UZASADNIENIE

Wyrokiem z 31 lipca 2012r. Sąd Okręgowy w Lublinie oddalił powództwo (...).M. (...) Spółki jawnej z siedzibą P., która w pozwie wniesionym przeciwko (...) Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w W. domagała się zasądzenia na jej rzecz kwoty 122.793zł.

Wyrok Sądu Okręgowego został oparty na następujących ustaleniach:

W dniu 26 marca 2006r. strony zawarły umowę nr (...), na mocy której powód zobowiązał się do wykonania na rzecz pozwanego zespołu urządzeń do owoców kolorowych, zespołu urządzeń do jabłek oraz zespołu dodatkowych urządzeń do jabłek. Wynagrodzenie za przedmiot umowy zostało określone na kwotę 850.340zł brutto.

Zgodnie z harmonogramem wynagrodzenie miało być płatne w następujący sposób:

- 35% w terminie7 dni od złożenia zamówienia – 297,619zł,

- 50% przed odbiorem urządzeń – 425.170zł,

- 15% w terminie 14 dni po uruchomieniu i podpisaniu protokołu odbioru – 127.551zł.

W § 4 umowy termin wykonania i uruchomienia zespołu urządzeń do owoców kolorowych strony ustaliły na dzień 1 czerwca 2007r., a dla zespołu urządzeń do jabłek oraz zespołu dodatkowego urządzenia do jabłek na dzień 15 sierpnia 2007r.

W związku z opóźnieniem pozwanego w regulowaniu należności powód pismem z 26 kwietnia 2007r. wystąpił z prośbą o uregulowanie należności określając termin zapłaty na dzień 17 kwietnia 2007r. po uregulowaniu przez pozwanego jedynie kwoty 180.000zł powód ponownie wezwał go do zapłaty, a wobec jej braku pismem z 19 czerwca 2007r. poinformował, że produkcja zamówionych urządzeń została wstrzymana do czasu uregulowania zadłużenia.

Do 31 października 2007r. pozwany zapłacił powodowi kwotę 564.300zł, zaś powód w okresie od 14 sierpnia 2007r. do 19 grudnia 2007r. wydał mu wszystkie elementy urządzeń poza ślimakiem transportowym z którego realizacji pozwany zrezygnował.

W dniu 15 grudnia 2007r. powód, za namową pozwanego wystawił fakturę końcową, chociaż umowa nie została zrealizowana w całości, nie skalibrowano urządzeń i nie sporządzono dokumentacji odbiorczej. Faktura końcowa umożliwiała pozwanemu udokumentowanie formalnej sprzedaży objętych sporem urządzeń innemu podmiotowi w celu uzyskania refundacji z Agencji (...).

W styczniu i lutym 2008r. powód wzywał pozwanego do zapłaty reszty należności. W marcu 2008r. pozwany zainicjował procedurę reklamacyjną wzywając powoda do usunięcia braków i wad, zaś 4 listopada 2008 r. powołując się na art. 491 kc odstąpił od umowy z uwagi na bezskuteczny upływ terminu do usunięcia braków i naprawienia wad dostarczonych urządzeń.

W dniu 16 listopada 2009r. powód skierował do Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy wniosek o zawezwanie pozwanego do próby ugodowej wskazując jako wartość przedmiotu sporu kwotę 122.793zł, ale do ugody nie doszło.

Wyrokiem z 29 marca 2010r. Sąd Okręgowy w Lublinie zasądził od spółki (...) na rzecz powoda kwotę 131.527zł stanowiącą część wynagrodzenia z umowy nr (...) (sygn. akt IX Gc 328/08).

Pozwem w niniejszej sprawie powód dochodził zasądzenia na jego rzecz kwoty 122.793zł odpowiadającej różnicy pomiędzy wynagrodzeniem określonym w łączącej strony umowie (850.340zł), a kwotą zapłaconą przez pozwanego (564.300zł), pomniejszonej o kwotę zasądzoną na rzecz powoda w sprawie IX Gc 328/08 (131.527zł) oraz wartość ślimaka transportowego, z dostawy którego pozwany zrezygnował (31.720zł).

Zdaniem Sądu Okręgowego powództwo jest niezasadne albowiem zgodnie z zarzutem podniesionym przez pozwanego roszczenie powoda uległo przedawnieniu.

Zawarta przez strony umowa jest umową o dzieło (art. 627 kc). W sprawie jest niesporne, że nie doszło do końcowego odbioru dzieła, a zatem roszczenie powoda stosownie do art. 646 kc przedawniło się z upływem lat dwóch od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy dzieło miało być oddane. W umowie strony określiły termin wykonania i uruchomienia urządzeń na dzień 15 sierpnia 2007r., a zatem biorąc pod uwagę dni ustawowo wolne od pracy, roszczenie powoda przedawniło się w dniu 17 sierpnia 2009r., z pozwem zaś powód wystąpił w dniu 6 września 2011r. W trakcie biegu terminu przedawnienia powód nie dokonał żadnych czynności, które miały na celu realizację przysługującego mu roszczenia i które przerwałyby bieg przedawnienia.

Sąd Okręgowy stwierdził również, iż nie ma podstaw do przyjęcia, że bieg przedawnienia rozpoczął się w dniu 7 listopada 2008r. tj. w dniu następnym po złożeniu przez pozwanego oświadczenia o odstąpieniu od umowy, albowiem było ono nieskuteczne z uwagi na brak przesłanek z art. 491 kc. Nie można też przypisać oświadczeniu pozwanego skutków z art. 644kc.

Od tego wyroku powód złożył apelację zarzucając:

- naruszenie art. 117 § 2 kc 2 zw. z art. 646 kc oraz umową (...) przez przyjęcie, że pozwany może przez podniesienie zarzutu przedawnienia uchylić się od zapłaty dochodzonej w pozwie kwoty alternatywnie przez bezpodstawne zastosowanie tych przepisów wobec odstąpienia pozwanego w dniu 6 listopada 2008r. od umowy, co powinno spowodować zastosowanie art. 644 kc i termin przedawnienia powinien rozpocząć bieg 7 listopada 2008r.;

- naruszenie art. 644 kc przez jego niezastosowanie;

- błędne zastosowanie art. 65 § 1 i 2 kc, co doprowadziło do bezpodstawnego przyjęcia, że powód – pomimo braku wywiązania się pozwanego z obowiązku spełnienia świadczenia pieniężnego – miał obowiązek wydać dzieło do 15 sierpnia 2007r.;

- bezpodstawne niezastosowanie art. 5 kc;

- naruszenie art. 233 § 1 kpc przez błędną ocenę dowodów;

- art. 316 kpc przez pominiecie dowodów w postaci oświadczeń powoda z 5 czerwca 2007r. i 19 czerwca 2007r. w przedmiocie wstrzymania produkcji urządzeń z uwagi na brak zapłaty wymaganej umową części wynagrodzenia, faktury końcowej VAT nr (...) z dnia 15 grudnia 2007r. i nr (...) z dnia 29 sierpnia 2008r., które to dokumenty dowodzą uzgodnienia między stronami procesu terminu płatności wynagrodzenia na dzień 29 grudnia 2007r.;

- błąd w ustaleniach polegający na przyjęciu, że powód był bezwarunkowo zobowiązany do wydania pozwanemu dzieła w dniu 15 sierpnia 2007r;

- art. 328 § 2 kpc przez niepodanie w treści uzasadnienia dlaczego sformułowanie zawarte w § 4 ust. 1 umowy Sąd I instancji uznał za postanowienie w sposób wyraźny precyzujące daty oddania dzieła i dlaczego oświadczenie pozwanego o odstąpieniu od umowy nie uruchomiło unormowania zawartego w art. 644 kc

Wskazując na powyższe powód wnosił o zmianę zaskarżonego wyroku i uwzględnienie powództwa.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja jest zasadna jakkolwiek Sąd Apelacyjny nie podziela wszystkich zawartych w niej zarzutów.

Odnosząc się do oświadczenia pozwanego z 6 listopada 2008r. o odstąpieniu od umowy zawartej z powodem, należy stwierdzić, iż Sąd Okręgowy prawidłowo przyjął, iż było ono bezskuteczne.

Pozwany składając to oświadczenie powołał się na art. 491 kc, i wyraźnie w jego treści wskazał, że powodem odstąpienia jest nieusunięcie przez powoda braków w przedmiocie umowy jak też nienaprawienie wad dostarczonych urządzeń. Kwestia skuteczności tego oświadczenia była rozważana przez Sąd Okręgowy w sprawie IX GC 328/08, jak też Sąd Okręgowy w niniejszej sprawie i nie ulega wątpliwości, iż wobec braku spełnienia przesłanek z powyższego przepisu oświadczenie to nie mogło wywołać żadnych skutków.

Wbrew stanowisku powoda nie można jednak przyjąć, iż w tej sytuacji zastosowanie znajdzie art. 644 kc. Zgodnie z tym przepisem dopóki dzieło nie zostało ukończone, zamawiający może w każdej chwili od umowy odstąpić płacąc umówione wynagrodzenie. Jednakże w wypadku takim zamawiający może odliczyć to, co przyjmujący zamówienie oszczędził z powodu niewykonania dzieła. Pozwany bowiem nie tylko nie miał zamiaru rozliczyć się z powodem, ale wręcz zażądał zwrotu zapłaconej kwoty 564.300zł.

W tej sytuacji brak jest podstaw do przyjęcia, iż termin przedawnienia roszczenia powoda powinien być liczony od 7 listopada 2008r.

Bez znaczenia są również terminy płatności wynagrodzenia ustalane przez strony, skoro art. 646 kc łączy terminy przedawnienia wszystkich roszczeń z tytułu umowy o dzieło z datą oddania dzieła, a nie z ich wymagalnością.

Apelacja natomiast zasadnie podnosi, iż data 15 sierpnia 2007r. nie może być uznana za dzień w którym zgodnie z treścią umowy dzieło miało być oddane w rozumieniu art. 646 kc.

W § 4 umowy strony ustaliły termin wykonania i uruchomienia urządzeń na dzień 15 sierpnia 2007r. przy czym, w świetle postanowień umowy, termin ten nie może być uznany za tożsamy z umownym terminem oddania dzieła. Wydanie dzieła, w okolicznościach niniejszej sprawy, oznaczało bowiem nie tylko jego wykonanie i uruchomienie ale ostateczny odbiór przez pozwanego. Stosownie do § 5 pkt 4 umowy strony miały przystąpić do odbioru końcowego w terminie 7 dni od daty dostawy urządzeń.

Należy zauważyć, iż na skutek niewywiązywania się pozwanego z postanowień umowy, a konkretnie braku zapłaty 85% wynagrodzenia przed odbiorem urządzeń, powód był uprawniony do wstrzymania się z dostawą do czasu uregulowania należności, co ostatecznie nastąpiło dopiero 31 października 2010r., kiedy pozwany zapłacił kwotę zasądzoną wyrokiem w sprawie IXGc 328/08. W tej sytuacji odbiór końcowy powinien nastąpić w terminie 7 dni, czyli do dnia 7 listopada 2010r. i bieg przedawnienia roszczenia powoda rozpoczął się w dniu 8 listopada 2010r.

Biorąc pod uwagę fakt, iż powód, pomimo tego, że mógł wstrzymać się z dostawą, dostarczył pozwanemu ostatnie elementy urządzenia 19 grudnia 2007r. i stosownie do wyżej powołanego postanowienia umowy, odbiór końcowy powinien nastąpić w terminie 7 dni od tej daty tj. do 26 grudnia 2007r., dwuletni termin przedawnienia należałoby liczyć od dnia 27 grudnia 2007r.

Należy stwierdzić iż również w tym wypadku roszczenie powoda nie uległo przedawnieniu. W dniu 16 grudnia 2009r., a więc przed upływem 2 lat od powyższej daty, powód wystąpił do Sądu Rejonowego dla m. st. Warszawy wzywając pozwanego do próby ugodowej, co spowodowało przerwę biegu przedawnienia (art. 123 § 1 pkt 1 kc). W dniu 13 maja 2010r., co wynika z protokółu z posiedzenia Sądu Rejonowego dla m.st. Warszawy (sygn. akt XV GCo 680/09), do zawarcia ugody nie doszło i od tej daty przedawnienie zaczęło biec na nowo (art. 124 § 1 kc). Powód natomiast wystąpił z pozwem w niniejszej sprawie we wrześniu 2011r.

Niezależnie od powyższego, zdaniem Sądu Apelacyjnego, podnoszenie przez pozwanego zarzutu przedawnienia stanowi w okolicznościach niniejszej sprawy nadużycie prawa (art. 5 kc). Zachowanie pozwanego w trakcie realizacji zawartej z powodem umowy, uchylanie się od zapłaty należnego powodowi wynagrodzenia, bezpodstawne zarzucanie wadliwego wykonania, nakłanianie do wystawienia faktury końcowej w celu uzyskania przez powiązane z pozwanym kapitałowo i osobowo spółki refundacji z Agencji (...), wystawianie dokumentów poświadczających nieprawdę, sprzedaż urządzeń stanowiących zgodnie z umową własność powoda w pełni uzasadnia powyższe stanowisko.

Z tych względów i na podstawie art. 627 kc, art. 386 § 1 kc, i art. 108 § 1 kc Sąd Apelacyjny orzekł jak w sentencji.

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE