UZASADNIENIE

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy w Bełchatowie zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 25000,00 zł z odsetkami w wysokości określonej w ustawie dla poszczególnych okresów opóźnienia od dnia 21 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty ,oddalił powództwo pozostałym zakresie i zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2413,80 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Podstawę powyższego rozstrzygnięcia stanowiły przytoczone poniżej ustalenia i zarazem rozważania Sądu Rejonowego:

W dniu 14 lutego 2012 roku w miejscowości O., miał miejsce wypadek drogowy gdzie kierujący samochodem osobowym marki S. (...) o numerze rejestracyjnym (...) , jadąc z miejscowości O. w kierunku R. na prostym odcinku drogi , miejscowo oblodzonej , w terenie zalesionym , z niewiadomych przyczyn zjechał na lewe pobocze i przodem uderzył w drzewo. W wyniku zdarzenia śmierć na miejscu poniósł pasażer samochodu J. T. oraz kierowca samochodu.

Śledztwo prowadzone w sprawie zdarzenia z dnia 14 lutego 2012 r. zostało postanowieniem Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Bełchatowie z dnia 28 maja 2012 roku umorzone wobec śmierci sprawcy.

Pojazd sprawcy zdarzenia był objęty obowiązkowym ubezpieczeniem OC w zakładzie pozwanego.

Powód K. T. od urodzenia mieszkał w tym samym domu co jego dziadek J. T. i miał z dziadkiem bardzo dobry kontakt, był jego jedynym wnukiem. Kiedy był mały dziadek z babcią opiekowali się nim, dziadek bawił się z powodem , urządzał mu zabawy , kupował mu słodycze, niekiedy dawał jakieś pieniądze, naprawiał zabawki. Ojciec powoda pracował zawodowo. J. T. pomagał ojcu powoda Z. prowadzić gospodarstwo rolne kiedy był w pełni sił. W późniejszym okresie powód pomagał dziadkowi w czynnościach domowych. J. T. przed śmiercią utrzymywał się z emerytury w wysokości około 1000,00 zł. Dokładał się do gospodarstwa syna Z., dawał na opał, wykonywał lżejsze prace przy domu. Syn Z. z żoną pomagali mu, gotowali , prali. Obecnie K. T. studiuje w C. , mieszka w akademiku. W chwili wypadku mieszkał jeszcze z rodzicami i dziadkiem, przygotowywał się do matury. Wypadek spowodował , że trochę się załamał . Powód często odwiedza grób dziadka, często go również wspomina.

W wyniku śmierci dziadka powód K. T. doświadczył uczucia żałoby w sposób charakterystyczny dla okresu żałoby po bliskiej osobie. Śmierć dziadka nie wywołała trwałej zmiany w jego zachowaniu, nie wpłynęła też w istotny sposób na jego dalsze funkcjonowanie w życiu rodzinnym, osobistym, społecznym. Po śmierci dziadka powód doświadczył smutku przygnębienia, w sposób charakterystyczny dla przeżywania żałoby po śmierci osoby bliskiej. Intensywne przeżywanie tych emocji mogło trwać około miesiąca. Śmierć dziadka nie wywołała trwałej zmiany w zachowaniu powoda. Nie korzystał on z pomocy psychologicznej ani psychiatrycznej. Aktualnie powód reprezentuje prawidłowy stan rozwoju psychicznego. Nie przejawia objawów zaburzeń depresyjnych ani lękowych.

Pozwany wypłacił powodowi K. T. kwotę 5.000,00 zł tytułem zadośćuczynienia za krzywdę .

Mając takie ustalenia Sąd Rejonowy zważył, iż powództwo jest częściowo zasadne.

Sąd omówił uregulowania kodeksu cywilnego w zakresie ubezpieczenia a także odwołał się do przepisów art. 34-36 ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczeń Komunikacyjnych ( Dz. U. nr 124 poz. 1152).

Podniósł , iż w niniejszej sprawie nie ulega wątpliwości, iż do wyrządzenia szkody doszło w następstwie ruchu pojazdu mechanicznego. Niewątpliwym i nie kwestionowanym przez pozwanego jest także, iż zachodzą podstawy odpowiedzialności cywilnej sprawcy szkody na podstawie art. 436 k.c. w związku z art. 415 k.c.

Podstawę prawną powództwa w zakresie żądania zasądzenia na rzecz powoda K. T. 25000,00 zł tytułem zadośćuczynienia stanowi art. 446 § 4 k.c. Należy bowiem mieć na uwadze, iż zdarzenie, z którego powód wywodzi swoje roszczenia miało miejsce w dniu 12 lutego 2012 r., a zatem po wejściu w życie art. 446 § 4 k.c., który to przepis obowiązuje od 3 sierpnia 2008r.

Zgodnie z powyższym przepisem Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę .

Na podstawie wskazanego powyższej przepisu kompensacie podlega doznana krzywda, a więc w szczególności cierpienie, ból i poczucie osamotnienia po śmierci najbliższego członka rodziny. Śmierć osoby bliskiej stanowi zwykłe wielki wstrząs dla rodziny, a cierpienia psychiczne, jakie się z tym wiążą, mogą przybierać ogromny wymiar, tym większy, im mocniejsza była więź emocjonalna łącząca zmarłego z jego najbliższymi. Zadośćuczynienie przyznane na podstawie art. 446 § 4 k.c. ma kompensować przedwczesną utratę członka rodziny. Dobrem osobistym , którego naruszenie wymaga kompensaty jest zatem prawo do życia w rodzinie. Naruszenie tego dobra stanowi dalece większą dolegliwość psychiczną dla członka rodziny zmarłego niż przypadku innych dóbr , a jej skutki rozciągają się na całe życie osób bliskich i są nieodwracalne.

Ustalenie wysokości zadośćuczynienia powinno zostać natomiast dokonane z uwzględnieniem wszelkich okoliczności mających wpływ na rozmiar doznanej krzywdy oraz to, że zadośćuczynienie ma przede wszystkim charakter kompensacyjny i tym samym jego wysokość winna przedstawiać jakąś odczuwalną wartość.

Na rozmiar krzywdy, o której mowa w art. 446 § 4 k.c, mają wpływ przede wszystkim: wstrząs psychiczny i cierpienia moralne, wywołane śmiercią osoby bliskiej, poczucie osamotnienia i pustki po jej śmierci, rodzaj i intensywność więzi łączącej pokrzywdzonego ze zmarłym, rola w rodzinie pełniona przez osobę zmarłą, wystąpienie zaburzeń będących skutkiem śmierci osoby zmarłej (np. nerwicy, depresji), stopień, w jakim pokrzywdzony będzie umiał odnaleźć się w nowej rzeczywistości i zdolność do jej zaakceptowania, leczenie doznanej traumy, wiek pokrzywdzonego

Art. 446 § 4 k.c. obejmuje swoim zakresem zastosowania wszystkich najbliższych członków rodziny zmarłego. W kręgu osób uprawnionych do zadośćuczynienia znajdują się te same osoby, które należy uznać za najbliższe w odniesieniu do stosownego odszkodowania. Wynika to zarówno z wykładni gramatycznej, jak i systemowej przepisu. Przepisy art. 446 § 3 i 4 k.c. posługują się tym samym wyrażeniem „najbliższego członka rodziny" i są umiejscowione po sobie tworząc konsekwentnie uzupełniającą się i spójną całość wobec czego w pełni aktualne w odniesieniu do kręgu uprawnionych do zadośćuczynienia pozostaną poglądy doktryny i orzecznictwo zapadłe na podstawie art. 446 § 3 k.c. Z tych względów do kręgu uprawnionych do zadośćuczynienia należy przede wszystkim zaliczyć dzieci i współmałżonka zmarłego, ale znajdują się w nim także rodzice i inne osoby pozostające ze zmarłym w ścisłych stosunkach rodzinnych jak rodzeństwo, także przyrodnie, macocha, ojczym, dzieci przyjęte na wychowanie, babka, dziadek, przy czym istotny będzie tutaj stopień powiązań zarówno uczuciowych, jak i ekonomicznych. A zatem, w pewnych sytuacjach, możliwe jest zaliczenie do tej grupy również wnuków zmarłego. Będzie to uzasadnione szczególnie wówczas, gdy dziadków łączy z wnukami silna więź, wyrażająca się np. we wspólnym zamieszkiwaniu, pozostawaniu wnuka pod bezpośrednią opieką dziadków, pomoc w wychowaniu wnuków.

W niniejszej sprawie, jak wynika z w pełni przekonujących i wiarygodnych zeznań powoda i świadka Z. T. pomiędzy zmarłym J. T. a wnukiem była silna więź emocjonalna.

Śmierć dziadka była dla powoda źródłem cierpień psychicznych i wywołuje takie cierpienia do chwili obecnej, choć zapewne w mniejszym wymiarze . Powód odczuwa żal po śmierci dziadka .

Powód był zżyty ze zmarłym J. T.. Zmarły pomagał przy wychowaniu wnuków. Całe życie wspólnie zamieszkiwali w jednym domu. J. T. w chwili wypadku był jeszcze sprawny fizycznie, jeździł rowerem , dlatego jego śmierć była zaskoczeniem .

