UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 1 grudnia 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. odmówił A. K. prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy wskazując, że orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS z dnia 13 października 2011 r. ubezpieczony został uznany za osobę całkowicie trwale niezdolną do pracy oraz że niezdolność ta powstała w dniu 16 października 2000 r. Organ rentowy wskazał, że ubezpieczony spełnił również warunek posiadania wymaganego okresu składkowego i nieskładkowego, nie spełnia natomiast warunku wynikającego z art. 57 ust. 1 pkt. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j. t. Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 ze zm.; powoływana dalej jako: ustawa rentowa), tj. powstania niezdolności do pracy w okresach ubezpieczenia albo nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów, albowiem niezdolność do pracy powstała 16 października 2000 r.

W odwołaniu od powyższej decyzji A. K. wniósł o jej zmianę i przyznanie prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy wskazując, że faktycznie uległ wypadkowi w dniu 16 października 2000 r., ale po ukończeniu studiów podjął zatrudnienie i w tym okresie jego stan zdrowia uległ dalszemu pogorszeniu.

Organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania w całości, podtrzymując argumentację jak w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wyrokiem z dnia 2 lipca 2013 r. Sąd Okręgowy w Szczecinie VI Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał A. K. prawo do stałej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, poczynając od 1 września 2011 r.

Powyższe orzeczenie Sąd Okręgowy oparł o następujące ustalenia faktyczne i rozważania prawne:

A. K. urodził się dnia (...) Ukończył Liceum Ogólnokształcące, a następnie 1 października 1999 r. podjął studia na Wydziale (...) na kierunku informatyka, specjalność systemy oprogramowania. Będąc na drugim roku studiów, w dniu 16 października 2000 r. uległ wypadkowi w wyniku, którego doznał uszkodzenia kręgosłupa piersiowego z następowym uszkodzeniem rdzenia kręgowego i trwałym spastycznym porażeniem kończyn dolnych oraz funkcji zwieraczy (nietrzymanie moczu i stolca). Ponadto doznał otwartego złamania nasady dalszej przedramienia prawego ze zwichnięciem nadgarstka.

Przed dniem 16 października 2000 r. A. K. nigdzie nie pracował. Po wypadku, w okresie od 16 października do 4 grudnia 2000 r. ubezpieczony był leczony na Oddziale (...) Szpitala Specjalistycznego w S.. Z Oddziału (...) A. K. został przekazany na Oddział (...) Szpitala (...) w celu leczenia lewostronnej pleuropneumonii, gdzie przebywał do 29 grudnia 2000 r.

Na skutek wypadku z dnia 16 października 2000 r. ubezpieczony trwale utracił zdolność chodzenia. Porusza się na wózku inwalidzkim. W związku z porażeniem funkcji zwieraczy i nietrzymaniem wydzielin organizmu ubezpieczony korzysta z pieluchomajtek i pampersów, a także cewników zewnętrznych i worków do moczu.

A. K. po dniu wypadku był wielokrotnie hospitalizowany na Oddziale (...) NZZOZ Uzdrowisko K., w tym w okresach od 29 stycznia do 28 lutego 2001 r., od 26 marca do 1 kwietnia 2001 r., od 28 stycznia do 9 lutego 2002 r., od 21 lutego do 16 marca 2002 r., od 9 do 28 listopada 2003 r. oraz od 16 do 27 lutego 2004 r. Stosowano wówczas wobec niego leczenie, między innym, w postaci ćwiczeń oddechowych, ćwiczeń i masażu kończyn dolnych, pionizacji na stole pionizującym, ćwiczeń czynnych mięśni kończyn górnych, prądów biodynamicznych na prawy nadgarstek, krioterapię. Ubezpieczony był również wielokrotnie leczony na Oddziale (...) SPZZOZ (...) Szpitala Specjalistycznego w G., w tym w okresach od 20 września do 17 października 2001 r., od 22 marca do 12 kwietnia 2002 r., od 19 listopada do 3 grudnia 2002 r., od 5 do 30 maja 2003 r., od 20 stycznia do 3 lutego 2004 r. oraz od 29 października do 18 listopada 2004 r., gdzie także stosowano wobec niego krioterapię i pionizację na stole pionizacyjnym, a ponadto między innymi ćwiczenia oporowe kończyn górnych i obręczy barkowej, ćwiczenia manualne ręki prawej, kinezyterapię.

Po wypadku z dnia 16 października 2000 r. A. K. ulegał częstym infekcjom dróg moczowych. Z czasem pojawił się u niego również krwiomocz oraz odleżyny. Podczas leczenia na Oddziale (...) Szpitala Specjalistycznego w S. od 23 kwietnia do 30 maja 2001 r. badanie USG wykazało u ubezpieczonego obraz nerki z poszerzonym układem kielichowo-miedniczkowym, poszerzone moczowody, pęcherz moczowy o pogrubiałej ścianie, w świetle pęcherza widoczne prawdopodobnie skrzepy i osad. Ubezpieczony został wypisany do domu z wygojonym ubytkiem skóry na pośladkach, zaleceniem wykonywania ćwiczeń biernych kończyn dolnych, częstych zmian pozycji, stosowania profilaktyki przeciwodleżynowej oraz wykonywania ćwiczeń oddechowych. A. K. był również hospitalizowany na Oddziale (...) Szpitala Specjalistycznego w S. w okresach od 21 czerwca do 30 sierpnia 2001 r. oraz od 8 do 11 grudnia 2001 r. Zalecono wówczas między innymi stosowanie profilaktyki przeciwodleżynowej, wykonywanie ćwiczeń dolnych kończyn dolnych zapobiegających przykurczom, kontrolę w Poradni (...).

Podczas pobytu na Oddziale (...) NZOZ Uzdrowisko K. od 21 lutego do 16 marca 2002 r. u A. K. rozpoznano, między innymi, znaczne zwężenie szczeliny stawu promieniowo-nadgarstkowego, pęcherz neurogenny, krwiomocz, natomiast podczas pobytu na Oddziale (...) SPZOZ w C. od 23 marca do 12 kwietnia 2002 r. mały i obkurczony pęcherzyk żółciowy zawierający skupisko konkrementów, kamień odlewowy w miedniczce nerki prawej i poszerzony układ zbiorczy oraz wyraźnie ścieńczały miąższ w nerce lewej.

W 2002 roku A. K. przeszedł zabieg litotrypsji przezskórnej kamicy nerkowej. Od 17 do 18 czerwca 2002 r. ubezpieczony przebywał na leczeniu szpitalnym na Oddziale(...) PAM, a od 24 czerwca do 2 lipca 2002 r. na leczeniu w Katedrze i Klinice (...) PAM w S.. Od 17 do 22 lipca 2002 r. A. K. był natomiast leczony w Klinice (...). Rozpoznano wówczas u niego przykurcz nadgarstka prawego po złamaniu nasady dalszej kości promieniowej prawej. Zastosowano leczenie w postaci artroplastyki stawu nadgarstkowego prawego, tenolizy ścięgien zginaczy w okolicy nadgarstka, forsownej redresji nadgarstka oraz szyny gipsowej. W dniu 18 grudnia 2002 r. A. K. został przyjęty na Oddział (...) (...) Szpitala Specjalistycznego z powodu odleżyny okolicy kulszowej prawej; leczenie trwało do 8 stycznia 2003 r.

Orzeczeniem z dnia 7 stycznia 2003 r. Powiatowy Zespół do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w S. zaliczył ubezpieczonego do znacznego stopnia niepełnosprawności do 31 stycznia 2005 r. Ustalono, że stopień niepełnosprawności datuje się od 16 października 2000 r. oraz że niepełnosprawność także istnieje od tej daty. W orzeczeniu wskazano również, że konieczna jest stała lub długotrwała opieka lub pomoc innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, ubezpieczony wymaga na co dzień współudziału opiekuna w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, schorzenia w znacznym stopniu ograniczają zdolność do samodzielnej egzystencji.

Decyzją Miejskiego Ośrodka Pomocy Rodzinie Rejonowego Ośrodka Pomocy Rodzinie P. w S. z dnia 7 marca 2003 r. A. K. została przyznana renta socjalna na okres od 1 lutego 2003 r. do 31 maja 2005 r. z tytułu całkowitej niezdolności do pracy z powodu inwalidztwa powstałego w trakcie nauki w szkole wyższej. W związku z wejściem w życie przepisów ustawy z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej i przekazaniem kompetencji przyznawania i wypłaty rent socjalnych Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych, w dniu 3 października 2003 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. wydał decyzję o przyznaniu A. K. powyższej renty do 31 stycznia 2005 r. Renta ta była następnie przyznawana ubezpieczonemu z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na kolejne następujące po sobie okresy decyzjami Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 1 lutego 2005 r. oraz 8 lutego 2008 r. – do dnia 31 stycznia 2011 r. Ponadto, w związku ze stwierdzoną również niezdolnością A. K. do samodzielnej egzystencji, decyzją Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. z dnia 3 października 2003 r. przyznany mu został zasiłek pielęgnacyjny na okres od 1 października 2003 r. do 31 stycznia 2005 r., a następnie na okres od 1 lutego 2005 r. do 31 sierpnia 2005 r.

Pomimo wypadku z dnia 16 października 2000 r. i jego następstw A. K. w 2005 roku ukończył studia I stopnia na Wydziale (...) (...) na kierunku informatyka, specjalność systemy oprogramowania. W dniu 4 lipca 2005 r. złożył egzamin dyplomowy, uzyskując tytuł zawodowy inżyniera. W dniu 29 października 2007 r. ubezpieczony złożył natomiast egzamin dyplomowy oraz ukończył studia II stopnia na Wydziale (...) (...), uzyskując tytuł zawodowy magistra inżyniera. A. K. posiada uprawnienia do wykonywania zawodu programisty i projektanta oprogramowania.

W dniu 1 października 2005 r. A. K. został zatrudniony w (...) s.c. W. i W. R. w S. na czas określony do 30 września 2007 r., na stanowisku kierownika do spraw marketingu, w wymiarze ½ etatu. W dniu 17 listopada 2005 r. ubezpieczony uzyskał zaświadczenie lekarskie wydane przez lekarza z zakresu medycyny pracy o braku przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na stanowisku kierownika do spraw marketingu. Umowa o pracę A. K. w spółce (...) s.c. została rozwiązana z dniem 23 września 2006 r. za wypowiedzeniem dokonanym przez ubezpieczonego. Stanowisko pracy kierownika do spraw marketingu, na którym pracował ubezpieczony nie było stanowiskiem pracy chronionej.

W dniu 10 marca 2007 r. A. K. został zatrudniony w firmie (...)+ sp. z o.o. Fabryka (...) w S. na stanowisku pracownika biurowego w wymiarze ½ etatu, początkowo na trzymiesięczny okres próbny, a następnie na czas określony do 9 czerwca 2012 r. Jeszcze przed podjęciem zatrudnienia w spółce A. K. uzyskał zaświadczenie lekarskie lekarza z zakresu medycyny pracy o zdolności - wobec braku przeciwwskazań zdrowotnych - do pracy na stanowisku pracownika biurowego w spółce (...)+. Pracę w tym przedsiębiorstwie ubezpieczony wykonywał przez 5 dni w tygodniu po 3,5 godziny dziennie. W tym czasie doznał odleżyny okolicy kulszowej lewej, co miało związek ze specyfiką jego stanowiska pracy, wymagającego długotrwałego pozostawania w pozycji statycznej.

Od 6 do 16 listopada 2007 r. ubezpieczony był hospitalizowany w Szpitalu Specjalistycznym w G., gdzie przebył operację wycięcia odleżyny. Po leczeniu szpitalnym A. K. powrócił do pracy w firmie (...)+ sp. z o.o. Fabryka (...) w S.. W dniu 20 grudnia 2007 r. uzyskał zaświadczenie o zdolności wobec braku przeciwwskazań zdrowotnych do pracy na dotychczasowym stanowisku pracownika biurowego w spółce (...)+. Z powodu nawrotu schorzenia w postaci odleżyn, A. K. zrezygnował z pracy w spółce. Umowa o pracę została rozwiązana z dniem 6 września 2008 r. Ubezpieczony w okresie zatrudnienia w A.+ sp. z o.o. Fabryce (...) w S. korzystał ze zwolnień lekarskich w okresach od 12 do 21 września 2007 r., od 6 listopada do 16 grudnia 2007 r. oraz od 2 do 11 stycznia 2008 r. Spółka (...)+ sp. z o.o. Fabryka (...) w S. nie ma statusu zakładu pracy chronionej.

Orzeczeniem Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w G. z dnia 25 marca 2008 r. A. K. został zaliczony do znacznego stopnia niepełnosprawności na stałe. Ustalono, że stopień niepełnosprawności istnieje od 16 października 2000 r., a ubezpieczony wymaga stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością do samodzielnej egzystencji. We wskazaniach dotyczących odpowiedniego zatrudnienia ubezpieczonego podano zakład pracy chronionej, stanowisko przystosowane.

Od 28 do 30 października 2008 r. A. K. przebywał na leczeniu szpitalnym na Oddziale (...) Szpitala Powiatowego w G.. Rozpoznano wówczas u niego kamicę nerki lewej, wodonercze prawostronne, infekcję dróg moczowych, stan po złamaniu Th3/Th4, niedowład spastyczny kończyn dolnych.

W dniu 5 stycznia 2009 r. A. K. z powodu rozpoznanej kamicy nerkowej został przyjęty do Kliniki (...) PAM w S.. Podczas badania oprócz odlewowej kamicy nerkowej lewostronnej rozpoznano u niego również pęcherz neurogenny po urazie rdzenia kręgowego oraz zakażenie układu moczowego. W badaniu urodynamicznym stwierdzono zaburzenia kurczliwości pęcherza na tle pourazowego uszkodzenia rdzenia kręgowego. Planowany zabieg usunięcia kamicy nerkowej lewostronnej nie odbył się ze względu na niemożność lokalizacji ujścia moczowodu lewego i znacznego stopnia zmniejszenia pojemności pęcherza moczowego nas tle odruchu spastycznego. Ubezpieczony został wypisany ze szpitala 12 stycznia 2009 r. A. K. został poddany zabiegowi przezskórnej nefrolitorypsji i usunięciu kamienia nerki lewej podczas hospitalizacji w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym nr (...) w S. w okresie od 29 czerwca do 3 lipca 2009 r.

W dniu 1 lutego 2009 r. A. K. został przyjęty do Szpitala Specjalistycznego w G. w celu korekty płata naprawczego odleżyny kulszowej lewej. U ubezpieczonego rozpoznano, między innymi, stan po wielokrotnych plastykach naprawczych z użyciem płatów w celu zamknięcia odleżyny w wielu punktach oporowych obręczy barkowej. Po wykonanym zabiegu ponownej operacji wycięcia odleżyny ubezpieczony został wypisany ze szpitala (w dniu 11 lutego 2009 r.). Po wycięciu odleżyn A. K. nie korzystał już z leczenia w Poradni (...), niemniej jednak po zabiegu pozostały u niego blizny oraz ubytki w tkance miękkiej powodujące, że jest on jeszcze bardziej narażony na odleżyny aniżeli wcześniej. W związku z możliwością wytworzenia się ponownie odleżyn ubezpieczony wymaga częstych zmian pozycji; przeciwwskazane jest wykonywanie przez niego pracy biurowej w pozycji siedzącej.

W 2008 oraz w 2009 roku A. K. pracował na podstawie umów zlecenia w Centralnym Ośrodku Sportu oraz w Fundacji (...). Od 4 stycznia 2010 r. ubezpieczony jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy (35 godzin tygodniowo) w Fundacji (...), pierwotnie na stanowisku specjalisty do spraw zatrudnienia, a obecnie specjalisty do spraw kontaktów z pracodawcami. Budynek, w którym pracuje jest budynkiem bez barier architektonicznych dla osób niepełnosprawnych, ma również odpowiednio przystosowaną toaletę dla takich osób. Ubezpieczony wykonuje pracę na wózku inwalidzkim, na którym ma poduszkę przeciwodleżynową. Znaczną część pracy wykonuje również poza biurem, w terenie, gdyż spotyka się z osobami niepełnosprawnymi ruchowo. Jest to praca, w której ma większą możliwość ruchu, zmiany pozycji aniżeli wcześniej podejmowane przez niego prace.

W orzeczeniu z dnia 23 stycznia 2008 r. lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że ubezpieczony jest całkowicie niezdolny do pracy do stycznia 2011 r. Następnie, w orzeczeniu z dnia 31 maja 2011 r. lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że ubezpieczony nie jest całkowicie niezdolny do pracy. Na skutek sprzeciwu wniesionego przez A. K. od tego orzeczenia, komisja lekarska ZUS w orzeczeniu z dnia 28 lipca 2011 r. stwierdziła, że ubezpieczony jest trwale całkowicie niezdolny do pracy oraz że niezdolność ta pozostaje w związku z naruszeniem sprawności organizmu powstałym przed ukończeniem 18 roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej.

Decyzją z dnia 3 sierpnia 2011 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w S. przyznał ubezpieczonemu rentę socjalną od 1 kwietnia 2011 r. na stałe.

W dniu 15 września 2011 r. ubezpieczony złożył w organie rentowym wniosek o przyznanie prawa do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy. W orzeczeniu z dnia 13 października 2011 r. lekarz orzecznik ZUS stwierdził, że ubezpieczony jest trwale całkowicie niezdolny do pracy oraz że całkowita niezdolność do pracy powstała 16 października 2000 r.

Aktualnie i poczynając od 1 września 2011 r. u A. K. rozpoznaje się:

- drobne blizny w obrębie jamy brzusznej po laparaskopowym usunięciu pęcherzyka żółciowego, bliznę przy kręgosłupie piersiowym długości 22 cm, blizny pooperacyjne okolicy obu pośladków, okolicy krzyżowej i ogonowej oraz uda prawego po wycięciu odleżyn i plastyce skóry, tkanki podskórnej oraz powięzi i mięśni, blizny po odleżynach okolicy kostki bocznej prawej i biodra lewego,

- przykurcze spastyczne w stawach biodrowych i kolanowych,

- blizny po leczeniu operacyjnym złamania i zwichnięcia w obrębie nasady dalszej przedramienia w obrębie przedramienia i nadgarstka prawego po stronie dłoniowej,

- brak zgięcia grzbietowego w nadgarstku,

- przebyte złamanie i zwichnięcie kręgosłupa piersiowego z uszkodzeniem rdzenia kręgowego z porażeniem spastycznym kończyn dolnych, niedowładem mięśni dolnego odcinka grzbietu oraz nieotrzymaniem moczu i stolca,

- zniekształcenie okolicy krzyżowej i pośladków po leczeniu operacyjnym odleżyn,

- przebyte otwarte zwichnięcie nadgarstka prawego z ograniczeniem ruchów i upośledzeniem funkcji chwytnej ręki,

- brak czucia skórnego – dolna połowa klatki piersiowej,

- zaniki mięśniowe w kończynach dolnych,

- pęcherz neurogenny,

- przewlekłą infekcję dróg moczowych,

- stan po zabiegu nefrolitorypsji po stronie lewej,

- brak czucia powierzchniowego oraz głębokiego w zakresie obu kończyn dolnych,

- zaburzenia funkcji zwieraczy.

Ubezpieczony jest całkowicie i trwale niezdolny do pracy od dnia wypadku. Na skutek urazu kręgosłupa doszło bowiem u niego do uszkodzenia rdzenia kręgowego odpowiadającego za funkcję mięśni, nerwów oraz narządów wewnętrznych poniżej linii sutkowej (mięśnie dolnej części grzbietu, brzucha, kończyn dolnych, zaburzenia funkcji przewodu pokarmowego, pęcherza moczowego, funkcji zwieraczy, zaburzenia czucia, zaburzenia funkcji seksualnych). Dodatkowo uraz przedramienia i nadgarstka ręki dominującej spowodował istotne ograniczenie w zakresie podstawowych czynności, takich jak jedzenie, mycie, pisanie, ale również funkcji podporowej, niezbędnej do funkcjonowania w przypadku osób z porażeniem kończyn dolnych. Ograniczeniu funkcji ruchowej towarzyszą zaburzenia czucia głębokiego i powierzchniowego, czego skutkiem mogą być nawracające odleżyny oraz zaburzenia troficzne w zakresie pośladków, ud i kończyn dolnych. Dodatkowo współistniejące zaburzenia funkcji zwieraczy w sposób istotny i nieodwracalny wpływają nie tylko na pogorszenie jakości życia ubezpieczonego, ale i jego sytuację zdrowotną (nawracające infekcje dróg moczowych). Uszkodzenia mają charakter trwały i nie rokują poprawy. W trakcie pracy ubezpieczonego (w latach 2007-2008) doszło jednak jeszcze do pogorszenia jego stanu zdrowia, polegającego na powiększeniu się odleżyn, co skutkowało koniecznością leczenia operacyjnego. Obecnie ubezpieczony ze względu na możliwość wytworzenia się ponownie odleżyn wymaga częstych zmian pozycji. Z punktu widzenia chirurgicznego stan kliniczny ubezpieczonego, z tendencją do tworzenia się odleżyn dyskwalifikują go do pełnowymiarowej pracy w pozycji siedzącej jako pracownika biurowego – programisty, tj. do wykonywania pracy, do której był zdolny od czasu uzyskania do niej kwalifikacji (od czasu ukończenia nauki w szkole wyższej). A. K. może podjąć pracę wyłącznie w warunkach przystosowanych w krótkim wymiarze czasu pracy w ciągu dnia. Powyższe schorzenia samodzielnie (w oderwaniu od pozostałych schorzeń, występujących od dnia wypadku) czynią go całkowicie niezdolnym do pracy.

Na podstawie ustalonego stanu faktycznego oraz art. 57 i 58 w związku z art. 12 i 13 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (j. t. obowiązujący w dacie wydania zaskarżonej decyzji: Dz. U. z 2009 r., nr 153, poz. 1227 ze zm.; powoływana dalej jako: ustawa rentowa) Sąd Okręgowy uznał odwołanie za zasadne.

Sąd pierwszej instancji zaznaczył, że w niniejszej sprawie poza sporem pozostawały okoliczności dotyczące skutków wypadku jakiemu uległ A. K. w dniu 16 października 2000 r. dla jego zdrowia, przebiegu procesu leczenia i rehabilitacji ubezpieczonego, jak również ukończenia przez niego studiów i uzyskania kwalifikacji do wykonywania zawodu programisty oraz projektanta oprogramowania. Brak było także sporu pomiędzy stronami co do spełnienia przez ubezpieczonego określonych w art. 57 ust. 1 pkt. 1 i 2 ustawy rentowej przesłanek nabycia prawa do renty. Organ rentowy nie kwestionował bowiem tego, że A. K. posiada wymagany okres składkowy i nieskładkowy oraz że jest osobą całkowicie niezdolną do pracy. Jedyną kwestią sporną pomiędzy stronami było natomiast spełnienie przez ubezpieczonego przesłanki z art. 57 ust. 1 pkt. 3 ustawy rentowej, tj. powstania niezdolności do pracy nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania okresów wymienionych w ustawie, z uwzględnieniem art. 57 ust. 2 ustawy rentowe. Organ rentowy wskazywał bowiem, że całkowita niezdolność do pracy A. K. powstała w czasie odbywania studiów, a więc nie powstała w czasie ubezpieczenia, ani 18 miesięcy od jego ustania, co jest równoznaczne z niespełnieniem przesłanki z art. 57 ust. 1 pkt 3 ustawy rentowej. Ubezpieczony z kolei, powołując się na wyrażane w orzecznictwie oraz doktrynie poglądy, wskazywał na dopuszczalność przyznania prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy jako osobie, u której niezdolność do pracy powstała wprawdzie przed rozpoczęciem okresów wymienionych w art. 57 ust. 1 pkt. 3 ustawy rentowej, jednak u której w czasie tych okresów nastąpiło istotne pogorszenie stanu zdrowia, i to także w ramach tego samego stopnia niezdolności do pracy. Zdaniem ubezpieczonego oznacza to, że pomimo faktu powstania całkowitej niezdolności do pracy już w dniu 16 października 2000 r., przysługuje mu uprawnienie do ubiegania się o rentę z tytułu niezdolności do pracy na tej podstawie, że stan jego zdrowia uległ znacznemu pogorszeniu, uniemożliwiającemu dalsze wykonywanie pracy, w okresie o którym mowa w art. 57 ust. 1 pkt. 3 powołanej ustawy.

Następnie Sąd Okręgowy podniósł, że ustalenia w przedmiocie posiadanych przez A. K. kwalifikacji zawodowych i przebiegu jego dotychczasowego zatrudnienia poczynił na podstawie załączonych do akt niniejszej sprawy dokumentów, w tym nadesłanych przez pracodawców akt osobowych ubezpieczonego. Natomiast ustaleń dotyczących stanu zdrowia ubezpieczonego oraz jego zdolności do pracy dokonał w oparciu o analizę dokumentacji medycznej ubezpieczonego pozostającą w dyspozycji organu rentowego oraz przedłożoną w toku postępowania sądowego, jak również na podstawie przeprowadzonego przez Sąd dowodu z opinii biegłych sądowych lekarzy o specjalnościach właściwych dla wskazywanych przez ubezpieczonego dolegliwości. Autentyczność dokumentów nie była przez strony kwestionowana i nie budziła wątpliwości Sądu. Zostały one sporządzone w sposób zgodny z przepisami prawa, przez uprawnione do tego osoby, w ramach ich kompetencji, stąd też Sąd ocenił je jako wiarygodne. W ocenie sądu meriti, w pełni miarodajne były także dowody z opinii biegłych z zakresu chirurgii, medycyny pracy i urologii oraz neurologii. Opinie te zostały wydane przez biegłych posiadających odpowiednie przygotowanie zawodowe i wieloletnie doświadczenie zawodowe w dziedzinach dotyczących schorzeń, na które cierpi ubezpieczony. Brak jest jakichkolwiek podstaw, aby kwestionować prawidłowość sposobu przeprowadzenia badań przez biegłych oraz zasadności zastosowanych przez nich metod badawczych. Analiza treści opinii wskazuje, że biegli zapoznali się z treścią akt niniejszej sprawy i materiału dokumentarnego zgromadzonego w aktach organu rentowego oraz pozyskali szczegółowe informacje od ubezpieczonego w zakresie dotyczącym okoliczności objętych treścią postanowień dowodowych. Dokonana przez nich weryfikacja, analiza i ocena okoliczności istotnych dla odpowiedzi na postawione przez Sąd pytania jest rzetelna i pełna. Jednocześnie Sąd Okręgowy zaznaczył, że z treści pisma Przewodniczącej Komisji Lekarskiej z dnia 9 kwietnia 2013 r. wynika, iż w pełni zgadzała się ona z treścią opinii biegłych, podzielając ich wnioski i ustalenia istotne dla rozstrzygnięcia o przedmiocie niniejszego postępowania. Natomiast ubezpieczony w swym piśmie procesowym z dnia 19 kwietnia 2013 r. wskazał na niezgodność informacji zawartych w opinii biegłej z zakresu neurologii oraz opinii uzupełniającej biegłego z zakresy urologii ze stanem faktycznym dotyczących dalszego jego leczenia w Poradni Chirurgicznej oraz stosowanego zaopatrzenia urologicznego, które zdaniem Sądu miały jednakże wpływu na trafność poczynionych przez biegłych ustaleń i wyprowadzonych przez nich wniosków. Ubezpieczony nie przedstawił przy tym w tym zakresie żadnej argumentacji ograniczając się w zasadzie do samej negacji omawianych ustaleń dokonanych przez biegłych. W ocenie Sądu Okręgowego opinie biegłych w wystarczającym stopniu dają również podstawę do odpowiedzi na pytanie, czy w okresie zatrudnienia nastąpiło pogorszenie stanu zdrowia ubezpieczonego w ramach tego samego stopnia niezdolności do pracy, przy czym ze względu na charakter schorzeń A. K. i powstałe u niego w okresach zatrudnienia powikłania, głównie w postaci odleżyn, istotne znaczenie z tego punktu widzenia miała przede wszystkim opinia biegłej sądowej lekarz specjalistki z zakresu chirurgii, w której w sposób jednoznaczny i stanowczy stwierdza się, że w wyniku pracy w charakterze pracownika biurowego (długotrwale utrzymywanie jednej pozycji) z punktu widzenia chirurgicznego u A. K. doszło do pogorszenia stanu jego zdrowia. Biegła doprecyzowała swoje stanowisko w tym przedmiocie składając ustną uzupełniającą opinię na rozprawie w dniu 24 czerwca 2013 r. Ponadto, na tej samej rozprawie złożył ustną uzupełniającą opinię biegły sądowy z zakresu urologii, który wyjaśnił, między innymi, poruszoną przez ubezpieczonego kwestię stosowania przez niego cewnika zewnętrznego, a nie wewnętrznego wskazując, że jeśli ubezpieczony korzysta z cewnika zewnętrznego to i tak nie oddaje moczu częściej niż co dwie – trzy godziny i to musiałoby być przez niego uwzględnione, jeśli chodzi o zrobienie przerwy w pracy, w przypadku zaś stosowania cewnika wewnętrznego wchodziłoby w grę jego opróżnianie nie częściej niż raz na osiem godzin. Zdaniem sądu pierwszej instancji podana przez biegłego w kontekście zdolności do wykonywania pracy programisty różnica pomiędzy stosowaniem wskazanych cewników nie może mieć istotnego znaczenia dla oceny prawidłowości wyprowadzonego przez tego biegłego wniosku, iż z punktu widzenia urologicznego pęcherz neurogenny nie może sam w sobie stanowić przeciwwskazania do wykonywania takiej pracy, skoro oczywistym jest, że również osoby w pełni sprawne zazwyczaj oddają mocz z podobną częstotliwością.

Kontynuując powyższe rozważania Sąd Okręgowy podkreślił, że ma pełną świadomość tego, iż warunkująca powstanie tego prawa ocena niezdolności do pracy w zakresie wymagającym wiadomości specjalnych musi znaleźć oparcie w dowodzie z opinii biegłych posiadających odpowiednią wiedzę medyczną adekwatną do rodzaju schorzeń ubezpieczonego (por. np. wyroki Sądu Najwyższego z dnia: 12 kwietnia 2000 r., II UKN 498/99, OSNAP 2001/19/597; 7 lipca 2005 r., II UK 277/04, OSNP 2006/56/97 oraz powołane w nim orzecznictwo; z 14 marca 2007, III UK 130/06). Równocześnie sąd ten wskazał, że jakkolwiek ocena niezdolności do pracy, w zakresie dotyczącym naruszenia sprawności organizmu oraz pogorzenia stanu zdrowia ubezpieczonego w okresach wymienionych w art. 57 ust. 1 pkt. 3 ustawy rentowej i wynikających stąd ograniczeń możliwości wykonywania pracy, wymaga z reguły wiadomości specjalnych (opinii biegłego z zakresu medycyny), to jednak ostateczna ocena, czy ubezpieczony jest niezdolny do pracy, a jeżeli tak to w jakim stopniu, musi uwzględniać także inne elementy, w tym zwłaszcza poziom kwalifikacji ubezpieczonego, możliwości zarobkowania w zakresie tych kwalifikacji, możliwość wykonywania dotychczasowej pracy lub podjęcia innej pracy oraz celowość przekwalifikowania zawodowego, biorąc pod uwagę rodzaj i charakter dotychczas wykonywanej pracy, poziom wykształcenia, wiek i predyspozycje psychofizyczne (art. 12 ust. 1 i 3 oraz art. 13 ust. 1 ustawy rentowej w związku z art. 278 § 1 k.p.c.). Zasady te odnieść należy także odpowiednio do oceny zmian w stanie zdrowia ubezpieczonego, a zwłaszcza ustalenia czy w obrębie tego samego stopnia niezdolności do pracy zaistniały jakieś istotne zmiany. Ocena ta ma charakter prawny, stanowiąc subsumcję stanu faktycznego do norm prawnych i może jej dokonać wyłącznie sąd a nie biegły.

Mając powyższe na uwadze w ocenie sądu pierwszej instancji niesporne w sprawie istnienie całkowitej niezdolności ubezpieczonego do pracy już przed datą podjęcia przez niego zatrudnienia w warunkach nieprzystosowanych odpowiednio do stopnia i charakteru naruszenia sprawności jego organizmu, nie miało decydującego, przesądzającego znaczenia dla oceny prawnej spełnienia przez ubezpieczonego przesłanki nabycia prawa do renty określonej w art. 57 ust. 1 pkt. 3 ustawy rentowej, tj. powstania niezdolności do pracy nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania okresów wymienionych w ustawie. Fakt, że A. K. był całkowicie niezdolny do pracy od daty wypadku, nie pozbawia go bowiem sam przez się prawa do skutecznego ubiegania się o świadczenia rentowe z ubezpieczenia społecznego. Istotne znaczenie z punktu widzenia spełnienia powyższej przesłanki z art. 57 ust. 1 pkt. 3 ustawy rentowej ma bowiem ocena tego, czy w międzyczasie, w okresie zatrudnienia, doszło do pogorszenia stanu zdrowia ubezpieczonego w stopniu uniemożliwiającym wykonywanie pracy w dotychczasowym ograniczonym zakresie. Sąd meriti podzielił bowiem stanowisko ubezpieczonego, że zgodnie z orzecznictwem i doktryną, owo pogorszenie stanu zdrowia warunkujące nabycie prawa do renty, możliwe jest również w ramach tego samego stopnia niezdolności do pracy. Jak bowiem wielokrotnie wskazywano w swoich orzeczeniach szeregu sądów, w tym Sądu Najwyższego (między innymi w wyroku z dnia 19 lutego 2002 r., II UKN 115/01, uchwale Sądu Najwyższego z dnia 12 czerwca 1984 r., III UZP 24/84, czy – w wydanym w zbliżonym do niniejszego stanie faktycznym – wyroku Sądu Apelacyjnego w Białymstoku z dnia 11 marca 2003 r., III AUa 162/03), możliwe jest przyznania prawa do renty osobie, która stała się niezdolna do pracy przed zatrudnieniem, jeśli następnie w okresie zatrudnienia niezdolność ta uległa dalszemu pogorszeniu, nawet w ramach tego samego stopnia niezdolności.

Uwzględniając powyższe sąd meriti wskazał, że analizy istnienia lub nieistnienia zdolności do pracy należy każdorazowo dokonywać przy uwzględnieniu aktualnych kwalifikacji zawodowych danej osoby. W przypadku zaś A. K. inaczej przedstawiała się sytuacja w roku 2000, kiedy to nie posiadał jeszcze żadnego wyuczonego zawodu, zaś inaczej począwszy od roku 2005, a zwłaszcza od roku 2007, kiedy to ukończył studia wyższe, uzyskując dzięki temu nowe kwalifikacje zawodowe – zawód programisty. Praca programisty jest zaś niewątpliwie pracą biurową, wykonywaną w takich warunkach, w jakich ubezpieczony pracował zarówno w spółce cywilnej (...), jak i spółce (...)+. Skoro zaś żaden z tych pracodawców nie posiadał statusu zakładu pracy chronionej, a ubezpieczony nie zajmował specjalnie dlań przystosowanych stanowisk pracy (tj. nie pracował w warunkach o jakich mowa w art. 13 ust. 4 ustawy rentowej) i mimo to był każdorazowo dopuszczany do pracy przez lekarza medycyny pracy, bez uzależnienia tego dopuszczenia od spełnienia szczególnych warunków, oznaczało to, że w latach 2006-2007 był niewątpliwie zdolny do pracy zgodnej z poziomem nowo uzyskanych kwalifikacji (co, nawiasem mówiąc, stawia pod znakiem zapytania prawidłowość wydawanych w tym czasie decyzji o prawie do renty socjalnej, którymi jednak Sąd w żadnej mierze nie jest obecnie związany). Jak przy tym jasno wynika z opinii biegłej lekarz chirurg dr G. W., w tym zwłaszcza z uzupełniającej opinii ustnej, złożonej na ostatniej rozprawie, najpóźniej w roku 2008 doszło do takiego pogorszenia stanu zdrowia A. K., spowodowanego wytworzeniem się u niego głębokich odleżyn, które musiały być leczone operacyjnie, że utracił on całkowicie i trwale także zdolność do pracy w tym niewielkim zakresie, który od roku 2005 uzyskał. Niezdolność ta ma przy tym charakter samodzielny w tym sensie, że nie jest powiązana z niezdolnością istniejącą nieprzerwanie od dnia wypadku. Jak bowiem zeznała biegła, nie u każdego pacjenta z takimi zaburzeniami neurologicznymi jak te, które od dnia wypadku występują u A. K., pojawiają się odleżyny wymagające interwencji chirurgicznej, skutkującej utratą zdolności do wykonywania pracy w pozycji siedzącej. Biegła dodatkowo jednoznacznie powiązała fakt pojawienia się tak głębokich odleżyn wyłącznie z wykonywaniem przez ubezpieczonego pracy biurowej w okresie poprzedzającym ich powstanie, nie zaś z faktem korzystania z wózka inwalidzkiego i utraty zdolności do samodzielnego przemieszczania się.

Sąd pierwszej instancji w pełni podzielił powyższe wnioski biegłej z zakresu chirurgii uznając, że są one jasne i logiczne oraz znajdują pełne oparcie w całości zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego (w szczególności w postaci bardzo obszernej dokumentacji medycznej, z której jasno wynika, że problemy z odleżynami pojawiły się u A. K. dwukrotnie – raz w roku 2002, tj. krótko po wypadku, kiedy to był jeszcze w trakcie leczenia i rehabilitacji i przeważnie przebywał w pozycji leżącej oraz ponownie, w latach 2007-2008, kiedy to doszło do nasilenia dolegliwości w czasie wykonywania pracy biurowej). Dodatkowo należy wskazać, że definitywne pozbawienie osób, które stały się całkowicie niezdolne do pracy w rozumieniu art. 12 ust. 2 ustawy rentowej jeszcze przed podjęciem zatrudnienia, możliwości nabycia prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy prowadziłoby do skutków nieakceptowanych z punktu widzenia zasad konstytucyjnych, w tym zasady sprawiedliwości społecznej i równego prawa obywateli do ochrony ze strony Państwa w ramach zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy. W szczególności, nieuzasadnionym byłoby różnicowanie ich sytuacji z tego punktu widzenia z sytuacją osób częściowo niezdolnych do pracy, co szczególnie widoczne jest na przykładzie zatrudnienia w formie telepracy, czyli - zgodnie z definicją zawartą w art. 67⁵ § 1 k.p. – pracy wykonywanej regularnie poza zakładem pracy, z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usług drogą elektroniczną, którą na takich samych lub zbliżonych warunkach może wykonywać zarówno osoba uznana za częściowo niezdolną, jak i – stosownie do treści art. 13 ust. 4 ustawy rentowej oraz art. 4 ust. 5 pkt. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (j. t. Dz. U. z 2011, nr 127, poz. 721 ze zm.) – osoba całkowicie niezdolna do pracy, zaliczona do znacznego bądź umiarkowanego stopnia niepełnosprawności. Obecnie, zdaniem Sądu Okręgowego, ubezpieczony w sposób trwały utracił zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy w zwykłych warunkach zatrudnienia, co jest spowodowane faktem, że na skutek operacyjnego usuwania odleżyn powstały u niego blizny, które mają mniejszą wytrzymałość niż skóra, a także ubytki w tkance miękkiej. Powoduje to, że A. K. jest jeszcze bardziej podatny na powstawanie odleżyn i w sposób trwały utracił możliwość do wykonywania długotrwałej pracy siedzącej, a taki charakter ma właśnie praca w wyuczonym przez niego zawodzie, czyli programisty i projektanta oprogramowania. Obecnie możliwe jest więc wyłącznie podjęcie przez niego pracy na specjalnie przystosowanym stanowisku pracy, tj. pracy o jakiej mowa w art. 13 ust. 4 ustawy rentowej.

Tak argumentując, sąd pierwszej instancji na podstawie art. 477¹⁴ § 2 k.p.c. zmienił zaskarżoną decyzję i przyznał ubezpieczonemu A. K. prawo do stałej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, poczynając od 1 września 2011 r.

Z powyższym wyrokiem Sądu Okręgowego w Szczecinie w całości nie zgodził się Zakład Ubezpieczeń Społecznych, który w wywiedzionej apelacji zarzucił mu:

- naruszenie prawa materialnego - art. 57 ust 1 pkt 3 w związku z art. 13 ust. 1 pkt. 2 ustawy rentowej poprzez niewłaściwe zastosowanie prowadzące do uznania, że stan zdrowia wnioskodawcy uległ pogorszeniu w czasie zatrudnienia, a wobec tego spełnia on przesłanki do przyznania mu prawa do renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy na stałe,

- nie wyjaśnienie wszystkich okoliczności faktycznych istotnych dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy poprzez nie wyjaśnienie, jaki wpływ miał rodzaj studiów oraz czynności wykonywane przez A. K. na studiach na powstawanie odleżyn oraz czy możliwe było powstanie głębokich odleżyn u A. K. już po okresie 18 miesięcy zatrudnienia w biurze (z półroczna przerwą), gdzie zatrudniony był na 1/4 etatu, czy też wpływ na powstanie tych schorzeń miał też poprzedzający zatrudnienie okres studiów.

Wskazując na powyższe apelujący wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie odwołania

ewentualnie

- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu skarżący między innymi podniósł, że stanowisko lekarza orzecznika ZUS oraz komisji lekarskiej, iż ubezpieczony jest osobą całkowicie trwale niezdolną do pracy od października 2000 r. podzielili biegli sądowi z zakresu urologii, neurologii, medycyny pracy i tylko z opinii biegłej z zakresu chirurgii wynika, iż prawdopodobnie w wyniku pracy w charakterze pracownika biurowego wystąpiło pogorszenie stanu zdrowia z powodu powiększenia się odleżyn, które wymagały leczenia operacyjnego. Zaś z opinii uzupełniającej biegłej specjalisty neurologii M. B. z dnia 13 listopada 2012 r. wynika nie tylko to, że całkowita niezdolność do pracy A. K. datuje się od chwili wypadku czyli od 2000 r., ale także i to, że w latach 2006-2007 był on także całkowicie niezdolny do pracy o czym świadczy dokumentacja medyczna. Organ podniósł, że w 2007 r. ubezpieczony był leczony szpitalnie z powodu odleżyny okolicy kulszowej co oznacza, że rodzaj pracy już wówczas predysponował do występowania powikłań. Nadto, jak stwierdziła biegła, w latach 2000-2008 A. K. był leczony na schorzenia nerek . Powyższe objawy można uznać za konsekwencje urazu jak również istnieje możliwość nasilenia tychże objawów podczas długotrwałej pracy siedzącej. Biegli z zakresu neurologii M. G. i medycyny pracy A. J. w opinii uzupełniającej z dnia 17 grudnia 2012 r. stwierdzili, że wnioskodawca nie może pracować w pełnym wymiarze czasu pracy 8 godz. dziennie w pozycji siedzącej jako pracownik biurowy, a może podjąć pracę w warunkach przystosowanych w krótkim wymiarze czasu pracy w ciągu dnia (nie powinien przebywać 8 godz. w pozycji przymusowej siedzącej). Apelujący podkreślił, że Przewodniczący Komisji Lekarskich ZUS zgodził się z treścią opinii biegłych albowiem uznały one, tak jak lekarz orzecznik ZUS i komisja lekarska ZUS, wnioskodawcę za całkowicie trwale niezdolnego do pracy od dnia wypadku w 2000 r., natomiast PKL nie wypowiadał się co do pogorszenia stanu zdrowia w czasie zatrudnienia albowiem tylko w jednej opinii (chirurga) ta kwestia była rozważana zaś pozostali biegli wyraźnie podkreślali trwałą całkowitą niezdolność do pracy A. K. od 2000 r. Dalej skarżący wskazał, że z opinii chirurga wynika, iż prawdopodobnie w wyniku pracy w charakterze pracownika biurowego (długotrwałe utrzymywanie jednej pozycji) nastąpiło pogorszenie stanu zdrowia z powodu powiększenia się odleżyn. A zatem opinia ta zakładała jedynie prawdopodobieństwo związku pomiędzy powiększeniem odleżyn a zatrudnieniem w biurze, a nie pewność, że to na skutek pracy wnioskodawcy do tych schorzeń doszło. Sąd jednak podzielając opinię biegłej z zakresu chirurgii, w uzasadnieniu wyroku wskazał, że skoro ubezpieczony był zgodnie z opinią lekarza medycyny pracy zdolny do pracy w 2006 i 2007 r., to pod znakiem zapytania pozostaje jego prawo do renty socjalnej w tym okresie. Apelujący podzielił stanowisko biegłej neurolog, że w tym okresie ubezpieczony był całkowicie niezdolny do pracy i to nie decyzje o rencie socjalnej były wadliwe, a wydane zaświadczenia lekarza medycyny pracy o zdolności A. K. do pracy były błędne. Nadto skarżący wskazał, że z orzeczenia Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności z 2003 r. wynikało, iż A. K. został zaliczony do znacznego stopnia niepełnosprawności od 16 października 2000 r., a kolejnymi orzeczeniami, już lekarza orzecznika ZUS, wydawanymi dla celów ustalenia prawa do renty socjalnej, także stwierdzono całkowitą niezdolność ubezpieczonego do pracy. W ocenie apelującego trudno zatem przyjąć, że ubezpieczony odzyskał zdolność do pracy, nawet w ograniczonym zakresie - jako programista w 2006 r. i 2007 r., a po podjęciu zatrudnienia nastąpiło pogorszenie stanu zdrowia w związku z zatrudnieniem tym bardziej, że A. K. pracował jako kierownik ds. marketingu w firmie (...) oraz jako pracownik biurowy w firmie (...)+ w wymiarze 1/2 etatu. Jednocześnie organ rentowy wskazał, że ubezpieczony pracując w spółce (...) + (po 3,5 godz. dziennie) a więc w krótkim dziennym wymiarze czasu pracy nie był, zdaniem apelującego, tak bardzo narażony, na powstanie głębokich odleżyn. Biegła chirurg, jak wynika z uzasadnienia wyroku, na rozprawie 24 czerwca 2013 r. wyjaśniła, że nie u każdego pacjenta z takimi zaburzeniami neurologicznymi, jak te które od dnia wypadku występują u A. K., pojawiają się odleżyny wymagające interwencji chirurgicznej, skutkującej utratą możliwości pracy w pozycji siedzącej, przy czym, zdaniem biegłej, nie są to odleżyny spowodowane korzystaniem z wózka inwalidzkiego i utratą zdolności do samodzielnego przemieszczania się, ale pracą biurową. Jednak z wyjaśnień biegłej, zdaniem organu, nie wynika też, że wnioskodawca nie należał do grupy pacjentów, u których tego rodzaju schorzenia mogły wystąpić, bez względu na to czy podjąłby pracę biurową czy też nie, a taki z kolei pogląd, zdaniem skarżącego, można wyczytać z opinii biegłej neurolog.

Następnie ZUS podniósł, że ubezpieczony już w 2001 r. oraz w 2002 r. był leczony z powodu odleżyn, nadto studiował informatykę a więc profesję, z którą - siłą rzeczy - wiąże się konieczność długotrwałego i bardzo częstego siedzenia przy komputerze, a zatem i rodzaj studiów, jak też każda praca w charakterze programisty niosła ryzyko, przy istniejących urazach spowodowanych wypadkiem, powstawania odleżyn, co widać choćby po tym, że w 2001 i 2002 r. już był z tej przyczyny leczony, a nie pozostawał wówczas w zatrudnieniu. Nadto skarżący zarzucił, że Sąd nie zbadał, czy rodzaj studiów i okres zajęć (5 lat) mógł też przyczynić się do powstania w późniejszym okresie odleżyn u ubezpieczonego.

Dalej apelujący wskazał, że A. K. opracował w s.c. (...) od 1 października 2005 r. do 23 września 2006 r., a następnie od 10 marca 2007 r. podjął pracę w (...) sp. z o.o., gdzie pracował do 6 września 2008 r., z tym, że operację usunięcia odleżyny miał w listopadzie 2007 r. Tak więc do czasu interwencji chirurgicznej wnioskodawca pracował w biurze ok. półtora roku, z przerwą pomiędzy jedną a drugą pracą ok. 6 miesięcy. W spółce (...) był zatrudniony na 1/2 etatu , tak zresztą jak i w A.+, przy czym w A.+ pracował 5 dni w tygodni po 3,5 godz. dziennie. Czy wobec tego faktycznie pogorszenie stanu zdrowia nastąpiło w zatrudnieniu, jeżeli pomiędzy zatrudnieniem była przerwa, ubezpieczony nie pracował pełnym wymiarze czasu pracy i nie trwało ono długo, zaś wcześniej studiował przez 5 lat, kierunek wymagający jak najbardziej pozycji siedzącej.

Zdaniem organu rentowego należy przyjąć, że wnioskodawca w okresie podjęcia zatrudnienia był już całkowicie trwale niezdolny do pracy i nie nastąpiło pogorszenie stanu zdrowia w związku z wykonywaniem pracy biurowej, a były to powikłania związane z urazem z 2000 r.

W odpowiedzi na apelację A. K. wniósł o jej oddalenie w całości podzielając ustalenia faktyczne i rozważania prawne Sądu Okręgowego i nie znajdując podstaw do uwzględnienia zarzutów apelacji.

Sąd Apelacyjny rozważył, co następuje:

Apelacja organu rentowego doprowadziła do wnioskowanej zmiany zaskarżonego wyroku i oddalenia odwołania.

Sąd Apelacyjny, jako sąd merytoryczny dokonał ponownej oceny zebranego w sprawie materiału dowodowego i w świetle zgłoszonych zarzutów apelacji uznał za konieczne dopuszczenie dowodu z uzupełniającej ustnej opinii lekarzy specjalistów chirurga, neurologa i medycyny pracy, po czym ostatecznie poprzestał na dowodzie z opinii biegłych chirurga i medycyny pracy z uwagi na okoliczność, że opinie tych biegłych legły u podstaw uznania przez Sąd Okręgowy, że w wyniku istotnego pogorszenia stanu zdrowia w czasie zatrudnienia A. K. stał się osobą trwale i całkowicie niezdolną do pracy. Tak uzupełnione postępowanie dowodowe pozwoliło sądowi drugiej instancji ustalić, że A. K. – osoba niepełnosprawna, która wniosła do zatrudnienia całkowitą niezdolność do pracy, mimo wystąpienia pogorszenia stanu zdrowia w okresie zatrudnienia z tej przyczyny nie może zostać uznany za osobę całkowicie niezdolną do pracy, bowiem zachował zdolność do pracy dotychczas wykonywanej jako osoba niepełnosprawna.

Orzekając w sprawie Sąd Apelacyjny miał na uwadze, że obecnie sąd odwoławczy nie ogranicza się do kontroli sądu pierwszej instancji, lecz bada ponownie całą sprawę, a kontrolując prawidłowość zaskarżonego orzeczenia, pełni również funkcję sądu merytorycznego, który rozpoznając sprawę od początku, może uzupełnić materiał dowodowy lub powtórzyć już przeprowadzone dowody, a także poczynić samodzielnie ustalenia na podstawie materiału zebranego w postępowaniu w pierwszej instancji.

Po uzupełnieniu postępowania dowodowego Sąd Apelacyjny ustalił, że:

Zatrudnienie A. K. zarówno w spółce cywilnej (...), jak i w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (...)+ było zatrudnieniem osoby niepełnosprawnej na stanowisku przystosowanym.

dowód: informacja o dodatkowych warunkach zatrudnienia - akta osobowe ze

spółki (...) k. 42,

informacja o warunkach zatrudnienia osoby niepełnosprawnej – akta

osobowe ze spółki (...)+ k. 44,

ustana uzupełniająca opinia biegłej specjalisty medycyny pracy e-

protokół z dnia 27 maja 2014 r.

Po leczeniu operacyjnym odleżyn u ubezpieczonego uzyskano poprawę stanu zdrowia w tym zakresie.

dowód: ustana opinia uzupełniająca biegłej chirurga e-protokół z dnia 27 maja

2014 r.

Ubezpieczony zachował zdolność do wykonywania pracy jako osoba niepełnosprawna, na stanowisku przystosowanym. Ubezpieczony może wykonywać pracę dotychczas (przed powstaniem odleżyn i ich leczeniem) wykonywaną, z tym, że powinien dbać o częstą zmianę pozycji.

dowód: ustana uzupełniająca opinia biegłej specjalisty medycyny pracy e-

protokół z dnia 27 maja 2014 r.

ustana opinia uzupełniająca biegłej chirurga e-protokół z dnia 27 maja

2014 r.

Powyższych ustaleń dokonano w oparciu o ustne uzupełniające opinie biegłych z zakresu chirurgii i medycyny pracy uznając je za wiarygodne, logiczne i spójne, korespondujące z dokumentacją medyczną i pracowniczą zgromadzoną w aktach sprawy. Jednocześnie Sąd Apelacyjny podziela ustalenia faktyczne przedstawione przez sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku za wyjątkiem ustalenia, że:

- ubezpieczony w chwili podjęcia zatrudnienia był zdolny do pracy pełnowymiarowej w pozycji siedzącej w charakterze pracownika biurowego – programisty. Ubezpieczony nigdy bowiem takiej pracy nie wykonywał i do takiej pracy nie był dopuszczony, był bowiem zatrudniany jako osoba niepełnosprawna, w ½ wymiaru czasu pracy ustalonego dla tych osób;

- A. K. może podjąć wyłącznie pracę w warunkach przystosowanych w krótkim wymiarze czasu pracy w ciągu dnia, ponieważ ubezpieczony od lat wykonuje prace na stanowisku przystosowanym w pełnym wymiarze czasu pracy ustalonym dla osób niepełnosprawnych.

Podsumowując ustalenia stanu faktycznego sprawy przyjęte przez Sąd Apelacyjny należy wskazać, że ubezpieczony A. K. osoba całkowicie i trwale niezdolna do pracy od dnia 16 października 2000 r., w chwili podjęcia zatrudnienia (na stanowisku najpierw kierownik do spraw marketingu, a następnie pracownik biurowy) był osobą niepełnosprawną, zdolną do podjęcia pracy na stanowisku przystosowanym lub w zakładzie pracy chronionej i po zakończeniu leczenia odleżyn w 2009 r. taką zdolność zachował. Potwierdzeniem tego jest fakt, że ubezpieczony obecnie od 4 stycznia 2010 r. pracuje jako osoba niepełnosprawna, na stanowisku przystosowanym w pełnym wymiarze czasu pracy ustalonym dla osób niepełnosprawnych w Fundacji (...). Początkowo było to zatrudnienie na stanowisku specjalisty do spraw zatrudnienia, a obecnie jako specjalista do spraw kontaktów z pracodawcami i bezspornie jest to praca umysłowa pracownika biurowego.

Jednocześnie sąd odwoławczy podziela stanowisko ubezpieczonego i sądu pierwszej instancji, że osoba, która wniosła do zatrudnienia całkowitą niezdolność do pracy może na skutek istotnego pogorszenia stanu zdrowia w warunkach określonych w art. 57 i 58 ustawy rentowej nabyć prawo do renty z tytułu niezdolności. Nie można jednak pomijać treści art. 12 i 13 ustawy rentowej cytowanych i omówionych przez Sąd Okręgowy w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku. Sąd Apelacyjny podziela także rozważania prawne sądu pierwszej instancji.

Zdaniem sądu odwoławczego dopiero uzupełnione w dniu 27 maja 2014 r. opinie biegłych z zakresu chirurgii i medycyny pracy przy uwzględnieniu opinii złożonych w toku postępowania pierwszoinstancyjnego stanowiły logiczną i spójną całości i odzwierciedlały rzeczywisty stan zdrowia ubezpieczonego oraz jego wpływ na zachowanie zdolności do wykonywania pracy jako osoba niepełnosprawna, zarówno przed wystąpieniem odleżyn jak i po ich wyleczeniu.

Mając powyższe na uwadze, w ocenie sądu odwoławczego Sąd Okręgowy błędnie uznał, że A. K. całkowicie i trwale utracił zdolność do wykonywania pracy pracownika biurowego – programisty. Ubezpieczony po 2009 roku taką pracę pracownika biurowego, z wykorzystaniem zdobytego wykształcenia, na stanowisku przystosowanym lub w zakładzie pracy chronionej może nadal wykonywać z zaleceniem zmiany pozycji.

Jednocześnie należy zwrócić uwagę, że zarzut apelacji niewyjaśnienia istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności, a zwłaszcza kiedy ubezpieczony był bardziej narażony na powstanie odleżyn - w czasie studiów wymagających wielogodzinnego spędzania czasu przed komputerem, czy w czasie zatrudnienia, które polegało na wykonywaniu pracy przez 3,5 h dziennie, z przerwą w zatrudnieniu, nie miał żadnego znaczenia dla rozstrzygnięcie sprawy. Ubezpieczony bowiem nie domagał się renty z tytułu choroby zawodowej pozostającej w związku z wykonywaną pracą, a ubiegał się o rentę z powszechnego systemu pracowniczego, gdzie jednym z warunków jest powstanie niezdolności w okresie ubezpieczenia lub w ciągu 18 miesięcy po ustaniu tego okresu.

Nie można także pominąć oczywistego faktu, że A. K. – osoba młoda, wykształcona, „skazana” na poruszanie się przy pomocy wózka, z wieloma bardzo poważnymi schorzeniami będącymi skutkiem wypadku z dnia 16 października 2000 r., a jednak aktywna zawodowo, zasługuje na wsparcie, pomoc i opiekę także ze strony Państwa. Jednak należy podkreślić, że istotną cechą ubezpieczeń społecznych jest schematyzm prawa do świadczeń. Wyraża się on w bezwzględnym przestrzeganiu równości formalnej, bez możliwości korekty w przypadkach uzasadnionych okolicznościami sytuacji jednostkowej. W związku z tym w prawie ubezpieczeń społecznych nie ma klauzul generalnych, tj. zwrotów ustawowych, pozwalających na indywidualne potraktowanie każdego przypadku ze względu na np. zasady współżycia społecznego (tak Inetta Jędrasik-Jankowska w „Pojęcia i konstrukcje prawne ubezpieczenia społecznego”, s. 32; T. Zieliński w „Ubezpieczenie społeczne pracowników”, s. 194). Dlatego Sąd rozpoznając niniejszą sprawę badał tylko spełnienie ustawowych przesłanek warunkujących przyznanie prawa do wnioskowanego świadczenia.

Mając na uwadze powyższe, Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. zmienił zaskarżony wyrok i oddalił odwołanie.

SSA Urszula Iwanowska SSA Barbara Białecka SSA Zofia Rybicka-Szkibiel

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE