Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt II UZ 129/12
POSTANOWIENIE
Dnia 19 lutego 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Zbigniew Myszka (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Katarzyna Gonera
SSN Jolanta Strusińska-Żukowska
w sprawie z wniosku A. R.
przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w E.
z udziałem zainteresowanych Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w E. i M. R.
o składki na ubezpieczenie zdrowotne,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń
Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 19 lutego 2013 r.,
zażalenia wnioskodawczyni na postanowienie Sądu Apelacyjnego
z dnia 30 października 2012 r.,
uchyla zaskarżone postanowienie.
Uzasadnienie
Postanowieniem z dnia 30 października 2012 r. Sąd Apelacyjny III Wydział
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych odrzucił skargę kasacyjną wnioskodawczyni A.
R. od wyroku tego Sądu z dnia 26 czerwca 2012 r., wydanego w sprawie z
udziałem zainteresowanych Wojewódzkiego Szpitala Zespolonego w E. i M. R.,
którym oddalono apelację wnioskodawczyni od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w E. z dnia 25 stycznia 2012 r., oddalającego jej
odwołanie od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w E. z dnia 8
czerwca 2011 r., stwierdzającej, że podstawa wymiaru składek za zainteresowaną
2
M. R. z tytułu wykonywania umowy zlecenia na rzecz wnioskodawczyni (płatnika
składek) za okresy: od maja do czerwca 2010 r., za wrzesień 2010 r. oraz od
listopada do grudnia 2010 r. - wynosi 0,00 zł.
W uzasadnieniu Sąd Apelacyjny wskazał, że przedmiotem sprawy, w której
wniesiona została skarga wnioskodawczyni, były należności składkowe na
ubezpieczenie zdrowotne z tytułu zawartych umów zlecenia z zainteresowaną.
„Bezsporne w sprawie jest, że wysokość składek wynosiła (…) kwotę 164,44 zł”.
Tymczasem w myśl art. 3982
§ 1 k.p.c., skarga kasacyjna jest niedopuszczalna w
sprawach majątkowych, których wartość przedmiotu zaskarżenia w sprawach z
zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych jest niższa niż dziesięć tysięcy
złotych.
W zażaleniu wnioskodawczyni domagała się jego uchylenia i nadania biegu
skardze kasacyjnej, podnosząc zarzut naruszenia art. 3982
§ 1 k.p.c. zdanie drugie
„przez błędną interpretację tego przepisu do sytuacji z niniejszej sprawy przez
przyjęcie, że sprawa ma charakter majątkowy, gdyż w rzeczywistości sprawa
dotyczy objęcia obowiązkiem ubezpieczenia społecznego, przy którym kryteria
określone w przepisie art. 3982
§ 1 k.p.c. zdanie pierwsze nie mają tu
zastosowania”.
W ocenie wnoszącej zażalenie, „nie było spornym w sprawie, iż
zainteresowane podlegały ubezpieczeniom zdrowotnym w spornych okresach, a
istotą sporu było kto ma odprowadzić składki należne za nie z tego tytułu”. W
zażaleniu wskazano, że sprawa o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego
jest sprawą, w której kasacja jest dopuszczalna na podstawie art. 3982
§ 1 zdanie
drugie k.p.c. - „z uwagi na zakres podmiotowy i przedmiotowy ubezpieczenie
zdrowotne ma charakter ubezpieczenia społecznego” (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 18 października 2004 r., I UZ 35/04, OSNP 2005 nr 7 poz.
101).
Wnosząca zażalenie podkreśliła, że organ rentowy w wyniku
przeprowadzenia jednej kontroli u jednego płatnika, sporządził jeden protokół
pokontrolny i w „zestawieniu osób świadczących usługi w ramach umów cywilno-
prawnych na rzecz własnego pracodawcy wykazanych w miesięcznych raportach
rozliczeniowych” umieścił łącznie 316 osób. Na tej podstawie „zamiast sporządzić
3
jedną Decyzję i objąć nią wszystkie 316 osób sporządza 316 Decyzji w tym celu,
by ewentualnie utrudnić lub uniemożliwić dochodzenia praw w postępowaniu
kasacyjnym”. Tymczasem - w razie objęcia jedną decyzją wszystkich 316 osób -
„mogłyby mieć zastosowanie przepisy o współuczestnictwie jednolitym - art. 73 § 2
k.p.c. - i wówczas wartość sporu, kwota należnych składek na ubezpieczenie
zdrowotne za wszystkie 316 osób byłaby to kwota ponad 200.00,- złotych, która
wówczas również spełniałaby warunki dopuszczalności skargi kasacyjnej w oparciu
o przepis art. 3982
§ 1 k.p.c. zdanie pierwsze”.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Co najmniej mało precyzyjne zażalenie jest uzasadnione, ponieważ
wprawdzie Sądy obu instancji oznaczyły przedmiot postępowania jako sprawę „o
składki na ubezpieczenie zdrowotne”, ale orzekły w niej na podstawie art. 8 ust. 2a
w związku z art. 16 ust. 1a opozycji do art. 9 ust. 1 w związku z art. 32 i art. 66 ust.
1 pkt 1a i art. 69 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, po uznaniu, że
zainteresowana M. R. nie podlegała ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu umów
zlecenia zawartych z prowadzącą pozarolniczą działalność wnioskodawczynią A.
R., ale podlegała temu ubezpieczeniu z tytułu pracowniczego zatrudnienia w
zainteresowanym Wojewódzkim Szpitalem Zespolonym w E. W istocie rzeczy
przedmiotem osądu było przede wszystkim ustalenie niepodlegania
zainteresowanej ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu umów zlecenia zawieranych
z wnioskodawczynią, czego konsekwencja były „zerowe” podstawa i wymiar
składek na ubezpieczenie zdrowotne z tego negatywnego uznania. Kontrowersje
dotyczące „konfiguracji” wymienionych podmiotów stosunku ubezpieczenia
zdrowotnego wymagały przesądzenia tego, z którym z wymienionych podmiotów
(wnioskodawczynią czy zainteresowanym Szpitalem) M. R. pozostawała w
stosunku ubezpieczenia zdrowotnego i który z nich był zobowiązany do opłacania
składek na ubezpieczenie zdrowotne od przychodów uzyskiwanych z umów
nazwanych umowami zlecenia, w zakresie których zainteresowana M. R.
wykonywała usługi zlecenia na rzecz wnioskodawczyni A. R., prowadzącej
zarejestrowaną pozarolniczą działalność w zakresie usług pielęgniarskich i
4
lekarskich, pozostając równocześnie w stosunku pracy z zainteresowanym
Szpitalem, w którym świadczyła „tożsame” - w ramach pracowniczego zatrudnienia
- czynności, objęte spornymi umowami zlecenia. Jeżeli osąd sprawy „o składki na
ubezpieczenie zdrowotne”, co do których wysokości nie było sporu, zależy od
ustalenia zgodnego z prawem tytułu ubezpieczenia zdrowotnego, to sprawa
dotyczy objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego i ma charakter kasacyjny
bez względu na wartość kasacyjnego zaskarżenia (art. 3982
§ 1 zdanie drugie
k.p.c.).
W spornym zakresie Sądy obu instancji uznały, że na podstawie art. 8 ust.
2a ustawy systemowej „właściwym” podmiotem oraz płatnikiem składek na
ubezpieczenie zdrowotne jest zainteresowany pracodawca, który nie zawierał
„dodatkowych” (obok stosunku pracy) umów zlecenia z zainteresowaną M. R., która
świadczyła usługi medyczne za pośrednictwem „osoby trzeciej” (wobec stosunku
pracy) - prowadzącej pozarolniczą działalność wnioskodawczyni A. R. W ocenie
Sądu Najwyższego, sprawa z zakresu ubezpieczeń społecznych, której
przedmiotem są niesporne co do wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne,
ale sporna jest „podmiotowa konfiguracja” stosunku ubezpieczenia zdrowotnego,
ma charakter sprawy o objęcie obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego między
właściwymi podmiotami stosunku ubezpieczenia zdrowotnego. W tym zakresie Sąd
Najwyższy przyznał rację twierdzeniu wnoszącej zażalenie, że „w rzeczywistości
sprawa dotyczy objęcia obowiązkiem ubezpieczenia społecznego”, co uzasadniało
zreformowanie zaskarżonego postanowienia na podstawie art. 3941
§ 3 k.p.c. w
związku z art. 39816
k.p.c.