UZASADNIENIE

W. P. został oskarżony o to, że:

I. w dniu 28.03.2011 r. około godz. 22:42 w H. na ul. (...) w rejonie baru (...) działając publicznie i z błahego powodu, wspólnie i w porozumieniu z nieustaloną osobą, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego, wziął udział w pobiciu W. W. (1), narażając go na bezpośrednie niebezpieczeństwo nastąpienia co najmniej skutku określonego w art. 157 § 1 kk w ten sposób, że uderzając go pięściami po głowie spowodował u niego obrażenia ciała w postaci dużego krwiaka okularowego o barwie sinofioletowej oka prawego z obrzękiem tkanek miękkich z zatarciem szpary wzrokowej oka prawego, podbiegnięcia krwawego o barwie sinofioletowej w okolicy grzbietu nosa z punktowym otarciem naskórka po stronie prawej, wieloodłamowego złamania ściany przedniej zatoki szczękowej prawej z wgłobieniem, przechodzącego na dolną i tylno – boczną ścianę oczodołu, kość jamową do wysokości górnego zewnętrznego bieguna oczodołu oraz przyśrodkowej ściany zatoki i kości nosa, złamania jarzmowo – szczękowo – oczodołowego z przemieszczeniem po stronie prawej, pourazowej neuropatii prawego nerwu podoczodołowego, które spowodowały naruszenie czynności jego organizmu na okres trwający powyżej 7 dni (art. 157§1 kk), to jest o czyn z art. 158§1 k.k. w zw. z art. 57a §1 k.k.

II. w dniu 28.03.2011 r. około godz. 22:42 w H.na ul. (...)w rejonie baru (...)działając publicznie i z błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego groził W. W. (1)pobiciem, przy czym groźba ta wzbudziła u pokrzywdzonego uzasadnioną obawę, że zostanie spełniona, tj. o czyn z art. 190§1 k.k. w zw. z art. 57a§1 k.k.

Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim Zamiejscowy VII Wydział Karny z siedzibą w Hajnówcewyrokiem z dnia 30 października 2012 r w sprawie o sygn. akt VII K 12/12:

1. Oskarżonego W. P. uznał za winnego tego, że w dniu 28.03.2011 r. około godz. 22:42 w H. na ul. (...) w rejonie baru (...) działając publicznie i z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego groził W. W. (1) pobiciem, przy czym groźba ta wzbudziła u pokrzywdzonego uzasadnioną obawę, że zostanie spełniona oraz wziął udział w pobiciu W. W. (1) narażając go na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpienie skutku określonego w art. 156§1 lub w art. 157§1 kk, w ten sposób, że wypowiadając słowa „trzeba go ubić, uje…, uwalić” w zamiarze dokonania pobicia W. W. (1), swoim zachowaniem nakłonił inną nieustaloną osobę do uderzenia pokrzywdzonego W. W. (1) butelką po wódce w prawą stronę głowy, w wyniku czego W. W. (1) doznał obrażeń ciała w postaci złamania wszystkich ścian prawej zatoki szczękowej z przemieszczeniem fragmentów kostnych w jej obręb, złamania trzonu kości jarzmowej prawej oraz jej łuku jarzmowego, złamania nosa po stronie prawej u jego nasady, złamania bocznej ściany prawego oczodołu z kątowym przemieszczeniem fragmentów kostnych, uwypuklonych bocznie, złamania dolnej ściany prawego oczodołu z widocznym przemieszczeniem w kierunku zatoki szczękowej tkanki tłuszczowej oraz wpukleniem struktury kostnej oraz krwotoku do prawej zatoki szczękowej i sitowia po tej stronie co skutkowało asymetrią prawej szpary ocznej, asymetrią policzka prawego, asymetrią kącika ust, zaburzeniami ruchomości języka, zaburzeniami czucia w okolicy skroniowej prawej, asymetrią grzbietu nosa, skrzywieniem przegrody nosa oraz jednoocznym widzeniem, co stanowi ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci innego ciężkiego kalectwa (art. 156§1 pkt. 2 kk) tj. czynu z art. 158§2 k.k. w zb. z art. 190§1 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k. w zw. z art. 57a §1 k.k. i za to na mocy tych przepisów skazuje go, zaś na mocy art. 158§2 k.k. w zw. z art. 11§3 k.k. w zw. z art. 57a§1 k.k. wymierzył mu karę 1 (jednego) roku i 6 (sześciu) miesięcy pozbawienia wolności.

2. Na mocy art. 69§1, 2 i 4 k.k., art. 70§1 pkt 1 k.k. wykonanie orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił oskarżonemu na okres 3 (trzech) lat tytułem próby.

3. Na mocy art. 72§1 pkt. 5 k.k. zobowiązał oskarżonego do powstrzymywania się od nadużywania alkoholu.

4. Na mocy art. 46§1 k.k. orzekł od oskarżonego na rzecz pokrzywdzonego W. W. (1) kwotę 10.000,00 (dziesięć) tysięcy złotych tytułem częściowego naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem.

5. Na mocy art. 230 § 2 kpk nakazał zwrócić W. P. dowody rzeczowe w postaci butów, spodni dresowych i bluzy sportowej, opisane w pkt. 1,2 i 3 wykazu dowodów rzeczowych nr (...) na k. 207 akt sprawy, zaś D. N. bluzę z długim rękawem koloru białego, spodnie firmy (...) i buty sportowe koloru białego opisane w pkt. 4,5 i 6 wykazu dowodów rzeczowych nr (...) na k. 207 akt sprawy.

6. Zasądził od oskarżonego na rzecz pokrzywdzonego W. W. (1) kwotę 2.460,00 (dwa tysiące czterysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu wydatków z tytułu ustanowienia w sprawie zawodowego pełnomocnika.

7. Zasądził od oskarżonego na rzecz Skarbu Państwa kwotę 300,00 (trzysta) złotych tytułem opłaty i obciążył go kosztami sądowymi w wysokości 2.451,89 (dwa tysiące czterysta pięćdziesiąt jeden złotych osiemdziesiąt dziewięć groszy) złotych.

Powyższy wyrok zaskarżyli obrońca oskarżonego i pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego.

Obrońca, na mocy art. 425 k.p.k. i art. 444 k.p.k. zaskarżył powyższy wyrok w całości i na mocy art. 427§2 k.p.k. oraz art. 438 pkt 2 i 3 k.p.k. orzeczeniu temu zarzucił:

1. obrazę przepisów postępowania, mającą wpływ na treść zaskarżonego wyroku, a mianowicie:

a) art. 7 k.p.k. w zw. z art. 410 k.p.k. poprzez dokonanie wybiórczej i dowolnej oceny dowodów, w szczególności zaś poprzez aprioryczne podzielnie zeznań W. W. (1), co do zachowania W. P. polegającego na nawoływaniu do pobicia pokrzywdzonego i grożenia mu w sytuacji, gdy:

- świadek składając zeznania, za każdym razem odmiennie opisuje rolę poszczególnych uczestników w zdarzeniu, rodzaj słów wypowiadanych pod jego adresem przez podsądnego, czy też zachowania D. N.,

- zachowanie przypisane oskarżonemu na podstawie zeznań pokrzywdzonego (agresja słowna) nie znajduje potwierdzenia w pozostałych dowodach, zwłaszcza zaś w zeznaniach A. M., J. i A. W. opuszczających bar (...) wspólnie z W. W. (1), a nadto zeznania te – pomimo, iż opisywane w nich zachowanie D. N. również mieści się w definicji udziału w pobiciu – nie zyskały akceptacji organów ścigania, co do tej osoby,

b) art. 174 k.p.k. polegającą na złamaniu zakazu dowodowego i posłużeniu się w sposób niedozwolony notatką urzędową funkcjonariusza policji (k. 3), poprzez potraktowanie tego dokumentu jako pełnoprawnego nośnika informacji przekazanych przez pokrzywdzonego, a zawartych w niej zapisów, jako zeznań na podstawie których konstruowano stan faktyczny dotyczący przebiegu zajścia oraz dokonywano – poprzez zestawienie z pierwszymi zeznaniami W. W. (1) – oceny jego wiarygodności;

2. błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku i mający wpływ na jego treść polegający na uznaniu, że w dniu 28 marca 2011 r. w H., przed barem (...), W. P. groził W. W. (1) pobiciem oraz poprzez nakłanianie innej osoby do zadania pokrzywdzonemu ciosu, brał udział w jego pobiciu, w sytuacji gdy zgromadzony materiał dowodowy oceniany całościowo i swobodnie nie daje podstaw do pociągnięcia oskarżonego do odpowiedzialności karnej.

Mając na uwadze powyższe zarzuty, wniósł o:

- zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego od popełniania zarzucanego mu czynu, ewentualnie

- uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w Bielsku Podlaskim do ponownego rozpoznania.

Natomiast pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego zaskarżyła powyższy wyrok w części w pkt IV zarzucając mu niewspółmierność orzeczonego środka karnego w stosunku do stopnia wyrządzonej szkody i postawy oskarżonego w trakcie postępowania poprzez orzeczenie obowiązku naprawienia szkody w wymiarze 10.000 zł. w sytuacji gdy wskutek działania oskarżonego pokrzywdzony doznał nieodwracalnego, istotnego uszczerbku na zdrowiu i utracił częściowo wzrok, a ponadto przeszedł długie i bolesne leczenie.

Mając na uwadze powyższe pełnomocnik oskarżyciela posiłkowego wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt IV poprzez orzeczenie na mocy art. 46 k.k. obowiązku naprawienia szkody w kwocie 40.000 zł.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Obie apelacje nie zasługują na uwzględnienie, aczkolwiek zainicjowanie postępowania odwoławczego umożliwiło Sądowi Okręgowemu korektę przypisanego oskarżonemu czynu, poprzez zmianę jego opisu oraz kwalifikacji prawnej.

Odnosząc się w pierwszej kolejności do apelacji obrońcy oskarżonego stwierdzić należy, że zarzuty obrazy przepisów postępowania (art. 7 k.p.k., art. 410 k.p.k.) oraz błędu w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę zaskarżonego wyroku nie są w stanie skutecznie podważyć ustaleń faktycznych Sądu I instancji. Tym bardziej, że sądowa ocena dowodów, a w konsekwencji tego ustalenia stricte faktyczne są efektem wnikliwej i wszechstronnej oceny całego materiału dowodowego, pozbawionej błędów natury faktycznej oraz logicznej.

Sąd I instancji w pisemnych motywach wyroku przeanalizował m.in. zagadnienia podnoszone w apelacji. Okoliczność ta zwalnia Sąd Okręgowy od odnoszenia się w szerszym zakresie do zarzutów apelacyjnych, gdyż byłoby to jedynie zbędnym powtórzeniem poglądów przedstawionych przez Sąd I instancji ( vide wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lipca 2003 r., sygn. akt III KK 108/02, Lex nr 81194).

Odnosząc się wprost do zarzutów apelacyjnych, przede wszystkim stwierdzić należy, że wskazywane w apelacji rozbieżności w zeznaniach W. W. (1), dotyczące sformułowań, które wypowiadał wobec niego oskarżony, są de facto pozorne (sam apelujący określa je jako „subtelne”). Istotne jest natomiast to, że zawierają one w każdym przypadku zapowiedź (groźbę) pobicia pokrzywdzonego i jego powód (za „szwagra” o pseudonimie (...)).

Na marginesie, Sąd I instancji logicznie wyjaśnił, dlaczego dał wiarę zeznaniom pokrzywdzonego złożonym podczas rozprawy.

Wiarygodności zeznań W. W. (1) w powyższym zakresie nie są w stanie skutecznie podważyć wskazywane przez apelującego rozbieżności między zeznaniami pokrzywdzonego, a zeznaniami świadków A. M., J. W. i A. W., albowiem dotyczą one wyłącznie początkowej fazy zdarzenia, nie objętej znamionami przedmiotowego czynu.

Wbrew stanowisku apelującego, wiarygodności zeznań W. W. (1) (ani ustaleń Sądu I instancji) nie podważają ustalenia w sprawie p-ko D. N., zakończonej umorzeniem śledztwa (k. 277 i 356 – 357). Zważywszy, że sam pokrzywdzony nie był pewien, czy w/w podejrzany brał aktywny udział w pobiciu. Nadto cytowane w apelacji fragmenty zeznań W. W. (1) („ krzyczał do mnie wulgaryzmy chłopak w białej bluzie /…/ ja nie reagowałem na zaczepki jednego, ani drugiego”), same w sobie, nie dawały dostatecznych podstaw do przyjęcia, że realizują one znamiona przedmiotowego czynu.

Nie sposób nie przyznać racji apelującemu, że Sąd I instancji uznając za dowód w sprawie notatkę urzędową sporządzoną przez funkcjonariusza policji (k. 3) naruszył przepis art. 174 k.k. Zgodnie z treścią w/w przepisu, dowodu z wyjaśnień oskarżonego lub z zeznań świadka nie wolno zastępować treścią pism, zapisków lub notatek urzędowych. Zakaz ten oznacza, że notatki takie nie podlegają ujawnieniu na rozprawie i nie mogą być podstawą ustaleń faktycznych w sprawie.

Na marginesie, nie ma natomiast zakazu przesłuchania w charakterze świadka funkcjonariusza policji, który dokonał czynności rozpytania i sporządził z niej notatkę urzędową.

Powyższe uchybienie nie miało jednak wpływu na treść zaskarżonego wyroku (art. 438 pkt 2 k.p.k.), albowiem notatka urzędowa, poza kilkoma ogólnymi informacjami, nie zawiera okoliczności, które – w świetle zgromadzonych w sprawie dowodów – miałyby istotny wpływ na ustalenia faktyczne.

Sąd Okręgowy stwierdził natomiast z urzędu uchybienie Sądu I instancji polegające na błędnej subsumpcji prawidłowo ustalonego stanu faktycznego, co istotne, nie kompatybilnej ze słusznymi poglądami prawnymi zawartymi w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku.

Jak zasadnie podniósł Sąd I instancji, odwołując się przy tym do wyroku Sądu Apelacyjnego w Lublinie z dnia 3 lipca 2000 r. (II AKa 102/00), notabene w pełni akceptowanego przez Sąd Okręgowy, zachowanie sprawcy mające postać podżegania lub pomocnictwa, jest sprawstwem „udziału w pobiciu”, jeżeli odbywa się w czasie i miejscu ataku na ofiarę przez jednego ze sprawców. Wypowiadane przez oskarżonego słowa „ trzeba go ubić, uje…, uwalić”, które w innych okolicznościach można byłoby rozpatrywać w kategoriach groźby karalnej (w rozumieniu art. 190§1 k.k.), w okolicznościach niniejszej sprawy mieszczą się w znamionach czynu z art. 158§2 k.k.

Dlatego należało zmienić opis przypisanego oskarżonemu czynu (eliminując z niego znamiona groźby karalnej) oraz jego kwalifikację prawną (eliminując z niej art. 190§1 k.k.). Konsekwencją powyższego było orzeczenie nowej kary „zasadniczej”, obejmującej przestępstwo w zmienionej formule.

Na marginesie, Sąd Okręgowy podzielił w pełni sądową ocenę zachowania oskarżonego w pozostałej części, a zwłaszcza w zakresie możliwości przypisania mu czynu z art. 158§2 k.k. i art. 57a§1 k.k., notabene nie kwestionowaną w obu środkach odwoławczych.

Orzekając wobec W. P. karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności Sąd Okręgowy wziął m.in. pod uwagę wysoki stopień winy i społecznej szkodliwości czynu, które określają przede wszystkim jego skutki i działanie pod wpływem alkoholu, chuligański charakter występku oraz właściwości i warunki osobiste oskarżonego, w tym jego dotychczasową niekaralność sądową.

Sąd Okręgowy podzielił stanowisko Sądu I instancji co do pozostałych elementów składających się na wymiar kary, w tym m.in. zaistnienia podstaw do zastosowania wobec oskarżonego instytucji warunkowego zawieszenia wykonania orzeczonej kary.

Odnosząc się w tym miejscu do apelacji pełnomocnika oskarżyciela posiłkowego stwierdzić należy, że Sąd Okręgowy w pełni podziela stanowisko Sądu I instancji, że w wypadku przestępnego współdziałania obowiązek naprawienia szkody w trybie art. 46§1 k.k. winien uwzględniać udział każdego ze współsprawców w wyrządzonej szkodzie. W. P. nie przypisano uderzenia butelką w głowę W. W. (1), którego skutkiem były rozległe uszkodzenia ciała pokrzywdzonego (czynu tego dopuściła się inna osoba). W związku z tym zobowiązanie go do naprawienia szkody w całości oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę byłoby rażąco niewspółmierne do stopnia jego zawinienia.

Z punktu widzenia powyższej reguły nie ma znaczenia fakt, że nie ustalono osoby, która uderzyła pokrzywdzonego butelką w głowę. Oskarżony nie może bowiem ponosić odpowiedzialności za działania innych osób.

Nie budzi zastrzeżeń kwota 10.000-zł. tytułem środka karnego, o którym mowa w art. 46§1 k.k., zważywszy że obejmuje ona jedynie częściowe naprawienie szkody. Wymiar w/w kwoty oraz odstąpienie przez Sąd I instancji od zobowiązania oskarżonego do zadośćuczynienia za doznaną krzywdę uzasadnione są tym, że zgromadzone w sprawie dowody nie dają podstaw do dokonywania w tym zakresie wiążących ustaleń. Przeprowadzenie uzupełniającego postępowania dowodowego w tak skomplikowanej materii spowodowałoby znaczną przewlekłość postępowania karnego.

Dodać należy, że omawiane rozstrzygnięcie, zważywszy na jego zakres, nie tamuje pokrzywdzonemu drogi do dochodzenia dodatkowych roszczeń, w tym w zakresie zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, na drodze postępowania cywilnego.

Reasumując, orzeczona kara, rozumiana jako całokształt kar i środków karnych, jest adekwatna do stopnia winy oskarżonego i społecznej szkodliwości przypisanego mu czynu. Tym samym winna spełnić pokładane w niej cele, a zwłaszcza w zakresie wychowawczym i zapobiegawczym.

Nie stwierdzając innych uchybień, które mogłyby mieć wpływ na treść zaskarżonego wyroku, orzeczono jak w pkt. II sentencji niniejszego wyroku.

O opłatach za drugą instancję orzeczono na mocy art. 2 ust. 1 pkt 4 i art. 13 ust. 1 Ustawy z dnia 23 czerwca 1973 r. o opłatach w sprawach karnych (Dz. U. z 1983 r., Nr 49, poz. 223), zaś o pozostałych kosztach procesu za postępowanie odwoławcze na podstawie art. 636§1 i 2 k.p.k. w zw. z art. 633 k.p.k. Na pozostałe koszty procesu złożyły się:

- koszt uzyskania informacji o osobie z Krajowego Rejestru Karnego w kwocie 50 zł. (art. 618§1 pkt 10 k.p.k. w zw. z § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 14 sierpnia 2003 r. w sprawie określenia wysokości opłaty za wydanie informacji z Krajowego Rejestru Karnego Dz. U. 2003 r., Nr 151, poz. 1468);

- koszt doręczeń wezwań i innych pism – ryczałt – w kwocie 20 zł. (art. 618 § 1 pkt 1 k.p.k. w zw. z § 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2003 r. w sprawie wysokości i sposobu obliczania wydatków Skarbu Państwa w postępowaniu karnym Dz. U. 2003 r., nr 108, poz. 1026 z późn. zm.).

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE