UZASADNIENIE

Ubezpieczony F. B. wniósł odwołania od decyzji pozwanego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E. z dnia 26 czerwca 2014r. znak (...)-2013 o ponownym ustaleniu kapitału początkowego i z dnia 4 lipca 2014r. znak (...). Skarżący pierwotnie nie uzasadnił odwołania od decyzji z dnia 26 czerwca 2014r., jednak w odwołaniu z dnia 4 lipca 2014r. wskazał, że nie zgadza się z wysokością kapitału początkowego i emerytury, gdyż organ rentowy nie naliczył wszystkich przepracowanych lat oraz lat z KRUS-u.

W odpowiedziach na odwołania pozwany domagał się ich oddalenia z powołaniem się na przepisy ustawy z dnia 7 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz.U. z 2013r. poz. 1440 ze zmianami; dalej: ustawa emerytalna).

Odnośnie decyzji z dnia 26 czerwca 2014r. organ rentowy wyjaśnił, że kapitał początkowy ustalano skarżącemu trzykrotnie – pierwotnie na kwotę 46.130,48 zł przy przyjęciu 12 lat, 3 m-cy i 26 dni okresów składkowych, następnie po przedłożeniu dodatkowych dowodów na kwotę 60.459,52 zł przy przyjęciu 15 lat, 5 m-cy i 10 dni okresów składkowych oraz w związku ze złożeniem wniosku o emeryturę w zaskarżonej decyzji na podstawie art. 174 ust. 3b ustawy emerytalnej na kwotę 63.885,03 zł przy przyjęciu okresów składkowych w poprzednim rozmiarze.

Co do decyzji z dnia 4 lipca 2014r. pozwany wskazał, że skarżący nie podał, jakie okresy zatrudnienia jego zdaniem nie zostały mu uwzględnione przez ZUS, w związku z czym trudno odnieść się do tego zarzutu. Organ rentowy do ustalenia wysokości emerytury uwzględnił ubezpieczonemu łącznie 16 lat 5 miesięcy i 6 dni okresów składkowych. Stosownie do art. 56 ust 4 ustawy emerytalnej świadczenie zostało zwiększone o okresy opłacania składek na ubezpieczenie rolników w oparciu o zaświadczenie z dnia 26 marca 2001r. (akta ZUS plik (...) k.15-16), wnioskodawca nie dostarczył bowiem bardziej aktualnego dowodu opłacania składek na to ubezpieczenie. Z treści tego zaświadczenia wynika, że skarżący od IV kwartału 1995r. nie opłacał składek na ubezpieczenie społeczne rolników, w związku z czym do obliczenia wysokości emerytury przyjęto mu okres od stycznia 1987r. do września 1995r., tj. 8 lat i 9 miesięcy. Jednocześnie pozwany zaznaczył, że zgodnie z art. 56 ust 5 ustawy emerytalnej zwiększenie, o którym mowa w ust. 4, nie przysługuje osobie mającej ustalone prawo do emerytury lub renty na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników. Zaskarżona decyzja odzwierciedla zatem wysokość emerytury, która przysługiwałaby skarżącemu, gdyby nie miał ustalonego prawa do renty z KRUS, tymczasem wypłata świadczenia emerytalnego została zawieszona ze względu na pobieranie przez ubezpieczonego renty rolniczej. Organ rentowy wskazał również, że okresy, które nie zostały uwzględnione do ustalenia kapitału początkowego, zostały podane w decyzji z dnia 20 września 2013r., natomiast w decyzji z dnia 26 września 2014r. pozwany dokonał z urzędu ponownego ustalenia wysokości kapitału początkowego w związku ze zmianą zasad ustalania tego kapitału, wprowadzonych ustawą z dnia 21 czerwca 2013r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z FUS (Dz.U. z 2013r., poz. 960).

Ubezpieczonego zobowiązano do ustosunkowania się do odpowiedzi na odwołania, w szczególności przez wskazanie okresów, które według wnioskodawcy powinny być uwzględnione jako okresy ubezpieczenia. Skarżący takich okresów nie wskazał. Z treści pisma z dnia 7 października 2014r. wynika jedynie tyle, że ubezpieczony nie ma dokumentów wskazujących na dalsze okresy ubezpieczenia i zwraca się o korzystne naliczenie emerytury, która jest niska, wobec czego nadal będzie pobierał rentę z KRUS.

Sąd ustalił i zważył co następuje:

Odwołania wnioskodawcy nie zasługiwały na uwzględnienie.

Na wstępie należy zaznaczyć, że ostatecznie stan faktyczny sprawy okazał się bezsporny, w szczególności po doręczeniu odpowiedzi na odwołania ubezpieczony nie twierdził już, że nie wszystkie okresy ubezpieczenia zostały uwzględnione przy obliczaniu kapitału początkowego i emerytury. Trzeba też zaznaczyć, że skarżący w toku postępowania nie kwestionował kwot przyjmowanych przez pozwanego jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne za poszczególne lata ani okresu, za który opłacił składki na ubezpieczenie społeczne rolników.

Trzeba podkreślić, że postępowanie w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych jest postępowaniem cywilnym, które cechuje się kontradyktoryjnoscią. Oznacza to, iż strony wywodzące z określonych faktów skutki prawne obowiązane są te fakty udowodnić (art. 232 kpc). Strona zobowiązana przez Sąd do zgłoszenia twierdzeń i złożenia dowodów na ich poparcie, która takiego zobowiązania nie wykonuje, godzi się na przyjęcie z rozstrzygnięciem mającym u podstawy orzekania tylko te dowody, które znajdowały się w dyspozycji Sądu. Sąd prowadzi postępowanie w takim zakresie, w jakim zostanie ono zainicjowane przez strony. W ocenie Sądu nie zaistniały okoliczności, które pozwalałyby na inną ocenę dowodów zebranych w aktach pozwanego, niż dokonana przez organ rentowy.

Wobec tego wystarczy wskazać, że okresy ubezpieczenia skarżącego w systemie emerytalnym ZUS zamykają się następującymi datami:

– od dnia 6 czerwca 1970r. do dnia 16 czerwca 1971r. praca w PGR w P.,

– od dnia 20 października 1971r. do dnia 11 września 1973r. praca w Zakładzie Karnym w B.,

– od dnia 24 maja 1974r. do dnia 28 lutego 1975r. praca w Wojewódzkiej Spółdzielni (...) w O.,

– od dnia 5 marca 1975r. do dnia 30 września 1978r. praca w Państwowym Ośrodku (...) w B.,

– od dnia 5 października 1978r. do dnia 31 marca 1983r. praca w Spółdzielni Kółek Rolniczych w P.

– od dnia 1 kwietnia 1983r. do dnia 3 marca 1987r. praca w PGR w P. (drugi okres zatrudnienia w tym PGR),

– oraz od dnia 5 lipca 2005r. do dnia 29 czerwca 2006r. prawo do zasiłku dla bezrobotnych.

Z okresów tych wyłączeniu podlegają okresy po pierwsze nieotrzymywania wynagrodzenia w marcu 1980r. i po drugie okresy urlopów bezpłatnych, tj. dni od 4 do 11 września i 17 grudnia 1980r., 10 stycznia, 25 czerwca, 19, 20 i 27 listopada oraz 10 grudnia 1982r. i od 18 stycznia do 5 marca 1982r.

Od dnia 1 stycznia 1987r. wnioskodawca prowadził gospodarstwo rolne, przy czym składki na ubezpieczenie społeczne rolników z tego tytułu opłacał do III kwartału 1995r.

(świadectwa pracy, zaświadczenia, karty zarobkowe angaż, pismo (...), decyzja z dnia 20 września 2013r. i karta przebiegu zatrudnienia k.9-17 pliku emerytalnego z kwietnia 2001r., k.8, 10 i 12 pliku emerytalnego z maja 2014r., k.2-5, 12-14, 23-25 i 36-38 pliku dot. kapitału początkowego z maja 2013r.)

Rozważania prawne należy zacząć od tego, że zgodnie z art. 173 ust. 1 i 3 ustawy emerytalnej dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Wartość kapitału początkowego ustala się na dzień wejścia w życie ustawy, a więc nie uwzględnia się w obliczeniu kapitału początkowego żadnych okresów ubezpieczenia po dniu 31 grudnia 1998r.

Zasady ustalania wysokości kapitału początkowego określa art. 174 ustawy emerytalnej. Przepis ten odwołuje się do art. 53, tj. do przepisu wskazującego sposób obliczania tzw. starej emerytury i wyjaśnia szczegółowo kolejne kroki podejmowane przy obliczaniu tego kapitału, w tym wskazuje odmienności w porównaniu do sposobu obliczania emerytury. W świetle zarzutów wnioskodawcy najbardziej istotny jest art. 174 ust. 2 ustawy emerytalnej, gdyż wynika z niego, jakie rodzaje okresów składkowych bierze się pod uwagę przy ustalaniu wysokości kapitału początkowego, przy czym wśród okresów tych nie wymienia się okresów prowadzenia gospodarstwa rolnego. Stąd też przy obliczaniu kapitału początkowego uwzględniono skarżącemu 15 lat, 5 m-cy i 10 dni okresów składkowych, zaś przy obliczaniu emerytury – 16 lat 5 miesięcy i 6 dni okresów składkowych, tj. okresy ubezpieczenia uwzględnione przy obliczaniu kapitału początkowego, powiększone o okres ubezpieczenia od dnia 5 lipca 2005r. do dnia 29 czerwca 2006r. (pobierania zasiłku dla bezrobotnych – zaświadczenie PUP k.10 pliku emerytalnego z maja 2014r.), które do wymaganego stażu łącznego 25 lat zostały uzupełnione w niezbędnym zakresie (8 lat 6 m-cy i 28 dni) okresem prowadzenia gospodarstwa rolnego. Podstawę prawną tego uzupełnienia stanowi art. 10 ust. 1 pkt 1 ustawy emerytalnej, zgodnie z którym przy ustalaniu prawa do emerytury oraz przy obliczaniu jej wysokości uwzględnia się również okresy ubezpieczenia społecznego rolników, za które opłacono przewidziane w odrębnych przepisach składki, traktując je jak okresy składkowe.

Dalej należy wyjaśnić, że podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18 ustawy emerytalnej, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999r., przy czym jeżeli okres wskazany do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego obejmuje rok kalendarzowy, w którym ubezpieczony pozostawał w ubezpieczeniu społecznym na podstawie przepisów prawa polskiego jedynie przez część miesięcy tego roku, do obliczenia stosunku sumy kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w art. 15 ust. 3, w okresie tego roku do przeciętnego wynagrodzenia, przyjmuje się sumę kwot przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za ten rok kalendarzowy odpowiednią do liczby miesięcy pozostawania w ubezpieczeniu (art. 174 ust. 3 i 3b ustawy emerytalnej). Na wniosek ubezpieczonego podstawę wymiaru emerytury lub renty może stanowić ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie 20 lat kalendarzowych przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu (art. 15 ust. 6 ustawy emerytalnej).

Pozwany prawidłowo zastosował przywołane przepisy prawa i ustalił stosunek podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wnioskodawcy do przeciętnego wynagrodzenia w poszczególnych latach. Ponieważ skarżący nie wykazał 20 lat ubezpieczenia społecznego w systemie powszechnym (ZUS), konieczne było ustalenie opisanego stosunku dla 10 kolejnych lat. Organ rentowy dokonał wyboru najkorzystniejszego dziesięciolecia, tj. od 1974r. do 1983r., co obrazują zestawienia k.46 i 49 pliku dot. kapitału początkowego z maja 2014r., ustalając wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego na 47,27%. Konsekwencją takiej wysokości wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz tego, że na dzień 31 grudnia 1998r. skarżący miał w zaokrągleniu w górę ukończone 50 lat i legitymował się wówczas stażem 185 miesięcy okresów składkowych, było ustalenie kapitału początkowego na kwotę 63.885,03 zł, przy wykorzystaniu wzoru określonego w art. 174 ust. 8 ustawy emerytalnej.

Nie można też podzielić zastrzeżeń skarżącego dotyczących obliczenia wysokości emerytury. Trzeba przypomnieć, że podstawowym zarzutem ubezpieczonego w tej kwestii było to, że pozwany nie zaliczył wszystkich przepracowanych lat oraz lat z KRUS-u. W ocenie Sądu zarzut ten nie znajduje uzasadnienia. Po pierwsze nie było ostatecznie sporne, że wnioskodawca nie wykazał żadnych innych okresów ubezpieczenia niż te, które wynikają z dokumentów zgromadzonych w aktach pozwanego. W szczególności nie ma wątpliwości, że organ rentowy uwzględnił wszystkie okresy ubezpieczenia w systemie powszechnym (ZUS). Trzeba wobec tego wyjaśnić, że ponieważ skarżący wiek emerytalny osiągnął w 2014r., jego emerytura obliczana jest w sposób tzw mieszany, tj. w oparciu o art. 183 ust. 5 ustawy emerytalnej składa się z 20% emerytury obliczonej wg starych zasad (art. 53 ustawy emerytalnej) i w 80% z emerytury obliczonej wg nowych zasad (art. 26 ustawy emerytalnej). Zaskarżona decyzja wskazuje na prawidłowe zastosowanie zasad obliczenia emerytury wynikających z przywołanych przepisów. Niska emerytura ubezpieczonego, obliczana w oparciu zarówno o art. 26 ustawy emerytalnej (969,66 zł), jak i w oparciu o art. 53 ustawy emerytalnej (780,77 zł), wynika przede wszystkim z tego, że w okresie ostatnich 20 lat przed złożeniem wniosku o emeryturę okresem opłacania składek w powszechnym systemie emerytalnym był tylko okres pobierania zasiłku dla bezrobotnych w latach 2005-2006. Słusznie przy tym wywodzi pozwany, że zwiększenie emerytury z powszechnego systemu emerytalnego z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników na podstawie art. 56 ustawy emerytalnej mogło być obliczone tylko przy uwzględnieniu udowodnionych przez wnioskodawcę okresów tego ostatniego ubezpieczenia, a te kończą się na III kwartale 1995r. Z przyczyn dowodowych ostateczna konkluzja musiała więc być taka, że niezasadny okazał się również zarzut nieuwzględnienia przez pozwanego okresów ubezpieczenia społecznego rolników. Jedynie na marginesie należy wobec tego wyjaśnić, że w celu uwzględnienia przez pozwany organ rentowy ewentualnych dalszych okresów ubezpieczenia społecznego rolników przy obliczaniu emerytury w oparciu o art. 26 ustawy emerytalnej) jest możliwe, jednak wymaga, aby skarżący po pierwsze uzyskał w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego aktualne zaświadczenie o przebiegu ubezpieczenia społecznego rolników i następnie dołączył takie zaświadczenie do wniosku o ponowne przeliczenie emerytury, który to wniosek należy złożyć w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych.

Mając na uwadze powyższe Sąd, stosownie do art. 477¹⁴§1 kpc, oddalił oba odwołania jako bezzasadne.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE