UZASADNIENIE

Powódka M. R. po sprecyzowaniu żądania pozwu w piśmie procesowym z dnia

27 marca 2012 r., które wpłynęło do Sądu Okręgowego w Krakowie w dniu 28 marca 2012 r., wniosła o zasądzenie na jej rzecz od pozwanej D. S. (1) kwot:

-50.000 zł. wraz z ustawowymi odsetkami ustawowymi od dnia 20 lipca 2000 r. skapitalizowanymi na dzień 11 maja 2012 r. na kwotę 88.557,20 zł. tytułem odszkodowania za zniszczenie budynku odziedziczonego przez powódkę po S. K.;

- 170.000 zł. wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 20 lipca 2000 r. skapitalizowanymi na dzień 11 maja 2012 r. na kwotę 298.220,80 zł. tytułem odszkodowania za zabór mienia ruchomego stanowiącego częściowo własność powódki, a częściowo nabytego przez w drodze nabycia spadku po wymienionym wyżej spadkodawcy ;

-kwoty po 2.040 zł. miesięcznie za każdy miesiąc od dnia 20 lipca 2000 r. do dnia wyrokowania z ustawowymi odsetkami od dnia 10 każdego miesiąca , co daje łącznie

290.360 zł. świadczenia głównego, wraz ze skapitalizowanymi odsetkami ustawowymi na dzień 11 maja 2012 r. na kwotę 220.831,40 zł. tytułem odszkodowania za utracony czynsz z tytułu najmu zabudowań pozostałych w spadku po S. K. ;

-kwoty po 3.000 zł. miesięcznie począwszy od dnia 20 lipca 2000 r. wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 10 każdego miesiąca , co daje łącznie kwotę 427.000 zł. świadczenia głównego , wraz ze skapitalizowanymi odsetkami ustawowymi na kwotę 324.753 zł.-tytułem utraconych pożytków z prowadzenia odziedziczonego przez powódkę po S. K. warsztatu mechanicznego.

Wszystkich wymienionych wyżej świadczeń powódka dochodzi z ustawowymi odsetkami od dnia wydania wyroku .

Na rozprawie w dniu 11 maja 2012 r. powódka ograniczyła żądanie pozwu w zakresie

skapitalizowanych odsetek domagając się ich od dnia wydania wyroku zaocznego Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 14 grudnia 2004 r. sygn..akt IC 1327/04 , mocą którego Sąd ten zobowiązał pozwaną do wydania powódce całego szeregu wymienionych tam rzeczy ruchomych oraz przywrócenia nieruchomości do stanu poprzedniego.

Na uzasadnienie powództwa podała , że pozwana zagarnęła majątek ruchomy i nieruchomy położony w R. , gmina Ś. , który powódka odziedziczyła po S. K. , z którym pozostawała w konkubinacie przez około 40 lat i z którym wspólnie prowadziła warsztat mechaniczny w zakresie produkcji i regeneracji narzędzi. Pozwana zniszczyła także substancję budynku spadkowego . Za zagarnięcie ruchomości pozwana została prawomocnie skazana , a w sprawie IC 1327/04 Sąd Okręgowy w Krakowie wydał wyrok zaoczny zobowiązujący pozwaną do wydania powódce całego szeregu ruchomości oraz do przywrócenia zabudowań spadowych do stanu poprzedniego.

Pozwana D. S. (1) wniosła o oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu zarzucając, że nigdy nie była w posiadaniu majątku stanowiącego spadek po jej ojcu S. K. , z protokołu zabezpieczenia tego spadku wynika że już wówczas zabudowania były zdewastowane , a rzeczy ruchome nie przedstawiały żadnej wartości handlowej. Pomimo że pozwana została ustanowiona dozorcą nieruchomości spadkowej powódka i jej syn wielokrotnie przebywali na tej nieruchomości, na co pozwana nie miała żadnego wpływu. Co najmniej od kwietnia 2002 r. powódka miała faktyczne władztwo nad nieruchomością oraz wszystkimi znajdującymi się tam rzeczami ruchomymi, od tego czasu miała możliwość przeprowadzenia remontu i zadysponowania odziedziczonym majątkiem ,a skoro tego nie uczyniła to pozwana nie może za to odpowiadać. Poza tym powódka dysponując tytułem wykonawczym nie podjęła próby wykonania go , wobec czego powództwo jest przedwczesne, a powódka zmierza do podwójnego zaspokojenia swoich roszczeń.

Wyrokiem z dnia 25 maja 2012 r. sygn..akt IC 1669/07 Sąd Okręgowy w Krakowie zasądził od pozwanej na rzecz powódki kwotę 899.780,28 zł. z ustawowymi odsetkami od dnia 26 maja 2012 r., w części objętej ograniczeniem żądania pozwu postępowanie umorzył, oddalił powództwo w pozostałym zakresie , zasądził od pozwanej na rzecz pełnomocnika powódki koszty zastępstwa prawnego z urzędu , a od Skarbu Państwa ( Sądu Okręgowego w Krakowie) takie same koszty na rzecz pełnomocnika pozwanej oraz zasądził od pozwanej na rzecz Skarbu Państwa ( Sądu Okręgowego w Krakowie) kwotę 54.454,98 zł. tytułem brakujących zaliczek oraz brakującej opłaty sądowej od pozwu , od której powódka była zwolniona w całości.

W uzasadnieniu wyroku Sąd Okręgowy ustalił, że powódka pozostająca w konkubinacie ze S. K. , zmarłym w dniu 23 marca 2000 r., ponad 40 lat stała się jego jedyną spadkobierczynią na podstawie testamentowego porządku dziedziczenia , co zostało stwierdzone prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego dla Krakowa-Podgórza w Krakowie z dnia 27 czerwca 2001 r. sygn..akt I Ns 1154/00/P. W skład spadku wchodziła nieruchomość w R. zabudowana domem mieszkalnym , w którym spadkodawca prowadził warsztat ślusarski produkcyjno-naprawczy, budynkami gospodarczymi i garażem- blaszakiem. W dniu 20 lipca 2000 r. pozwana i jej syn D. S. (2) wtargnęli na spadkową posesję , wywozili znajdujące się tam ruchomości, jak narzędzia służące do prowadzenia warsztatu , deski i przedmioty gospodarstwa domowego , zabiła drzwi do domu gwoździami, uniemożliwiając powódce dostęp . Dokonała w budynku szeregu zniszczeń wskutek czego wymaga on remontu. W ramach postępowania o stwierdzenie nabycia spadku postanowieniem z dnia 30 października 2000 r. Sąd spadku orzekł o zabezpieczeniu spadku przez sporządzenie spisu majątku ruchomego wraz z opisem zabudowań stojących na nieruchomości spadkowej i oddaniem tego mienia pod dozór pozwanej. Na skutek doniesienia powódki wszczęto przeciwko pozwanej postępowanie karne w ramach którego organy Policji dokonały oględzin na przedmiotowej nieruchomości w dniu 18 kwietnia 2002 r i wówczas zastano tam powódkę i jej syna , funkcjonariusze Policji stwierdzili że drzwi do domu były zamknięte na kłódki lub zamki założone przez S. R.. Nie stwierdzono aby ktoś nieupoważniony otwierał drzwi lub włamywał się do niego. Prawomocnym wyrokiem z dnia 30 października 2003 r. sygn..akt XIV K 80/03/P Sąd Rejonowy dla Krakowa-Podgórza w Krakowie uznał pozwaną winną tego , że w okresie od 29 września 2000 r. do kwietnia 2002 r. działając w S. i R. przywłaszczyła sobie powierzone jej sprzęty gospodarstwa domowego oraz wymienione tam narzędzia o łącznej wartości co najmniej 11.500 zł. na szkodę M. R. oraz tego, że w dniu 20 lipca 2000 r. naruszyła mir domowy w ten sposób iż wdarła się do mieszkania w R. należącego do spadku po zmarłym S. K., co stanowiło przestępstwa z art. 284 & 2 w związku z art. 12 k.k. i z art. 193 k.k. Za czyny te pozwana została skazana na karę 1 roku i 4 miesięcy pozbawienia wolności i grzywny w wysokości 100 stawek dziennych , przyjmując że jedna stawka dzienna równa jest kwocie 20 zł., a także na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, łącznie na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Prawomocnym wyrokiem zaocznym z dnia 14 grudnia 2004 r. sygn..akt I C 1327/04 Sąd Okręgowy w Krakowie nakazał pozwanej aby wydała powódce piwnicę budynku gospodarczego zlokalizowanego na nieruchomości spadkowej, cały szereg rzeczy ruchomych stanowiących narzędzia służących do prowadzenia warsztatu , części samochodowe oraz przedmioty gospodarstwa domowego , odzież i artykuły spożywcze oraz nakazał pozwanej aby przywróciła do stanu poprzedniego przedmiotową nieruchomość poprzez ponowne wzniesienie wyburzonej ściany , ponowne umieszczenie usuniętych przez nią drzwi waz z futrynami oraz naprawę stolarki w piwnicy , na parterze i strychu. Wartość zagarniętych przez pozwaną rzeczy ruchomych wynosi według wyceny na dzień 18 lutego 2010 r. - 170.654 zł., a robót remontowych , do których pozwana została zobowiązana-51.976,42 zł.

Z tytułu czynszu najmu odziedziczonych zabudowań powódka mogłaby uzyskać dochód w wysokości po 2.040 zł. miesięcznie , co za cały objęty pozwem okres czasu daje kwotę

290.360 zł. plus skapitalizowane na dzień zamknięcia rozprawy odsetki ustawowe w kwocie

183.902,99 zł. liczone od dnia 14 grudnia 2004 r.

Z tytułu utraconych pożytków za prowadzenie warsztatu mechanicznego Sąd w ślad za opinią biegłego sądowego M. N. przyjął, że z uwagi na brak bliższych danych co do charakteru i zakresu świadczonych przez S. K. usług za podstawę ustalenia wysokości poniesionej przez powódki szkody przyjął wysokość czynszu najmu jaki powódka mogłaby uzyskać za oddanie w najem warsztatu i dzierżawy maszyn , co daje kwotę 351 zł. miesięcznie , z tym że za lipiec 2000 r. tylko 1/3 tej kwoty, a za cały okres 127.039, 47 zł. plus 78.477,82 zł. skapitalizowanych odsetek ustawowych na dzień 11 maja 2012 r.

Ustaleń powyższych Sąd Okręgowy dokonał w oparciu o dowody z dokumentów dołączonych do akt niniejszej sprawy i spraw związkowych , z zeznań świadka S. R. , a także opinii biegłych sądowych W. Z., J. H. i M. N.. Wprawdzie obie strony zgłaszały zastrzeżenia do ich opinii, ale odnieśli się do tych zarzutów i przekonywująco podtrzymali swoje stanowiska.

Poczyniwszy powyższe ustalenia Sąd Okręgowy uznał dochodzone pozwem roszczenia za usprawiedliwione co do zasady. Pozwana opisanymi wyżej czynami, za które została prawomocnie skazana ponosi odpowiedzialność za szkodę jako poniosła powódka na skutek bezprawnego wtargnięcia na teren nieruchomości odziedziczonej przez powódkę , a mianowicie za uszkodzenie stojących tam zabudowań oraz zabór lub zniszczenie rzeczy ruchomych , do których wydania pozwana została zobowiązana wyrokiem zaocznym Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 14 grudnia 2004 r. sygn..akt IC 1327/04 . Pozwana odpowiada także za szkodę za utracone pożytki w postaci czynszu najmu domu mieszkalnego i warsztatu rzemieślniczego odziedziczonego po S. K. , gdyby miała faktyczną możliwość zadysponowania tą częścią majątku spadkowego. Możliwości tej pozbawiła powódkę pozwana i między jej działaniami a poniesioną przez powódkę szkodą zachodzi normalny związek przyczynowy w rozumieniu art. 361 & 1 k.c. Podstawę prawną odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanej stanowi art.415 k.c.

Na zasądzone na rzecz powódki roszczenia składają się wynagrodzenie za szkodę rzeczywistą w postaci zaboru lub zniszczenia rzeczy ruchomych i uszkodzenia budynku oraz utraconych korzyści z tytułu czynszu najmu budynku i warsztatu mechanicznego wraz ze skapitalizowanymi odsetkami ustawowymi , natomiast odsetki od zasądzonego odszkodowania wraz ze skapitalizowanymi odsetkami ustawowymi Sąd Okręgowy zasądził od dnia wyrokowania zgodnie z art. 481 & 1 i 2 k.c.

Jako podstawę rozstrzygnięcia o kosztach procesu Sąd Okręgowy powołał art. 98 & 1 k.p.c. oraz & 6 pkt.7 , & 2 ust. 3, & 19 i & 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia

28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu ( Dz.U.Nr.163, poz. 1348 ze zm.).

W apelacji opartej na zarzutach naruszenia prawa materialnego , a to art. 415 k.c., art. 362 w związku z art. 361 & 1 k.c. oraz art. 476 w związku z art. 481 & 1 k.c., oraz naruszenia przepisu art. 328 & 2 k.p.c , a także w oparciu w oparciu o nowy fakt, a mianowicie umorzenia części dochodzonej w niniejszym procesie wierzytelności co do odszkodowania za zniszczenie rzeczy ruchomych pozostawionych przez spadkodawcę wobec przedstawienia jej do potrącenia z wzajemną wierzytelnością pozwanej z tytułu zachowku , co zostało uwzględnione w sprawie toczącej się przed Sądem Okręgowym w Krakowie do sygn..akt IC 933/02 , pozwana wnosi o przeprowadzenie dowodu z tych akt, a w szczególności z uzasadnienia zapadłego tam wyroku Sądu I instancji, a merytorycznie o całkowite oddalenie powództwa i zasądzenie kosztów procesu za obie instancje oświadczając , że koszty pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu nie zostały opłacone ani w całości, ani w części.

Pełnomocnik powódki wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie kosztów postępowania apelacyjnego ,oświadczając że koszty zastępstwa powódki z urzędu w postępowaniu apelacyjnym nie zostały ani w całości, ani w części opłacone. Jednocześnie podał, że nie

kwestionuje fakty składania oświadczeń o potrąceniu w sprawie o zachowek.

Rozpoznając apelację , Sąd Apelacyjny zważył, co następuje.

Zarzutom apelującej częściowo nie można odmówić słuszności.

Sąd Apelacyjny uwzględnił zgłoszony w apelacji wniosek dowodowy o przeprowadzenie dowodu z prawomocnego wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 14 września 2005 r. sygn..akt IC 933/02 wraz z uzasadnieniem na okoliczność oświadczeń o potrąceniu wierzytelności składanych przez powódkę z wzajemną wierzytelnością pozwanej do powódki z tytułu zachowku po ojcu pozwanej po S. K. . Sąd uznał za przekonywujące argumenty dla usprawiedliwienia niepowołania tej okoliczności i wniosku dowodowego przez Sądem I instancji . Wiek i stan zdrowia pozwanej sprawił, że nie powiadomiła ona o tym fakcie swojego pełnomocnika z urzędu , który miał miejsce przed kilku laty.

Z uzasadnienie wyroku zapadłego w sprawie IC 933/02 o zachowek wynika , że zasądzając od powódki ( a pozwanej w tamtej sprawie ) na rzecz pozwanej roszczenie z tytułu zachowku Sąd uwzględnił iż na skutek oświadczenia o potrąceniu złożonego przez powódkę wzajemne wierzytelności stron z tytułu zachowku i roszczenia odszkodowawczego z tytułu zaboru i zniszczenia rzeczy ruchomych pozostałych w spadku po S. K. uległy umorzeniu do kwoty wierzytelności niższej ,tj. wartości połowy ruchomości w kwocie 50.435,75 zł. Skoro doszło do umorzenia wierzytelności powódki ( art. 498 & 2 k.c.) co do połowy wartości nieruchomości zasądzonego w niniejszej sprawie roszczenie winno zostać obniżone o połowę wartości rzeczy ruchomych według szacunku w niniejszej sprawy jako daty ustalenia odszkodowania ( art. 363 & 2 k.c.), tj. o kwotę 85.327 zł. ( 170.654 : 2 ), gdyż ruchomości te stanowiły współwłasność powódki i spadkodawcy , a zatem po śmierci S. K. powódka stała się wyłączną właścicielką przedmiotowych rzecz ruchomych. Zasądzenie na rzecz powódki ponownie odszkodowania w wysokości równej wartości połowy tych ruchomości nastąpiło więc z naruszeniem prawa materialnego, gdyż pozwana została zobowiązana do zaspokojenia wierzytelności, która wygasła

na skutek umorzenia z przyczyny wskazanej w art. 498 & 2 k.c.

Zasadne są także zarzutu dotyczące zasądzenia odszkodowania za naruszenie substancji zabudowań. Stosownie do art. 363 & 1 k.c. wybór sposobu odszkodowania należy do poszkodowanego. Powódka wyboru takiego dokonała wnosząc powództwo o przywrócenie stanu poprzedniego i żądanie to zostało uwzględnione wspomnianym wyżej wyrokiem zaocznym Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 14 grudnia 2004 r. sygn..akt IC 1327/04. Dysponując tytułem zaocznym powódka ma możliwość egzekwowania od pozwanej tego zobowiązania, wobec czego nie może obecnie dochodzić naprawienia tej samej szkody przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej jako alternatywnego sposobu odszkodowania.

Z tej też przyczyny i ta część roszczenia o zapłatę sumy pieniężnej w kwocie 51.976,42 zł. podlega oddaleniu, a zasądzenie jej przez Sąd I instancji nastąpiło z naruszeniem art. 415 i art. 363 & 1 k.c.

Nie można w końcu odmówić słuszności zarzutom apelacji kwestionującym zasądzenie skapitalizowanych odsetek za czas od wydania w/w wyroku zaocznego z dnia 14 grudnia 2004 r. do dnia 11 maja 2012 r. Suma wierzytelności dochodzonych w niniejszym procesie od samego początku była sporna , powódka z tytułu utraconych pożytków z czynszu najmu dochodziła kwot po 3.500 zł. i dopiero w końcowej części procesu w piśmie procesowym z dnia 27 marca 2012 r. po sporządzeniu opinii przez biegłych w poważnym stopniu ograniczyła wysokość tego żądania do kwoty po 2.040 zł. miesięcznie, i sprawia że wysokość zobowiązania została ustalona w wyroku i z mocy art.455 k.c. dopiero od tej daty świadczenia stały się wymagalne. To samo dotyczy skapitalizowanych odsetek od utraty czynszu za najem czy dzierżawę warsztatu. Stąd też w następstwie uwzględnienia zarzutu naruszenia prawa materialnego , a mianowicie art.481 & 1 k.c. i art. 455 k.c. ( art. 476 k.c. nie wchodzi w rachubę gdyż dotyczy kwalifikowanej postaci opóźnienia w spełnieniu świadczenia w postaci zwłoki dłużnika ) zachodzi dalszej zmiany zaskarżonego wyroku zaskarżonego wyroku przez oddalenie żądania zasądzonych skapitalizowanych odsetek w łącznej kwocie 262.380.81 zł. (183.902,99 + 78.477,82 ).

Zmiana zaskarżonego wyroku przez obniżenie zasądzonego świadczenia głównego z kwoty 899.780,28 zł. do kwoty 500.088,05 zł. sprawia , że w ostatecznym wyniku żądania obu stron zostały w zbliżonym stopniu uwzględnione i oddalenia , co pociąga za sobą zmianę rozstrzygnięcia o kosztach procesu między stronami za I instancję przez zastosowanie przepisu art. 100 k.p.c. oraz zmianę rozstrzygnięcia o pozostałych kosztach , a mianowicie obciążenie Skarbu Państwa kosztami zastępstwa z urzędu obu stron procesowych w oparciu o & 19 i 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu , oraz zmianę w zakresie kosztów sądowych na zasadzie art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych ( Dz.U. z 2010 r. Nr. 90 , poz. 594 ze zm.) w związku z art. 100 k.p.c. i art. 113 ust. 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych przez obciążenie pozwanej obowiązkiem uiszczenia opłaty sądowej od pozwu , od której powódka była zwolniona w zakresie odpowiadającym uwzględnionemu powództwu ,tj. kwotą 25.005 zł., a obie strony w równym stopniu brakującą zaliczką na koszty opinii biegłych w łącznej kwocie 9.464,98 zł. Podstawę prawną takiej zmiany zaskarżonego wyroku stanowi art.386 & 1 k.p.c.

Pozostałe zarzuty apelacji są natomiast chybione i nie mogą podważyć zaskarżonego rozstrzygnięcia.

Sąd Okręgowy dokonał prawidłowej oceny przeprowadzonych dowodów , dotyczy to w szczególności dowodów z opinii biegłych. Biegli odnieśli się do zarzutów jakie wobec ich opinii przedstawiły obie strony, przekonywująco uzasadnili swoje stanowisko , trafne jest przyjęcie , że powódka miała możliwość oddać w najem zabudowania mieszkalno- gospodarcze , a także w najem lub dzierżawę warsztat, gdyby miała możliwość zadysponowania nimi w okresie przyjętym przez Sąd I instancji za podstawę rozliczenia. Dlatego zarzut naruszenia z tej przyczyny art. 328 & 2 k.p.c. jest całkowicie chybiony, a twierdzenie , że powódka miała możliwość zadysponowania odziedziczony majątkiem najpóźniej w 2002 r. pozostaje w sprzeczności z treścią wyroku zapadłego dopiero w dniu 14 grudnia 2004 r., mającego moc wiążącą i powagę rzeczy osądzonej w stosunku do powódki i pozwanej z mocy art.365 & 1 i art. 366 k.p.c. Fakt dopuszczenia się przez pozwaną czynu niedozwolonego został stwierdzony wyrokiem karnym skazującym wiążącym w tym zakresie sąd orzekający w procesie cywilnym na mocy art.11 k.p.c.

Pozwana nie może też zarzucać powódce , że zwleka z egzekucją wyroku z dnia 14 grudnia 2004 r. i podnoszenia że w związku z tym przyczyniła się do powstania szkody , gdyż to pozwana winna zastosować się do treści tego wyroku , bez potrzeby inicjowania przez powódkę postępowania egzekucyjnego. Owa bierna postawa pozwanej nie może wobec tego premiować jej ograniczeniem zakresu odpowiedzialności na podstawie art. 362 k.c. Związek przyczynowy pomiędzy działaniem pozwanej a poniesioną przez powódkę szkodą jest ewidentny, wobec czego nie może być też mowy o naruszeniu przez Sąd I instancji przepisu art.361 & 1 k.c.

Z przytoczonych wyżej względów pozostałe podniesione zarzuty i wnioski apelacyjne jako bezzasadne podlegają oddaleniu na mocy art. 385 k.p.c.

Skoro także w postępowaniu apelacyjnym strony w zbliżonym stopniu utrzymały się ze swoimi stanowiskami także i tutaj koszty procesu zostały między nimi wzajemnie zniesione w oparciu o art. 100 w związku z art. 391 & 1 k.p.c.

O kosztach zastępstwa procesowego z urzędu w postępowaniu apelacyjnym Sąd orzekł na zasadzie & 2 ust. 3 , & 6 pkt. 7 w związku z & 13 ust. 1 pkt. 2 i & 19 pkt. 1, a także na podstawie & 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE