UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem z dni 21 grudnia 2011 roku Sąd Okręgowy – Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Płocku zmienił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w P. z dnia 7 września 2011 roku i przyznał J. C. prawo do emerytury od dnia 30 września 2011 roku.

Powyższe orzeczenie zapadło na tle następujących ustaleń faktycznych:

J. C. w dniu 31 sierpnia 2011 r. złożył wniosek o emeryturę we właściwym oddziale ZUS. Dnia 30 sierpnia 2011 r. ukończył 60 lat. Nie jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego oraz nie pozostaje w stosunku pracy.

Na dzień 1 stycznia 1999 r. udowodnił 29 lat, 3 miesiące i 15 dni okresów składkowych i nieskładkowych.

J. C. w okresie od 14.08.1969 r. do 30.04.1994 r. był zatrudniony w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w G. w wyodrębnionym Zakładzie (...) . Od 14.08.1969 r. do 31.07.1976 r. pracował na stanowisku zbrojarza, z przerwą na pełnienie zasadniczej służby wojskowej od 23.04.1971 r. do 12.04.1973 r. Po odbyciu służby wojskowej powrócił do zakładu pracy na uprzednio zajmowane stanowisko zbrojarza.

Od 4 kwietnia 1976 r., po kursie spawania, zakład pracy powierzył wnioskodawcy stanowisko spawacza. Do jego zadań należało spawanie kontenerów, kiosków, barakowozów. Każdy spawacz współpracował ze ślusarzem, który przytrzymywał mu elementy.

W okresie od 1.10.1982 r. J. C. zajmował stanowisko mistrza. Nadzorował spawaczy, ślusarzy, wózkarzy i suwnicowego. Jednocześnie sam pracował jako spawacz.

Następnie od 30 lipca 1984 r. wnioskodawca pracował na budowie eksportowej w Czechosłowacji jako pracownik fizyczny. Z dniem 31.08.1985 r. po powrocie z zagranicy zakład pracy powierzył mu stanowisko majstra.

Od 16 sierpnia 1986 r. do 28 lutego 1987 r. oraz od 5 12 1988 r. okresowo na czas pobytu za granicą innego pracownika wnioskodawca pełnił stanowisko kierownika Zakładu (...). Od stycznia 1989 r. pełnił funkcję p.o. kierownika zakładu, zaś od 1 lutego 1989 r. na stałe objął funkcję kierownika zakładu do 30 kwietnia 1994 r.

Spór między stronami dotyczył zatrudnienia wnioskodawcy w warunkach szczególnych stwierdzonego dokumentem w postaci świadectwa pracy w warunkach szczególnych z dnia 4.01. 1994 r. Poza sporem pozostaje okres pracy wnioskodawcy w (...) po 30.09.1986 r., gdyż wnioskodawca nie ubiegał się o zaliczenie tego okresu do warunków szczególnych.

Wątpliwości ZUS co do rzetelności wystawionego świadectwa dotyczyły nieuwzględnienia przez zakład pracy przerwy w zatrudnieniu związanego z odbywaniem służby wojskowej oraz zatrudnienia na stanowisku ślusarza - spawacza od 14.08.1969 r., a także na stanowisku mistrza.

Dokonując oceny materiału dowodowego Sąd Okręgowy przyznał rację organowi rentowemu, że świadectwo pracy w warunkach szczególnych nie uwzględnia różnicy w stanowiskach pracy wynikających z angaży. Jednakże po przeprowadzeniu dowodów z zeznań świadków i ich konfrontacji z aktami osobowymi Sąd ocenił, że zeznania wnioskodawcy są wiarygodne w zakresie okoliczności, że J. C. w dniu 14. 08. 1969 r. został zatrudniony w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w G. na stanowisku stażysty w zbrojarni, następnie zbrojarza. Powyższe wynika z zeznań Z. A. (1) i S. K. oraz -odnośnie zatrudnienia na stanowisku stażysty -z umowy o pracę.

Świadkowie zapamiętali, że wnioskodawca od początku zatrudnienia pracował jako zbrojarz, a po kursie spawania przeszedł do Zakładu (...). S. K. znał wnioskodawcę, gdyż razem chodzili do szkoły zawodowej. Od 1976 r. wspólnie pracowali w Zakładzie (...). Świadkowie zapamiętali, że wnioskodawca pracował wyłącznie przy spawaniu, nie mieli wiedzy, na jakim formalnie stanowisku był zatrudniony. Sąd dał wiarę świadkom odnośnie wykonywania przez wnioskodawcę wyłącznie prac polegających na spawaniu od 1976 r., gdyż zgodnie z ich twierdzeniami, 4 kwietnia 1976 r. zdał egzamin spawalniczy, co uprawniało go do spawania. Nadto, choć wnioskodawca zajmował stanowisko mistrza, to był mistrzem pracującym cały czas jako spawacz. Jak zeznał świadek Z. A., zauważył, że odwołujący nadzorował rysunki spawaczy z całej hali, ale pracował jednocześnie przy spawaniu. W ocenie Sądu, nie ujawniły się żadne wątpliwości, aby odmówić mocy dowodowej zeznaniom świadków, bowiem mieli możliwość obserwowania na bieżąco i codziennie pracy wnioskodawcy.

Sąd ocenił, że pracodawca niezgodnie z faktycznie wykonywanymi czynnościami określał stanowisko pracy wnioskodawcy od 1976 r. po egzaminie spawalniczym, jako ślusarza- spawacza. Wiarygodne są twierdzenia wnioskodawcy, że stworzenie stanowiska spawacza niosło za sobą zbyt wysokie koszty, toteż ekonomicznie uzasadnione było pozostawienie odwołującego na stanowisku ślusarza- spawacza.

Natomiast w ocenie Sądu pierwszej instancji niezasadne są wątpliwości organu rentowego, czy odwołujący od 1. 10. 1982 r. pełnił funkcję mistrza, gdyż powyższa okoliczność została potwierdzona angażem z dnia z 28.09.1982 r. znajdującym się w aktach osobowych. Natomiast Sąd z urzędu wziął pod uwagę, że wnioskodawca był na budowie za granicą od 30 lipca 1984 r. do 30 sierpnia 1985 r. i odliczył ten okres z zatrudnienia uprawniającego do uprawnień w obniżonym wieku emerytalnym.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Okręgowy uznał odwołanie za uzasadnione.

Wskazując na treść przepisów art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz rozporządzenie z dnia 7 lutego 1983 r. Rady Ministrów w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zważył, że wnioskodawca spełania wszystkie przesłanki do przyznia mu prawa do emerytury, a w szczególności legitymuje się spornym 15-letnim pracy w warunkach szczególnych.

Sąd uznał za udowodnione zatrudnienie wnioskodawcy w warunkach szczególnych w Przedsiębiorstwie Produkcji (...) w G. od 14 08 1969 r. do 31 07 1976 r. na stanowisku zbrojarza, zaś od 1. 08 .1976 r. do 16. 09. 1986 r. na stanowisku spawacza i mistrza nadzorującego spawaczy, wózkarzy, suwnicowego i ślusarzy przy wykonywaniu kontenerów, kiosków, barakowozów w Zakładzie (...) z wyłączeniem okresu od 30 lipca 1984 r. do 30 sierpnia 1985 r.

Pracę w J. C. w tym zakładzie i we wskazanym okresie odwołujący wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku zbrojarza, spawacza i mistrza przy nadzorze . Praca spawacza jest wymieniona w wykazie A, dziale XIV „prace różne" pod poz. 12: załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze , zaś praca zbrojarza wymieniona jest w Dziale V „ w budownictwie i przemyśle materiałów budowlanych" pod poz. 4. Prace zbrojarskie i betoniarskie. Natomiast pracę mistrza pracującego można zakwalifikować do działu XIV „prace różne" poz. 24. „Kontrola międzyoperacyjna, kontrola jakości produkcji i usług oraz dozór inżynieryjno-techniczny na oddziałach i wydziałach, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie".

Sąd podzielił tezę wyroku Sądu Najwyższego z 25 02 2010 r., II UK 219/09, LEX nr 590248, zgodnie z którą „ Okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym (art. 32 ust. 1 ustawy z 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS) jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia".

Powyższe orzeczenie zaskarżył apelacją organ rentowy, zarzucając naruszenie prawa materialnego - przepisu art. 184 w związku z art. 32 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz.U. z 2009r. Nr 153 poz. 1227) i § 4 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz.U. Nr 8 poz. 43 ze zm.), polegające na zaliczeniu do okresu pracy w szczególnych warunkach dwuletniego okresu odbywania zasadniczej służby wojskowej.

Wskazując na powyższe zarzuty skarżący wniósł o zmianę w całości zaskarżonego wyroku poprzez oddalenie odwołania.

W uzasadnieniu organ rentowy podniósł, że w okresie pozostaw ania w zatrudnieniu w (...) odwołujący odbywał zasadniczą służbę wojskową od 23.04.1971 r. do 12.04.1973r., którą zaliczono do okresu pracy w warunkach szczególnych, ponieważ bezpośrednio p o zakończeniu służby odwołujący powrócił do zakładu pracy na uprzednio zajm owane stanowisko zb rojarza. W tym zakresie skarżący kwestionuje zaliczenie tego okresu przez Sąd do pracy w warunkach szczególnych wskazując, że w świetle przepisów ustawy e merytalnej nie ma podstaw do uznania okresu służby wojskowej do okresy pracy w warunkach szczególnych nawet jeśli bezpośrednio przed jej rozpoczęciem jak i po jej zakończeniu wykonywał pracę w warunka ch szczególnych. Okres obowiązkowej służby wojskowej nie stanowi pracy w warunkach szczególnych. Gdyby wolą ustawodawcy było zaliczanie tego okresu do okresu pracy w warunkach szczególnych dałby temu wyraz w odpowiedniej normie prawnej tak jak uczynił to w art. 6 ust. 1 pkt. 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego nie zasługuje na uwzględnienie .

Zgodnie z treścią art. 184 ustawy emeryturach i rentach z FUS ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat - dla kobiet i 65 lat - dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27.

Zgodnie zaś z treścią§ 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn i ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Pracą w warunkach szczególnych jest przy tym praca świadczona stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowiskach wskazanych w załączniku A do rozporządzenia z 7.02.1983r. (§ 1 i § 2 rozporządzenia).

W zasadzie spór niniejszej sprawy sprowadza się do rozstrzygnięcia, czy okres zasadniczej służby wojskowej odbytej w czasie trwania stosunku pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze zalicza się do stażu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym, jeżeli pracownik w ustawowym terminie zgłosił swój powrót do tego zatrudnienia. Jednocześnie okres odbytej przez wnioskodawcę zasadniczej służby wojskowej uzupełniłby wymagany powyższymi przepisami okres 15 lat pracy w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze.

Poza sporem pozostają natomiast pozostałe przesłanki warunkujące uprawnienia J. C. do nabycia prawa do wcześniejszej emerytury.

Powyższa kwestia była przedmiotem analizy Sądu Najwyższego, który w kilku orzeczeniach zgodnie uznał, że okres służby wojskowej dla żołnierza zatrudnionego przed powołaniem do czynnej służby wojskowej w warunkach szczególnych, który po zakończeniu tej służby podjął zatrudnienie w tych samych warunkach, jest nie tylko okresem służby w rozumieniu art. 6 ust. 1 pkt 4 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, ale także okresem pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu § 3 i 4 rozporządzenia z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych charakterze.( Tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2012 r. UK 399/11, LEX nr 1211140; Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2010 r. I UK 333/09 LEX nr 585739; Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 25 lutego 2010 r. II UK 219/09 LEX nr 590248)

Zdaniem Sądu Najwyższego wyrażonego w powyższych orzeczeniach uprawnienia tych osób zależą zawsze od regulacji z zakresu ubezpieczeń społecznych obowiązujących przed wejściem w życie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, tak samo jak przyporządkowanie rodzajów prac lub stanowisk w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze do okresów z tytułu których przysługuje emerytura na podstawie art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych następuje na podstawie przepisów dotychczasowych. Stan faktyczny zrealizowany przed wejściem w życie ustawy o emeryturach i rentach z FUS, pociągający za sobą dany skutek prawny, należy oceniać według dotychczasowych przepisów. Zwrócił na to uwagę Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 marca 2010 r. (I UK 333/09, niepublikowanym), wyrażając pogląd, że dla kwalifikacji okresu zasadniczej służby wojskowej jako okresu zatrudnienia w szczególnych warunkach, należy stosować regulacje prawne obowiązujące w okresie odbywania tej służby. Do regulacji tych zaliczył art. 108 ust. 1 ustawy o powszechnym obowiązku obrony PRL oraz rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 listopada 1968 r. w sprawie szczególnych uprawnień żołnierzy i ich rodzin. Przepisy te, w powiązaniu z § 19 Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, stanowiącym, że przy ustalaniu okresów pracy w szczególnych warunkach uwzględnia się również okresy takiej pracy, wykonywanej przed dniem wejścia w życie rozporządzenia, oraz że prace dotychczas zaliczone do I kategorii zatrudnienia w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 4 maja 1979 r. w sprawie pierwszej kategorii zatrudnienia (Dz. U. Nr 13, poz. 86 ze zm.), uważa się za prace wykonywane w szczególnych warunkach, stanowią - według utrwalonego poglądu tego Sądu - podstawę wliczenia okresu zasadniczej służby wojskowej do uprawnień wynikających z systemu zabezpieczenia społecznego, w tym do uprawnień emerytalnych przewidzianych w art. 184 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

W związku z tym, wobec jednoznacznego poglądu Sądu Najwyższego - w pełni akceptowanego przez Sąd Apelacyjny, co do możliwości zaliczenia spornego okresu zasadniczej służby wojskowej do okresu pracy w warunkach szczególnych uznać należy, że w okolicznościach niniejszej sprawy wnioskodawca uzupełnił brakujący okres 15 lat pracy w szczególnych warunkach i spełnia wszystkie wymagane ustawą przesłanki do przyznania mu prawa do żądanej emerytury.

Mając powyższe na uwadze, nie znajdując podstaw do uwzględnienia apelacji, Sąd Apelacyjny orzekł o jej oddaleniu z mocy art. 385 k.p.c.

Przewodniczący: Sędziowie:

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE