Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KO 3/12
POSTANOWIENIE
Dnia 9 stycznia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dorota Rysińska (przewodniczący)
SSN Michał Laskowski (sprawozdawca)
SSN Zbigniew Puszkarski
w sprawie D. J.
skazanego z art. 158 § 1 k.k. i in.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 9 stycznia 2013 r.,
wniosku obrońcy skazanego o wznowienie postępowania zakończonego wyrokiem
Sądu Apelacyjnego z dnia 30 sierpnia 2011 r., utrzymującym w mocy wyrok Sądu
Okręgowego w G. z dnia 16 grudnia 2010 r.,
p o s t a n o w i ł:
1. oddalić wniosek,
2. zwolnić skazanego od kosztów sądowych postępowania
wznowieniowego.
UZASADNIENIE
D. J. uznany został wyrokiem Sądu Okręgowego w G. z dnia 16 grudnia
2010 r., za winnego tego, że działając wspólnie i w porozumieniu z J. C., w nocy z
21 na 22 stycznia 2003 r. w G. pobili M. K., powodując u niego różnorodne
obrażenia ciała, czym narazili go na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia,
to jest za winnego przestępstwa z art. 158 § 1 k.k. i za przestępstwo to wymierzono
mu karę 3 lat pozbawienia wolności. Tym samym wyrokiem sąd uznał D. J. za
winnego tego, że w tym samym miejscu i czasie, działając wspólnie i w
porozumieniu z J. C., sprowadzając zagrażający życiu i zdrowiu wielu osób oraz
mieniu w wielkich rozmiarach pożar mieszkania znajdującego się w G. przy ul. H.,
spowodowali nieumyślnie śmierć M. K., to jest za winnego występku z art. 163 § 1
2
pkt 1 k.k. i za przestępstwo to wymierzył mu karę 10 lat pozbawienia wolności. Sąd
Okręgowy wymierzył D. J. karę łączną 10 lat pozbawienia wolności.
Po rozpoznaniu apelacji obrońcy D. J., Sąd Apelacyjny, wyrokiem z dnia 30
sierpnia 2011 r., utrzymał zaskarżony wyrok w mocy.
W dniu 16 kwietnia 2012 r. do Sądu Najwyższego wpłynął wniosek obrońcy
skazanego o wznowienie postępowania zakończonego opisanymi wyrokami. Jako
podstawę wniosku obrońca D. J. wskazał przepisy art. 542 k.p.k., art. 540 § 1 pkt 2
k.p.k. oraz art. 547 § 2 k.p.k. i wniósł o wznowienie postępowania, uchylenie
wskazanych wyroków Sądu Okręgowego i Sądu Apelacyjnego oraz o przekazanie
sprawy Sądowi Okręgowemu do ponownego rozpoznania. Z uzasadnienia wniosku
wynika, że podstawą wznowienia postępowania mają być nowe fakty i dowody
nieznane wcześniej sądowi.
Po pierwsze, nowym dowodem jest załączone do wniosku oświadczenie K. B. na
temat złożonego mu przez J. C. oświadczenia, co do przebiegu zdarzenia z nocy z
21 na 22 stycznia 2002 r., w szczególności zaś tego, że D. J. nie wiedział o
podpaleniu przedmiotowego mieszkania przez J. C.
Po drugie, we wniosku wskazano, że skazany ustalił miejsce pobytu D. W., który
wskazywany był przez niego i J. C. jako osoba odpowiedzialna za śmierć M. K. W
toku postępowania sądowego wobec braku możliwości ustalenia miejsca pobytu D.
W., osoba ta nie została przesłuchana.
Prokurator Prokuratury Generalnej w pisemnej odpowiedzi na wniosek o
wznowienie postępowania wniósł o oddalenie wniosku obrońcy D. J.
Sąd Najwyższy, po ustaleniu, że D. W. odbywa karę pozbawienia wolności w
Zakładzie Karnym w W., postanowił zwrócić się do Sądu Rejonowego w S. o
przesłuchanie go w charakterze świadka, do czego doszło w dniu 22 października
2012 r.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Przepis art. 540 § 1 pkt 2 lit. b, na który powołano się we wniosku obrońcy,
przewiduje wznowienie postępowania, jeżeli po wydaniu orzeczenia ujawnią się nowe
fakty lub dowody nieznane przedtem sądowi, wskazujące na to, że prawomocne
orzeczenie z powodu nowych faktów i dowodów jest niesłuszne. Podstawa wznowienia
postępowania propter nova opierać się może tylko na takich faktach lub dowodach, z
którymi sąd nie zapoznał się w toku prawomocnie zakończonego postępowania, inaczej
mówiąc, nie znał ich przy orzekaniu. Wskazane we wniosku dowody w postaci
3
oświadczenia K. B. i zeznań D. W. nie były znane sądowi wyrokującemu w sprawie D. J.
Sąd Okręgowy podjął wprawdzie próbę ustalenia miejsca zamieszkania lub pobytu
osoby o nazwisku D. W., o której J. C. wspominał, jako o sprawcy zadawania M. K.
uderzeń nożem i podpalenia mieszkania, ale wobec bezskuteczności tych działań
odstąpił od przesłuchania tej osoby. Oba wskazane we wniosku o wznowienie dowody
to dowody nowe w rozumieniu przepisu art. 540 §1 pkt 2 k.p.k., ale jedynie w
rozumieniu źródła dowodowego. Dotyczą one bowiem faktów, które były już
przedmiotem rozważań sądów obu instancji w tej sprawie. Dowody nowe nadto
wskazywać mają na wystąpienie jednej z sytuacji, o których mowa w punkcie 2 art. 540
§ 1 k.p.k., a więc w sprawie D. J. na to, że skazany nie popełnił przypisanych mu
czynów.
Z licznych orzeczeń Sądu Najwyższego wynika, że nowy dowód wskazywać ma
na wysokie prawdopodobieństwo, że w wyniku wznowienia postępowania zapadnie
odmienne od poprzedniego orzeczenie. Innymi słowy nie chodzi jedynie o
przedstawienie wątpliwości co do wcześniejszych ustaleń faktycznych, a o poważne
prawdopodobieństwo błędności wyroku skazującego (zob. m. in. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 12 października 2004 r., III KO 32/02, OSNKW 2004, z.10, poz. 99 i
cytowane tam orzecznictwo; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2009 r.,
III KO 73/08, R-OSNKW 2009, poz. 396).
W odniesieniu do oświadczenia K. B., który miał być świadkiem relacji J. C., co
do przebiegu zdarzenia, a w szczególności okoliczności podpalenia mieszkania, w
którym znajdował się nieprzytomny pokrzywdzony, stwierdzić trzeba, po analizie akt
sprawy i lekturze wyjaśnień, jakie składali w toku postępowania D. J. i J. C., że wersja,
którą usłyszeć miał K. B. jest jedną z wersji, która stanowiła już przedmiot rozważań
sądu. Obaj obecnie skazani, a wcześniej oskarżeni i podejrzani zmieniali bowiem kształt
swoich relacji w odniesieniu do przebiegu zdarzenia. Wersja znajdująca swe odbicie w
relacji K. B. była już prezentowana w wyjaśnieniach D. J. i została odrzucona przez sąd
po konfrontacji z innymi dowodami ujawnionymi w toku postępowania i to nie tylko w
postaci wyjaśnień J. C., ale również zeznań świadków – funkcjonariuszy straży pożarnej
i opinii biegłego z zakresu pożarnictwa. Z tego punktu widzenia oświadczenie K. B. nie
zawiera treści nowych i co więcej trudno je uznać za podważające dotychczasowe
ustalenia w stopniu wymaganym z punktu widzenia treści art. 540 k.p.k.
W odniesieniu do wskazania D. W. jako sprawcy czynów przypisanych
skazanemu D. J. podkreślić należy, że podawana przez oskarżonych, a zwłaszcza J.
4
C., wersja o zadawaniu pokrzywdzonemu ciosów nożem i podpaleniu mieszkania przez
D. W. stanowiła przedmiot rozważań sądu, czego dowodzi uzasadnienie wyroku sądu
pierwszej instancji (zob. s. 54 - 55). Sąd wersję tę odrzucił, uznając ją wręcz za
absurdalną. Sąd uznał udział osoby trzeciej w zdarzeniu za nieprawdopodobny a
relacje oskarżonych w tej sprawie za zmierzające do ograniczenia, a wręcz wyłączenia
odpowiedzialności oskarżonych. Przesłuchanie D. W. na temat okoliczności wydarzeń
stanowiących przedmiot rozpoznania w sprawie, której dotyczy wniosek o wznowienie,
nie potwierdziło wersji J. C. w żadnym stopniu. D. W. zaprzeczył, aby znał M. K. i podał,
że nie uczestniczył w zdarzeniach w mieszkaniu znajdującym się w się w G. przy ul. H.
Zaprzeczył także, aby znał skazanych w tej sprawie. Trudno w tej sytuacji uznać, że
istnieją podstawy do wznowienia postępowania.
Wznowienie postępowania jest instytucją prawa procesowego o wyjątkowym
charakterze, instytucją dotyczącą prawomocnych orzeczeń. Wyrok skazujący D. J. był
ponadto poddany kontroli odwoławczej, w trakcie której okoliczności wskazywane we
wniosku o wznowienie były wnikliwie badane, czego dowodzi lektura uzasadnienia
wyroku Sądu Apelacyjnego. Do wzruszenia prawomocnego wyroku muszą istnieć
poważne podstawy. Podstawami takimi nie są podawane przez znajomych z zakładu
karnego relacje z rozmów prowadzonych na temat zdarzenia lub gołosłowne wskazanie
innej osoby jako sprawcy.
Z powyższych względów wniosek o wznowienie postępowania został oddalony.
Zważywszy długotrwałe pozbawienie wolności skazanego i stan jego finansów, Sąd
Najwyższy na podstawie art. 624 § 1 k.p.k. zwolnił D. J. od kosztów sądowych
postępowania wznowieniowego, uznając, że ich uiszczenie byłoby dla niego zbyt
uciążliwe.