Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II KK 19/13
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 19 lutego 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Cesarz (przewodniczący)
SSN Małgorzata Gierszon (sprawozdawca)
SSN Roman Sądej
Protokolant Anna Janczak
w sprawie W. S.
skazany z art. 209 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k.
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w trybie art. 535 § 5 k.p.k.
w dniu 19 lutego 2013 r.,
kasacji, wniesionej przez Prokuratora Generalnego na korzyść skazanego od
wyroku Sądu Rejonowego w P.
z dnia 4 grudnia 2009 r.,
uchyla zaskarżony wyrok i sprawę W. S.
przekazuje Sądowi Rejonowemu w P. do ponownego
rozpoznania.
UZASADNIENIE
2
Wyrokiem zaocznym z dnia 4 grudnia 2009 r. Sąd Rejonowy w P. uznał W.
S. za winnego tego, że w okresie od 24 czerwca 1997 r. do 21 lipca 2004 r. oraz
od 23 maja 2005 r. do 28 stycznia 2007 r. i od 28 lutego 2007 r. do 8 maja 2007 r.
w P. będąc na mocy ustawy zobowiązany do łożenia na utrzymanie małoletniego
syna M. S. uporczywie uchylał się od wykonania tego obowiązku, czym naraził go
na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych, przy czym czynu
tego dopuścił się w ciągu 5 lat po odbyciu ponad 6 miesięcy kary pozbawienia
wolności orzeczonej za umyślne przestępstwo podobne – to jest czynu z art. 209
§ 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1 k.k. i za to na mocy art. 209 § 1 k.k. w zw. z art. 64 § 1
k.k. wymierzył mu karę roku i sześciu miesięcy pozbawienia wolności, której
wykonanie na mocy art. 69 § 1 i 2 k.k. i art. 70 § 1 k.k. warunkowo zawiesił na
okres lat czterech, zobowiązując oskarżonego, na podstawie art. 72 § 1 pkt 3 k.k.,
do wykonania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie nieletniego
syna M. S.
Wyrok ten uprawomocnił się w dniu 6 stycznia 2010 r., nie był przez strony
zaskarżony.
W dniu 24 stycznia 2013 r. do Sądu Najwyższego wpłynęła kasacja
Prokuratora Generalnego, skarżąca ten wyrok w całości, na korzyść skazanego.
W kasacji tej podniesiono jeden zarzut, a to:
rażącego i mającego istotny wpływ na treść wyroku naruszenia przepisu prawa
karnego procesowego – art. 410 k.p.k., polegającego na pominięciu przez sąd
wynikających z akt sprawy istotnych okoliczności mających znaczenie dla
prawidłowego określenia czasu popełnienia czynu z art. 209 § 1 k.k., w tym
dotyczących uprzedniej karalności oskarżonego za czyn z art. 209 § 1 k.k., na
skutek czego doszło do wadliwego określenia granic czasowych przypisanego mu
czynu i skazania go za uchylanie się od ciążącego obowiązku alimentacyjnego na
rzecz małoletniego syna M. S. w okresie od dnia 24 czerwca 1997 r. do dnia 21
lipca 2004 r. oraz od dnia 23 maja 2005 r. do dnia 28 stycznia 2007 r. i od dnia 28
lutego 2007 r. do dnia 8 maja 2007 r., pomimo iż prawomocnym wyrokiem Sądu
Rejonowego z dnia 23 maja 2001 r., W. S. został skazany za taki sam czyn
popełniony na szkodę tego samego pokrzywdzonego w okresie od marca 1998 r.
do października 2000 r. oraz do niezasadnego przypisania mu okresu
3
niealimentacji od czerwca 1997 r. do listopada 1997 r., pomimo braku
ustawowego znamienia uporczywości
i wniósł o:
uchylenie zaskarżonego wyroku oraz przekazanie sprawy Sądowi Rejonowemu w
P. do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Kasacja jest oczywiście zasadna.
Zaskarżony nią wyrok wydano z rażącą obrazą przywołanego w zarzucie
kasacji przepisu prawa procesowego, to jest art. 410 k.p.k., przy czym charakter
tego uchybienia świadczy o możliwości jego istotnego wpływu na treść owego
wyroku.
Nie ulega wątpliwości, że W. S. był już wcześniej karany za występek z art.
209 § 1 k.k. popełniony wobec swojego syna M. S.. W szczególności wyrokiem
Sądu Rejonowego w W. z dnia 23 maja 2001 r., został on skazany za taki czyn na
karę 10 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej
wykonania na okres lat trzech. Czas popełnienia przez oskarżonego tegoż
przestępstwa Sąd wówczas ustalił w okresie od marca 1998 r. do października
2000 r. Odpis tego prawomocnego wyroku znajdował się w aktach niniejszej
sprawy w czasie wydania zaskarżonego wyroku (k. 68). Równie bezsporne jest
też i to, że matka pokrzywdzonego – A. S. przesłuchana w postępowaniu
przygotowawczym zeznała (k. 36-37), że w sierpniu, wrześniu i październiku 1997
r. oskarżony płacił zasądzone na rzecz syna alimenty, zaniechał tego dopiero od
listopada 1997 r.
Na rozprawie głównej w dniu 4 grudnia 2009 r. Sąd Rejonowy w P. odczytał
te zeznania A. S., a także zaliczył w poczet zgromadzonego w sprawie materiału
dowodowego odpis wspomnianego wyroku Sądu Rejonowego w W. z dnia 23
maja 2001 r. (k. 102).
Pomimo treści tych dowodów, Sąd Rejonowy w P. nie zweryfikował w
zaskarżonym wyroku czasu popełnienia przypisanego nim oskarżonemu
przestępstwa z art. 209 § 1 k.k. poprzez uwzględnienie treści owego wyroku.
Takie zaniechanie stanowiło z pewnością rażące uchybienie przepisowi art. 410
k.p.k., zgodnie z którym podstawę wyroku może stanowić tylko całokształt
okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej. Ten wymóg oznacza nie tylko
to, że sąd nie może opierać się na materiale nieujawnionym na rozprawie, ale też
4
i to, że wyroku nie wolno wydawać na podstawie części ujawnionego materiału
dowodowego, bowiem musi on być wynikiem analizy całokształtu ujawnionych
okoliczności.
Sąd Rejonowy w P. poprzez wspomniane zaniechanie tego wymogu nie
dopełnił, czego efektem stało się to, że przypisał oskarżonemu popełnienie
występku z art. 209 § 1 k.k. w okresie, który w dość znacznym zakresie pokrywał
się z przyjętym prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w W., czasem
popełnienia na szkodę tej samej osoby przypisanego mu, tak samo
zakwalifikowanego, występku.
Zważywszy na rażący charakter tego uchybienia skutkującego w istocie
dwukrotnym skazaniem W. S. za przestępstwo niealimentacji na szkodę syna
popełnione w okresie od marca 1998 r. do października 2000 r., uznać należało
możliwość jego istotnego wpływu na treść zaskarżonego kasacją wyroku. Tym
bardziej gdy się nadto zważy, iż przypisano nim skazanemu popełnienie tegoż
przestępstwa niealimentacji w warunkach powrotu do przestępstwa określonych w
art. 64 § 1 k.k. Niewątpliwie prawidłowe określenie ram czasowych przypisanego
oskarżonemu przestępstwa z art. 209 § 1 k.k. ma istotne znaczenie dla przyjęcia
iż zostało ono popełnione w warunkach art. 64 § 1 k.k. Uwzględniając, że
oskarżony karę orzeczoną wobec niego w sprawie Sądu Rejonowego w W.
odbywał w okresie od 22 lipca 2004 r. do 22 maja 2005 r. (k. 69) i to skazanie było
podstawą do przyjęcia wobec niego recydywy w niniejszej sprawie, oczywiste jest,
iż nieprawidłowo Sąd Rejonowy w P. uznał – w zaskarżonym wyroku – że
działanie oskarżonego w warunkach powrotu do przestępstwa obejmowało
wszystkie przypisane mu okresy niealimentacji. Tymczasem bezspornie jego
przestępcze zachowanie przed majem 2005 r. nie mogło być zakwalifikowane z
art. 64 § 1 k.k., bo przesłanki do zastosowania tego przepisu zaistniały dopiero od
23 maja 2005 r. Konieczność korekty tego rozstrzygnięcia jest więc niewątpliwa, a
stwierdzone uchybienie też mogło mieć istotny wpływ na treść zaskarżonego
wyroku i to nie tylko na sam sposób zakwalifikowania przypisanego oskarżonemu
czynu, ale i na wymierzoną za jego dokonanie karę.
Wszystkie te okoliczności zdecydowały o uznaniu oczywistej zasadności
rozpoznawanej kasacji.
5
Przy ponownym rozpoznaniu sprawy Sąd Rejonowy w P. uwzględni
powyższe uwagi, mające swoje oparcie tak w obowiązujących przepisach, jak i
okolicznościach w sprawie ujawnionych.
Z tych wszystkich względów, orzeczono jak wyżej.