UZASADNIENIE

wyroku Sądu Okręgowego w Tarnowie

z dnia 30 października 2014 r.

Decyzją z dnia 25.03.2014 r., nr (...), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. , na podstawie art. 83ust. 1 i art. 24 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.), po rozpatrzeniu wniosku z dnia 27.02.2014 r., odmówił J. S. zwrotu nienależnie opłaconych składek z powodu niestwierdzenia na jego koncie nadpłaty.

Odwołanie od tej decyzji wniósł J. S. , domagając się jej zmiany
i zwrotu nienależnie opłaconych składek w kwocie 4.994,63 zł. Na rozprawie w dniu 31.07.2014 r. odwołujący podniósł, że opłata prolongacyjna podlegała umorzeniu zgodnie
z przepisami ustawy abolicyjnej. W piśmie z dnia 10.09.2014 r. (data prezentaty) odwołujący powtórzył, że domaga się zwrotu kwoty 4.994,63 zł, ponieważ w łącznej kwocie zadłużenia 63.889,82 zł mieściła się również kwota opłaty prolongacyjnej (k. 23-24). Argument ten ubezpieczony powtórzył na rozprawie w dniu 30.10.2014 r.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w zaskarżonej decyzji.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny sprawy:

W związku z zaległościami na koncie i wnioskiem płatnika J. S. o spłatę zaległości w formie układu ratalnego, w dniu 08.07.2010 r. zawarta została z odwołującym umowa o rozłożenie na raty należności z tytułu składek. Mocą tej umowy organ rentowy rozłożył odwołującemu na raty należność z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za okres od października 2004 r. do kwietnia 2010 r., na ubezpieczenie zdrowotne za okres od listopada 2004 r. do maja 2010 r. oraz na Fundusz Pracy za okres od października 2004 r. do czerwca 2009 r. w ogólnej kwocie 63.889,82 zł, obejmującej należność z tytułu składek
w kwocie 48.353,82 zł (33.342,55 zł na ubezpieczenia społeczne, 12.800,79 zł na ubezpieczenie zdrowotne i 2.210,48 zł na Fundusz Pracy) oraz odsetki za zwłokę w kwocie 15.536,00 zł, a odwołujący zobowiązał się spłacania poszczególnych rat należności z tytułu składek w terminach wynikających z ustalonego harmonogramu spłat. Decyzja tą ustalona została także kwota opłaty prolongacyjnej w łącznej wysokości 5.441,00 zł. Ogólną kwotą zaległości określoną w układzie ratalnym była kwota 69.330,82 zł.

dowód:

-: umowa nr (...) z dnia 08.07.2010 r. o rozłożeniu na raty należności z tytułu składek- k. 10-11 akt ZUS,

W dniu 20.03.2013 r. odwołujący wystąpił do organu rentowego z wnioskiem
o umorzenie należności za okres od października 2004 r. do lutego 2009 r. na podstawie przepisów ustawy z dnia 09.11.2012 r. o umorzeniu należności powstałych z tytułu nieopłaconych składek przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność (Dz. U. z 2012 r. poz. 1551), w związku z czym w dniu 24.04.2013 r. sporządzono aneks do umowy z dnia 08.07.2010 r. Zgodnie z aneksem na raty rozłożone zostały należności za okres od marca 2009 r. do maja 2010 r. w łącznej wysokości 11.511,16 zł, w tym z tytułu: składek w kwocie 10.859,16 zł oraz odsetek za zwłokę (liczonych na dzień wpływu wniosku o układ ratalny)
w kwocie 652,00 zł. Dodatkowo naliczona została również kwota opłaty prolongacyjnej
w wysokości 1.698,00 zł.

dowód:

-: aneks nr 1 do umowy nr (...) z dnia 08.07.2010 r. o rozłożeniu na raty należności z tytułu składek z dnia 24.04.2013 r.- k. 12-13 akt ZUS,

Decyzją z dnia 05.02.2014 r. ZUS Oddział w T., po rozpatrzeniu wniosku
z dnia 05.02.2014 r., określił ubezpieczonemu warunki umorzenia składek na podstawie przepisów ustawy abolicyjnej, stwierdzając, że według stanu na dzień 20.03.2013 r. umorzeniu będą podlegały należności z tytułu składek na: a) ubezpieczenia społeczne za okres od lutego 2008 r. do lutego 2009 r. w łącznej kwocie 7.954,10 zł, w tym z tytułu: składek- 5.915,10 zł, odsetek- 1.128,00 zł i opłaty prolongacyjnej- 911,00 zł, b) ubezpieczenie zdrowotne za okres od lipca 2008 r. do lutego 2009 r. w łącznej kwocie 2.177,74 zł, w tym
z tytułu: składek- 1.655,74 zł, odsetek- 274,00 zł i opłaty prolongacyjnej- 248,00 zł, jak również c) Fundusz Pracy za okres od lutego 2008 r. do lutego 2009 r. w łącznej kwocie 751,90 zł, w tym z tytułu: składek- 566,90 zł, odsetek- 94,00 zł i opłaty prolongacyjnej- 91,00 zł, tj. należności w łącznej kwocie 10.883,74 zł, obejmującej składki w kwocie 8.137,74 zł, odsetki w kwocie 1.496,00 zł i opłatę prolongacyjna w kwocie 1.250,00 zł. W decyzji tej zaznaczono, że warunkiem umorzenia wymienionych wyżej należności jest spłata należności niepodlegających umorzeniu, a należności z tytułu składek za okres od 01.01.1999 r. nieobjęte postępowaniem o umorzenie należy uregulować w terminie 12 miesięcy od dnia uprawomocnienia się decyzji wraz z odsetkami naliczonymi do dnia wpłaty włącznie. Wszelkie należności nieobjęte postępowaniem o umorzenie zostały przez odwołującego uregulowane.

dowód:

-: decyzja ZUS z dnia 05.02.2014 r.- k. 15-16 akt ZUS,
-: pismo ZUS z dnia 22.08.2014 r.- k. 20-21,

W dniu 14.02.2014 r. odwołujący zwrócił się do ZUS z prośbą o udzielenie informacji o stanie jego konta na dzień 31.01.2014 r., w dniu zaś 27.02.2014 r. wystąpił o zwrot nadpłaconej kwoty wraz z odsetkami wynikającej z umowy ratalnej z dnia 08.07.2010 r.
w wysokości 4.994,63 zł.

dowód:

-: wniosek z dnia 14.02.2014 r.- k. 18 akt ZUS,
-: wniosek z dnia 27.02.2014 r.- k. 22 akt ZUS,

Po sprawdzeniu dokumentacji i wykonaniu stosownego rozliczenia na koncie odwołującego z uwzględnieniem dokonanej przez niego wpłaty na zaległości z dnia 29.01.2014 r. w wysokości 818,25 zł, organ rentowy stwierdził, że na koncie tym figuruje zadłużenie podlegające umorzeniu na podstawie ustawy abolicyjnej. W związku z tym,
w zawiadomieniu z dnia 04.03.2014 r. i w piśmie z dnia 05.03.2014 r. poinformował odwołującego, że na jego koncie nie stwierdzono nadpłaty. Wskazał też, że przeliczenia ubezpieczonego nie są zgodne z rzeczywistym stanem rzeczy. W zawiadomieniu z dnia 04.03.2014 r. podano, że kwota zadłużenia w wysokości 63.889,82 zł stanowi kwotę zaległych składek i odsetek zawartych w umowie ratalnej z dnia 08.07.2010 r. Jednakże, dokonując wpłat na poczet układu ratalnego należna jest także opłata prolongacyjna, stanowiąca składnik każdej raty, która w tym wypadku wynosiła 5.441,00 zł. Wskazano też, że w układzie ratalnym odsetki liczone są na dzień złożenia wniosku o układ ratalny,
a w przypadku dokonywania nieterminowych rat, wpłaty te są już rozliczane zgodnie
z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18.04.2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany ZUS- w związku z czym odsetki liczone są na dzień zapłaty włącznie. Poinformowano ponadto, że układ ratalny z dnia 08.07.2010 r. obejmował wszystkie zaległe składki, natomiast aneks nr 1 do umowy ratalnej nie obejmował części zaległych składek na koncie Funduszu Pracy, które to należności odwołujący uregulował w styczniu 2014 r.
W piśmie z dnia 07.03.2014 r. odwołujący domagał się wydania w swojej sprawie decyzji.

dowód:

-: pismo ZUS z dnia 05.03.2014 r.- k. 19 akt ZUS,
-: zawiadomienie z dnia 04.03.2014 r.- k. 24 akt ZUS,
-: pismo odwołującego z dnia 07.03.2014 r.- k. 25 akt ZUS,
-: pismo ZUS z dnia 22.08.2014 r.- k. 20-21,

Po spłaceniu przez płatnika należności zawartych w aneksie, decyzją z dnia 19.03.2014 r. ZUS Oddział w T., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 20.03.2013 r., umorzył odwołującemu należności z tytułu składek na: a) ubezpieczenia społeczne za okres od lutego 2008 r. do lutego 2009 r. w łącznej kwocie 7.954,10 zł, w tym z tytułu: składek- 5.915,10 zł, odsetek- 1.128,00 zł i opłaty prolongacyjnej- 911,00 zł, b) ubezpieczenie zdrowotne za okres od lipca 2008 r. do lutego 2009 r. w łącznej kwocie 2.177,74 zł, w tym
z tytułu: składek- 1.655,74 zł, odsetek- 274,00 zł i opłaty prolongacyjnej- 248,00 zł,
c) Fundusz Pracy za okres od lutego 2008 r. do lutego 2009 r. w łącznej kwocie 751,90 zł,
w tym z tytułu: składek- 566,90 zł, odsetek- 94,00 zł i opłaty prolongacyjnej- 91,00 zł,
tj. należności w łącznej kwocie 10.883,73 zł. Decyzja ta stała się ostateczna z dniem 25.04.2014 r.

dowód:

-: decyzja ZUS z dnia 19.03.2014 r.- k. 20-21 akt ZUS,

Zaskarżoną decyzją z dnia 25.03.2014 r. ZUS Oddział w T., po rozpatrzeniu wniosku z dnia 27.02.2014 r., odmówił J. S. zwrotu nienależnie opłaconych składek z powodu niestwierdzenia na jego koncie nadpłaty. W uzasadnieniu tej decyzji poinformowano odwołującego o zadłużeniu na koncie, które zostanie umorzone po uprawomocnieniu się decyzji.

dowód:

-: decyzja ZUS z dnia 25.03.2014 r.- k. 28 akt ZUS,

Dokonując spłaty zaległości, odwołujący nie uwzględnił określonej układem ratalnym z dnia 08.07.2010 r. opłaty prolongacyjnej w wysokości 5.441,00 zł. Ostatecznie, odwołujący nie uregulował kwoty opłaty prolongacyjnej, której tylko część została umorzona.

dowód:

-: pismo ZUS z dnia 02.10.2014 r.- k. 32,

Stan faktyczny w sprawie Sąd ustalił w oparciu o dowody z dokumentów.

Sąd pozytywie ocenił dowody z dokumentów, których autentyczność oraz wiarygodność, jak również poprawność materialna i formalna nie budziły wątpliwości, zaś ich treść i forma nie były kwestionowane przez strony postępowania. Brak było zatem jakichkolwiek podstaw, także takich, jakie należałoby uwzględnić z urzędu, aby dokumentom tym odmówić właściwego im znaczenia dowodowego. Dokumenty urzędowe stanowiły zatem dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone (art. 244 k.p.c.), zaś dokumenty prywatne dowód tego, że osoba która je podpisała złożyła oświadczenie zawarte
w dokumencie (art. 245 k.p.c.).

Sąd Okręgowy rozważył, co następuje:

Odwołanie od zaskarżonej decyzji ZUS Oddział w T. z dnia 25.03.2014 r.,
w świetle ustalonego stanu faktycznego i obowiązujących przepisów prawa, nie zasługiwało na uwzględnienie.

W niniejszej sprawie odwołujący J. S. domagał się zwrotu nienależnie opłaconych składek w kwocie 4.994,63 zł, podnosząc, że w łącznej kwocie zadłużenia 63.889,82 zł, wynikającej z układu ratalnego z dnia 08.07.2010 r. mieściła się również kwota opłaty prolongacyjnej w wysokości 5441,00 zł.

Instytucja zwrotu nienależnie opłaconych składek uregulowana została w art. 24 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 1442 ze zm.).

Zgodnie z art. 24 ust. 6a tej ustawy, nienależnie opłacone składki podlegają zaliczeniu przez Zakład z urzędu na poczet zaległych lub bieżących składek, a w razie ich braku- na poczet przyszłych składek, chyba że płatnik składek złoży wniosek o zwrot składek,
z zastrzeżeniem ust. 6c, 8 i 8d. Jak stanowi ust. 6 b tego artykułu, Zakład zawiadamia płatnika składek o kwocie nienależnie opłaconych składek, które zgodnie z ust. 6a mogą być zwrócone, chyba że nie przekraczają wysokości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym. Stosownie do treści art. 24 ust. 6c, o stwierdzeniu, że składki zostały nienależnie opłacone, płatnik składek może złożyć wniosek o ich zwrot. W myśl zaś ust. 6 d art. 24, nienależnie opłacone składki podlegają zwrotowi w terminie 30 dni od dnia wpływu wniosku, o którym mowa w ust. 6c.

Analiza akt sprawy prowadzi do wniosku, że w dniu 08.07.2010 r. organ rentowy zawarł z odwołującym umowę o rozłożenie na raty należności z tytułu zaległych składek. Mocą tej umowy ZUS rozłożył odwołującemu na raty należność z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne za okres od października 2004 r. do kwietnia 2010 r., na ubezpieczenie zdrowotne za okres od listopada 2004 r. do maja 2010 r. oraz na Fundusz Pracy za okres od października 2004 r. do czerwca 2009 r. w ogólnej kwocie 63.889,82 zł, obejmującej należność z tytułu składek w kwocie 48.353,82 zł oraz odsetki za zwłokę
w kwocie 15.536,00 zł.

Umowa ta zawarta została w oparciu o przepis art. 29 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, który stanowi, że ze względów gospodarczych lub innych przyczyn zasługujących na uwzględnienie Zakład może na wniosek dłużnika odroczyć termin płatności należności z tytułu składek oraz rozłożyć należność na raty, uwzględniając możliwości płatnicze dłużnika oraz stan finansów ubezpieczeń społecznych. W ostatnim zdaniu przepis ten stanowi, że odroczenie terminu płatności może dotyczyć jedynie należności finansowanej przez płatnika składek.

Zgodnie z art. 29 ust. 4 powołanej ustawy, w przypadkach, o których mowa w ust. 1, Zakład ustala opłatę prolongacyjną na zasadach i w wysokości przewidzianej w ustawie- Ordynacja podatkowa dla podatków stanowiących dochód budżetu państwa.

Istotnie, w § 4 ust. 2 umowy nr (...) z dnia 08.07.2010 r. o rozłożeniu na raty należności z tytułu składek znalazł się zapis, że kwota należności z tytułu składek, które podlegają rozłożeniu na raty ustalona została z uwzględnieniem opłaty prolongacyjnej, naliczonej na zasadach i w wysokości przewidzianej przepisami ustawy z dnia 29.08.1997 r. Ordynacja podatkowa. W ustępie tym podano również, że łączna wysokość naliczonych opłat prolongacyjnych, o których mowa w ust. 3 wynosi 5.441,00 zł, co stanowi 50% stawki odsetek za zwłokę, obowiązującej w dniu zawarcia umowy.

Przepis ten został dość niefortunnie sformułowany, ponieważ sugeruje, że w łącznej kwocie zaległości z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne
i Fundusz Pracy wraz z odsetkami wynoszącej 63.889,82 zł uwzględniona została również opłata prolongacyjna. Tak tymczasem nie było. Wykonanie prostego rachunku matematycznego i zsumowanie kwot wymienionych w § 2 umowy z dnia 08.07.2010 r., tj. łącznej kwoty składek 48.353,82 zł i łącznej kwoty odsetek za zwłokę 15.536,00 zł, daje kwotę 63.889,82 zł.

Skoro tak, rzeczą oczywistą jest, że w kwocie tej nie uwzględniono opłaty prolongacyjnej w wysokości 5.441,00 zł, o której mowa w § 4 ust. 2 umowy z dnia 08.07.2010 r. W niniejszej sprawie odwołujący nie kwestionował, że powinien uiścić opłatę, ale że w łącznej kwocie zadłużenia 63.889,82 zł, wynikającej z układu ratalnego z dnia
08.07.2010 r. mieściła się również kwota opłaty prolongacyjnej w wysokości 5441,00 zł.

W toku niniejszego postępowania Sąd twierdzenie to zweryfikował i doszedł do wniosku, że stanowisko odwołującego nie jest słuszne. Jak już bowiem zostało wyjaśnione, w łącznej kwocie zaległości z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy wraz z odsetkami wynoszącej 63.889,82 zł (wymienionej w § 2 umowy) nie została uwzględniona kwota opłaty prolongacyjnej wynosząca 5.441,00 zł.

Do kwoty 63.889,82 zł należało więc doliczyć kwotę 5.441,00 zł (wskazaną w § 4 ust. 2 umowy), co daje łącznie 69.330,82 zł. Takie ustalenie stanowiło punkt wyjścia do rozstrzygnięcia, czy na koncie odwołującego istnieje nadpłata, czy też nadpłaty takiej brak.

Jak wynika z ustaleń Sądu, dokonując spłaty zaległości, które łącznie określone zostały w układzie ratalnym na kwotę 63.889,82 zł, odwołujący nie uwzględnił określonej tym układem opłaty prolongacyjnej w wysokości 5.441,00 zł. Ostatecznie więc, nie uregulował kwoty wynikającej z opłaty prolongacyjnej, której tylko część została umorzona.

Skoro tak, słusznie w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji organ rentowy zauważył, że na koncie odwołującego w dniu wydania tej decyzji istniało zadłużenie.

Nawet, gdyby na koncie tym odnotowano nadpłatę, jak słusznie zauważył organ rentowy w piśmie procesowym z dnia 02.10.2014 r., zostałaby ona rozliczona na poczet zaległych składek, pomniejszając tym samym kwoty składek umorzonych.

Mając na uwadze powyższe rozważania stwierdzić więc należało, iż brak jest podstaw do zwrotu odwołującemu jakiejkolwiek kwoty, ponieważ w dniu wydania zaskarżonej decyzji na jego koncie istniało zadłużenie.

Uwzględniając powyższe, na podstawie powołanych przepisów prawa oraz
art. 477¹⁴§ 2 k.p.c., Sąd oddalił odwołanie od zaskarżonej decyzji ZUS Oddział w T.
z dnia 25.03.2014 r.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE