UZASADNIENIE

wyroku z dnia 17 września 2014 r.

Strona powodowa (...) Sp. z o. o. z siedzibą w K. w pozwie skierowanym przeciwko T. Ż. wniosła – na podstawie art. 344 § 1 k.c. – o nakazanie pozwanemu , żeby przywrócił jej posiadanie lokalu użytkowego usytuowanego od frontu budynku nr (...) przy ul. (...) w K. na nieruchomości obj. KW nr (...), położonego na parterze i w piwnicy, o łącznej powierzchni 163 m², składającego się z jednego pomieszczenia na parterze o powierzchni 100 m² i z piwnicy o powierzchni 63 m² poprzez wydanie w/w lokalu stronie powodowej, a także zakazanie pozwanemu jakichkolwiek naruszeń spokojnego posiadania w/w lokalu przez stronę powodową na przyszłość. Dodatkowo strona powodowa wniosła o zasądzenie na jej rzecz kosztów procesu, w tym kosztów postępowania zabezpieczającego, według norm przepisanych.

Na uzasadnienie swojego roszczenia strona powodowa podniosła, że stosownie do treści umowy sprzedaży w formie aktu notarialnego z dnia 13 grudnia 2011 roku, Rep. A (...)nabyła od W. P.udział w wysokości 6/32 w prawie własności nieruchomości gruntowej zabudowanej budynkiem przy ulicy (...)w K., obj. KW nr (...). W. P.w umowie tej zobowiązał się do wydania stronie powodowej lokalu użytkowego znajdującego się od frontu, położonego na parterze i w piwnicy, o łącznej powierzchni 163 m²do dnia 29 grudnia 2011 roku. Stosownie do powyższych ustaleń wydanie lokalu miało miejsce w dniu 29 grudnia 2011 roku. W godzinach porannych 30 grudnia 2011 roku T. Ż.wraz z innymi osobami przełamał w w/w lokalu zabezpieczenia w postaci zamków i zajął go. Na miejsce przybył patrol agencji ochroniarskiej (...). Sp. z o.o. w K.oraz policyjny. Na miejscu doszło do utarczek słownych i rękoczynów. Po zajęciu lokalu pozwany rozpoczął w nim prace remontowe, do których nie jest uprawniony ani umocowany. Dodatkowo strona powodowa wskazała, że pozwany w żadnym czasie nie był posiadaczem, współposiadaczem ani dzierżycielem przedmiotowego lokalu, a dla jego przejęcia wykorzystał moment, w którym adaptowano go do nowej działalności.

W odpowiedzi na pozew pozwany T. Ż. wniósł o oddalenie powództwa i zasądzenie na jego rzecz kosztów procesu.

Na uzasadnienie swojego stanowiska pozwany wskazał, że W. P. nigdy nie był posiadaczem spornego lokalu, a jedynie zarządcą nieruchomości umocowanym przez ojca pozwanego. Wobec powyższego nie mógł on przenieść posiadania tego lokalu na stronę powodową. Co więcej powodowa spółka nigdy nie weszła w posiadanie tego lokalu, a protokół zdawczo-odbiorczy mający to dokumentować został sporządzony jedynie na potrzeby prowadzonych sporów sądowych. Skoro więc strona powodowa nigdy nie była posiadaczem lokalu przy ul. (...) w K., nie sposób twierdzić by zostało naruszone jej posiadanie.

Wyrokiem z dnia 10 marca 2014 r. Sad Rejonowy dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie oddalił powództwo (punkt I wyroku) oraz zasądził od strony powodowej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. na rzecz pozwanego T. Ż. kwotę 156 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania (punkt II wyroku).

W uzasadnieniu wyroku Sąd I instancji wskazał, że bezsporne w sprawie były następujące okoliczności:

W dniu 13 grudnia 2011 r. W. P. zawarł z (...) Sp. z o. o. w K. reprezentowaną przez G. S. umowę sprzedaży udziału wynoszącego 6/32 części w zabudowanej nieruchomości stanowiącej działkę nr (...) zabudowanej budynkiem przy ul. (...) w K., dla której to nieruchomości prowadzona jest księga wieczysta nr (...) za cenę 2 500 000 zł.

W umowie tej W. P. oświadczył, że w ramach swojego udziału korzysta z wyłączeniem pozostałych współwłaścicieli z lokalu użytkowego położonego na parterze i w piwnicy, o łącznej powierzchni 163 m², składającego się z jednego pomieszczenia na parterze o powierzchni 100 m² i z piwnicy o powierzchni 63 m², a udział we współwłasności przedmiotowej nieruchomości wynoszący 6/32 odpowiada stosunkowi powierzchni użytkowej tego lokalu do powierzchni całego budynku. W. P. zobowiązał się nadto do wydania stronie powodowej przedmiotu umowy w terminie do dnia 29 grudnia 2011 roku.

Zgodnie z treścią księgi wieczystej nr (...) prowadzonej dla przedmiotowej nieruchomości strona powodowa posiada w niej udział wynoszący 6/32, zaś pozwany udziały w wysokości ½ oraz 1/16.

Ponadto Sąd I instancji ustalił następujący stan faktyczny.

W dniu 9 października 1989 r. ojciec pozwanego – F. Ż. udzielił W. P. pełnomocnictwa do zarządzania i administrowania kamienicą przy ul. (...) w K..

Osobą uprawnioną do reprezentacji strony powodowej, zgodnie z odpisem KRS, jest G. S.. Była ona obecna przy podpisywaniu aktu notarialnego. Nie brała jednak udziału w czynnościach związanych z przekazaniem lokalu, a zaangażowany był w to jej syn – P. M..

W dokumencie zatytułowanym „protokół zdawczo-odbiorczy” datowanym na dzień 29 grudnia 2012 r. W. P. – jako sprzedający i P. M. – jako kupujący potwierdzili przekazanie lokalu nr (...) przy ul. (...) w K..

W dniu 30 grudnia 2011 r. w godzinach porannych T. Ż. wraz z kilkoma innymi osobami dokonał rozwiercenia zamków w lokalu przy ul. (...) w K.. Zasłonili okna i zajęli lokal. Na miejsce przybyły patrole Policji i firmy (...) Sp. z o.o. w K.. Po jakimś czasie na miejsce przybył P. M.. Każda ze stron twierdziła, że ma uprawnienie do władania lokalem stąd też Policja nie stwierdziła włamania i pouczyła o możliwości skierowania sprawy na drogę sądową. Na miejscu panowało ogólne zamieszanie. Każda ze stron dowodziła swoich racji i tytułu do zajmowania lokalu. W tym dniu kluczami do lokalu dysponowali J. S., która jako pierwsza przybyła na miejsce zdarzenia i W. P..

Do lokalu przy ul. (...) w K. strona powodowa nie wniosła żadnych rzeczy. Lokal był pusty, nadawał się do remontu.

29 grudnia 2011 r. B. W. przechodził koło kamienicy przy ul. (...) i zajrzał do przedmiotowego lokalu, w którym był W. P. i pośredniczka. Zapytał o możliwość wynajęcia lokalu, ale uzyskał odpowiedź, żeby zadzwonił następnego dnia, gdyż będzie nowy właściciel i on zdecyduje co z lokalem. B. W. zadzwonił z tą informacją do T. Ż., gdyż to z nim wcześniej prowadził rozmowy dotyczące możliwości najmu.

Od 1990 r. do 29 grudnia 2011 r. posiadaczem przedmiotowego lokalu był W. P.. Prowadził w nim działalność gospodarczą w postaci masarni, delikatesów, a następnie sklepu odzieżowego. Był on również administratorem i zarządcą kamienicy. Przeprowadzał jej remont. W kamienicy nie było formalnie wydzielonych lokali, gdyż nie zostało przeprowadzone postępowania w sprawie zniesienia współwłasności.

W związku ze zdarzeniami z dnia 30 grudnia 2011 r. W. P., P. M. i J. S. złożyli zawiadomienia o popełnieniu przestępstw, m.in. kierowania do P. M. gróźb, a także wtargnięcia do lokalu przy ul. (...) w K. i przebywania tam, pomimo braku zgody osób uprawnionych. Pod nadzorem Prokuratury Rejonowej K. Zachód w K. prowadzono dochodzenie, sygn. akt 5 Ds. 20/12, które zostało umorzone postanowieniem z dnia 29 czerwca 2012 r.

Sąd I instancji zważył, że dla skuteczności roszczenia z art. 344 k.c. i 478 k.p.c. strona powodowa musi wykazać, że faktycznie władała rzeczą i władztwo to zostało naruszone. W ocenie Sądu Rejonowego strona powodowa wykazała jedynie, że do lokalu przy ul. (...) w K. po przełamaniu zamków wszedł T. Ż., który do chwili obecnej lokal ten zajmuje. Nie udowodniła natomiast, aby w momencie tego zdarzenia była posiadaczem tego lokalu – by doszło do przeniesienia posiadania na jej rzecz przez W. P.. Nawet bowiem gdyby uznać, że protokół zdawczo-odbiorczy był wiarygodnym, to dla przeniesienia posiadania jest to okoliczność niewystarczająca, gdyż przeniesienie takie jest czynnością realną. Strona powodowa nie przejęła zaś od w/w ani posiadania tego lokalu ani środków, które umożliwiałyby dysponowanie nim, np. kluczy. Nie wykazała więc po swojej stronie elementu faktycznego władania rzeczą – corpus –niezbędnego dla przyjęcia, że była posiadaczem nieruchomości. Strona powodowa nie wskazała także, aby do przeniesienia posiadania na rzecz powodowej spółki doszło przed dniem 29 grudnia 2011 r.

Sąd I instancji oddalił powództwo, przyjmując, że powodowa spółka nie była posiadaczem lokalu przy ul. (...) w K. w dniu, w którym doszło do przełamania przez pozwanego zamków w drzwiach lokalu, tj. 30 grudnia 2011 r.

Apelację od wyroku Sądu Rejonowego wniosła strona powodowa, zaskarżając go w całości i zarzucając mu:

1. naruszenie prawa materialnego, a mianowicie art. 348 k.c. w zw. z art. 98 k.c. i 99 k.c. w zw. z art. 336 k.c. poprzez ich niewłaściwe zastosowanie (błąd subsumcji) polegające na niezasadnym przyjęciu, że powód objął w posiadanie określonego żądaniem pozwu lokalu użytkowego usytuowanego od frontu budynku nr (...) przy ul. (...) w K. w nieruchomości, dla której prowadzona jest księga wieczysta (...), położonego na parterze i w piwnicy;

2. naruszenie prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 231 k.p.c. i art. 227 k.p.c. polegające na naruszeniu zasad konstruowania ustaleń stanu faktycznego, a w konsekwencji uchybienie zasadzie swobodnej oceny dowodów w ten sposób, iż stała się ocena dowolną, co nastąpiło na skutek naruszenia reguł doświadczenia życiowego oraz poprawnego i logicznego rozumowania w związku z nieprawidłową oceną mocy dowodowej środków dowodowych w postaci dokumentów, zeznań świadków i przedstawiciela ustawowego powodowej spółki, w szczególności w kontekście naturalnych procesów zapamiętywania i odtwarzania postrzeżeń oraz interpretacji treści użytych sformułowań, a nadto wobec przypisywania świadkowi słów, których nie wypowiedział.

Podnosząc powyższe zarzuty, strona powodowa wniosła o zmianę zaskarżonego wyroki poprzez uwzględnienie powództwa w całości oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz strony powodowej kosztów postępowania za obie instancje według norm przepisanych.

Ponadto strona powodowa wniosła o dopuszczenie dowodu z faktury VAT nr (...) na okoliczność ustalenia jej treści, w szczególności początkowej daty okresu rozliczeniowego, osoby abonenta, numeru gazomierza oraz wartości wskazań gazomierza.

Pozwany wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie na jego rzecz kosztów zastępstwa w postępowaniu apelacyjnym według norm przepisanych.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja strony powodowej podlegała oddaleniu.

Sąd Okręgowy aprobuje ocenę materiału dowodowego zaprezentowaną przez Sąd Rejonowy, a także akceptuje ustalenia faktyczne poczynione przez ten Sąd w zakresie okoliczności mających dla rozstrzygnięcia sprawy istotne znaczenie i przyjmuje je za podstawę własnego rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy nie podziela ustaleń Sądu I instancji jedynie w zakresie dotyczącym umocowania P. G. M. do reprezentacji powodowej spółki w dniu, w którym doszło do przełamania przez pozwanego zamków w drzwiach lokalu przy ul. (...) w K.. Sąd Okręgowy w tym zakresie ustalił, że P. G. M. dnia 30 grudnia 2011 r. był prawidłowo umocowanym pełnomocnikiem (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w K..

Powyższą okoliczność Sąd Okręgowy ustalił na podstawie dokumentu pełnomocnictwa, którego wiarygodności żadna ze stron nie kwestionowała, znajdującego się w aktach postępowania przygotowawczego, sygn. 5 Ds. 20/12 (k. 12-14 przedmiotowych akt) dopuszczonych przez Sąd Rejonowy jako dowód w niniejszej sprawie.

Na wstępie zważyć trzeba, że zarzuty naruszenia przez Sąd Rejonowy norm prawa procesowego, tj. art. 233 § 1 k.p.c. w zw. z art. 231 k.p.c. i art. 227 k.p.c. należało uznać za bezpodstawne. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia materiału dowodowego, a zarzut naruszenia tego uprawnienia tylko wtedy może być uznany za usprawiedliwiony, jeżeli sąd zaprezentuje rozumowanie sprzeczne z regułami logiki bądź z doświadczeniem życiowym. Oceniając zgromadzone w sprawie dowody, Sąd I instancji wyprowadził z nich prawidłowe wnioski. Sąd Okręgowy nie dopatrzył się także uchybień Sądu Rejonowego w zakresie konstruowania ustaleń stanu faktycznego. Zważyć trzeba, że apelujący formułując zarzuty naruszenia przez Sąd Rejonowy norm prawa procesowego, dążył w istocie do podważenia dokonanych przez ten Sąd ustaleń dotyczących niewykazania przez stronę powodową, że doszło do przeniesienia na jej rzecz posiadania lokalu przy ul. (...) w K..

W niniejszej sprawie Sąd Rejonowy stanął przed koniecznością rozstrzygnięcia o przeciwstawnych twierdzeniach stron. Przeprowadzono dowody z zeznań świadków potwierdzających zarówno wersję przedstawioną przez stronę powodową, jak i wersję reprezentowaną przez pozwanego. Sąd I instancji w uzasadnieniu wyroku dał wyraz przyczynom, dla których odmówił wiarygodności zeznaniom jednej z wyżej wymienionych grup świadków. Poważne sprzeczności w depozycjach świadków zeznających na korzyść powodowej spółki usprawiedliwiały ocenę tych zeznań jako niewiarygodnych, a w konsekwencji nieposłużenie się nimi przy ustalaniu podstawy faktycznej rozstrzygnięcia.

W ocenie Sądu Okręgowego, przyznanie, zgodnie z postulatami apelującego, pełnej wiarygodności dowodowi w postaci protokołu zdawczo – odbiorczego, nie miałoby wpływu ani na ocenę dowodów osobowych, ani na wynik sprawy. Nawet gdyby Sąd Rejonowy uznał, że fakt sporządzenia protokołu w dacie 29 grudnia 2011 r. jest niewątpliwy, nie miałoby to znaczenia dla rozstrzygnięcia, gdyż dla bytu powództwa wywiedzionego w sprawie istotne było wykazanie czy poza oświadczeniami złożonymi w tym dokumencie, doszło do jego wykonania, a zatem do faktycznej czynności objęcia przez stronę powodową spornego lokalu.

Nie mniej jednak, w ocenie Sądu Okręgowego, Sąd I instancji słusznie uznał, że błędna data roczna widniejąca na protokole istotnie wpływa na ocenę wiarygodności przedmiotowego dokumentu. Co do zasady, w świetle zasad doświadczenia życiowego, za usprawiedliwione uznać można pomyłki co do dat rocznych wynikające z pewnego automatyzmu we wpisywaniu tych dat. Jednak zauważyć należy, że pomyłka w datowaniu protokołu przedłożonego przez stronę powodową jest nietypowa. Zamiast daty 29 grudnia 2011 r. osoby sporządzające protokół wpisały datę 29 grudnia 2012 r. O ile często zdarzają się pomyłki polegające na wskazaniu w dacie pisma roku poprzedniego w stosunku do tego, w którym pismo zostało rzeczywiście sporządzone, wynikające z pewnego przyzwyczajenia i automatyzmu, o tyle trudno znaleźć podobne uzasadnienie dla pomyłek polegających na wpisaniu w dacie roku następującego po roku, w którym faktycznie sporządzono pismo. Mając powyższe na uwadze, uznać należy, że Sąd Rejonowy dokonał właściwej oceny, kwestionując wiarygodność dokumentu w postaci protokołu zdawczo – odbiorczego.

Słusznie przyjął Sąd I instancji, że dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy niezbędne jest ustalenie, czy doszło – w wyniku wykonania umowy sprzedaży – do wydania spornego lokalu stronie powodowej, tj. czy była ona jego posiadaczem w dniu, w którym doszło do przełamania przez pozwanego zamków w drzwiach lokalu, tj. 30 grudnia 2011 r. Przyjąć należy – w ślad za rozważaniami Sądu Rejonowego – że dla skuteczności powództwa z art. 344 k.c. i art. 478 k.p.c. strona powodowa musi wykazać, że faktycznie władała rzeczą i że władztwo to zostało naruszone. Zaznaczyć należy, że ciężar udowodnienia okoliczności istotnych dla bytu powództwa o przywrócenie naruszonego posiadania spoczywał na stronie powodowej ze względu na dyspozycją art. 6 k.c.

