UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 września 2011r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych I Oddział w P. odmówił M. T. przyznania prawa do emerytury, gdyż nie spełnił warunków do jej przyznania.

Od powyższej decyzji odwołanie złożył wnioskodawca domagając się uznania pracy w (...) Przedsiębiorstwie (...) w P. od 1.09.1965r. do 30.04.1994r. na stanowisku mechanika samochodowego jako pracy w szczególnych warunkach.

Sąd Okręgowy –Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Poznaniu wyrokiem z dnia 5 czerwca 2012r. oddalił odwołanie.

W uzasadnieniu wyroku Sąd wskazał na następujące ustalenia:

M. T. urodził się w dniu (...), wiek 60 lat ukończył w dniu (...), nie przystąpił do funduszu emerytalnego.

W dniu 4 sierpnia 2011r. odwołujący wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie prawa do emerytury przy obniżonym wieku emerytalnym.

Ubezpieczony udowodnił na dzień 1 stycznia 1999r. wymagany okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 25 lat dla mężczyzn, ale nie udowodnił co najmniej 15-letniego okresu wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Ze świadectwa pracy wystawionego przez (...)Przedsiębiorstwo (...)w P. wynika, że zatrudniony był w tej Spółdzielni od 1 września 1965r. do 30 kwietnia 1995r. na stanowiskach: monter samochodowy, blacharz, mechanik, brygadzista, mechanik napraw samochodowych. Od 1 czerwca 1995r. do 14 września 2011r. był zatrudniony w Komendzie (...)Policji w P. na stanowisku mechanika samochodowego, a następnie od dnia 15 września 2011r. na tym samym stanowisku w Centrum Usług (...). Stosunek pracy odwołującego zawarty z Komendą (...) Policji w P. nie uległ rozwiązaniu i jest kontynuowany na mocy art. 23^{(

1 )}k.p. przez następcę prawnego- Centrum Usług (...).

Sąd Okręgowy wskazał na warunki przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku przytaczając treść art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009r. Nr 153 poz. 1227 ze zm.) w związku z §4 ust.1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ((Dz. U. Nr 8 poz. 43 ze zm.).

Sąd uznał, że poza sporem pozostawało, że odwołujący M. T. osiągnął wymagany prawem wiek (60 lat) oraz okres zatrudnienia (minimum 25 lat) i nie jest członkiem OFE, a także nie rozwiązał stosunku pracy. Sporne pozostawało natomiast wykonywanie przez odwołującego pracy w szczególnych warunkach, które w świetle przedstawianych przez niego twierdzeń miały polegać na pracy w kanałach remontowych przy naprawie pojazdów mechanicznych lub szynowych (rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. dział XIV pkt 16 Wykazu A).

Sąd podkreślił, że gdyby ubezpieczony rozwiązał stosunek pracy, okolicznością wymagająca rozważenia byłoby czy spełnił on warunek świadczenia pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze w okresie co najmniej 15 lat.

Sąd orzekający odstąpił od przeprowadzenia dowodu z zeznań świadków na okoliczność charakteru zatrudnienia odwołującego w (...) Przedsiębiorstwie(...) w P., gdyż wnioskodawca odmówił rozwiązania stosunku pracy, trwającego nieprzerwanie od 1995r. do chwili obecnej. Sąd podkreślił, że zasada ekonomiki procesowej nie pozwala na przeprowadzenie dowodu, który nie byłby przydatny w sprawie.

Ubezpieczony M. T. z uwagi na nierozwiązanie stosunku pracy w dniu złożenia wniosku o przyznanie emerytury, nie spełnił wszystkich warunków do nabycia świadczenia na zasadach określonych w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.

Odnosząc się do zarzutu rzekomej niekonstytucyjności art. 184 ustawy, Sąd stwierdził, że nie ma to związku z prawidłowością rozstrzygnięcia zawartego w decyzji, dopiero bowiem orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego , eliminujące wadliwy przepis z istniejącego porządku prawnego pozwala odstapić od jego stosowania.

Sąd stwierdzając, że ubezpieczony nie spełnił wszystkich wymogów przyznania wcześniejszej emerytury na podstawie powołanych przepisów prawa materialnego oraz art.477¹⁴§1 k.p.c. oddalił odwołanie.

Apelacje od wyroku złożył odwołujący domagając się uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. W uzasadnieniu apelacji skarżący podniósł, że w okresie od 1.09.1965r. do 30.04.1995r. pracował jako mechanik samochodowy w kanałach remontowych czyli w ocenie apelującego spełnił warunek wykonywania pracy w warunkach szczególnych.

Na rozprawie przed Sądem Apelacyjnym skarżący poinformował, że zakład pracy uległ likwidacji, a on otrzymał wypowiedzenie, którego okres kończy się z dniem 30 kwietnia 2013r.

Pełnomocnik pozwanego wniósł o oddalenie apelacji.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Emerytura na podstawie art.184 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przysługuje, urodzonym po dniu 31 grudnia 1948r., którzy w dniu 1 stycznia 1999r. legitymowali się okresem zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 60 lat-dla kobiet i 65 lat-dla mężczyzn, a także okresem składkowym i nieskładkowym, o którym mowa w art.27 ustawy oraz – po tej dacie – osiągnęli wiek przewidziany w art.32,33,39 i 40 ustawy i rozwiązali stosunek pracy oraz nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody państwa (stan prawny obowiązujący do 31.12.2012r.).

W rozpoznawanej sprawie kwestią sporną było, czy na dzień 1 stycznia 1999r. wnioskodawca spełnił warunek pracy w szczególnych warunkach w wymiarze 15 lat, którego Sąd I instancji nie rozstrzygnął. Stwierdził on bowiem, że wnioskodawca nie rozwiązał stosunku pracy, a tym samym nie zostały spełnione wszystkie wymaganie przesłanki do przyznania prawa do emerytury.

Stanowisko Sądu I instancji było bezsprzecznie trafne.

W apelacji skarżący wskazał na zmianę stanu faktycznego, albowiem z powodu likwidacji zakładu pracy, z dniem 30 kwietnia 2013r. nastąpi rozwiązanie stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą.

W tym miejscu należy zauważyć, że z treści przepisu art.316§1 k.p.c. wynika ogólna zasada obowiązująca w postępowaniu cywilnym, zgodnie z którą podstawą rozstrzygnięcia roszczenia jest stan rzeczy istniejący w chwili zamknięcia rozprawy, przy czym nie może budzić wątpliwości, że sformułowanie „stan rzeczy” obejmuje także zarówno stan faktyczny jak i stan prawny.

Co prawda na gruncie spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych reguła ta doznaje ograniczenia z tego względu, że postępowanie sądowe w tych sprawach wszczynane jest na skutek odwołania wniesionego od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, które zastępuje pozew. Postępowanie to ma charakter odwoławczy, a jego przedmiotem jest ocena zgodności z prawem wydanej decyzji. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przyjmuje się jednak, że zasada ta nie ma charakteru absolutnego. Ma ona bowiem uzasadnienie tylko wtedy, kiedy odwołanie się do art.316 §1 k.p.c. wypaczałoby charakter postępowania w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych i prowadziłoby do oczywistego pominięcia odrębności tego postępowania poprzez całkowite pozbawienie znaczenia postępowania administracyjnego poprzedzającego postępowanie sądowe.

Odstępstwo od zasady badania legalności decyzji na dzień jej wydania jest szczególnie uzasadnione w przypadku oceny prawa do świadczenia emerytalnego uzależnionego między innymi od warunku rozwiązania stosunku pracy np. na podstawie art.184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS (por. wyrok SN z 12.04.2012r. II UK 235/11, wyrok SN z 5.04.2011r. III UK 106/10).

Nadto Sąd Apelacyjny zwraca uwagę, że z dniem 1 stycznia 2013r. uległ zmianie stan prawny, gdyż zgodnie z art. 1 pkt 20 ustawy z dnia 11 maja 2012r. o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2012 nr 637) ) art. 184 ust.2 ustawy emerytalnej otrzymał brzmienie :„emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.".

Tym samym został skreślony warunek, rozwiązania stosunku pracy, w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Z tych też względów, wobec zmiany stanu prawnego, w rozpoznawanej sprawie apelacja okazała się skuteczna.

Skoro do przyznania prawa do emerytury w obniżonym wieku nie jest wymagana przesłanka rozwiązania stosunku pracy z dotychczasowym pracodawcą, konieczne stało się wyjaśnienie jedynej spornej przesłanki- czy apelujący legitymuje się wymaganym 15 letnim okresem zatrudnienia w warunkach szczególnych.

Z uwagi na fakt, że w tym kierunku Sąd I instancji nie przeprowadził ( zresztą zasadnie) żadnego postępowania dowodowego i nie wyjaśnił tej kwestii, zachodzi konieczność przeprowadzenia postępowania dowodowego w całości w celu jej wyjaśnienia.

Mając powyższe na uwadze zachodzi konieczność uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu w Poznaniu (art.386§4 k.p.c.).

Przy ponownym rozpoznaniu rzeczą Sądu I instancji będzie przeprowadzenie starannego postępowania dowodowego na okoliczność czy wnioskodawca na dzień 1 stycznia 1999r. posiadał 15- letni okres wykonywania pracy w warunkach szczególnych, a w konsekwencji czy spełnił wszystkie konieczne przesłanki do przyznania mu prawa do emerytury w obniżonym wieku (art. 184 ustawy emerytalnej).

Z tych względów Sąd Apelacyjny na podstawie art. 386§4 k.p.c. orzekł jak w sentencji wyroku.

/SSA Hanna Hańczewska-Pawłowska/ /SSA Iwona Niewiadowska-Patzer/ /SSA Ewa Cyran/

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE