IV CSK 415/12
-
Data orzeczenia:
-
Organ orzekający:
-
Izby:
-
Jednostka obsługująca sprawę:
-
Forma orzeczenia:
-
Typ składu:
-
Skład sędziowski:
Powołane przepisy:
Informacje o źródle orzeczenia:
- Link do źródła orzeczenia
-
Data publikacji:12-06-2013
Dodatkowe informacje:
-
Sprawy przywołane w treści orzeczenia:
Pełny tekst orzeczenia
Sygn. akt IV CSK 415/12
POSTANOWIENIE
Dnia 7 marca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku Skarbu Państwa - Wojewody M.
przy uczestnictwie Przedsiębiorstwa Handlowo - Produkcyjnego "S." Spółki z
ograniczoną odpowiedzialnością i in.,
o odłączenie części nieruchomości z księgi wieczystej Kw nr […] do nowej
księgi wieczystej i wpis własności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 7 marca 2013 r.,
skargi kasacyjnej uczestnika postępowania Przedsiębiorstwa - Handlowo
- Produkcyjnego "S." Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością od postanowienia
Sądu Okręgowego w S.
z dnia 3 kwietnia 2012 r.,
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
2
Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 3 kwietnia 2012 r. uwzględniając
częściowo rewizję uczestnika postępowania Przedsiębiorstwa Handlowo
Produkcyjnego „S.” spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. zmienił wpis w
bliżej oznaczonej księdze wieczystej i nakazał w miejsce współwłaścicieli W. B. w
1/5 części i D. B. w 2/5 części wpisać Skarb Państwa jako współwłaściciela w 3/5
części, a w pozostałym zakresie rewizję oddalił. Wskazał, że uwzględnienie
w całości rewizji nie było możliwe z uwagi na stan prawny, jaki ujawniony został
w księdze wieczystej na skutek prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego
z dnia 21 września 2006 r. nakazującego w miejsce współwłaściciela 2/5 części P.
B. wpisać M. D. w takim samym udziale.
Skarga kasacyjna uczestnika postępowania od postanowienia Sądu
Okręgowego – oparta na obu podstawach z art. 3983
k.p.c. – zawiera zarzut
naruszenia art. 6268
§ 2 k.p.c., art. 10 ust. 3 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985
o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (jedn. tekst: D. U. 1991,
Nr 30, poz. 127 ze zm. - utrata mocy z dniem: 1998-01-01), art. 2 ust. 1,2 i 3
ustawy z dnia 29 września 1990r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami
i wywłaszczeniu nieruchomości (Dz. U. Nr 79, poz. 464 ze zm. - utrata mocy
z dniem: 1998-01-01), i zmierza do uchylenia tego postanowienia oraz
przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważyć, co następuje:
Przede wszystkim nieporozumieniem okazało się konstruowanie zarzutów
kasacyjnych w odniesieniu do postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 21
września 2006 r., gdyż to orzeczenie z przyczyn oczywistych nie podlegało
zaskarżeniu skargą kasacyjną. Zasadnie Sąd Okręgowy uznał rozpoznając rewizję
skarżącego, że jest ono wiążące w rozumieniu art. 365 k.p.c. Przepis ten stanowi,
że orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz
również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a
w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Związanie treścią
prawomocnego orzeczenia oznacza nakaz przyjmowania przez podmioty
wymienione w art. 365 § 1 k.p.c., że w objętej orzeczeniem sytuacji faktycznej stan
prawny przedstawia się tak, jak to wynika z sentencji wiążącego orzeczenia. Tak
3
więc prawomocny wpis M. D. jako współwłaściciela w 2/5 częściach wiążący był
także dla sądu rozpoznającego rewizję skarżącego.
Rozstrzygający w sprawie ma ograniczony zakres kognicji sądu
wieczystoksięgowego. Skarżący zarzucił naruszenie art. 6268
§ 2 k.p.c., ale
z przytoczonych dla jego wykazania motywów wynika, że błędnie zrekonstruował
treść zawartej w nim normy procesowej. Godzi się zatem przypomnieć,
że prowadzenie ksiąg wieczystych oparte jest na zasadzie tzw. ciągłości wpisów,
określanej w doktrynie także jako zasada wpisu uprzedniego. Zgodnie z art. 34
u.k.w.h. wpis może nastąpić, jeżeli osoba, której prawo ma być wpisem dotknięte,
jest lub zostaje jednocześnie wpisana do księgi wieczystej jako uprawniona, z tym
uproszczeniem co do wpisów w dziale II, że dla ujawnienia właściciela wystarcza,
aby następstwo prawne po osobie wpisanej jako właściciel zostało wykazane
odpowiednimi dokumentami. Przepis ten jest zbieżny z treścią art. 6268
§ 2 k.p.c.
wskazującego, że kognicją sądu objęte jest badanie treści księgi wieczystej oraz
z art. 3 ust. 2 u.k.w.h. zawierającym domniemanie prawne, że prawo wykreślone
nie istnieje. Konsekwentnie osoba ubiegająca się o wpis musi albo wykazać wprost,
że jest następcą prawnym osoby aktualnie wpisanej, albo przedstawić i wykazać
ciąg następstw prawnych po niej. Dowody przejścia, ustanowienia, zmiany lub
wygaśnięcia prawa, które ma być wpisane, powinny zatem pochodzić od lub
dotyczyć takiej osoby i mieć formę dokumentu (z wyjątkiem sytuacji gdy wpis jest
dokonywany bezpośrednio na podstawie przepisu prawa). Oznacza to, że nie jest
dopuszczalne wwiązanie się w następstwo prawne po jednym z podmiotów,
którego wprawdzie dotyczył wpis prawa własności dokonany wcześniej, ale został
wykreślony, albo podmiotu który sam, lub którego poprzednik prawny, nie był
w ogóle ujawniony w księdze wieczystej (por. postanowienie SN z dnia 25 lutego
1998 r., II CKN 604/97, nie publ., z dnia 15 września 2004 r., III CK 276/03
nie publ., z dnia 25 kwietnia 2012 r., II CSK 461/11 nie publ.).
Reasumując, w świetle powyższych zasad zarzuty skargi kasacyjnej nie
mogły się ostać. Sąd Okręgowy, wbrew tym zarzutom, zasadnie uznał
uwzględniając zakresu kognicji sądu wieczystoksięgowego, że okoliczności
prawne nie dają podstawy do wykreślenia wpisu M. D. jako współwłaściciela w 2/5
częściach i dokonania wpisu, ogólnie ujmując, wnioskowanego przez skarżącego.
4
Z tych przyczyn orzeczono, jak w postanowieniu.
es
POSTANOWIENIE
Dnia 7 marca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący)
SSN Mirosław Bączyk
SSN Marian Kocon (sprawozdawca)
w sprawie z wniosku Skarbu Państwa - Wojewody M.
przy uczestnictwie Przedsiębiorstwa Handlowo - Produkcyjnego "S." Spółki z
ograniczoną odpowiedzialnością i in.,
o odłączenie części nieruchomości z księgi wieczystej Kw nr […] do nowej
księgi wieczystej i wpis własności,
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej
w dniu 7 marca 2013 r.,
skargi kasacyjnej uczestnika postępowania Przedsiębiorstwa - Handlowo
- Produkcyjnego "S." Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością od postanowienia
Sądu Okręgowego w S.
z dnia 3 kwietnia 2012 r.,
oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
2
Sąd Okręgowy postanowieniem z dnia 3 kwietnia 2012 r. uwzględniając
częściowo rewizję uczestnika postępowania Przedsiębiorstwa Handlowo
Produkcyjnego „S.” spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. zmienił wpis w
bliżej oznaczonej księdze wieczystej i nakazał w miejsce współwłaścicieli W. B. w
1/5 części i D. B. w 2/5 części wpisać Skarb Państwa jako współwłaściciela w 3/5
części, a w pozostałym zakresie rewizję oddalił. Wskazał, że uwzględnienie
w całości rewizji nie było możliwe z uwagi na stan prawny, jaki ujawniony został
w księdze wieczystej na skutek prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego
z dnia 21 września 2006 r. nakazującego w miejsce współwłaściciela 2/5 części P.
B. wpisać M. D. w takim samym udziale.
Skarga kasacyjna uczestnika postępowania od postanowienia Sądu
Okręgowego – oparta na obu podstawach z art. 3983
k.p.c. – zawiera zarzut
naruszenia art. 6268
§ 2 k.p.c., art. 10 ust. 3 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985
o gospodarce gruntami i wywłaszczeniu nieruchomości (jedn. tekst: D. U. 1991,
Nr 30, poz. 127 ze zm. - utrata mocy z dniem: 1998-01-01), art. 2 ust. 1,2 i 3
ustawy z dnia 29 września 1990r. o zmianie ustawy o gospodarce gruntami
i wywłaszczeniu nieruchomości (Dz. U. Nr 79, poz. 464 ze zm. - utrata mocy
z dniem: 1998-01-01), i zmierza do uchylenia tego postanowienia oraz
przekazania sprawy do ponownego rozpoznania.
Sąd Najwyższy zważyć, co następuje:
Przede wszystkim nieporozumieniem okazało się konstruowanie zarzutów
kasacyjnych w odniesieniu do postanowienia Sądu Okręgowego z dnia 21
września 2006 r., gdyż to orzeczenie z przyczyn oczywistych nie podlegało
zaskarżeniu skargą kasacyjną. Zasadnie Sąd Okręgowy uznał rozpoznając rewizję
skarżącego, że jest ono wiążące w rozumieniu art. 365 k.p.c. Przepis ten stanowi,
że orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz
również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a
w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Związanie treścią
prawomocnego orzeczenia oznacza nakaz przyjmowania przez podmioty
wymienione w art. 365 § 1 k.p.c., że w objętej orzeczeniem sytuacji faktycznej stan
prawny przedstawia się tak, jak to wynika z sentencji wiążącego orzeczenia. Tak
3
więc prawomocny wpis M. D. jako współwłaściciela w 2/5 częściach wiążący był
także dla sądu rozpoznającego rewizję skarżącego.
Rozstrzygający w sprawie ma ograniczony zakres kognicji sądu
wieczystoksięgowego. Skarżący zarzucił naruszenie art. 6268
§ 2 k.p.c., ale
z przytoczonych dla jego wykazania motywów wynika, że błędnie zrekonstruował
treść zawartej w nim normy procesowej. Godzi się zatem przypomnieć,
że prowadzenie ksiąg wieczystych oparte jest na zasadzie tzw. ciągłości wpisów,
określanej w doktrynie także jako zasada wpisu uprzedniego. Zgodnie z art. 34
u.k.w.h. wpis może nastąpić, jeżeli osoba, której prawo ma być wpisem dotknięte,
jest lub zostaje jednocześnie wpisana do księgi wieczystej jako uprawniona, z tym
uproszczeniem co do wpisów w dziale II, że dla ujawnienia właściciela wystarcza,
aby następstwo prawne po osobie wpisanej jako właściciel zostało wykazane
odpowiednimi dokumentami. Przepis ten jest zbieżny z treścią art. 6268
§ 2 k.p.c.
wskazującego, że kognicją sądu objęte jest badanie treści księgi wieczystej oraz
z art. 3 ust. 2 u.k.w.h. zawierającym domniemanie prawne, że prawo wykreślone
nie istnieje. Konsekwentnie osoba ubiegająca się o wpis musi albo wykazać wprost,
że jest następcą prawnym osoby aktualnie wpisanej, albo przedstawić i wykazać
ciąg następstw prawnych po niej. Dowody przejścia, ustanowienia, zmiany lub
wygaśnięcia prawa, które ma być wpisane, powinny zatem pochodzić od lub
dotyczyć takiej osoby i mieć formę dokumentu (z wyjątkiem sytuacji gdy wpis jest
dokonywany bezpośrednio na podstawie przepisu prawa). Oznacza to, że nie jest
dopuszczalne wwiązanie się w następstwo prawne po jednym z podmiotów,
którego wprawdzie dotyczył wpis prawa własności dokonany wcześniej, ale został
wykreślony, albo podmiotu który sam, lub którego poprzednik prawny, nie był
w ogóle ujawniony w księdze wieczystej (por. postanowienie SN z dnia 25 lutego
1998 r., II CKN 604/97, nie publ., z dnia 15 września 2004 r., III CK 276/03
nie publ., z dnia 25 kwietnia 2012 r., II CSK 461/11 nie publ.).
Reasumując, w świetle powyższych zasad zarzuty skargi kasacyjnej nie
mogły się ostać. Sąd Okręgowy, wbrew tym zarzutom, zasadnie uznał
uwzględniając zakresu kognicji sądu wieczystoksięgowego, że okoliczności
prawne nie dają podstawy do wykreślenia wpisu M. D. jako współwłaściciela w 2/5
częściach i dokonania wpisu, ogólnie ujmując, wnioskowanego przez skarżącego.
4
Z tych przyczyn orzeczono, jak w postanowieniu.
es