniu art. 361 § 2 k.c., czyli obejmująca straty oraz utracone korzyści, które poszkodowany mógł osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Poszkodowany może także żądać zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę w przypadkach wskazanych w ustawie. Z kolei przesłanka „niezgodności z prawem” ściśle odnosi się do naruszenia zakazów i nakazów wynikających z przepisów prawa, z wyłączeniem norm moralnych, obyczajowych, zasad współżycia społecznego, czy też odwołań do szerokiego cywilistycznego pojęcia bezprawności. Nadto, pomiędzy wyżej wymienionym zachowaniem funkcjonariuszy publicznych a szkodą lub krzywdą musi zachodzić związek przyczynowy, co oznacza, iż obowiązek naprawienia szkody obejmuje normalne następstwa zdarzenia, które szkodę wywołało.

Podkreślenia wymaga, iż ciężar wykazania powstania szkody lub krzywdy oraz jej związku przyczynowo – skutkowego z zachowaniem funkcjonariuszy publicznych spoczywa na poszkodowanym. Pozwany Skarb Państwa – aby uchronić się od odpowiedzialności - musi natomiast wykazać, że jego działania były zgodne z prawem.

Zgłoszone roszczenia powód wywodzić może również z regulacji art. 24 § 1 k.c., zgodnie z którym ten czyje dobro prawne zostało zagrożone cudzym działaniem, m.in. może żądać zadośćuczynienia pieniężnego na zasadach określonych w kodeksie cywilnym. Z kolei art. 448 k.c. stanowi, iż w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro prawne zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Kodeks cywilny nie zawiera definicji dóbr osobistych, lecz ogranicza się do stwierdzenia, że dobrami osobistymi człowieka są w szczególności: zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska (art. 23). Uogólniając należy zatem przyjąć, że dobra osobiste - to pewne wartości niematerialne łączące się ściśle z jednostką ludzką. Jedną z najważniejszych wartości właściwych każdemu człowiekowi jest godność. Stosownie do treści art. 30 Konstytucji RP przyrodzona i niezbywalna godność człowieka stanowi źródło wolności i praw człowieka i obywatela. Jest ona nienaruszalna, a jej poszanowanie i ochrona jest obowiązkiem władz publicznych. Dodać należy, iż obowiązek ten powinien być realizowany przez władze publiczne przede wszystkim tam, gdzie Państwo działa w ramach imperium, realizując swoje zadania represyjne, których wykonanie nie może prowadzić do większego ograniczenia praw człowieka i jego godności, niż to wynika z zadań ochronnych i celu zastosowanego środka (Sąd Najwyższy w tezie II wyroku z dnia 2 października 2007 roku, II CSK 269/07, publik. M. Prawn. 2007/21/1172).

Różnorodność występowania w życiu społecznym dóbr osobistych podlegających ochronie cywilnoprawnej, a także ochronie przewidzianej w innych przepisach polskiego systemu prawnego, przesądza o niemożliwości systematycznego ujęcia przesłanek ogólnych, których występowanie mogłoby przesądzić o tym, czy konkretne zdarzenie stanowi naruszenie któregoś z nich. Ocena musi być, i jest w praktyce orzeczniczej, dokonywana na tle konkretnego stanu faktycznego. Sąd w świetle konkretnej sprawy - stosując kryteria obiektywne - czy doszło do naruszenia dobra osobistego (dóbr osobistych) i czy zachodzą przesłanki do zastosowania któregoś ze środków ochrony przewidzianych w art. 24 k.c. Dodać należy, iż przy ocenie, czy doszło do naruszenia dobra osobistego, decydujące znaczenie ma nie tyle subiektywne odczucie osoby żądającej ochrony prawnej, ile to, jaką obiektywną reakcję wywołuje to naruszenie. Tym samym, podmiot dochodzący roszczenia z tytułu ochrony dóbr osobistych powinien wykazać jakie przynależne mu dobro zostało bezprawnie naruszone, w wyniku jakich działań doszło do naruszeń i w jakich okolicznościach. Dla przyjęcia odpowiedzialności sprawcy art. 24 k.c. nie wymaga wykazania jego winy oraz przewiduje domniemanie bezprawności jego działania naruszającego dobro osobiste, co powoduje, że dochodzący ochrony nie musi tej przesłanki udowadniać, natomiast na sprawcy ciąży obowiązek wykazania, iż jego działanie było zgodne z prawem.

Uwzględniając powyższe uwagi, w pierwszej kolejności odnieść należy się do podniesionego przez powoda zarzutu nie zapewnienia właściwych warunków bytowych należnych osobie izolowanej, a w szczególności zakwaterowanie w przeludnionej jednostce penitencjarnej. Na wstępie wskazać trzeba, iż zgodnie z art. 110 § 2 k.k.w. powierzchnia w celi mieszkalnej, przypadająca na skazanego, powinna wynosić nie mniej niż 3 m ². Cele powinny przy tym być wyposażone w odpowiedni sprzęt kwaterunkowy zapewniający skazanemu osobne miejsce do spania i odpowiednie warunki higieny.

Przechodząc na poziom niniejszej sprawy należy stwierdzić , iż w przypadku powoda nie było sytuacji aby przebywał on w celi przeludnionej . Wynika to wprost z informacji kierownika działu ewidencji (...) K.. Także przesłuchani świadkowie w toku postępowania ( odbywający karę T. S. ( k. 154, P. K. ( k. 155), M. T. ( k. 154) nie podnoszą kwestii przeludnienia. Pozostali świadkowie – funkcjonariusze SW M. K. , A. L. ( k. 154) stwierdzają ,iż w tym zakładzie nie ma przeludnienia. Dowody przywołane na okoliczność przeludnienia w ocenie sądu w pełni zasługują na wiarę a tym samym twierdzenie powoda w tej kwestii uznać należało za bezzasadne.

Podkreślić też trzeba, iż wyposażenie cel, w której powód odbywał karę, było zgodne z prawem i odpowiadało warunkom przewidzianym w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 października 2003 roku w sprawie warunków bytowych osób osadzonych w zakładach karnych i aresztach śledczych (Dz. U z 2003 r. Nr 186, poz. 1820), (wcześniej w rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z dnia 12 listopada 1998r.). Skazani mieli do swojej dyspozycji standardowy sprzęt kwaterunkowy taki jak łóżka, stoły, taborety, półki pod telewizor, półki na przybory toaletowe, szafki. Znajdujący się celach kącik sanitarny, wyposażony w toaletę, umywalkę i wodociągowe zasilanie zimnej wody, oddzielony był od części mieszkalnej, co zapewniało skazanym wymaganą intymność. Osadzeni miel również regularny dostęp do środków higienicznych. Z obiektywnego punktu widzenia, każdy ze skazanych miał zatem zapewnione podstawowe potrzeby mieszkaniowe i elementarną wygodę umożliwiająca zajmowanie wspólnej celi. Brak jest zatem podstaw do przyjęcia, iż przynależne powodowi dobra osobiste, w szczególności jego godność i związane z tym uprawnienie do odbywania kary pozbawienia wolności w warunkach humanitarnych i bezpiecznych, zostało w jakikolwiek sposób naruszone. Wynika to wprost z zeznań powołanych wyżej i przesłuchanych świadków.

Podkreślić w tym miejscu należy , iż świadek A. L. określił powoda jako osobę roszczeniową z którą trudno się współpracowało.

Reasumując podkreślić należy, iż powód nie wykazał, aby podczas pobytu w zakładzie karnym zostało naruszone jakiekolwiek jego dobro osobiste, w szczególności godność oraz prawo do humanitarnego dobywania kary pozbawienia wolności. Opisane powyżej, wynikające z dokumentacji warunki bytowe panujące w analizowanej jednostce nie odbiegają od określonych prawem standardów i jako takie nie powinny w żaden sposób negatywnie wpływać na psycho-fizyczny stan osadzonych.

Odnieść należy się tez do zarzutu powoda , co do braku właściwej opieki lekarskiej . W ocenie sądu powód miał zapewniona opiekę lekarską a świadczy o tym dokumentacja lekarska powoda k. 97. Wskazać także należy , iż ze względów zdrowotnych powodowi udzielono przerwy w karze aby miał możliwość leczenia.

Wobec powyższego powództwo podlegało oddaleniu. W oparciu o przepis art. 108 zwolnienie od kosztów sądowych nie zwalnia strony od obowiązku zwrotu kosztów procesu przeciwnikowi. Z tych względów zasądzono na rzecz pozwanego koszty zastępstwa procesowego.

Sędzia

Wiesław Kasprzyk