UZASADNIENIE

M. M. wystąpiła z odwołaniem od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. z dnia 25.09.2013r, którą to decyzją odmówiono jej uchylenia decyzji z dnia 11.10.2011, w części w jakiej decyzja ta zawiesza - na podstawie art.28 ustawy z dnia 16.12.2010r – o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 257, poz.1726 z późn.zm.) w związku z art.103a ustawy z dnia 17.12.1998r – o emeryturach i rentach z FUS (tj: Dz. U z 2009r Nr 153 poz.1227 ze zm) - prawo do emerytury za okres od dnia 1.10.2011r do dnia 31.08.2012r.

Odwołująca wniosła o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez przyznanie prawa do wyrównania emerytury za ww. okres wraz z ustawowymi odsetkami, a to z uwagi na znaczenie wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13.11.2012 (K 2/12).

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania podtrzymując argumentację podniesioną w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Sąd Okręgowy w Koninie wyrokiem z dnia 25 września 2013r. (sygn. akt: III U 681/13) zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznał prawo do wypłaty emerytury odwołującej M. M. za okres od dnia 1 października 2011 roku do dnia 31 sierpnia 2012 roku wraz z odsetkami za okres od dnia 28 grudnia 2012 roku do dnia zapłaty. W pozostałym zakresie oddalił odwołanie.

Podstawę rozstrzygnięcia Sądu I instancji stanowiły następujące ustalenia i rozważania.

M. M. urodziła się w dniu (...) W dniu 24.04.2009 r. wystąpiła do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o przyznanie jej prawa do emerytury i decyzją z dnia 6.05.2009r organ rentowy przyznał odwołującej prawo do emerytury od dnia 1.04.2009r. oraz przystąpił do wypłaty świadczeń, ustalając jednocześnie termin płatności świadczeń na dzień 25-ty każdego miesiąca.

Wobec nierozwiązania do dnia 1.10.2011r stosunku pracy z pracodawcą, na rzecz którego odwołująca wykonywała pracę bezpośrednio przed nabyciem prawa do emerytury, organ rentowy - decyzją z dnia 11.10.2011r - na podstawie art.28 ustawy z dnia 16.12.2010r - o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw i art.103a ustawy emerytalnej (dodanym przez art.6 pkt.2 ww. ustawy) - wstrzymał odwołującej wypłatę emerytury od dnia 1.10.2011r.

Wnioskiem z dnia 31.08.2012r M. M. wniosła o podjęcie wypłaty emerytury, powołując się na okoliczność rozwiązania stosunku pracy i załączając świadectwo pracy z dnia 31.08.2012 r. Decyzją ZUS z dnia 7.09.2012 r. pozwany wznowił wypłatę emerytury od dnia 1.09. 2012 r.

Wnioskiem z dnia 24.12.2012r M. M.- odwołując się do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13.11.2012r - wniosła o wypłatę zaległej emerytury za okres od dnia 1.10.2011r. do 31.08.2012 wraz z należnymi odsetkami.

Organ rentowy - realizując wniosek odwołującej z dnia 24.12.2012r –zaskarżoną decyzją z dnia 24.04.2013r odmówił uchylenia decyzji z dnia 11.10.2011r, w części w jakiej decyzja ta zawiesza prawo do emerytury za okres od dnia 1.10.2011r do dnia 31.08.2012r.

Sąd Okręgowy w uzasadnieniu wyroku podkreślał, że odwołująca nabyła prawo do emerytury od dnia 1.04.2009r., a więc należała do grupy osób objętych skutkami orzeczenia Trybunału. Jej świadczenie było wypłacane bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, a następnie z dniem 1.10.2011 r. wypłata została zawieszona do31.08.2012r.

Oceniając skutki swojego wyroku Trybunał podał, że obowiązek rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą, jako warunek realizacji nabytego prawa do emerytury nie będzie miał zastosowania do osób, które nabyły to prawo w okresie od 8.01.2009r. do 31.12.2010r., czyli do odwołującej (nabyła w dniu 1.04.2009r.). W stosunku do tych osób przepis art. 28 ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych, w zakresie w jakim przewiduje stosowanie art. 103 a ustawy o emeryturach i rentach z FUS, utracił moc z chwilą ogłoszenia sentencji wyroku w Dzienniku Ustaw, czyli z dniem 22 listopada 2012r..

Ubezpieczonym, którzy nabyli prawo do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r., w tym odwołującej była wypłacana emerytura, mimo kontynuowania zatrudnienia u pracodawcy, na rzecz którego wykonywali je bezpośrednio przed dniem nabycia prawa do emerytury, gdyż nie obowiązywały w tym zakresie żadne ograniczenia. W związku z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego prawo do wypłaty emerytury dla tej grupy ubezpieczonych zostało zachowane.

Z mocy art. 28 cyt. ustawy o zmianie ustawy o finansach publicznych (...) przepis art. 103a cyt. ustawy o emeryturach i rentach z FUS znajdował zastosowanie do emerytur przyznanych przed dniem jego wejścia w życie - poczynając od dnia 1 października 2011 r., dlatego też od tej daty organ rentowy wstrzymał skarżącej wypłatę emerytury. Tym samym od tej daty M. M. zachowała prawo do wypłaty emerytury.

Z uwagi na fakt, że odwołująca zgłosiła również żądanie odsetek, było ono również przedmiotem niniejszej sprawy. Pozwany nie przyznał odsetek, ponieważ kwestionował zasadność roszczenia głównego.

Odnośnie żądania odsetek Sąd Okręgowy wskazał, że zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy z 13.10. 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz. U. z 2009r. Nr 205 poz. 1585 ze zm.) jeżeli Zakład - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczeń społecznych lub świadczeń zleconych do wypłaty na mocy odrębnych przepisów albo umów międzynarodowych - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

W ocenie Sądu I instancji powyższe, a w szczególności ostatnie zdanie w/w przepisu wskazuje na fakt, że do daty opublikowania orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, która miała miejsce w Dzienniku Ustaw w dniu 22.11.2012r. pozwany nie ponosi odpowiedzialności za nie wypłacenie świadczenia. Działał bowiem w ramach ustanowionych przez ustawodawcę przepisów, którymi był związany. Dopiero wyrok Trybunału Konstytucyjnego uznający daną normę za niezgodną z Konstytucją winien wywołać odpowiednie działanie ze strony pozwanego. Od tego bowiem momentu pozwany wiedział, że stosowane przez niego przepisy były niekonstytucyjne.

Zgodnie z art. 118 ust. 1 ustawy z 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t.j. Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz. 1227 ze zm.) organ rentowy wydaje decyzję w sprawie prawa do świadczenia lub ustalenia jego wysokości po raz pierwszy w ciągu 30 dni od wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji, z uwzględnieniem ust. 2 i 3 oraz art. 120 (zastrzeżenia nie mają zastosowania w sprawie).

Zgodnie z cyt. art. 118 ust.5 wypłata świadczenia wynikająca z decyzji, o której mowa w ust. 4, następuje w najbliższym terminie płatności świadczenia albo w następnym terminie płatności, jeżeli okres między datą wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania tej decyzji a najbliższym terminem płatności jest krótszy niż 30 dni.

Zgodnie z § 2 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 lutego 1999r. w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń społecznych (Dz. U. Dz.U.1999.12.104) odsetki wypłaca się za okres od dnia następującego po upływie terminu na ustalenie prawa do świadczeń lub ich wypłaty, przewidzianego w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń - do dnia wypłaty świadczeń, z uwzględnieniem ust. 2-5. Okres opóźnienia w ustalaniu prawa do świadczeń i ich wypłacie, dla których przepisy określające zasady ich przyznawania i wypłacania przewidują termin na wydanie decyzji, liczy się od dnia następującego po upływie terminu na wydanie decyzji. Okres opóźnienia w wypłaceniu świadczeń okresowych liczy się od dnia następującego po ustalonym terminie ich płatności (§2 ust. 2 i 4 cyt. rozporządzenia).

Uwzględniając powyższe w przedmiotowej sprawie Sąd Okręgowy uznał, że 30 - sto dniowy termin na wydanie decyzji rozpoczął swój bieg 23.11.2012r., zakończył 23.12.2012r., zaś najbliższy termin płatności po tej dacie przypadał na 25.12.2012r.(dzień wolny), odsetki należą się więc od dnia następnego. Z tych względów w zakresie odsetek Sąd I instancji przyznał je za okres od dnia 28.12.2012r. do dnia zapłaty.

Apelację od tego wyroku złożył pozwany organ rentowy zarzucając naruszenie prawa materialnego, tj. art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r. (sygn. akt K 2/12) oraz art. 85 ust.1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. z 2009r. nr 205 poz. 1585 ze zm.) w związku z art. 118 ust. 4 i 5 ustawy z dnia 17.12.1998r. o emeryturach i rentach z FUS.

Wskazując na powyższy zarzut organ rentowy wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i oddalenie odwołania.

Strona przeciwna nie złożyła odpowiedzi na apelację.

Organ rentowy pismem z 27.03.2014 roku cofnął apelację w części dotyczącej należności głównej oraz odsetek za okres do 19 lutego 2014 roku.

Zakład podtrzymał apelację w części dotyczącej naliczenia odsetek za okres po 19 lutego 2014 roku aż do dnia wypłaty zaległych świadczeń.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Sąd Apelacyjny stwierdza, że zarzuty apelacji w części dotyczącej odsetek są bezzasadne, a zatem należało ją oddalić. W pozostałym zakresie wobec cofnięcia apelacji postępowanie apelacyjne należało umorzyć.

Na wstępie zaznaczyć należało, że skarżący nie zawarł w apelacji jakiejkolwiek argumentacji na rzecz prezentowanego stanowiska, zgodnie z którym, odsetki po 19 lutego 2014 roku zasądzone zostały jako nienależne.

Zważywszy na okoliczność, iż 19 lutego 2014 roku weszła w życie ustawa z 13 grudnia 2013 roku o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od 1 października 2011 roku do 21 listopada 2012 roku (dalej również „ustawa”), Sąd Apelacyjny przyjął, iż organ rentowy w jej przepisach poszukiwał uzasadnienia dla swoich racji.

Kwestia odsetek od zawieszonego świadczenia emerytalnego została w ustawie uregulowana w art. 8 ust. 1, zgodnie z którym emeryci, w przypadku których wypłata zawieszonej emerytury została ustalona na podstawie prawomocnego wyroku sądu, w którym sąd nie orzekł o odsetkach albo roszczenie o odsetki zostało oddalone, mogą złożyć wniosek o wypłatę odsetek od zasądzonej kwoty:

1) do dnia wypłaty - w przypadku gdy wypłata zawieszonej emerytury nastąpiła przed dniem wejścia ustawy w życie;

2) do dnia wejścia ustawy w życie - w przypadku gdy wypłata zawieszonej emerytury nastąpiła po dniu wejścia ustawy w życie.

Nawet pobieżna analiza treści cyt. przepisu pozwala na stwierdzenie, że nie znajduje on zastosowania w niniejszej sprawie.

Przede wszystkim, przepis ten wskazuje na uprawnienie podmiotowe grupy emerytów do wystąpienia z określonym wnioskiem i to do organu rentowego, w ściśle określonych przypadkach.

I tak, pierwszym z warunków realizacji przysługującego emerytom uprawnienia jest prawomocność orzeczenia w którym sąd nie orzekł o odsetkach albo roszczenie o odsetki zostało oddalone. Truizmem będzie stwierdzenie, że Sąd Apelacyjny rozpoznając apelację organu rentowego w zakresie odsetek, dokonywał oceny nieprawomocnego w tej części orzeczenia Sądu I instancji. Innymi słowy, już sama ta okoliczność wyłącza możliwość zastosowania art. 8 ustawy w niniejszej sprawie.

Ponadto apelujący zdaje się nie dostrzegać, że zwrot, którym posłużył się ustawodawca w art. 8 ust. 1 tak w punkcie 1 jak i w punkcie 2 „w przypadku gdy wypłata zawieszonej emerytury nastąpiła”, dotyczy świadczenia spornego, tj. będącego przedmiotem postępowania sądowego i którego wypłata nastąpiła w oparciu o prawomocny wyrok sądu. W niniejszej sprawie wypłata „zawieszonej emerytury” na rzecz M. M. dopiero nastąpi.

Reasumując, rozstrzygając o odsetkach należnych odwołującej Sąd I instancji prawidłowo zastosował art. 85 ustawy z 13 października 1998 roku o systemie ubezpieczeń społecznych a także rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 lutego 1999 roku w sprawie szczegółowych zasad wypłacania odsetek za opóźnienie w ustaleniu, lub wypłacie świadczeń z ubezpieczeń. Uregulowania te mają zastosowanie bezpośrednio, i nie ma podstaw aby stosować je jedynie odpowiednio, poprzez odesłanie z ustawy z 13 grudnia 2013 roku o ustaleniu i wypłacie emerytur, do których prawo uległo zawieszeniu w okresie od 1 października 2011 roku do 21 listopada 2012 roku, z ograniczeniami wynikającymi z jej art. 8 ust. 1. Ustawa ta w ogóle nie znajdowała zastosowania w niniejszej sprawie.

Wobec cofnięcia apelacji w pozostałym zakresie postępowanie apelacyjne w tej części należało umorzyć.

Zgodnie z treścią art. 469 k.p.c. Sąd uzna zawarcie ugody, cofnięcie pozwu, sprzeciwu lub środka odwoławczego oraz zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia za niedopuszczalne także wówczas, gdyby czynność ta naruszała słuszny interes pracownika lub ubezpieczonego.

Przepis art. 469 k.p.c. nakłada na sąd obowiązek ustalenia skutków cofnięcia środka odwoławczego (w tym apelacji) dla sytuacji prawnej pracownika lub ubezpieczonego i nakazuje uznać tę czynność za niedopuszczalną w razie, gdyby naruszała słuszny interes pracownika lub ubezpieczonego. Uznanie cofnięcia apelacji za niedopuszczalne powinno z kolei prowadzić do odmowy umorzenia postępowania apelacyjnego i rozpoznania sprawy w granicach apelacji.

Niniejsza sprawa jest sprawą z zakresu ubezpieczeń społecznych, do której stosuje się przede wszystkim przepisy odrębne o postępowaniu w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych.

Użycie w art. 469 k.p.c. słowa "także" oznacza, że poza wymienioną w nim przesłanką dopuszczalności cofnięcia środa zaskarżenia, jaką jest "słuszny interes pracownika lub ubezpieczonego ", są jeszcze inne, które należy uwzględniać, a których trzeba poszukiwać w innych przepisach Kodeksu postępowania cywilnego. Rozumowanie to prowadzi do art. 391 § 1 k.p.c. a jego zastosowanie - do przepisów o postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, czyli do przepisów o postępowaniu rozpoznawczym. Znajdujący się wśród nich art. 203 § 4 k.p.c. stanowi, że sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa. Wprawdzie art. 203 § 4 k.p.c. nie przewiduje takiej czynności, jak cofnięcie środka odwoławczego, lecz art. 391 § 1 k.p.c., odsyłając do innych przepisów dla siebie nieswoistych, stanowi o ich odpowiednim stosowaniu.

W ocenie Sądu Apelacyjnego w rozpoznawanej sprawie cofnięcie apelacji nie jest sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego, nie zmierza także do obejścia prawa a nadto nie narusza słusznego interesu ubezpieczonych.

W tym stanie rzeczy sąd odwoławczy na podstawie art. 391 § 2 k.p.c. umorzył postępowanie w zakresie wypłaty zawieszonej emerytury za okres od 1 października 2011r. do 31 sierpnia 2012r. oraz ustawowych odsetek za okres od 28.12.2012 r. do 19.02.2014 r.(pkt. 1 wyroku).

W punkcie 2 wyroku na podstawie art. 385 k.p.c. oddalił apelację w pozostałym zakresie.

SSA Marek Borkiewicz

SSA Wiesława Stachowiak (spr.)

SSA Ewa Cyran

WYROK

UZASADNIENIE