UZASADNIENIE

wyroku z dnia 17 kwietnia 2013r.

Wyrokiem z dnia 22 marca 2012r. ( sygn. akt III AUa 192/12) Sąd Apelacyjny w Rzeszowie oddalił apelację A. H. od wyroku Sądu Okręgowego
w Krośnie z dnia 30 grudnia 2011r. (sygn. akt IV U 1763/11), oddalającego odwołanie wnioskodawczyni od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w J. z dnia 7 września 2011r. wstrzymującej z dniem 1 października 2011r. wypłatę emerytury ,z uwagi na kontynuowanie przez nią pracy u pracodawcy, u którego była zatrudniona przed dniem nabycia prawa do tego świadczenia. Przyjmując powyższe rozstrzygnięcie Sąd II instancji podzielił w zupełności ocenę prawną sprawy Sądu Okręgowego w Krośnie jak i stanowisko pozwanego organu rentowego ,co do konieczności takiego postąpienia z uwagi na brzmienie art.103 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jednolity Dz. U. z 2009r. Nr 153,poz. 1227 ze zm.) dodanego przez art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. Nr 257, poz. 1726) w związku z art. 28 tej ostatniej regulacji prawnej , przy bezspornych okolicznościach faktycznych związanych zarówno z dniem nabycia prawa odwołującej do świadczenia emertytalnego ( 1 marzec 2009r.) , jak i faktem nieprzerwanego kontynuowania przez nią zatrudnienia u tego samego pracodawcy ( Agencji (...) w R. ) począwszy od 17 września 2001r. aż do dnia wyrokowania.

W dniu 4 grudnia 2012r. wnioskodawczyni A. H. skierowała do Sądu Apelacyjnego Rzeszowie skargę o wznowienie postępowania zakończonego w/w wyrokiem z dnia 22 marca 2012r. ( sygn. akt III AUa 192/12 ) , w której powołując się na ustawową podstawę wznowienia z art.401^{(

1)}kpc – przy wskazaniu na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012r . Sygn. akt K 2/12 08 , opublikowany w Dzienniku Ustaw z dnia 22 listopada 2012r. pod pozycją 1285 , stwierdzający niezgodność art. 28 ust. ustawy z dnia 16 grudnia 2010r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. Nr 257, poz. 1726) w związku z art.103 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( tekst jednolity Dz. U. z 2009r. Nr 153,poz. 1227 ze zm.) dodanym przez art.6 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010r. w zakresie w jakim znajduje zastosowanie do osób , które nabyły prawo do emerytury przed dniem 1 stycznia 2011r. , bez konieczności rozwiązania stosunku pracy , z wyrażoną w art.2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zasadą zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa - wnosiła o wznowienie postępowania , co prowadzić miało do zmiany poprzednich rozstrzygnięć, przy zobowiązaniu ZUS do podjęcia wypłaty wstrzymanego świadczenia począwszy od dnia 1 października 2011r. do dnia 31 maja 2012r. , ( jako ,że z dniem 1 czerwca 2012r. doszło do wznowienia wypłaty emerytury wskutek rozwiązania stosunku pracy ) , wraz z odsetkami za zwłokę i przy zasądzeniu poniesionych przez nią kosztów procesu.

P ozwany Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w J. wniósł o oddalenie skargi o wznowienie postępowania ( v.00:02:27 e-protokołu – złożone na rozprawie oświadczenie pełnomocnika ZUS ). Przyznając ,iż w okolicznościach przedmiotowej sprawy wniesiony przez wnioskodawczynię A. H. nadzwyczajny środek odwoławczy opiera się na ustawowej podstawie wznowienia jak też ,że wniesiony on został z zachowaniem w przewidzianego ustawowo terminu ,organ rentowy jednocześnie podnosił ,że wyroki Trybunału Konstytucyjnego mają co do z zasady jedynie skutki prospektywne ( art.190 ust.3 Konstytucji RP) ,stąd brak podstaw do weryfikacji uprzednich rozstrzygnięć sądowych czy decyzji ZUS w sprawie wypłaty emerytury wnioskodawczyni ,skoro opierały się one na obowiązujących w dacie ich ferowania przepisach prawa. Równocześnie pozwany nie kwestionował naprowadzanego przez skarżącą faktu podjęcia wypłaty emerytury z dniem 1 czerwca 2012r. wobec rozwiązania stosunku pracy.

Sąd Apelacyjny w Rzeszowie zważył co następuje:

W pierwszej kolejności należało przesądzić, czy skarga wnioskodawczyni A. H. o wznowienie postępowania jest prawnie dopuszczalna tj. czy opiera się na ustawowej podstawie wznowienia (pamiętając przy tym, że samo sformułowanie podstawy wznowienia w sposób odpowiadający przepisom art. 401 -404 kpc nie oznacza jeszcze oparcia skargi na ustawowej podstawie wznowienia – por. m.in. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 czerwca 2005 r. IV CZ 50/05 LEX nr 533865), jak też czy zachowany został termin do jej wniesienia. W tym zaś względzie – czego nie kwestionował zresztą sam pozwany organ rentowy – należało stanowczo stwierdzić dopuszczalność wznowienia postępowania zakończonego prawomocnym wyrokiem tut. Sądu z dnia z dnia 22 marca 2012r. ( sygn. akt III AUa 192/12) jako ,że powoływany przez skarżącą wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012r . Sygn. akt K 2/12 , z jednej strony stanowi o niezgodności przepisów , które stanowiły podstawę wyrokowania sądów w postępowaniu objętym przedmiotową skargą ( tj. art.103 a ustawy emerytalno-rentowej w brzmieniu dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. Nr 257, poz. 1726) , w związku z jej art. 28 ), z drugiej zaś -z uwagi na jego zakresowy charakter -jest rozstrzygnięciem obejmującym wnioskodawczynię , jako beneficjenta świadczenia emerytalnego przyznanego już po dniu 8 stycznia 2009r. Tym samym ogłoszenie w Dzienniku Ustaw z dnia 22 listopada 2012r. r. powołanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego stanowiło o utracie mocy obowiązującej w/w przepisów, na których bazowały sądy w uprzednim postępowaniu dokonując oceny prawnej sprawy , co w istocie rzeczy oznacza stwierdzenie sprzeczności tych orzeczeń zawierających wykładnię zgodną wprawdzie z przepisem uznanym następnie za niekonstytucyjny, lecz nie odpowiadającą treści Konstytucji w takim jej rozumieniu, jakie Trybunał uznał za właściwe (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 6 kwietnia 1995 r. III ARN 10/95 OSNP 1995/18/224). Reasumując
z tego też względu w okolicznościach przedmiotowej sprawy przyjąć należało, iż skarga wnioskodawczyni A. H. oparta została na ustawowej podstawie wznowienia przewidzianej w art. 401 ^{(

1)} kpc. To z kolei obligowało skarżącą do wniesienia skargi w terminie 3 miesięcy od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału
( art.407 § 2kpc) . Ten zaś termin został niewątpliwie przez wnioskodawczynię dochowany, jako że wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r. –tak jak podniesiono to już wyżej- wszedł w życie z dniem 22 listopada 2012 r. ,zaś skarga o wznowienie postępowania wniesiona została już w dniu 4 grudnia 2012r.

Przesądzając tym samym o formalno-prawnej dopuszczalności wznowienia postępowania (v. 00:04: 41e-protokołu – wydane w tym przedmiocie postanowienie tut. Sądu ), Sąd Apelacyjny w Rzeszowie przystąpił następnie do merytorycznej oceny zasadności roszczeń wnioskodawczyni A. H. . W tym zaś względzie należało zważyć, co następuje;

Stwierdzenie przez Trybunał Konstytucyjny niezgodności z Konstytucją art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw ( Dz. U. Nr 257, poz. 1726) w związku z art.103 a ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych
( tekst jednolity Dz. U. z 2009r. Nr 153,poz. 1227 ze zm.) dodanym przez art.6 pkt 2 ustawy z dnia 16 grudnia 2010r. w zakresie w jakim znajduje zastosowanie do osób ,które nabyły prawo do emerytury przed dniem 1 stycznia 2011r. , bez konieczności rozwiązania stosunku pracy , z wyrażoną w art.2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej zasadą zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa ( bliżej na ten temat w uzasadnieniu omawianego wyroku Trybunału Konstytucyjnego), spowodowało derogowanie z porządku prawnego zdyskredytowanych co do swej konstytucyjności wyżej powołanych przepisów. Powyższe więc oznaczało, że z chwilą opublikowania wyroku Trybunału Konstytucyjnego w Dzienniku Ustaw przepisy te utraciły zdolność do wymuszania określonego zachowania zarówno przez ich adresatów jak również przez organy stosujące prawo , dając jednocześnie przewidziane wprost w art.190 ust 4 ustawy zasadniczej ( tu w zw. z art. 401 ^{(

1)}kpc ) , konstytucyjne uprawnienie do wznowienia postępowania zakończonego orzeczeniem wydanym na podstawie tych niekonstytucyjnych przepisów . Gdyby więc podzielić stanowisko pozwanego organu rentowego o tym, że aż do momentu ogłoszenia orzeczenia Trybunału ,akt uznany za niekonstytucyjny ma pełną moc obowiązującą i powinien być bez żadnych zastrzeżeń stosowany przez sądy do stanów faktycznych powstałych przed ogłoszeniem tego orzeczenia , to w istocie przekreśliłoby to sens instytucji wznowienia postępowania, którego celem jest przecież restytucyjne wydanie orzeczenia zgodnego z prawem ,w zgodzie z wartościami i zasadami konstytucyjnym . O tak rozumianych skutkach orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego stanowią między innymi wyroki samego Trybunału z dnia 2 marca 2004r. SK 53/03, OTK 2004/3/16, czy 9 czerwca 2003r. SK 5/03 OTK 2003/6A/50, w których podkreślone zostało ,że prawo do wznowienia postępowania w wypadku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niekonstytucyjności prawnej podstawy prawomocnego orzeczenia sądowego ,jest jednym z aspektów konstytucyjnego prawa do sądu , przy czym realizacja tej reguły na gruncie przepisów postępowania cywilnego ( w/w art.401 ^{(

1)}kpc ) prowadzi do tego ,że sąd – stwierdzając ,że orzeczenie zostało wydane w oparciu
o obowiązujący akt prawny – ma jednocześnie przesłankę do innego rozstrzygnięcia sprawy ( choć akt ten obowiązywał, to jednak nie powinien być zastosowany w sprawie , co okazało się dopiero po wydaniu orzeczenia przez Trybunał – bliżej o wieloaspektowości następstw stwierdzenia niekonstytucyjności ,w artykule pod tym samym tytułem autorstwa Katarzyny Gonery i Ewy Łętowskiej - Państwo i Prawo nr 5 z 2008r. ) . Odnosząc więc te wszystkie uwagi na grunt przedmiotowej sprawy , stwierdzić z całą mocą należy ,że przy dokonaniu ponownej oceny prawnej występującego w niej przedmiotu sporu – z wyłączeniem już uznanych za niekonstytucyjne ,
a wyżej powołanych przepisów -roszczenie wnioskodawczyni A. H. podjęcia wypłaty emerytury i to już z dniem 1 października 2011r. okazało się być w pełni zasadne, jako ,że niekonstytucyjnym okazał warunek rozwiązania stosunku pracy do kontynuowania wypłaty emerytury odwołującej . Z tego to więc zasadniczego względu i na postawie art. 412 §2 kpc w zw. zart.386 §1 kpc orzeczono jak w pkt. I sentencji wyroku tut. Sądu . Dokonana przy tym zmiana uprzednich prawomocnych orzeczeń sądowych , jak też poprzedzającej je decyzji ZUS Oddziału w J. z dnia
7 września 2011r. miała jedynie charakter częściowy ( zobowiązanie ZUS do podjęcia wypłaty emerytury za okres od dnia 1 października 2011r. do dnia 31 maja 2012r.) , uwzględniający zaistniały w toku postępowania fakt ,częściowego zaspokojenia żądania wnioskodawczyni decyzją ZUS z dnia 12 lipca 2012r. na podstawie której dokonano podjęcia wypłaty emerytury od dnia 1 czerwca 2012r. ( wobec rozwiązania stosunku pracy), co także miało swoje przełożenie w ograniczeniu żądania przez samą skarżącą . Tym samym zaistniały przewidziane w art. 386 §3 kpc w zw.
z art.477^{(

13)}kpc przesłanki do uchylenia w omawianym zakresie zaskarżonych wyroków i umorzenia postępowania ( pkt. II sentencji wyroku tut. Sądu ). Odnosząc się
z kolei do zgłoszonego przez A. H. w skardze o wznowienie postępowania roszczenia ubocznego (żądania wypłaty odsetek), Sąd Apelacyjny chciałby podkreślić , że będąc związany w zakresie rozpoznania i orzeczenia treścią zaskarżonej decyzji (por. postanowienie Sądu Najwyższego dnia 13 maja 199r. II UZ 52/99 OSNP 2000/15/601) – przy braku więc w tym przedmiocie uprzedniego rozstrzygnięcia organu rentowego – nie jest uprawniony do merytorycznego rozpoznania tak określonego roszczenia odwołującej . W tak więc zaistniałej sytuacji procesowej ,Sąd II instancji uznał, że istnieją pełne podstawy do przekazania żądania A. H. wypłaty odsetek do rozpoznania organowi rentowemu (jako nowego żądania) w trybie art. 477^{(

10 )}§ 2 kpc w związku z art. 391 § 1 kpc , o czym orzeczono jak w pkt III sentencji wyroku tut. Sądu. Ogólny zaś wynik sprawy – fakt, iż ostatecznie pozwany organ rentowy uległ co do zasady w sporze z odwołującą-uzasadniał z kolei obciążenie ZUS poniesionymi przez wnioskodawczynię kosztami procesu ( tj. kwotą 30zł opłaty sądowej od apelacji), na podstawie art.98 §1kpc ( pkt. IV sentencji wyroku ) .

(...)

(...)

	Przewodniczący:	SSA Irena Mazurek (spr.)
	Sędziowie:	SSA Janina Czyż SSA Barbara Gonera
		SSA Janina Czyż SSA Barbara Gonera
	Protokolant	st.sekr.sądowy Małgorzata Leniar

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

UZASADNIENIE