Pełny tekst orzeczenia

Sygn. akt III KZ 9/13
POSTANOWIENIE
Dnia 14 marca 2013 r.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Zbigniew Puszkarski
w sprawie z wniosku skazanego A. B.
o wznowienie postępowania
po rozpoznaniu w Izbie Karnej na posiedzeniu w dniu 14 marca 2013 r.
zażalenia skazanego
na zarządzenie Zastępcy Przewodniczącego II Wydziału Karnego Sądu
Apelacyjnego z dnia 31 grudnia 2012 r., odmawiające przyjęcia wniosku o
wznowienie postępowania
p o s t a n o w i ł:
utrzymać w mocy zaskarżone zarządzenie.
UZASADNIENIE
A. B. przesłał do Sądu Apelacyjnego sporządzony przez siebie wniosek o
wznowienie postępowania w sprawie, w której został skazany prawomocnym
wyrokiem Sądu Rejonowego w G. Jednocześnie wystąpił o wyznaczenie mu
obrońcy z urzędu oraz o zwolnienie od ponoszenia kosztów sądowych. Mimo tego
wniosku został wezwany na podstawie art. 120 § 1 i art. 545 § 2 k.p.k. do
uzupełnienia w terminie 7 dni braku formalnego wniosku, przez sporządzenie go i
podpisanie przez adwokata, pod rygorem odmowy przyjęcia wniosku. W
odpowiedzi skazany ponowił wniosek o wyznaczenie mu obrońcy z urzędu,
twierdząc że jego sytuacja materialna jest na tyle trudna, iż nie stać go na
opłacenie obrońcy z wyboru. Postanowieniem z dnia 20 listopada 2012 r. Sąd
Apelacyjny wniosku nie uwzględnił uznając, że to na skazanym spoczywa
obowiązek wykazania, że zachodzą przesłanki z art. 78 § 1 k.p.k., tymczasem nie
2
przedstawił on wystarczającej dokumentacji, mogącej potwierdzić przedstawioną
przez niego sytuację.
Na wymienione postanowienie A. B. wniósł zażalenie, które zarządzeniem
upoważnionego sędziego z dnia 5 grudnia 2012 r. zostało dołączone do akt sprawy
bez podejmowania czynności. Poinformowano o tym skazanego oraz wyjaśniono, iż
stało się tak dlatego, że przedmiotowe postanowienie nie podlegało zaskarżeniu. W
odpowiedzi skazany nadesłał adresowane do Sądu Najwyższego pismo, które
określił jako „kasacja i zażalenie skarżącego na zarządzenie SA z dnia 06.12.12 r.”
Pismem z dnia 18 grudnia 2012 r. Zastępca Przewodniczącego II Wydziału
Karnego Sądu Apelacyjnego poinformowała skazanego, że jego pismo zostało
dołączone do akt sprawy bez nadawania mu biegu, bowiem „na zarządzenie
sędziego z dnia 05.12.2012 r. (data wysłania 06.12.2012 r.) w sprawie o sygn. akt II
AKo …/12 środek zaskarżenia nie przysługuje, również w postaci kasacji”. Skazany
uznał za słuszne złożyć kolejne pismo adresowane do Sądu Najwyższego, które
tak jak poprzednie określił jako „kasacja i zażalenie skarżącego”, tyle że jako
przedmiot zaskarżenia wskazał „zarządzenie sędziego – Z-ca Przewodniczącego
Wydziału II Karnego SA z 18.12.12 r.” Również i w tym wypadku skazanego
poinformowano (pismem Przewodniczącego Wydziału z dnia 2 stycznia 2013 r.) ,
że zarządzenie to nie podlega zaskarżeniu, że złożone przez niego pismo zostało
dołączone do akt sprawy oraz że w przyszłości podobne pisma będą dołączane do
akt bez udzielania odpowiedzi. Natomiast zarządzeniem z dnia 31 grudnia 2012 r.,
sygn. akt II AKo …/12, Zastępca Przewodniczącego II Wydziału Karnego Sądu
Apelacyjnego na podstawie art. 545 § 1 k.p.k. w zw. z art. 530 § 2 k.p.k. odmówiła
przyjęcia wniosku o wznowienie postępowania złożonego przez A. B. wskazując, że
wnioskodawca pomimo wezwania do uzupełnienia braku formalnego pisma
poprzez sporządzenie i podpisanie wniosku przez adwokata, nie uzupełnił tego
braku w zakreślonym terminie.
W odpowiedzi skazany złożył dwa datowane 20 stycznia 2013 r. pisma,
adresowane do Sądu Najwyższego. Pierwsze, które jako przedmiot zaskarżenia
wskazało zarządzenie Przewodniczącego II Wydziału Karnego Sądu Apelacyjnego
z dnia 2 stycznia 2013 r., zostało dołączone do akt, bez podejmowania dalszych
czynności, natomiast drugie otrzymało bieg procesowy, bowiem dotyczyło
wspomnianego zarządzenia z dnia 31 grudnia 2012 r., odmawiającego przyjęcia
wniosku o wznowienie postępowania, które podlega zaskarżeniu (art. 545 § 1 w zw.
3
z art. 530 § 3 k.p.k.). Skarżący, wnosząc o uchylenie zarządzenia, podniósł, że
narusza ono „wszelkie zasady proceduralne – przepisy k.p.k. i Konstytucji RP”, w
szczególności dlatego, że skutkuje pozbawieniem go prawa do sądu. Skarżący jako
naruszone wskazał kilka przepisów Konstytucji (artykuły: 7, 8, 45 ust. 1, 70, 77, 80),
zaś z przepisów k.p.k. – art. 120 § 1 i 2, bowiem „obrońca z wyboru za wniosek o
wznowienie postępowania w sprawie zażądał od 2.000,00 zł do 5.000,00 zł”, co
przy trudnej sytuacji materialnej skarżącego czyni niemożliwym skorzystanie z
pomocy adwokata. Sprzeciw A. B. budzi również fakt, że zaskarżone zarządzenie
nie zawiera imienia i nazwiska sędziego oraz że podpisał je „p.o. z-cy kierownika
sekretariatu II Wydz. Karnego, a nie sędzia”. Jego zdaniem, był to zabieg celowy,
podjęty po to, by uniemożliwić mu złożenie wniosku o wyłączenie sędziego.
Należy wreszcie wspomnieć, że A. B. sporządził pismo datowane 10 lutego 2013 r.,
w którym wyraża pogląd, że w toku postępowania był dyskryminowany.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie, bowiem zaskarżone zarządzenie
znajduje oparcie w powołanych w jego treści przepisach prawa. Budzi przy tym
zdziwienie fakt, że skarżący, który, co wynika z wniosku o wznowienie
postępowania, w przeszłości wykonywał zawód adwokata, a więc ma wiedzę
właściwą podmiotowi fachowemu, kwestionuje zarządzenie, chociaż nie twierdzi, że
przepisy wskazane jako podstawa prawna przedmiotowej decyzji, zostały błędnie
zastosowane, względnie niewłaściwie zinterpretowane. Zgodnie z art. 530 § 2
k.p.k., do którego odsyła art. 545 § 1 k.p.k., należy odmówić przyjęcia wniosku o
wznowienie postępowania m.in. wtedy, gdy zachodzi okoliczność, o której mowa w
art. 120 § 2 k.p.k., tj. nie zostanie uzupełniony w terminie brak formalny tego pisma
procesowego. Wniosek sporządzony przez skazanego był dotknięty brakiem,
bowiem art. 545 § 2 k.p.k. stanowi, że „wniosek o wznowienie postępowania, jeżeli
nie pochodzi od prokuratora, powinien być sporządzony i podpisany przez
adwokata albo radcę prawnego”. Niewątpliwie, wymóg ten znany jest skazanemu,
skoro wraz z wnioskiem o wznowienie postępowania złożył wniosek o wyznaczenie
obrońcy z urzędu. Jeżeli wspomniany brak wniosku ostatecznie nie został
uzupełniony (usunięty), to nie można uznać, by zaskarżone zarządzenie było
wadliwe i podlegało uchyleniu. Nie zmienia tego poglądu okoliczność, że autor
zażalenia napotkał barierę finansową, która, jak twierdzi, uniemożliwiła mu
skorzystanie z pomocy obrońcy z wyboru. Z pewnością nie prowadziło to do
4
naruszenia art. 120 § 1 i 2 k.p.k.; zaistniałoby ono w wypadku, gdyby Sąd błędnie
uznał, że wniosek o wznowienie postępowania nie odpowiada wymaganiom
formalnym, względnie, że brak pisma nie został w terminie uzupełniony. W realiach
sprawy o tego rodzaju błędach Sądu nie można jednak mówić. Argument
nawiązujący do niemożności wniesienia opłaty żądanej przez adwokatów odnosi
się nie do zaskarżonego zarządzenia, ale do wcześniej podjętej przez Sąd
Apelacyjny decyzji odmawiającej wyznaczenia obrońcy z urzędu. Dyskusyjne jest
zagadnienie, czy w zażaleniu na odmowę przyjęcia wniosku o wznowienie
postępowania skazany ma możliwość żądania poddania kontroli decyzji o odmowie
wyznaczenia obrońcy z urzędu (zob. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia
17.01.2008 r., V KZ 82/07, OSNKW 2008, z. 2, poz. 20 oraz z dnia 1.07.2010 r., IV
KZ 38/10, LEX nr 843893), czego, jak się wydaje, oczekuje A. B. Należy jednak
zauważyć, że Sąd Apelacyjny w piśmie z 25 października 2012 r. jasno
zakomunikował skarżącemu, w jaki sposób powinien wykazać fakt pozostawania w
trudnej sytuacji materialnej oraz że jego niezastosowanie się do oczekiwania Sądu
skutkowało odmową wyznaczenia obrońcy z urzędu. Odmowa ta nie musi być
traktowana jako definitywna, bowiem skarżący, o ile ciągle znajduje się w
niedostatku, może ponowić wniosek o wyznaczenie obrońcy z urzędu, załączając
wymagane dokumenty. Ma przy tym znaczenie okoliczność, że wniosek o
wznowienie postępowania na korzyść skazanego może być wniesiony w każdym
czasie.
Nie sposób też podzielić poglądu autora zażalenia, że zaskarżone
zarządzenie narusza wskazane przez niego przepisy Konstytucji. Powołanie
niektórych z nich (art. 70, art. 80) jest wręcz niezrozumiałe, skoro nie mają żadnego
związku ze sprawą, inne zaś (artykuły: 7, 8, 45 ust. 1, 77) nie zostały naruszone
choćby z tego powodu, że podjęta decyzja ma oparcie w przepisach Kodeksu
postępowania karnego, których zgodność z Konstytucją nigdy nie była
kwestionowana.
Na koniec należy odnotować, że zaskarżone zarządzenie, stanowiące kartę
43 akt sprawy II AKo …/12, zostało podpisane przez sędziego - Zastępcę
Przewodniczącego Wydziału, a nie – jak uważa skarżący – przez urzędnika. Mylne
to przekonanie zostało zapewne spowodowane faktem przesłania A. B.
zarządzenia w postaci odpisu poświadczonego przez urzędnika za zgodność z
oryginałem. Istotnie, zarządzenie nie zawiera imienia i nazwiska sędziego, co
5
powinno nastąpić zgodnie z art. 94 § 1 pkt 1 i § 2 k.p.k., nie jest to jednak
uchybienie, które mogło mieć wpływ na treść zarządzenia. Całkowicie dowolny jest
pogląd skarżącego, że chodziło o intencjonalne postąpienie, mające na celu
uniemożliwienie mu złożenie określonego wniosku, podobnie jak twierdzenie o
rzekomo zaistniałej dyskryminacji.
Z tych względów orzeczono jak na wstępie.