Sygn. akt III CZP 103/12
POSTANOWIENIE
Dnia 20 lutego 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie :
SSN Jacek Gudowski (przewodniczący)
SSN Teresa Bielska-Sobkowicz (sprawozdawca)
SSN Irena Gromska-Szuster
w sprawie z powództwa A. M.
przeciwko A. Ł.
o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności,
na posiedzeniu jawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 20 lutego 2013 r.,
na skutek zagadnienia prawnego przedstawionego
przez Sąd Okręgowy
postanowieniem z dnia 9 października 2012 r.,
"Czy stronie przysługuje zażalenie na orzeczenie w przedmiocie
częściowego umorzenia postępowania zawarte w wyroku
w przypadku zaskarżenia przez tę stronę wyroku apelacją w części
rozstrzygającej sprawę merytorycznie?"
odmawia podjęcia uchwały.
Uzasadnienie
2
Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 16 lipca 2012 r. odrzucił apelację
powódki A. M. w części dotyczącej orzeczenia o umorzeniu postępowania co do
kwoty 38 747,66 zł, zawartego w punkcie trzecim sentencji wyroku tego Sądu z
dnia 17 lutego 2012 r. Sąd ten uznał, że środek odwoławczy wniesiony przez
powódkę w części odnoszącej się do postanowienia o umorzeniu postępowania
zawartego w wyroku stanowi zażalenie, pomimo tego, że został zamieszony w
apelacji, należało zatem zachować do jego wniesienia termin przewidziany dla
zażalenia. Wniesienie zażalenia w terminie zastrzeżonym dla apelacji oznacza, że
nastąpiło to po upływie ustawowego terminu i powoduje bezskuteczność tej
czynności procesowej.
Przy rozpoznawaniu zażalenia od wyżej wskazanego postanowienia Sąd
Okręgowy powziął poważne wątpliwości, którym dał wyraz w zagadnieniu prawnym
przedstawionym Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia na podstawie art. 390 § 1
k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Podjęcie uchwały przez Sąd Najwyższy może nastąpić, jeśli
przedstawione zagadnienie budzi poważne wątpliwości prawne, a jego wyjaśnienie
jest niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 390 § 1 k.p.c.). Instytucja pytań
prawnych ma charakter wyjątkowy, a norma prawna z art. 390 § 1 k.p.c. podlega
wykładni ścisłej i wąskiej (por. uchwałę siedmiu Sędziów SN z dnia 30 kwietnia
1999 r., III CZP 62/98, OSNC 1999, nr 10, poz. 166.). Obowiązkiem sądu
przedstawiającego pytanie prawne jest wykazanie, na czym polegają jego
wątpliwości i dlaczego uważa je za poważne. Określenie, że istnieją „poważne”
wątpliwości” oznacza, że przedstawione zagadnienie wywołuje pryncypialne
wątpliwości natury prawnej o charakterze obiektywnym, które nie dadzą się
usunąć przy wykorzystaniu elementarnych metod wykładni (post. SN
z 27.06.2008 r., III CZP 25/08, OSNC 2009, nr 9, poz. 127; post. SN
z 9.05.2008 r., III CZP 26/08, post. SN z 26.10.2011 r., III CZP 59/11, niepubl.,
post. SN z 16.05.2012 r., niepubl.). Taka sytuacja w rozpoznawanej sprawie nie
zachodzi. Zagadnienie przedstawione w pytaniu prawnym sprowadza się do
3
pytania, czy stronie przysługuje zażalenie na orzeczenie o częściowym
umorzeniu postępowania, zawarte w wyroku, w przypadku zaskarżenia przez
tę stronę wyroku apelacją w części rozstrzygającej sprawę merytorycznie.
Wyjaśnienie tej wątpliwości wynika wprost z treści art. 394 § 1 k.p.c. w związku
z art. 367 k.p.c. W świetle niekwestionowanego stanowiska doktryny oraz
judykatury, o rodzaju i dopuszczalności środka odwoławczego decyduje przedmiot
rozstrzygnięcia, a nie forma orzeczenia. Środkiem odwoławczym od postanowienia
w przedmiocie częściowego umorzenia postępowania zawartego w wyroku jest
zażalenie, które winno być wniesione z zachowaniem reguł procesowych,
które wiążą się z tym środkiem. Zatem oczywistym jest, że stronie przysługuje
zażalenie na orzeczenie w przedmiocie częściowego umorzenia postępowania
zawarte w wyroku w przypadku zaskarżenia przez tę stronę wyroku apelacją
w części rozstrzygającej sprawę merytorycznie (zob. m.in. uchwała połączonych
Izb Sądu Najwyższego z 6 marca 1972 r., III CZP 27/71, OSNC 1973, nr 1, poz. 1;
postanowienie Sądu Najwyższego z 24 czerwca 1976 r., II CZ 23/76, OSNC 1977,
nr 3, poz. 51 oraz uchwałą składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 26 lutego 1968 r.
III PZP 44/67, OSNCiP 1968, z. 8-9, poz. 130). Nie znajduje oparcia ani w doktrynie
ani w judykaturze alternatywna koncepcja przedstawiona przez Sąd Okręgowy,
zgodnie z którą środek zaskarżenia przysługujący stronie od orzeczenia
o częściowym umorzeniu postępowania zawartym w wyroku przybiera postać
apelacji. Nie jest trafne założenie, iż rodzaj środka zaskarżenia przysługującego
stronie jest pochodną nie tyle przedmiotu rozstrzygnięcia, co jego formy.
W sytuacji, w której brak jest obiektywnie wątpliwości co do możliwości wystąpienia
odmiennych ocen zaprezentowanego problemu, a prezentowana w uzasadnieniu
postanowienia o przedstawieniu zagadnienia prawnego do rozstrzygnięcia Sądowi
Najwyższemu koncepcja jest stworzona wyłącznie na potrzebę skonstruowania
pytania prawnego, nie można zasadnie twierdzić, że zagadnienie budzi poważne
wątpliwości. Uzasadnia to odmowę podjęcia uchwały.
Wobec powyższego orzeczono jak w sentencji.