Zgodnie z art. 336 k.c. in principio posiadaczem samoistnym rzeczy jest ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel. Do dnia 29 grudnia 2011 r. posiadaczem spornego lokalu przy ul. (...) w K. był W. P.. Dla stwierdzenia, czy doszło do przeniesienia posiadania z dotychczasowego posiadacza na powodową spółkę, należy odnieść się do treści art. 348 k.c. traktującego o sposobach przeniesienia posiadania. Zgodnie z normą wyrażoną w powołanym wyżej przepisie przeniesienie posiadania następuje przez wydanie rzeczy. Ponadto z treści art. 348 k.c. wynika, że wydanie dokumentów, które umożliwiają rozporządzanie rzeczą, jak również środków, które dają faktyczną władzę nad rzeczą, jest jednoznaczne z wydaniem samej rzeczy.

Słusznie zważył Sąd I instancji, że dla przeniesienia posiadania nieruchomości istotne znaczenie ma rzeczywiste wydanie rzeczy, a nie stwierdzenie tego faktu w dokumencie - protokole. Sama zmiana posiadacza następuje w sferze faktycznej przez odmienne władanie nieruchomością i stanowi czynność realną, a nie czynność prawną. Nie wyklucza to jednak, oczywiście, możliwości sporządzania przez posiadacza ustępującego i obejmującego rzecz we władanie dokumentu – protokołu zdawczo-odbiorczego, który w zakresie posiadania może pełnić jedynie funkcje dowodowe i podlega ocenie na ogólnych zasadach (por. postanowienie Sądu Najwyższego - Izba Cywilna z 2011-01-28, I CSK 205/10; Opubl.: Legalis).

W niniejszej sprawie strona powodowa na poparcie swoich twierdzeń przedstawiła dokument w postaci protokołu zdawczo – odbiorczego. Przedmiotowy protokół jako dokument prywatny nie korzysta z domniemania zgodności z prawdą oświadczeń w nim zawartych. Nie oznacza to jednak, że nie może on stanowić dowodu na to, iż podane w nim okoliczności są zgodne z rzeczywistością. Jednak w świetle przeprowadzonych w sprawie dowodów z zeznań świadków, nie sposób uznać, że wskazany protokół stanowi dowód tego, że faktycznie doszło do wydania lokalu powodowej spółce.

Wskazać należy, że Sąd Rejonowy prawidłowo oceniając materiał dowodowy, odmówił wiarygodności wskazanemu wyżej protokołowi zdawczo – odbiorczemu oraz zeznaniom świadków utrzymujących, że doszło do faktycznego wydania spornego lokalu powodowej spółce. Mając powyższe na uwadze, trzeba stwierdzić, że strona powodowa nie przedstawiła żadnych wiarygodnych dowodów, które potwierdzałyby fakt przejęcia przez nią władztwa nad spornym lokalem, zatem nie podołała ciężarowi udowodnienia faktów, z których wywodziła skutki prawne.

Ze stanu faktycznego ustalonego przez Sąd I instancji wynika, że strona powodowa nie przejęła od dotychczasowego posiadacza W. P. ani posiadania spornego lokalu ani środków, które umożliwiałyby dysponowanie nim, np. kluczy. Nie wykazała więc po swojej stronie elementu faktycznego władania rzeczą niezbędnego dla przyjęcia, że była posiadaczem nieruchomości.

Ustalenie, że strona powodowa nie była posiadaczem lokalu przy ul. (...) w K. w dniu przełamania przez pozwanego zamków w drzwiach przedmiotowego lokalu, uczyniło zbędnym kwalifikowanie zachowania pozwanego jako samowolnego naruszenia posiadania w rozumieniu art. 344 k.c.

Sąd Okręgowy pominął zawnioskowany przez apelującego dowód z faktury VAT nr (...), mając na uwadze, że strona mogła powołać się na ten dowód w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji – nie istniały żadne obiektywne okoliczności uniemożliwiające stronie wcześniejsze zawnioskowanie przedmiotowego dowodu. Dodatkowo strona powodowa nie wykazała, by potrzeba powołania się na dowód z faktury wynikła dopiero w postępowaniu apelacyjnym.

Mając na uwadze, że strona powodowa nie wykazała przesłanki niezbędnej dla skuteczność powództwa o przywrócenie posiadania, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację.

O kosztach postępowania apelacyjnego Sąd orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., zgodnie z zasadą odpowiedzialności za wynik procesu. Na zasadzoną od strony powodowej na rzecz pozwanego kwotę 78 złotych złożyło się wynagrodzenie pełnomocnika pozwanego w osobie radcy prawnego ustalone zgodnie z § 7 pkt 4 w zw. z § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (Dz. U. z 2013 r. Nr 77 poz. 490 j. t.).

Ref.SSR Sabina Czech-Śmiałkowska

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE