UZASADNIENIE

Sąd Rejonowy w Zabrzu wyrokiem łącznym z dnia 18 marca 2014 roku sygn. akt VII K 562/13 na podstawie art. 91 § 2 k.k. połączył skazanemu kary jednostkowe orzeczone prawomocnymi wyrokami:

- Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 28 lutego 2005 roku, sygn. akt. VII K 856/04, którym oskarżony został skazany za przestępstwo z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 279 § 1 k.k. popełnione w dniu 26 maja 2004 roku na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres próby 5 lat (postanowieniem Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 16.10.2008 roku zarządzono wykonanie warunkowo zawieszonej kary pozbawienia wolności);

-Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z dnia 15 marca 2005 roku, sygn. akt. VI K 1172/04, którym oskarżony został skazany za przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. popełnione w dniu 04 października 2004 roku na karę 10 miesięcy ograniczenia wolności, a na poczet tej kary zaliczono okres zatrzymania od dnia 04 października 2004 roku do dnia 04 października 2004 roku;

- Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 02 marca 2007 roku, sygn. akt VII K 389/05, którym oskarżony został skazany za dwa przestępstwa z art. 278 § 1 k.k., popełnione w nocy z 24 na 25 stycznia 2005 roku, które ujęto w ciąg przestępstw z art. 91 § 1 k.k., na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności, a na poczet tej kary zaliczono oskarżonemu okres zatrzymania w dniu 25 stycznia 2005 roku;

- Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 09 maja 2011 roku, sygn. akt VII K 130/11, którym oskarżony został skazany za przestępstwo z art. 310 § 2 k.k. i art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i art. 12 k.k., popełnione w okresie od 7 do 9 grudnia 1999 roku, na karę 1 roku i 3 miesięcy pozbawienia wolności;

wymierzając karę łączną dwóch lat i ośmiu miesięcy pozbawienia wolności. Sąd na mocy art. 577 k.p.k. na poczet orzeczonej kary łącznej pozbawienia wolności zaliczył skazanemu:

-okres zatrzymania i okres odbytej kary w sprawie Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej, sygn. akt VI K 1172/04 - w dniu 04 października 2004 roku oraz od dnia 08 listopada 2006 roku do dnia 07 kwietnia 2007 roku;

- okres zatrzymania w sprawie Sądu Rejonowego w Zabrzu, sygn. akt VII K 389/05 - w dniu 25 stycznia 2005 roku;

-okres odbytej kary łącznej orzeczonej wyrokiem łącznym Sądu Rejonowego w Zabrzu, sygn. akt II K 696/09 - od dnia 10 listopada 2010 roku do dnia 27 października 2011 roku, od dnia 19 czerwca 2013 roku do dnia 01 lutego 2014 roku;

-okres odbytej dotychczas kary w sprawie Sądu Rejonowego w Zabrzu, sygn. akt VII K 130/11 - od dnia 01 lutego 2014 roku do dnia 18 marca 2014 roku.

W kolejnych punktach rozstrzygnięcia Sąd na mocy art. 572 k.p.k. umorzył postępowanie odnośnie wyroku Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 08 maja 2013 roku, sygn. akt VII K 156/13, zaś na mocy art. 17 § 1 pkt 7 k.p.k. umorzył postępowanie odnośnie wyroków:

- Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z dnia 24 listopada 2000 roku, sygn. akt II K 729/00;

- Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 24 listopada 2003 roku, sygn. akt II K 899/02;

- Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 15 czerwca 2007 roku, sygn. akt VII K 211/06;

pozostałe rozstrzygnięcia zawarte w połączonych wyrokach pozostawiając do odrębnego wykonania. Ponadto Sąd orzekł o kosztach postępowania zasądzając od Skarbu Państwa na rzecz obrońcy kwotę 177,12 zł oraz zwalniając skazanego od ponoszenia kosztów sądowych.

Apelację od powyższego wyroku wniósł obrońca skazanego, zaskarżając wyrok w zakresie pkt 1 i 2 na korzyść skazanego. Autor apelacji poniósł zarzut naruszenia prawa materialnego tj. art. 85 k.k. poprzez objęcie wyrokiem łącznym kar orzeczonych w wyrokach:

- Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 02 marca 2007 roku, sygn. akt VII K 389/05, którym oskarżony został skazany za dwa przestępstwa z art. 278 § 1 k.k., oraz Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z dnia 15 marca 2005 roku, sygn. akt. VI K 1172/04, którym oskarżony został skazany za przestępstwo z art. 278 § 1 k.k. Obrońca wskazał, że czyn, za którym M. P. został skazany pierwszym z powołanych wyroków stanowi wykroczenie, w związku z czym orzeczoną początkowo karę 6 miesięcy pozbawienia wolności zamieniono na karę 30 dni aresztu, która została uznana za odbytą. Czyn za który M. P. został skazany drugim z powołanych wyroków również stanowi obecnie wykroczenie, w związku z czym orzeczoną początkowo karę 10 miesięcy ograniczenia wolności zamieniono na karę 1 miesiąca ograniczenia wolności. Kara ta nie podlega wykonaniu z uwagi na przedawnienie. Formułując powyższe zarzuty obrońca skazanego wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku, ewentualnie o jego zmianę poprzez wydanie wyroku łącznego w sprawach o sygn. akt VII K 856/04 oraz VII K 130/11 z zastosowaniem zasady absorpcji. Ponadto obrońca wniósł o przyznanie kosztów obrony z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego okazała się skuteczna, co spowodowało konieczność uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Zabrzu. Zaskarżone orzeczenie obarczone jest błędem w ustaleniach faktycznych, który w efekcie spowodował wydanie wyroku z naruszeniem prawa materialnego, a to art. 85 k.k. Błąd, którego dopuścił się Sąd I instancji miał więc niewątpliwie wpływ na treść wydanego wyroku, spowodował bowiem jego niemożliwą do zaakceptowania wadliwość. Obrońca skazanego słusznie wskazał, że wyrok Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 2 marca 2007 roku sygn. akt VII K 389/05 został zmieniony postanowieniem Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 1 listopada 2013 sygn. akt II Ko 110/13 w ten sposób, że czyny nim objęte zostały uznane za wykroczenia i orzeczoną pierwotnie karę 6 miesięcy pozbawienia wolności zamieniono na karę 30 dni aresztu. Kara ta została uznana za odbytą. Również drugi wyrok, z którego karę Sąd Rejonowy połączył zaskarżonym wyrokiem łącznym został zmieniony. Postanowieniem Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z dnia 14 listopada 2013 roku sygn. akt VI Ko 279/13 zmieniono wyrok Sądu Rejonowego z dnia 15 marca 2005 roku w ten sposób, że objęte wyrokiem przestępstwa uznano za wykroczenia i orzeczoną początkowo karę 10 miesięcy pozbawienia wolności zamieniono na karę 1 miesiąca ograniczenia wolności, która nie podlega wykonaniu wobec przedawnienia jej wykonania.

Sąd Rejonowy w Zabrzu błędnie ustalił stan faktyczny, nie wziął bowiem pod uwagę powołanych postanowień wydanych w wyniku kontrawencjonalizacji, na podstawie art. 50 ust. 1 ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw. Postanowienia te zmieniały wyroki co nie pozostawało bez wpływu na możliwość orzeczenia kary łącznej. Rezultatem błędu w ustaleniach faktycznych było orzeczenie kary łącznej za przestępstwa, za które orzeczono kary pozbawienia wolności oraz za czyny, które stały się wykroczeniami, i za które zamieniono karę na areszt oraz ograniczenie wolności (której wykonanie uległo przedawnieniu).

Wskazać należy, odmiennie niż twierdził obrońca, że zastosowanie art. 50 ust. 1 powołanej ustawy zmieniającej polega na zamianie wymierzonej sprawcy kary, co nie zmienia faktu, że nadal pozostaje on skazany za przestępstwo, a zatem zostałby zachowany podstawowy warunek orzeczenia kary łącznej, jakim jest istnienie realnego zbiegu przestępstw (patrz uchwała Sądu Najwyższego z 10 kwietnia 2014 roku I KZP 3/14, LEX nr 1455133). Jednak w przedmiotowej sprawie po zmianie kary pozbawienia wolności na karę aresztu połączenie tej kary wyrokiem łącznym jest niemożliwe, skoro art. 85 k.k. dopuszcza takie postąpienie, gdy sprawcy wymierzono kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu. Tymczasem ustawa nie przewiduje łączenia kary aresztu i kary pozbawienia wolności, nie sposób też przyjąć, że są to kary tego samego rodzaju. Kara ograniczenia wolności w wymiarze 1 miesiąca wynikająca z postanowieniem zmieniającego (Sądu Rejonowego w Rudzie Śląskiej z dnia 14 listopada 2013 roku sygn. akt VI Ko 279/13) nie może być połączona w ramach kary łącznej z uwagi na fakt przedawnienia jej wykonania.

W tych okolicznościach wyrok Sądu I instancji ocenić należy jako błędny. Zmiana wyroku na obecnym etapie sprawy nie jest możliwa. Sąd II instancji nie może zastępować Sądu Rejonowego podejmując decyzję co do połączenia określonych kar wyrokiem łącznym oraz co do wymiaru kary łącznej. Rolą Sądu Odwoławczego jest bowiem kontrola prawidłowości rozstrzygnięcia podjętego przez Sąd I instancji.

Autor apelacji zaskarżył punkt 1 i 2 wyroku, zakres zaskarżenia obejmuje więc wyłącznie rozstrzygnięcie o połączeniu poszczególnych kar karą łączną oraz o zaliczeniu na poczet kary okresów pozbawienia wolności. Uchylenie wyroku nastąpić musiało jednak w zakresie szerszym – dalsze rozstrzygnięcia zawarte w zaskarżonym wyroku ściśle związane są z punktem 1 i 2 wyroku, tworząc spójną całość. Nie jest możliwe częściowe uchylenie wyroku przy pozostawieniu rozstrzygnięć o umorzeniu postępowania odnośnie niektórych wyroków oraz o odrębnym wykonaniu pozostałych rozstrzygnięć z połączonych wyroków. Rozwiązanie takie prowadziłoby do rażącej niesprawiedliwości. Przy ponownej analizie możliwości połączenia poszczególnych kar orzeczonych wobec skazanego konieczna jest całościowa ocena wydanych wyroków. Tylko takie działanie doprowadzić może do wydania prawidłowego wyroku uwzględniającego wszystkie wydane wobec skazanego wyroki. Mając to na uwadze, Sąd Odwoławczy uchylił zaskarżony wyrok w całości.

Konsekwencją uchylenia wyroku było przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpatrzenia. Sąd ten zobowiązany będzie do dokonania prawidłowych ustaleń faktycznych co do zapadłych wobec skazanego wyroków, z uwzględnieniem postanowień zmieniających wydanych w wyniku kontrawencjonalizacji. Oceniając warunki do wydania kary łącznej, na uwadze Sąd musi mieć również to, czy kary orzeczone za poszczególne czyny są karami podlegającymi łączeniu oraz czy nie nastąpiło przedawnienia wykonania kary. Analiza zapadłych wobec M. P. wyroków skazujących pozwala na stwierdzenie, że kary orzeczone wyrokiem Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 28 lutego 2005 roku, sygn. akt. VII K 856/04 oraz Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 09 maja 2011 roku, sygn. akt VII K 130/11 spełniają warunki do wydania kary łącznej. Oba czyny, z które oskarżony został skazany powołanymi wyrokami popełnione zostały przed wydaniem pierwszego wyroku, zaś orzeczone za przestępstwa kary są tego samego rodzaju. W tym zakresie Sąd Rejonowy powinien więc wydać wyrok łączny. Ponownie rozpoznając sprawę, Sąd powinien mieć również na uwadze dwa ostatnie wyroki wydane w stosunku do oskarżonego, które nie były uwzględnione w poprzednich rozważaniach Sądu, tj. wyrok Sądu Rejonowego w Gliwicach z dnia 25 lutego 2013 roku sygn. akt III K 1389/12 oraz wyrok Sądu Rejonowego w Zabrzu z dnia 10 października 2013 roku sygn. akt VII K 705/13.

Z tych względów orzeczono jak na wstępie.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE