UZASADNIENIE

Uzasadnienie faktyczne:

Sąd Rejonowy w Hrubieszowie wyrokiem z dnia 25 czerwca 2014 roku wydanym w sprawie IIK 87/14 procedując w trybie art. 387 k.p.k., uznał oskarżonego A. W. winnym tego, że:

w dniu 8 listopada 2013 r. w H. woj. (...) publicznie bez powodu i okazując rażące lekceważenie podstawowych zasad porządku prawnego działając wspólnie i w porozumieniu wzięli udział w pobiciu Ł. B. w ten sposób, ze zadawali ciosy pięściami po głowie i całym ciele a następnie kopali po głowie i całym ciele powodując obrażenia w postaci dwukostkowego złamania lewego podudzia skutkującego naruszeniem funkcji narządów ciała na czas dłuższy niż 7 dni czym narazili pokrzywdzonego na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpienia skutku określonego w art. 156 § 1 k.k. lub art. 157 § 1 k.k., tj. czynu wyczerpującego dyspozycję art. 158 § 1 k.k. w zw. z art. 57a § 1 k.k. i za to:

na podstawie art. 158 § 1 k.k. w zw. z art. 57a § 1 k.k. skazał oskarżonego A. W. na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności;

na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 70 § 2 k.k. wykonanie tak orzeczonej kary pozbawienia wolności warunkowo zawiesił na okres 3 lat tytułem próby;

na podstawie art. 57a § 2 k.k. orzekł wobec oskarżonego A. W. na rzecz Ł. B. nawiązki w kwocie 300 zł złotych;

na podstawie art. 73 § 2 k.k. oddał oskarżonego pod dozór kuratora w okresie próby;

na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił oskarżonego od obowiązku ponoszenia kosztów sądowych.

Apelację od tego wyroku wywiódł Prokurator Rejonowy w Hrubieszowie.

Na podstawie art. 425 § 1 i 2 k.p.k. oraz art. 444 k.p.k. zaskarżył wyrok w części dotyczącej orzeczenia o karze na niekorzyść oskarżonego A. W.. Powołując się na treść art. 438 pkt 1 i 2 k.p.k. wyrokowi temu zarzucił:

1). obrazę przepisów prawa materialnego, a mianowicie art. 69 § 4 k.k., poprzez nie wskazanie tego przepisu w podstawie zawieszenia orzeczonej wobec oskarżonego kary pozbawienia wolności, w sytuacji gdy przepis ten warunkuje zastosowanie dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia kary pozbawienia wolności dla sprawców występku o charakterze chuligańskim;

2). obrazę przepisów postepowania, a mianowicie art. 387 § 1 i 2 k.p.k., polegającą na nie orzeczeniu wobec oskarżonego, obok innych rozstrzygnięć, również kary grzywny w wymiarze 50 stawek dziennych przy ustaleniu wysokości jednej stawki dziennej na kwotę 10 złotych, wbrew uzgodnionemu z oskarżonym i stronami, wnioskowi o wydanie wyroku skazującego bez przeprowadzania postępowania dowodowego w trybie art. 387 k.p.k., przewidującemu orzeczenie także i kary grzywny.

Podnosząc te zarzuty skarżący na podstawie art. 437 § 1 i 2 k.p.k. wnosił o:

uchylenie zaskarżonego orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Hrubieszowie.

Uzasadnienie prawne:

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna, chociaż rozbieżność pomiędzy wskazanym w niej zakresem zaskarżenia (w części dotyczącej orzeczenia o karze), a wnioskiem o uchylenie orzeczenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania, powoduje konieczność dokonania analizy granic zaskarżenia, w celu prawidłowego określenia zakresu rozpoznania sprawy i ustalenia prawidłowej treści wyroku apelacyjnego, szczególnie, że apelacja pochodzi od podmiotu fachowego, jakim niewątpliwie jest prokurator.

Na wstępie dywagacji odnoszący się do granic zaskarżenia wskazanych w apelacji, należy zauważyć, iż:

granice środka odwoławczego są określone następującymi elementami:

- jego kierunkiem;

- zakresem zaskarżenia;

- podniesionymi zarzutami, które apelację konkretyzują.

Chociaż każdy z wymienionych powyżej elementów jest istotny dla określenia granic apelacji, to, zdaniem Sądu, najistotniejszym jest podniesiony zarzut, gdyż stanowi on jednocześnie rozwinięcie obu wcześniejszych elementów (kierunku i zakresu) w powiązaniu z zauważonymi i podnoszonymi uchybieniami, jakimi zdaniem skarżącego dotknięte jest kontestowane orzeczenie. Wniosek apelacyjny jest kompilacją wszystkich trzech elementów i winien z nich wprost wypływać. Nie ma jednak bezwzględnych reguł procesowych, które zabraniałyby uwzględnianie prawidłowych wniosków apelacyjnych w sytuacji, gdy wnioski te mają jednoznaczne oparcie w tym najistotniejszym elemencie – zarzucie, nawet w sytuacji gdy wskazane na wstępie apelacji jej kierunek i zakres są nieco węższe niż mające oparcie w zarzutach wnioski. Podsumowując powyższe rozważania należy przyjąć, iż apelacja wniesiona w niniejszej sprawie dotyczy całości zapadłego w sprawie wyroku.

W odniesieniu do apelacji wniesionej w niniejszej sprawie, niewątpliwym jest, że podniesiony zarzut obrazy art. 387 § 1 i 2 k.p.k., a więc podstawy procesowej wydania orzeczenia jest na tyle doniosły, że niewątpliwie nie tylko mógł on mieć wpływ na treść zaskarżonego wyroku, a wpływ na ten wyrok bezwzględnie miał. Wyrok bowiem jest dotknięty istotną obrazą art. 387 § 1 i 2 k.p.k., której stwierdzenie skutkować może tylko i wyłącznie uchyleniem wyroku i przekazaniem sprawy w pełnym zakresie, Sądowi I instancji do ponownego rozpoznania. Sąd Okręgowy podziela przedstawione poniżej stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w wyroku z dnia 11 marca 2014 roku (VKK 47/14, opubl. Prok. i Pr.-wkł. 2014/6/15):

W świetle art. 387 § 3 k.p.k. jest oczywiste, że uwzględnienie wniosku oskarżonych i skazanie ich bez pełnego przeprowadzenia postępowania dowodowego nakłada na sąd obowiązek orzeczenia środków represji karnej zgodnych z wnioskiem.

Wydanie wyroku w trybie konsensualnym (a taki tryb kreuje art. 387 k.p.k.), z pominięciem uwzględnionego przez oskarżyciela, wniosku oskarżonego w zakresie jednego ze składników orzeczenia o karze, prowadzi do konieczności cofnięcia całej sprawy na etap postępowania przed Sądem I instancji. Skoro bowiem zaskarżone orzeczenie zapadło bez przeprowadzania postępowania dowodowego, Sąd Okręgowy na etapie postępowania odwoławczego nie jest upoważniony do „uzupełniania” zapadłego wyroku, który ułomną obecnie treścią, łamie uzgodnienia zawarte pomiędzy stronami procesu. Z tych powodów, Sąd Okręgowy zaskarżony wyrok uchylił, a sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Hrubieszowie. Tym samym zarzut 2). apelacji został uznany za w pełni zasadny.

Co do zarzutu sformułowanego w punkcie 1). apelacji, należy stwierdzić, iż jej autor trafnie zauważył, iż wydając orzeczenie o warunkowym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności orzeczonej za występek o charakterze chuligańskim, Sąd winien wskazać w podstawie prawnej tegoż orzeczenia art. 69 § 4 k.k.. Przepis art. 69 § 4 k.k. określa warunki stosowania wobec sprawców występków chuligańskich dobrodziejstwa warunkowego zawieszenia wykonania m.in. kary pozbawienia wolności, co czyni niezbędnym stosowanie tego przepisu, jeżeli Sąd decyduje się na orzeczenie warunkowego zawieszenia orzeczonej kary za tego rodzaju czyn. Nie można się jednak zgodzić z apelującym, iż brak wskazania art. 69 § 4 k.k. w podstawie prawnej orzeczenia o warunkowym zawieszeniu wykonania kary pozbawienia wolności jest obrazą prawa materialnego. Podzielając poniżej przytoczone postanowienie Sądu Najwyższego, Sąd Okręgowy skłania się ku stwierdzeniu, że brak wskazania w treści wyroku art. 69 § 4 k.k. jest obrazą prawa procesowego w postaci art. 413 § 1 pkt 6 k.p.k.. Sąd Najwyższy postanowieniem z dnia 19 grudnia 2012 roku (IIKK 330/12, opubl. Prok. i Pr.-wkł. 2013/3/13) wskazał, iż:

Obraza prawa materialnego może polegać albo na błędnej wykładni zastosowanego przepisu, albo zastosowaniu nieodpowiedniego przepisu lub też na niezastosowaniu określonego przepisu wówczas, gdy jego zastosowanie jest obowiązkowe. Przepis art. 69 § 4 k.k. ma charakter fakultatywny, a tylko wtedy zarzut obrazy prawa materialnego będzie zasadny, gdy dotyczyć będzie przepisu zobowiązującego sąd do jego zastosowania, czego sąd ten nie uczyni.

Skoro przepis art. 69 § 4 k.k. ma charakter fakultatywny, brak jego wskazania w podstawie prawnej orzeczenia jawi się jako naruszenie przepisów procedury – art. 413 § 1 pkt 6 k.p.k.. Przepis art. 413 k.p.k. wskazuje co powinien zawierać każdy wyrok, zaś § 1 pkt 6 tego artykułu zobowiązuje Sąd od wskazania zastosowanych przepisów ustawy karnej. „Wskazanie zastosowanych przepisów ustawy karnej”, to nic innego jak przytoczenie/zapisanie w podstawie prawnej rozstrzygnięcia, tych konkretnych przepisów, które pozostają w ścisłym związku z tym orzeczeniem sądu. W piśmiennictwie wskazuje się, że powołuje się te przepisy ustawy karnej materialnej i procesowej, które nie tylko stanowią bezpośrednią podstawę rozstrzygnięcia zamieszczonego w wyroku, ale zarazem tłumaczą to rozstrzygnięcie bez potrzeby sięgania do uzasadnienia wyroku (H. Kempisty: Metodyka..., s. 308). Tak więc brak wskazania w podstawie prawnej orzeczenia o warunkowym zawieszeniu wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolności lub grzywny, jakiegokolwiek przepisu stanowiącego podstawę takiego rozstrzygnięcia stanowi jedynie obrazę prawa procesowego. Stanowisko to podzielane jest również w praktyce orzeczniczej, vide:

Przepis art. 413 § 1 pkt 6 k.p.k. nakazujący sądowi wskazanie w wyroku zastosowanych przepisów ustawy karnej należy tłumaczyć w ten sposób, iż sąd w wyroku winien powołać te przepisy ustawy karnej materialnej i procesowej, które nie tylko stanowią bezpośrednią podstawę rozstrzygnięcia zamieszczonego w wyroku, ale zarazem tłumaczą rozstrzygnięcie bez potrzeby sięgania do uzasadnienia wyroku. (wyrok SA w Katowicach z dnia 13 listopada 2003 r., IIAKa 339/03, opubl. KZS 2004/6/70).

Potwierdzenie przez Sąd odwoławczy, zauważonego przez autora apelacji w jej punkcie 1). uchybienia znajdującego się w treści wyroku, nie miało bezpośredniego wpływu na decyzję o uchyleniu wyroku i przekazaniu sprawy do ponownego rozpoznania, lecz Sąd Rejonowy ponownie rozpoznając sprawę winien powyższe uwagi mieć na względzie, oczywiście w przypadku wydania orzeczenia zawierającego omawiane rozstrzygnięcie.

Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Rejonowy uwzględni przedstawione powyżej uwagi i będzie się starał uniknąć błędów zaistniałych w zaskarżonym wyroku.

/-/ Na oryginale właściwy podpis.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE