Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt IV KO 61/12
POSTANOWIENIE
Dnia 30 stycznia 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jarosław Matras (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Tomasz Grzegorczyk
SSN Eugeniusz Wildowicz
w sprawie W. R.
skazanego z art. 286 § 1 k.k. i in.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu
w dniu 30 stycznia 2013 r.,
wniosku obrońcy skazanego o wznowienie postępowania zakończonego
prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego z dnia 28 września 2005 r., sygn. akt
…, utrzymującego w mocy wyrok Sądu Okręgowego w K. z dnia 3 marca 2005 r.,
sygn. akt III K …
na podstawie art. 542 § 3 a contrario k.p.k.
p o s t a n o w i ł :
1. Uznać, że wniosek obrońcy skazanego stanowi sygnalizację
uchybienia określonego w art. 439 §1 k.p.k. 9 k.k. w zw. z art. 17 § 1
pkt 6 k.p.k.;
2. Nie stwierdzić podstaw do wznowienia postępowania z urzędu;
3. Zwrócić M. P. – B. (dane k.25 oraz k.26 akt SN) uiszczoną – na
rzecz skazanego – opłatę od wniosku w kwocie 150 zł (sto
pięćdziesiąt) i zwolnić skazanego od wydatków postępowania w
przedmiocie wznowienia postępowania.
2
UZASADNIENIE
Sąd Okręgowy w K. wyrokiem z dnia 3 marca 2005 r., sygn. akt III K … uznał
skazanego W. R. za winnego popełnionego w okresie od 4 kwietnia 1990 r. do 5
kwietnia 1992 r. przestępstwa z art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 § 1 k.k. w zw. z
art. 12 k.k. i wymierzył mu za ten czyn karę 5 lat pozbawienia wolności oraz
grzywnę w wymiarze 250 stawek dziennych po 100 zł każda. Po rozpoznaniu
apelacji wniesionych przez obrońców skazanego Sąd Apelacyjny wyrokiem z dnia
28 września 2005 r., zaskarżony wyrok utrzymał w mocy.
W dniu 23 sierpnia 2012 r. wpłynął wniosek obrońcy skazanego o
wznowienie postępowania i uchylenie wyroku Sądu Apelacyjnego, jak również
wyroku Sądu Okręgowego i umorzenie postępowania na podstawie art. 17 § 1 pkt 6
k.p.k. Jako podstawę wniosku wskazano „art. 540 i dalsze k.p.k.” (k. 27 akt SN),
zaś w jego uzasadnieniu podano, że czyn za który przypisano skazanemu został
niesłusznie zakwalifikowany z art. 286 § 1 k.k. i art. 294 k.k., albowiem powinien
być kwalifikowany z art. 205 § 1 d.k.k. stosownie do treści art. 4 § 1 k.k. Przy takiej
kwalifikacji czyn skazanego, zdaniem autora wniosku, uległ przedawnieniu w
marcu 2005 r.
W pisemnym stanowisku prokuratora Prokuratury Generalnej wniesiono o
oddalenie tego wniosku. Z uzasadnienia tego stanowiska wynika, że z wniosku nie
wynika w oparciu o którą z podstaw wymienionych w art. 540 k.p.k. sformułowano
wniosek o wznowienie postępowania, a nadto podkreślono, iż w istocie
kwestionowany jest sposób zastosowania art. 4 § 1 k.k., a naruszenie tego przepisu
nie mieści się wśród podstaw wznowienia postępowania. W końcowej części
swojego stanowiska prokurator Prokuratury Generalnej podkreślił, że w kwestii art.
4 § 1 k.k. Sąd Apelacyjny zajął stanowisko, o czym przekonuje argumentacja
zawarta na stronie 20-tej uzasadnienia wyroku.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Treść złożonego wniosku wskazuje, że jego istotą jest twierdzenie, iż doszło
do skazania W. R. pomimo, że w dacie orzekania zaistniała negatywna przesłanka
procesowa określona w art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k., tj. przedawnienie karalności. Innej
okoliczności prawnej wniosek obrońcy skazanego nie zawiera. Przywołanie we
wniosku przepisu art. 4 § 1 k.k. jako naruszonego przez orzekające w sprawie sądy
służy skarżącemu jedynie do wykazania, że podstawą kwalifikacji prawnej czynu
3
przypisanego skazanemu winien być art. 205 k.k. z 1969 r., a to z kolei skutkować
winno ustaleniem innego terminu przedawnienia karalności. Jest zatem oczywiste,
że treścią wniosku jest zarzut, iż w prawomocnie osądzonej sprawie doszło do
zaistnienia tzw. bezwzględnego powodu odwoławczego określonego w art. 439 § 1
pkt 9 k.p.k., i tylko na tej okoliczności oparto wniosek o wznowienie. Z treści art.
542 § 3 k.p.k. wyraźnie wynika, że w razie ujawnienia się jednego z uchybień
określonych w art. 439 § 1 k.p.k. wznawia się postępowanie z urzędu. W
orzecznictwie Sądu Najwyższego jest już ugruntowany pogląd, że w takiej sytuacji
postępowanie można wznowić wyłącznie z urzędu, a strona może jedynie inicjować
taką kontrolę właściwego sądu (np. uchwała 7 sędziów SN z dnia 24 maja 2005 r., I
KZP 5/05, OSNKW 2005, z. 6, poz. 48; postanowienie SN z dnia 23 luty 2010 r., V
KO 115/09, Lex 844090; postanowienie SN z dnia 12 kwietnia 2011 r., II KZ 10/11,
Lex 794980). Z tego też powodu pismo procesowe nazwane wnioskiem o
wznowienie postępowania nie mogło być przedmiotem merytorycznego
rozpoznania jako wniosek o wznowienie postępowania, albowiem nie zostało
oparte na jakiejkolwiek innej podstawie niż ta wskazana w art. 542 § 3 k.p.k. Wobec
faktu, iż zarządzeniem wyznaczono posiedzenie w przedmiocie rozpoznania
wniosku obrońcy skazanego, Sąd Najwyższy – stosownie do treści art. 118 § 1
k.p.k. – uznał, że wniosek ten stanowi sygnalizację uchybienia określonego w art.
439 § 1 k.p.k. i w tym zakresie dokonał stosownej kontroli. Dokonując stosownej
analizy akt sprawy oraz mając na uwadze treść pisma procesowego, które
zainicjowało ten proces, stwierdzić należy, iż brak jest jakiegokolwiek powodu do
wznowienia postępowania z urzędu. Nie można także przyjąć, aby w sprawie
zaistniała przesłanka wyłączająca postępowanie karne z art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k.
Przede wszystkim przedmiotem oceny przez pryzmat art. 17 § 1 pkt 6 k.p.k. musi
być ta kwalifikacja, która została zastosowana przez orzekające w sprawie sądy, a
więc art. 286 § 1 k.k. w zw. z art. 294 k.k. Uwzględniając ustawowe zagrożenie z
tego przepisu oraz treść art. 102 k.k. nie sposób stwierdzić, aby w dacie orzekania
przez Sąd Apelacyjny doszło do przedawnienia karalności tego przestępstwa.
Nawet bez uwzględnienia treści art. 2 ustawy z dnia 3 czerwca 2005 r. o zmianie
ustawy – Kodeks karny (Dz. U. Nr 132, poz.1109), która to ustawa weszła w życie 3
sierpnia 2005 r. i wydłużyła okresy przedawnienia karalności przestępstw, a więc
jeszcze przed datą prawomocnego wyroku, przedawnienie karalności nastąpiłoby
dopiero po 15 latach od końcowej daty popełnienia przestępstwa (5 kwietnia 2007
4
r.), zaś przy uwzględnieniu okresów przedawnienia określonych ustawą z dnia 3
czerwca 2005 r., to przedawnienie karalności przypisanego skazanemu czynu
nastąpiłoby dopiero w dniu 5 kwietnia 2017 r. Przywołanie przepisu art. 4 § 1 k.k.
jest bezskuteczne, albowiem kwestia oceny stanu prawnego, a więc także
zastosowania właściwej ustawy, nie może być podstawą wznowienia postępowania
zarówno w oparciu o przepis art. 540 § 1 pkt 2 k.p.k. ani też badana w aspekcie
podstawy z art. 542 § 3 k.p.k. W przepisie art. 540 § 1 pkt 2 k.p.k. chodzi przecież o
ujawnienie się nowych faktów i dowodów nie znanych wcześniej sądowi, a zatem
podstawa ta nie dotyczy przepisów prawa i sposobu ich interpretacji lub właściwego
zastosowania.
Na marginesie tego wywodu stwierdzić należy, co słusznie wskazał
prokurator Prokuratury Generalnej, że kwestia zastosowania art. 4 § 1 k.k. była
przedmiotem kontroli Sądu Apelacyjnego w trybie określonym w art. 440 k.p.k. i sąd
ten nie dostrzegł, aby przyjęta kwalifikacja przestępstwa była wadliwa (str.19-20
uzasadnienia wyroku).
Wobec faktu, iż treść pisma procesowego powinna skutkować uznaniem, iż
pismo procesowe stanowi jedynie sygnalizację kontroli z urzędu w zakresie
wznowienia postępowania na podstawie art. 542 § 3 k.p.k., należało zwrócić
uiszczoną opłatę od wniosku, a wobec sytuacji majątkowej skazanego celowym
stało się zwolnienie go od wydatków związanych z toczącym się postępowaniem w
tym przedmiocie.
Z tych wszystkich powodów należało orzec jak w postanowieniu.