Mając na uwadze wszystkie powyższe okoliczności należy uznać , iż odpowiednią sumą tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za krzywdę doznaną przez powoda K. T. z tytułu śmierci dziadka będzie kwota 30000,00 zł ,

Biorąc pod uwagę wypłaconą przez pozwanego na rzecz powoda kwotę 5000,00 zł tytułem zadośćuczynienia , zasądzeniu na jej rzecz podlega kwota 25000,00 zł.

Podstawą prawną powództwa w zakresie żądania zasądzenia na rzecz powoda K. T. kwoty 10000,00 zł tytułem odszkodowania z tytułu znacznego pogorszenia sytuacji życiowej jest art. 446 § 3 k.c.

Stosownie do treści art. 446 § 3 k.c. w zw. z art. 446 § 1 k.c. jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpi śmierć poszkodowanego , Sąd może przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie , jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej .

Odszkodowanie przyznawane najbliższym członkom rodziny zmarłego poszkodowanego obejmuje szkody , które nie ulegają uwzględnieniu przy zasądzeniu renty , bo są często nieuchwytne lub trudne do obliczenia, prowadząc do znacznego pogorszenia sytuacji życiowej osoby najbliższej. Pogorszenie sytuacji życiowej obejmuje szkody obecne i przyszłe, które choć w pewnym stopniu dają się ocenić materialnie .

Strefa zastosowania art. 446 §3 k.c. nie ogranicza się jednak tylko do szkód mających choć częściowo wymiar materialny. Mogą bowiem istnieć szkody , które w ogóle nie mają charakteru materialnego , lecz stanowią obiektywne pogorszenie sytuacji życiowej danej osoby w świecie zewnętrznym. Może to być poczucie osamotnienia , trudności życiowe , silny wstrząs psychiczny pociągający za sobą osłabienie aktywności zawodowej , zmniejszenie zarobków, zwiększenie wydatków na leczenie lub pomoc innych osób, przyspieszenie choroby.

Zgodnie z poczynionymi ustaleniami J. T. zamieszkiwał z synem Z. i jego rodziną w tym z powodem - wnukiem. W chwili wypadku miał 76 lat, utrzymywał się z emerytury rolniczej w kwocie 1000 zł. Z kwoty tej dokładał się synowi do utrzymani domu (na opał). Poza tym z zebranego materiału dowodowego wynika , że to J. T. korzystał z pomocy swego syna ,synowej , wnuków przy codziennych pracach. Powód otrzymywał od dziadka gdy był mały słodycze , drobne kwoty pieniędzy. Później działo się to znacznie rzadziej. Nie można stwierdzić , że ta pomoc miała jakiś znaczy wymiar i wpływała istotnie na sytuację materialną powoda. Z uwagi na powyższe powództwo o zasądzenie na rzecz powoda kwoty 10000,00 zł należało oddalić.

O odsetkach Sąd orzekł na podstawie art. 481 k.c. Sąd zasądził odsetki od dnia wniesienie pozwu , gdyż data 3 maja 2012 r. wskazana w pozwie jest bezpodstawna biorąc pod uwagę nawet datę zgłoszenia szkody tj. 5 kwietnia 2012 r. i treść art. 817 k.c. Postępowanie likwidacje z uzasadnionych przyczyn trwało kilka miesięcy . Dnia 28 maja 2012 r. zostało dopiero wydane postanowienie o umorzeniu śledztwa , a jeszcze w we wrześniu strona powodowa uzupełniała dokumenty. W związku powyższym oddaleniu podlegało powództwo o zasądzenie odsetek ustawowych od dnia 3 maja 2012 roku.

O kosztach Sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. stosując zasadę odpowiedzialności za wynik procesu.

Koszty procesu w sprawie wyniosły łącznie 6780,00 zł. Pozwany poniósł koszty w kwocie 2400,00 zł (wynagrodzenie pełnomocnika) , natomiast powód w kwocie 4380,00 zł (1750,00 zł opłata od pozwu, 230,00 zł wynagrodzenie biegłego, 2400,00 zł wynagrodzenie pełnomocnika).

Kwota wynagrodzenia pełnomocników ustalona została w oparciu o § 6 pkt 5 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. Nr 163, po. 1349 ze zm.) wraz z opłatą skarbową od pełnomocnictwa.

Skoro każda ze stron przegrała w części proces, a mianowicie powód K. T. w 29 % a pozwany w 71 % w takim też zakresie powinni ponieść koszty procesu. Mając powyższe na uwadze Sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 2413,80 zł tytułem zwrotu kosztów procesu.

Apelację od powyższego wyroku wniósł pełnomocnik pozwanego zaskarżając go w części uwzględniającej powództwo i orzekającej o kosztach procesu, tj. w zakresie pkt. 1 i 3. Apelacja zaskarżonemu wyrokowi zarzuca:

a.) naruszenie przepisu art. 233 § 1 k.p.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie w postaci:

- zaniechania dokonania wszechstronnego rozważenia zebranego materiału oraz pominięcia znaczenia ustalonych w postępowaniu dowodowym okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia.

b.) naruszenie przepisu art. 446 § 4 k.c. poprzez wadliwą interpretacje i niewłaściwe zastosowanie skutkujące przyznaniem zadośćuczynienia w wysokości rażąco zawyżonej, nieadekwatnej do ustalonych okoliczności faktycznych, w tym nieadekwatnej do wyników postępowania dowodowego obejmującego opinię specjalistyczną.

Biorąc pod uwagę powyższe apelujący wnosił o zmianę rozstrzygnięcia w zakresie zaskarżenia: tj. co do pkt. 1 i 3 wyroku poprzez oddalenie powództwa oraz rozstrzygnięcie o kosztach procesu stosownie do wyników postępowania. Ponadto wnosi o zasądzenie na rzecz strony pozwanej zwrotu kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa prawnego według norm przepisanych, w postępowaniu przed Sądem w I i II instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest bezzasadna.

Nie doszło w sprawie do naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. Skarżący stara się wykazać , iż Sąd Rejonowy dokonał oceny materiału dowodowego w sposób sprzeczny z brzmieniem tego przepisu. Uzasadniając ten zarzut skarżący podkreślił, iż powstała dysharmonia między dowodami zgromadzonymi w sprawie, a wywiedzioną konkluzją w szczególności chodziło skarżącemu o dowód z opinii biegłego z dziedziny psychologii. W apelacji podkreśla się, iż powód nie zapadł na chorobę psychiczną ani też śmierć dziadka nie spowodowała u niego zaburzeń psychicznych. Pozwany jednak zapomina , iż norma art. 446§4 k.c. w żaden sposób nie uzależnia wysokości zadośćuczynienia od konieczności zaistnienia okoliczności świadczących o patologicznym przebiegu żałoby czy też od ujawnienia się u poszkodowanego schorzeń psychicznych. Owszem zaistnienie tych okoliczności wpływa na wysokość zadośćuczynienia bowiem potęguje rozmiar krzywdy niemniej jednak ich brak nie może prowadzić do przyznania zadośćuczynienia w kwocie wręcz symbolicznej jak tego oczekuje pozwany. Sąd Rejonowy słusznie zaakcentował, iż zmarły był zżyty z powodem, cała wielopokoleniowa rodzina prowadziła wspólne gospodarstwo domowe. Śmierć dziadka była dla powoda jak i dla pozostałych członków rodziny traumatycznym przeżyciem. Jest oczywistym, iż wieź między ponad 70-letnim dziadkiem a powodem z pewnością uległa rozluźnieniu i nie była już taka jak w latach wczesnego dzieciństwa jednakże zmarły był dla powoda w dalszym ciągu osobą ważną, bliską, z którą widywał się codziennie a nieoczekiwana i nagła śmierć tak bliskiej osoby spowodowała u powoda cierpienia które muszą być zrekompensowane przyznaniem zadośćuczynienia. W tych okolicznościach trudno dopatrywać się dysharmonii między zebranymi dowodami a konkluzją sądu.

Nie doszło także do naruszenia art. 446§4 k.c. wskutek przyznania rażąco zawyżonego zadośćuczynienia które zdaniem pozwanego jest nieadekwatne do wyników postępowania dowodowego. Wysokość zadośćuczynienia jest domeną sądu I instancji i w znacznej mierze podlega dyskrecjonalnej władzy sędziego. Nie oznacza to jednak dowolności z tym jednak zastrzeżeniem, że ingerencja sądu odwoławczego może mieć miejsce tylko i wyłącznie w sytuacji gdy przyznane przez Sąd zadośćuczynienie jest rażąco zawyżone albo też rażąco zaniżone. Przy czym nie może umykać z pola widzenia kompensacyjny charakter zadośćuczynienia. Dla właściwego spełnienia swej funkcji kompensacyjnej zadośćuczynienie nie może być symboliczne i musi zawsze przedstawiać ekonomiczne odczuwalną wartość.

W realiach niniejszej sprawy zadośćuczynienie na poziomie 7 średnich pensji krajowych brutto jak to wskazuje w apelacji pozwany nie jest zawyżone na tyle aby powodowało konieczność korekty tego zadośćuczynienia przez Sąd II instancji .

Mając na uwadze powyższe na podstawie art. 385 k.p.c. należało oddalić apelację jako bezzasadną.

O kosztach postępowania odwoławczego sąd orzekł na podstawie art. 98 k.p.c. uwzględniając fakt , iż powód wygrał w całości sprawę i w postępowaniu apelacyjnym korzystał z pomocy pełnomocnika.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE