UZASADNIENIE

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. decyzją z dnia 16 lutego 2012r. - znak (...) - odmówił S. H. prawa do emerytury.

W uzasadnieniu podano, iż wnioskodawca nie spełnia warunków określonych w art. 184 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, gdyż na dzień 1 stycznia 1999 r. - udokumentował jedynie 3 lata 5 miesięcy i 20 dni okresu pracy w warunkach szczególnych – wobec wymaganych co najmniej 15 lat .

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. nie uznał – jako pracy w warunkach szczególnych – okresu zatrudnienia w Hucie (...) oraz (...) Sp. z o.o. w okresie od 1 lipca 1996r. do 31 grudnia 1998r., na podstawie zaświadczenia wykonywania pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze z dnia 8 września 2011, ponieważ wykazane stanowiska pracy nie figurują w wykazie stanowisk pracy Huty (...), na których wykonywane są prace w warunkach szczególnych .

Odwołanie od powyższej decyzji złożył S. H., w którym domagał się zmiany zaskarżonej decyzji i przyznanie mu prawa do wcześniejszej emerytury z tytułu zatrudnienia w warunkach szczególnych.

W uzasadnieniu skarżący podał, iż wbrew twierdzeniem strony pozwanej posiada – na dzień 1 stycznia 1999r. - wymagany przepisami okres zatrudnienia w szczególnych warunkach w wymiarze ponad 15 lat. Wnioskodawca domagał się zaliczenia jako pracy w szczególnych warunkach zatrudnienia od 1 czerwca 1973r. do 31 marca 1992r. z okresu pracy w Spółdzielni (...)w K.na stanowisku spawacza. Organ rentowy rozpatrzył wniosek o uznanie tego okresu decyzją o odmowie prawa do emerytury decyzją z dnia 20 marca 2012r., wskazując, że wnioskodawca nie przedłożył świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach za okres pracy w Spółdzielni (...)w K..

W odpowiedzi na odwołanie wnioskodawcy strona pozwana wniosła o jego oddalenie. W uzasadnieniu podtrzymała w całości argumenty przedstawione w zaskarżonych decyzjach.

Wyrokiem z dnia 6 czerwca 2012r. Sąd Okręgowy w Legnicy oddalił odwołanie wnioskodawcy S. H. od decyzji ZUS z dnia 16 lutego 2012r. W uzasadnieniu wskazał, że wnioskodawca nie spełnił warunków do przyznania mu prawa do emerytury. Zdaniem Sądu Okręgowego, rozwiązanie stosunku pracy w dniu złożenia wniosku o emeryturę tj., w dniu 25 stycznia 2012r. była czynnością nieważną, miała bowiem na celu obejście ustawy. Wprawdzie, jak wskazał Sąd I instancji, ubezpieczony rozwiązał stosunek pracy w dniu 25 stycznia 2012r., lecz już 7 marca tego roku wrócił do pracy na tych samych warunkach co poprzednio. Sąd Okręgowy wobec takiego ustalenia odstąpił od badania pozostałych warunków do nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 184 w zw. z art. 32 ustawy emerytalnej.

W apelacji od powyższego wyroku wnioskodawca zarzucił naruszenie art. 58§ 1 kpc w zw. z art. 184 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przez przyjęcie, że wnioskodawca rozwiązał stosunek pracy ze spółką (...) jedynie w celu obejścia prawa, co skutkuje nieważnością tej czynności prawnej. Domagał się uchylenia wyroku i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, celem ustalenia przez ten Sąd, czy posiada 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Wyrokiem z dnia 22 listopada 2012r. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Sądowi Okręgowemu w Legnicy do ponownego rozpoznania.

W uzasadnieniu wskazał, że błędne jest uzależnienie nabycia przez zainteresowanych praw emerytalnych od bezwzględnego i trwałego rozwiązania stosunku pracy i podkreślił, że warunek, aby zainteresowany nie pozostawał w zatrudnieniu, tym bardziej po uzyskaniu decyzji negatywnej, nie ma prawnego uzasadnienia, gdyż nie ma dla niego normy w art. 184 ustawy. Sąd Apelacyjny wskazał, że Sąd Okręgowy błędnie uznał, że rozwiązanie umowy o pracę było czynnością podjętą w celu uzyskania prawa do emerytury, a zatem obchodzącą prawo i w konsekwencji nieważną na podstawie art. 58 kpc. Sąd Apelacyjny po ustaleniu, że wnioskodawca zgodnie z prawem rozwiązał umowę o pracę i była to czynność prawnie skuteczna i wskazał, że Sąd ponownie rozpoznający sprawę zbada warunek posiadania przez wnioskodawcę wymaganego stażu ubezpieczeniowego, w szczególności wykonywania przez niego przez co najmniej 15 lat stale i w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku spawacza, jak ubezpieczony wnosił w odwołaniu, biorąc pod uwagę, że zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

S. H. urodził się dnia (...)

W dniu 25 stycznia 2012r. złożył w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek o emeryturę .

Do wniosku dołączył świadectwa pracy i inne dokumenty, z których wynikało, że – na dzień 1 stycznia 1999r. – udokumentował łączny okres zatrudnienia w wymiarze 30 lat 2 miesięcy i 6 dni. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. – na dzień 1 stycznia 1999r. – uznał 3 lata 5 miesięcy i 20 dni okresu zatrudnienia w warunkach szczególnych .

Wnioskodawca od 30 stycznia 2004r. był zatrudniony w (...) spółka z o.o. w Ż., stosunek pracy rozwiązał z dniem 25 stycznia 2012r.

( okoliczności bezsporne)

Wnioskodawca w okresie od 1 czerwca1973r. do 31 marca 1992r. był zatrudniony w Spółdzielni (...) w K.w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku spawacza.

Spółdzielnia (...) w K.była dużą Spółdzielnią, działała na terenie K., C., G.. W okresie gdy był zatrudniony wnioskodawca, pracowało czterech spawaczy. W (...)w K.spawało się przyczepy, rozrzutniki, kombajny, pługi. Te maszyny często psuły się, pękały. Przy pęknięciach trzeba było wyciąć pękniętą blachę i przyspawać nową. Takie właśnie czynności wykonywał wnioskodawca, spawanie wykonywał palnikiem acetylenowym. Spawał też połamane pługi, trzeba je było podgrzewać, prostować. Wnioskodawca spawał też elektrycznie. Spawacze też wykonywali prace na rzecz Huty (...). Wnioskodawca spawał różnego rodzaju elementy montażowe, pracował, jak inni spawacze na warsztacie. Robił też na rzecz Huty wanny, przy tej pracy spawał te wanny z grubych płyt. Wnioskodawca dostawał dodatek za pracę szkodliwą dla zdrowia.

Wnioskodawca nie posiadał świadectwa pracy wykonywanej w Spółdzielni (...) w K..

d: - dokumenty z akt emerytalnych wnioskodawcy i akta kapitału początkowego ,

- zeznania świadków: - W. M. k. 89v,

- M. N. k. 90,

- H. U. k. 90.

Sąd Okręgowy po ponownym rozpoznaniu sprawy zważył, co następuje:

Odwołanie wnioskodawcy zasługiwało na uwzględnienie.

Zgodnie z treścią przepisu art. 184 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009r., Nr 153, poz. 1227), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32 wskazanej ustawy, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy osiągnęli okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym niż 65 lat - dla mężczyzn oraz okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 pkt 2., tj. 25 lat dla mężczyzn. Emerytura, o której mowa, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa oraz rozwiązania stosunku pracy- w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem.

Stosownie do treści przepisu art. 32 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - ubezpieczonym urodzonym przed 1 stycznia 1949 r., będącym pracownikami, o których mowa w ust. 2-3, zatrudnionymi w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, przysługuje emerytura w wieku niższym niż określony w art. 27 pkt 1. Wiek emerytalny, o którym mowa we wskazanym artykule, rodzaje prac lub stanowisk oraz warunki, na podstawie których osobom zatrudnionym w szczególnych warunkach przysługuje prawo do emerytury, ustala się na podstawie przepisów dotychczasowych, tj. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Zgodnie z § 4 tego rozporządzenia pracownik, który wykonywał prace w szczególnych warunkach, wymienione w wykazie A, nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: osiągnął wiek emerytalny wynoszący 60 lat dla mężczyzn oraz ma wymagany okres zatrudnienia 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

Przy czym, zgodnie z § 2 ust. 1 i 2 rozporządzenia okresami pracy uzasadniającymi prawo do świadczeń na zasadach określonych w rozporządzeniu są okresy, w których praca w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze jest wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy.

Okresy pracy, o których mowa powyżej, stwierdza zakład pracy, na podstawie posiadanej dokumentacji, w świadectwie wykonywania prac w szczególnych warunkach, wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do przepisów wydanych na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia, lub w świadectwie pracy. Zgodnie z § 22 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno – rentowe i zasad wypłaty tych świadczeń (Dz.U z 1983 r., Nr. 10, poz. 49) okresy zatrudnienia mogą być udowodnione zeznaniami świadków, gdy zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy.

Przewidziane w § 22 powołanego rozporządzenia ograniczenia dowodowe dotyczą wyłącznie postępowania przed organami rentowymi. W postępowaniu przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych, wnioskodawca może udowadniać okoliczności mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość wszelkimi środkami dowodowymi, przewidzianymi w kodeksie postępowania cywilnego (por. wyrok SN z dnia 02 lutego 1996 r., II URN 3/95, OSNAP 1996/16/239).

W rozpoznawanej sprawie, wnioskodawca na dzień złożenia wniosku o emeryturę osiągnął wymagany wiek emerytalny. Na dzień 1 stycznia 1999r. posiadał wymagane 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych. Nie przystąpił do OFE, stosunek pracy rozwiązał w dnie 25 stycznia 2012r.

Sporna natomiast była kwestia, czy wnioskodawca udowodnił wymagany 15-letni okres pracy w warunkach szczególnych. Zdaniem Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, ubezpieczony nie spełnił warunków wskazanych w treści przepisu art. 32 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, ponieważ nie udokumentował 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Organ rentowy uznał okres takiej pracy w wymiarze 3 lat, 5 miesięcy i 20 dni.

Wnioskodawca w odwołaniu podnosił, że w Spółdzielni (...) w K.wykonywał pracę w warunkach szczególnych, w związku z czym, nabył prawo do wcześniejszej emerytury.

Dokonując ustaleń w zakresie charakteru pracy wykonywanej przez wnioskodawcę, w spornych okresach zatrudnienia Sąd oparł się na zeznaniach świadków: - W. M., M. N., H. U., a także na dokumentacji zawartej w aktach wnioskodawcy (świadectwo pracy, kartoteki zarobkowe, kserokopia legitymacji ubezpieczeniowej). W ocenie Sądu, powyższe dowody w całości zasługują na wiarę. Brak bowiem logicznych podstaw do kwestionowania ich wiarygodności.

Jak wynika z zebranego materiału dowodowego, w okresie od 1 czerwca 1973r. do 31 marca 1992r. był wnioskodawca był zatrudniony w Spółdzielni (...) w K.w pełnym wymiarze czasu pracy, na stanowisku spawacza.

Jak wynika z zeznań świadków, wnioskodawca w tym czasie stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace spawalnicze. Zwrócić przy tym należy uwagę, iż świadkowie byli w tym samym okresie zatrudnieni, świadek W. M. pracował z wnioskodawca 14 lat, a świadek M. N. od 1977r. do 1992r. Wykonywali razem prace spawalnicze, przy czym było to spawanie elektryczne i acetylenowe. Prace wykonywane przez wnioskodawcę w tym okresie odpowiadają zatem pracom określonym w wykazie A powołanego rozporządzenia, dziale XIV, pod poz. 12 (prace przy spawaniu i wycinaniu elektrycznym). Okres ten wynosi 18 lat i 9 miesięcy.

Z przedstawionych okoliczności jednoznacznie wynika, że S. H. wykazał wymagany, co najmniej 15-letni okres pracy w warunkach szczególnych, spełniając tym samym wszystkie warunki do przyznania mu prawa do wcześniejszej emerytury.

Z powyższych względów, Sąd, w punkcie I wyroku, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 kodeksu postępowania cywilnego, zmienił zaskarżoną decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w L. w ten sposób, że przyznał wnioskodawcy S. H. prawo do emerytury od dnia 26 stycznia 2012r.

W punkcie II wyroku, Sąd stwierdził, że organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w przyznaniu wnioskodawcy prawa do świadczenia.

Zgodnie z treścią art. 118 pkt. 1a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych – w przypadku ustalenia prawa do świadczenia lub jego wysokości orzeczeniem organu odwoławczego – organ rentowy wydaje decyzję w terminie 30 dni, przy czym za dzień wyjaśnienia ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji uważa się dzień wpływu do Zakładu prawomocnego orzeczenia organu odwoławczego, jeżeli organ rentowy nie ponosi odpowiedzialności za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Przepis art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych - stanowi, że jeżeli Zakład - w terminach przewidzianych w przepisach określających zasady przyznawania i wypłacania świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego - nie ustalił prawa do świadczenia lub nie wypłacił tego świadczenia, jest obowiązany do wypłaty odsetek od tego świadczenia w wysokości odsetek ustawowych określonych przepisami prawa cywilnego. Nie dotyczy to przypadku, gdy opóźnienie w przyznaniu lub wypłaceniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które Zakład nie ponosi odpowiedzialności.

W rozpoznawanej sprawie okoliczności niezbędne do przyznania wnioskodawcy prawa do żądanego świadczenia zostały wyjaśnione na etapie postępowania sądowego. Wnioskodawca nie posiadał bowiem wymaganego świadectwa pracy wykonywanej w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wydanego przez pracodawcę. Dopiero w wyniku przesłuchania świadków i oraz analizy dokumentacji zawartej w aktach emerytalnych możliwe było dokonanie oceny charakteru prac wykonywanych przez skarżącego w spornym okresie i zakwalifikowanie tych prac według obowiązującego wykazu A rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Reasumując, Sąd uznał, iż - wydając decyzję w dniu 16 lutego 2012r. - organ rentowy nie popełnił błędu, za który ponosi odpowiedzialność. Tym samym, ZUS nie ponosi odpowiedzialności za opóźnienie w przyznaniu wnioskodawcy prawa do świadczenia.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE